Morgunblaðið - 11.06.2003, Blaðsíða 30

MINNINGAR
30 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Páll Jónsson,fyrrverandi
framkvæmdastjóri,
fæddist á Úlfarsá í
Mosfellssveit 26.
janúar 1928. Hann
lést á gjörgæslu-
deild Landspítala –
háskólasjúkrahúss
2. júní síðastliðinn.
Foreldrar Páls voru
Jón Guðnason,
bóndi á Úlfarsá og
trésmiður í Reykja-
vík, f. 1889, d. 1968,
og Jóna Þorbjarn-
ardóttir, f. 1897, d.
1982. Föðurforeldrar Páls voru
Guðni Símonarson, bóndi í
Breiðholti í Reykjavík, og Sol-
veig Sigurðardóttir. Móðurfor-
eldrar: Þorbjörn Finnsson, bóndi
í Ártúni í Reykjavík, og Jónía
Jónsdóttir. Systkini Páls eru:
Þorbjörn, f. 1922, d. 1981; Sverr-
ir, f. 1924, d. 1992; Sólveig, f.
1930; og Gunnar, f. 1932.
Páll var tvíkvæntur. Fyrri eig-
inkona hans var Emilía Jóhanna
Baldvinsdóttir, f. 1926. Börn
þeirra eru: 1) Jón Baldvin flug-
vallarstjóri, f. 1949, kvæntur
Kristínu Sigurðardóttur hjúkr-
unarfræðingi, f. 1949; börn
laugu Ragnarsdóttur þroska-
þjálfa, f. 1966, börn þeirra eru:
Sigurlaug Sól, f. 1999, og Þór
Elí, f. 2002; 6) Höskuldur Einar
framkvæmdastjóri, f. 1971,
kvæntur Beintu Eliasen hár-
greiðslumeistara, börn þeirra
eru: Alfred, f. 1990, og Aron, f.
2001; 7) Arnar háskólanemi, f.
1977, sambýliskona Fríða Björg
Leifsdóttir hjúkrunarfræðingur,
f. 1977.
Eftir nám í vélvirkjun starfaði
Páll í Vélsmiðjunni Keili árið
1945 og síðan Landsmiðjunni frá
1950, rak eigið vélaverkstæði í
Reykjavík frá 1955, varð fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss
Grundarfjarðar frá 1963, annar
eigandi og verksmiðjustjóri í
Plast- og stálgluggum frá 1968,
kaupfélagsstjóri Fáskrúðsfirð-
inga frá 1970, kosningastjóri
Framsóknarflokksins í alþingis-
kosningunum árið 1974, kaup-
félagsstjóri Kaupfélags Hafn-
firðinga frá árinu 1974,
framkvæmdastjóri Þörunga-
vinnslunnar frá 1975, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystistöðvar
Eyrarbakka frá 1976 og fram-
kvæmdastjóri Meitilsins í Þor-
lákshöfn frá 1982. Páll lauk
starfsferli sínum sem ráðgjafi
hjá lögfræðideild Byggðastofn-
unar frá árinu 1989. Hann sat
einnig í stjórn fjölda hlutafélaga.
Páll er jarðsunginn í dag frá
Bústaðakirkju og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
þeirra eru: Páll
Freyr, f. 1974, Her-
dís Elín, f. 1979, og
Sigurður Högni, f.
1975; 2) Þorsteinn
rafiðnaðarkennari, f
1955, fyrrverandi
eiginkona Sigríður
Árnadóttir skóla-
stjóri, f. 1959; börn
þeirra eru: Steinunn
Arna, f. 1977, Guðjón
Örn, f. 1979, og
Anna, f. 1989; 3)
Guðjón Heiðar fram-
kvæmdastjóri, f.
1958, kvæntur Guð-
rúnu Björk Emilsdóttur garð-
yrkjufræðinema, f. 1960, börn
þeirra eru: Andrés Jakob, f.
1978, Emilía Jóhanna, f. 1981, og
Friðrik Jónatan, f. 1997.
Páll kvæntist eftirlifandi eig-
inkonu sinni 12. júní 1965, Jó-
hönnu Þórunni Þorbjarnardótt-
ur, f. 1934. Börn þeirra eru: 4)
Páll Már flugumferðarstjóri, f.
