Morgunblaðið - 11.06.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
hagldir í gegnum dómstólana, ríkis-
fjölmiðlana, öryggislögregluna og
löggjafarstofnanir – ekki látið
neinn bilbug á sér finna. Þvert á
móti segja þeir að umbætur nú,
seint og um síðir, jafngildi uppgjöf
fyrir hinum „mikla Satan“, eins og
sumir harðlínumenn kalla gjarnan
Bandaríkin.
Í staðinn vilja þeir fylkja sér um
æðsta leiðtoga landsins, ajatollah
Ali Khamenei, mann sem hefur ver-
ið mjög gagnrýninn á umbótaað-
gerðir Khatamis og hefur heitið því
að láta aldrei undan Bandaríkja-
mönnum. Og nú bendir ýmislegt til
þess að íhaldsmennirnir muni ekki
líða umbótasinnana öllu lengur.
Ýmis blöð harðlínumanna hafa
gengið svo langt að segja að um-
bótasinnarnir séu hliðhollir Banda-
ríkjamönnum.
Eitt þessara blaða, Javan, hefur
haldið því fram, að tilteknir um-
bótasinnar hafi „átt leynilega fundi
með yfirmönnum [bandarísku
leyniþjónustunnar] við Persa-
flóann“ til að samræma aðgerðir
gegn írönskum stjórnvöldum.
Sem dæmi um slíkar samræmd-
AF ótta við að Íran sé nú orðið efst
á lista Bandaríkjamanna yfir ríki
sem áætlanir séu uppi um að ráðast
á hafa umbótasinnar og íhaldsmenn
í landinu nauðugir viljugir farið að
rökræða hvað skuli taka til bragðs
– róa umheiminn með umbótum
eða búast til varnar.
Síðan Bandaríkjamenn fóru að
auka þrýstinginn á Írana eftir að
herförinni í Írak lauk hafa stuðn-
ingsmenn hins umbótasinnaða for-
seta, Mohammads Khatamis, og
harðlínusinnar skipst á um að saka
hvora aðra um að ganga erinda
óvinarins.
„Ef við viljum ekki að okkur sé
skylt að beygja okkur fyrir útlend-
ingum verðum við að virða vilja al-
mennings og stjórnarskrábundin,
íslömsk réttindi hans og mannrétt-
indi,“ sögðu flokkar umbótasinna
nýverið í yfirlýsingu. „Leiðin til að
bjarga Íran og hinni íslömsku
stjórn er ekki að beita hervaldi,
skriðdrekum og fallbyssum, heldur
að ryðja úr vegi öllu sem kemur í
veg fyrir að hægt sé að verða við
réttmætum kröfum um aukið frelsi
og réttlæti.“
Fréttaskýrendur líta svo á, að
umbótasinnar – sem vilja opna
landið en hafa ekki náð sínu fram
vegna harðrar mótstöðu valdamik-
illa íhaldsmanna – séu að reyna að
nýta sér sífellt herskárri afstöðu
bandarískra stjórnvalda.
„Svo lengi sem Khatami forseti
og þingið sem nú situr eru til staðar
munu Bandaríkjamenn ekki ráðast
á Íran,“ segir Emmaddin Baghi,
umbótasinnaður blaðamaður sem
hnepptur hefur verið í varðhald.
Sú hótun umbótasinna að segja
af sér allir sem einn ef tveim lykil-
frumvörpum – er miða að því að
auka völd forsetans – verður alger-
lega hafnað er því viðvörun til
íhaldsmanna þess efnis að verði
Khatami, með kurteisi sína og per-
sónutöfra, ekki áfram andlit lands-
ins út á við sé meiri hætta á að land-
ið verði fyrir hernaðarárás.
Umbótasinnum hótað
En enn sem komið er hafa harð-
línusinnarnir – sem hafa tögl og
ar aðgerðir nefnir blaðið röð opinna
bréfa eftir umbótasinna þar sem
þeir kvörtuðu yfir því að hafa engin
raunveruleg völd þrátt fyrir að hafa
forsetaembættið og meirihluta á
þinginu.