1965, kvæntur Þóru Sigríði
Ólafsdóttur leikskólakennara, f.
1967; börn þeirra eru: Ólafur
Páll, f. 1991, Jóhanna Þórunn, f.
1996, og Einar Páll, f. 2002; 5)
Guðfinnur Þór rekstrarstjóri, f.
1967, kvæntur Rögnu Sigur-
Páll var alla tíð mikill athafna-
maður og frumkvöðull. Fyrst í eigin
rekstri. Síðar „sóttu Sam-
bandsmenn að honum“ eins og einn
vinur sagði og vildu fá hann í þróun
og endurskipulagningu á rekstri
fyrirtækja sambandsins. Páll starf-
aði markvisst að „hugvitsvæðingu í
sjávarútvegi“ enda maður með
djúpa innsýn í hagfræðina. Hann
var rýninn. Hann var það sem er
kallað á enskri tungu „fixer“ og
hafði mikla ánægju af því að reisa
við fyrirtæki í erfiðum rekstri, veita
atvinnu í bæjarfélög og fá hjól at-
vinnulífsins til að snúast aftur og á
réttan hátt. Afskipti af stjórnmálum
voru honum þess vegna tækifæri til
persónulegra samskipta og tæki til
sátta.
Pabbi var afskaplega hagur í
höndunum og naut þess að skapa og
vinna að sínum áhugamálum en þar
voru hafið og báturinn hans helsta
hugðarefni. Laxárnar áttu einnig
hug hans og áttum við bræður sem
deildum þessum áhuga með honum
góðar stundir á árbakkanum og til
marks um áhugann fjárfesti pabbi
jafnvel í ám og vötnum og oft átti
hann minnst einn dag í viku fastan
til veiða. Okkur þótti það tilkomu-
mikið, bræðrunum, og þá sérstak-
lega vegna þess að eyðsla, mont og
mikilmennska voru þyrnir í augum
hans. Hann var bara að veiða.
Pabbi hafði einn galla en hann
vildi frekar gefa en þiggja. Mætti
jafnvel halda að hann hafi verið háð-
ur hvoru tveggja. Hann var alltaf
nálægur til að aðstoða okkur bræð-
urna hvort sem það var til að
byggja frá grunni stálstiga í húsið
okkar, innréttingar í fyrirtækið okk-
ar eða smærri viðgerðir á lúnum
bifreiðum og ekki trufluðu jakkaföt-
in hann í slíkum tilvikum. Svona var
hann; fyrirmynd andstæðna.
Það eru forréttindi að umgangast
persónu sem er áhugasöm og víð-
sýn. Pabbi var heimspekingur og
hafði ótrúlegt innsæi. Hann er son-
ur lífsins og tilveran athafnasvæði
hans. Hann var stórhuga um fólkið í
landinu og við áttum margar
skemmtilegar og leiftrandi djúpar
samræður um heim og geim. Hon-
um var mjög umhugað um okkar
hag og kenndi margt um hvernig
kaupin ganga fyrir sig á eyrinni án
þess þó að stýra vilja okkar. Það var
margt innleggið frá honum sem þó
stýrði okkur á rétta leið, hann
kenndi einurð og að besta leiðin til
farsældar í lífinu væri hjálpsemi,
hreinskilni og manngildisstefnan.
Athafnagleðin er okkur í blóð borin.
Þannig var hann.
Fjölskyldan var hans ástríki og
„heimkvaðningarnar“ voru mann-
margar, afar líflegar og hann sá til
að engum leiddist. Öll barnabörnin
fengu alltaf eitthvað að gera hjá afa
og ömmu.
Það er komið að kveðjustund.
„Okkar tími, okkar líf – það er okk-
ar fegurð“, segir í Atómstöðinni og
það er gott að geta litið til baka þeg-
ar á endann er komið og hugsað
með sér: „Ég gerði gott“ og vertu
fullviss – það er gott.
Guðjón Heiðar Pálsson.