Annað blað harðlínusinna, Kayh-
an, segir að opna bréfaherferðin –
135 þingmenn skrifuðu Khamenei
nýlega – hafi verið „runnin undan
rifjum Bandaríkjamanna“.
Ekki sér fyrir endann á þessum
deilum í ljósi þess að sá maður sem
hefur síðasta orðið í öllum málum
varðandi ríkið, Khamenei, vill ekki
heyra minnst á neinar málamiðlan-
ir og hefur krafist þess að þessum
þrætum verði hætt og valdahlut-
föllin óbreytt.
„Óvinir hins íslamska lýðveldis
eru óvinveittir öllum hópum,“ sagði
hann í síðustu viku, og voru það
skýr skilaboð til umbótasinna um
að gagnrýni þeirra væri á misskiln-
ingi byggð. „Gagnrýni og mótmæli
eru ekkert vandamál ... en maður
verður að gæta þess að slíkar um-
ræður og mismunandi viðhorf leiði
ekki til deilna og átaka sem gagnast
óvininum.“
Umbótasinnar í Íran
vændir um svik
AP
Íranskar konur í borginni Bojnord í norðaustanverðu landinu halda á
myndum af Khatami forseta á útifundi með honum á mánudag.
Teheran. AFP.
ÚTVARÐARSTÖÐ ísraelskra land-
tökumanna sem rifin var í fyrrinótt
að fyrirmælum ísraelskra yfirvalda
var endurreist í gær, að því er land-
nemaráð gyðinga tilkynnti. Alls rifu
ísraelskir hermenn níu útvarðar-
stöðvar landtökumanna á Vestur-
bakkanum af fimmtán sem fyrirmæli
hafa verið gefin um að verði rifnar.
Zeev Boim, aðstoðarvarnarmálaráð-
herra Ísraels, greindi frá þessu.
Í fimm af stöðvunum fimmtán eru
íbúar, en alls eru rúmlega eitt hundr-
að svona útvarðarstöðvar á Vestur-
bakkanum, þar af hafa um 60 verið
byggðar á undanförnum tveim árum,
síðan Ariel Sharon varð forsætisráð-
herra Ísraels. Samkvæmt ákvæðum
Vegvísisins, alþjóðlegrar friðaráætl-
unar sem Ísraelar hafa samþykkt,
skulu þær lagðar niður.
Útvarðarstöðin sem endurbyggð
var í gær heitir Amoa og er dæmi-
gerð fyrir þessar stöðvar, sem oft
eru reistar á útjöðrum stærri land-
tökubyggða. Hún er lítið annað en
varðturn á hæð skammt frá ísr-
aelsku byggðinni Ofra, norðaustur af
palestínska bænum Ramallah. Í öðr-
um stöðvum eru fáein hjólhýsi og
nokkrir íbúar.
Palestínumönnum þótti lítið til
þessara aðgerða Ísraela koma. Yass-
er Abed Rabbo, ráðherra í palest-
ínsku heimastjórninni, sagði niðurrif
útvarðarstöðvanna „blekkingarleik“
er miðaði að því að réttlæta tilvist
margra tuga annarra landtöku-
byggða sem reistar hafi verið í valda-
tíð Sharons.
Ísraelar rífa
fleiri útvarð-
arstöðvar
„Blekkingarleikur“ til að reyna að
réttlæta aðrar landtökubyggðir, að
sögn ráðherra í Palestínustjórn
Jerúsalem, Amona á Vesturbakkanum. AFP, AP.
ÞESSIR ungu, ísraelsku land-
tökumenn fóru í gær með morg-
unbæn á milli tveggja hjólhýsa í út-
varðarstöðinni Tel haim, sem er í
útjaðri Beit El-landtökubyggð-
arinnar skammt frá Ramallah á
Vesturbakkanum.
Þessi litla útvarðarstöð er meðal
þeirra sem ísraelsk yfirvöld hafa
ákveðið að verði jafnaðar við jörðu
og hafa landtökumennirnir gert
ráðstafanir til að veita ísraelska
hernum mótspyrnu er hann kemur
með stórvirkar vinnuvélar til að
rífa stöðina.
Beit El-byggðin var reist fyrir 25
árum og þar búa um fimm þúsund
manns.