Með söknuði kveð ég nú tengda-
föður minn, Pál Jónsson. Lífsviljinn
var mikill, eftir erfiða skurðaðgerð
barðist hann hetjulega fyrir lífi sínu
í fjórar vikur. Hann ætlaði sér að
sigrast á veikindum sínum, en því
miður varð hann að lúta í lægra
haldi.
Páll hafði góðan og traustan
mann að geyma. Hann var mikill at-
hafnamaður, sérlega verklaginn og
sýndi hverju því sem hann kom
nærri brennandi áhuga. Ávallt var
hann reiðubúinn að liðsinna okkur
og hjálpa í hverju því sem til féll og
vart var hægt að hugsa sér úrræða-
betri mann.
Þegar ég flutti á Sunnuveginn til
sonar Páls varð ég aðnjótandi ást-
úðar og vináttu þeirra hjóna sem
aldrei bar skugga á. Þau voru ekki
einungis hjón, heldur bestu vinir og
félagar því vart var nafn annars
nefnt nema hitt fylgdi með. Þau
voru einstaklega samhent í hverju
því sem þau tóku sér fyrir hendur,
hvort sem það var að halda boð eða
sinna áhugamálum hvort annars
eins og að gera upp bátinn Jóa fé-
laga, sigla út á sjó og veiða.
Eftir að Páll og Jóhanna fluttu í
Dalaland varð styttra á milli heim-
ilanna og því auðveldara fyrir börn-
in mín að koma við hjá afa og ömmu
og horfa á Tomma og Jenna með afa
og þiggja góða súpu hjá ömmu.
Stundum var erfitt að greina á milli
hver hafði meira gaman af, afinn
eða börnin.
Fyrir börnin mín eru það forrétt-
indi að hafa átt afa eins og Pál, sem
alltaf var til taks þegar barið var að
dyrum. Við eigum öll eftir að sakna
þess að Páll taki á móti okkur á
stigapallinum með sínu hlýlega við-
móti og gleðibrosi.
Eftir fráfall Páls er missir Jó-
hönnu mikill en afabörnin ætla nú
að gæta ömmu vel og vera dugleg
að líta eftir henni í framtíðinni.
Ég bið góðan Guð að styrkja
tengdamóður mína á þessari erfiðu
stund.
Ég þakka samfylgdina og það
veganesti sem Páll gaf mér og fjöl-
skyldu minni. Blessuð sé minning
hans.
Þóra Sigríður Ólafsdóttir.
Þetta er sá gamli, þannig hófust
öll símtöl frá Páli tengdaföður mín-
um en hann kallaði mig stelpuna og
hann var sá gamli. Símtölin voru
ótal mörg, sér í lagi á meðan fjöl-
skylda mín bjó í Danmörku og eftir
að við fluttum til Vestmannaeyja,
því Páll hugsaði vel um sína. Ætíð
var hann boðinn og búinn að hjálpa
okkur og var hann fljótur til, ef hon-
um fannst ástæða til að lagfæra eitt-
hvað á heimili okkar. Öll möguleg
tæki og tól átti hann í bílskúrnum
og ef það fannst ekki þar vissi hann
hvar hægt var að nálgast þau. Páll
var þúsundþjalasmiður og lék nán-
ast allt í höndunum á honum og má
þar nefna að hann gerði upp þrjá
báta og smíðaði sumarbústað og
húsbíl. Þetta kallaði hann hobbý
sem fyrir öðrum myndi teljast þrek-
virki.
Páll var fróður maður og víðles-
inn og aldrei kom ég að tómum kof-
unum ef mig vantaði góð ráð. Við
vorum þó ekki sama sinnis í pólitík
og í vor, er hann var að láta mig
taka kosningapróf á netinu, valdi ég
annan forsætisráðherra en hann og
sagði þá sá gamli: Ég sem hélt að
þú værir svo skynsöm stelpa. En
ekki datt honum í hug að hafa áhrif
á skoðanir mínar og virti öll sjón-
armið. Hann var mikill afi og gladd-
ist mjög hverju nýju barni sem kom
í fjölskylduna. Var hann óþreytandi
að taka undir bossann og hafa börn-
in okkar Guðfinns ekki farið var-
hluta af því. Löngum gat hann setið
með dóttur mína og horft á Tomma
og Jenna á myndbandi og mátti
ekki á milli sjá hvort þeirra
skemmti sér betur. Við kveðjum Pál
með söknuði, betri tengdaföður og
afa er ekki hægt að hugsa sér.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
Margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Ragna S. Ragnarsdóttir.