EPA
Morgunbæn í útvarðarstöð
VERA kann að íraski
fjöldamorðinginn Ali
Hassan al-Majid, betur
þekktur sem „Efna-
vopna-Ali“, sé enn á
lífi.
Þetta kom fram á
blaðamannafundi Don-
alds Rumsfelds, varn-
armálaráðherra
Bandaríkjanna í Wash-
ington. Talið hafði ver-
ið að „Efnavopna-Ali“
hefði fallið í loftárás
Bandaríkjamanna á
heimili hans í Basra í
Suður-Írak. „Við telj-
um að ógnarstjórn
Efnavopna-Alis hafi
runnið sitt skeið á enda,“ sagði
Rumsfeld 7. apríl þegar skýrt var
frá loftárásinni. Ali Hassan al-Majid
var herstjóri Saddams Hussein
Íraksforseta í suðurhluta landsins.
Hann fyrskipaði árás á þorp Kúrda í
Norður-Írak árið 1988
en þá voru um 5.000
óbreyttir borgarar
myrtir með eiturgasi.
„Vangaveltur voru
uppi um að hann hefði
verið drepinn og nú
hafa komið fram get-
gátur um að hann sé á
lífi. Ég veit ekki hið
rétta í málinu,“ sagði
Rumsfeld á fundi með
blaðamönnum. Rich-
ard Myers, forseti her-
ráðsins, sagði að yf-
irheyrslur yfir Írökum
hefðu leitt í ljós að al-
Majid kynni að hafa lif-
að loftárásina af.
Íbúar í nágrenninu þar sem loft-
árásin var gerð hafa jafnan haldið
því fram að „Efnavopna-Ali“ hafi
ekki verið í byggingunni sem ráðist
var á. Fjöldi óbreyttra borgara týndi
lífi í árásinni.
Er „Efnavopna-
Ali“ enn á lífi?
Ali Hassan al Majid,
svonefndur „Efna-
vopna-Ali“.
Washington. AFP.
DONALD T. Regan,
sem var um árabil fjár-
málaráðherra og síðar
skrifstofustjóri Ronalds
Reagans í forsetatíð
hans á níunda áratugn-
um, lést í gær, 84 ára að
aldri. Regan varð að
segja af sér árið 1987
vegna aðildar sinnar að
svonefndu contra-
vopnasöluhneyksli.
Hann gaf árið 1988 út
æviminningar sínar og
sagði þar m.a. frá því að
Nancy Reagan, eigin-
kona forsetans, leitaði
oft ráða hjá stjörnuspámönnum.
Menn voru almennt á því að Regan
hefði staðið sig vel sem fjármálaráð-
herra en hann var á sínum tíma for-
stjóri eins öflugasta fjármálafyrir-
tækis heims, Merill Lynch. Eftir að
hann varð skrifstofustjóri komst hann
fljótt upp á kant við forsetafrúna sem
fannst hann vera of einráður.
Regan var í fylgdarliði Reagans er
leiðtogafundur forsetans og Míkhaíls
Gorbatsjovs, forseta
Sovétríkjanna, var
haldinn í Reykjavík
1986. Notaði Regan þá
tækifærið og skoðaði
leifarnar af gamalli
varðstöð skammt frá
Reykjavík. Regan var á
stríðsárunum í liði
Bandaríkjamanna hér á
landi og gegndi m.a.
störfum í varðstöðinni.
Er þess var minnst
árið 1996 að tíu ár voru
liðin frá leiðtogafundin-
um var Regan meðal
ræðumanna á fundi í
Reykjavík. Hann sagði að margir fjöl-
miðlar hefðu talið fundinn misheppn-
aðan en þar hefðu þeir mistúlkað
veruleikann. Það sem hefði verið
merkilegt við Reykjavíkurfundinn
hefðu verið tillögurnar um [afvopnun]
sem þar voru lagðar fram, ekki að
samkomulagið skyldi ekki nást þá.
„Þegar þessir hlutir voru einu sinni
komnir á borðið varð ekki snúið aft-
ur,“ sagði Donald Regan.
Donald Regan látinn
Donald T. Regan