Síðastliðin fjögur ár hafa verið
hluti af mínum bestu árum hingað
til. Á þessum árum kynntist ég Páli
og tengdist honum sterkum böndum
þar sem ég bjó á heimili hans og Jó-
hönnu í Dalalandinu. Mörgum
stundum sátum við Páll í stofunni
og spáðum í málefni líðandi stundar.
PÁLL
JÓNSSON
Nú verður aftur hlýtt og bjart um bæinn.
Af bernskuglöðum hlátri strætið ómar,
því vorið kemur sunnan yfir sæinn.
Sjá, sólskinið á gangstéttunum ljómar.
Þannig yrkir Reykjavíkur-
skáldið Tómas Guðmundsson í
kvæðinu Austurstræti. Reykvík-
ingar vita vel hvað í orðunum felst.
Reykjavík er aldrei fegurri en á
vorin þegar snjóa leysir og
skammdeginu léttir. Það er sem
húsin fæði Reykvíkinga eftir níu
mánaða meðgöngu, sem þeir velta
út á göturnar. Skriðnir úr vetrar-
hamnum spóka þeir sig með sól-
roða í vöngum í Austurstræti Tóm-
asar. Synd að vorið endist ekki út
árið.
En best við að búa í Reykjavík
er sú dásamlega tilfinning að kom-
ast frá Reykjavík. Skemmtilegasta
bíómyndin er
Reykjavík í
bakspeglinum.
Sumir fljúga,
aðrir sigla, en
ég mæli ekki
með því að
ganga. Þá
komast menn ekki nógu langt frá
Reykjavík. Hún er orðin svo ægi-
lega stór. Og sá sem kemst frá
Reykjavík ratar aðeins í næsta
þéttbýli. Því borgar sig að söðla
öflugri fararskjóta en tvo jafn-
fljóta.
Frelsistilfinningin sem fylgir því
að komast úr steinsteyptu og mal-
bikuðu amstri umferðarhnúta og
manngrúateppu er ólýsanleg.
Breytt landslagið nærir sálina,
meira að segja í gegnum bílrúðuna
– gróðurinn og fjöllin. Ef heppnin
er með finnst lyktin af taðinu á
túnunum. Og nöfnin á húsunum
öðlast þýðingu. Það hefur litla
merkingu að kenna Reykvíkinga
við götuheitin og götunúmerin.
Annað gildir um Þórð á Strjúgi, 16.
aldar mann og gott rímnaskáld:
Við skulum ekki hafa hátt;
hér er margt að ugga.
Eg hef heyrt í alla nátt
andardrátt á glugga.
Þegar ekið er framhjá Strjúgi
eða Strjúgsstöðum kviknar í hug-
anum mynd af Þórði í fjósinu. Ef
til vill stytti hann sér stundir yfir
mjöltum við að yrkja Fjósa-rímur,
en í þeim leiddi hann ýmis stór-
menni sögunnar til fundar við sig í
fjósið. Þessi vísa varð fleyg:
Karla-Magnús keisari dýr
kenndi trúna hreina
aldrei hann fyrir aftan kýr
orrustu háði neina.
Strjúgur er eitt sérkennilegra
bæjarnafna við hringveginn og
þýðir m.a. „bein úr nautgripum
eða þorskhausum, látin meyrna í
súrri mjólk (sýru) þar til þau eru
etin“. Þau eru mörg skemmtileg
bæjarnöfnin og setja svip á sveit-
irnar, s.s. Miðsitja í Blönduhlíð,
Seyla á Langholti og Helgavatn í
Vatnsdal, en eftir aldamótin 1600
áminnti Guðbrandur Biskup Þor-
láksson bóndann þar, Jón Jónsson,
í bréfi fyrir samneyti við álfamenn
og annað óguðlegt athæfi.
Það er stúdía út af fyrir sig að
leggja bæina á minnið og sögu
þeirra. Og vekur væntumþykju um
landið. Þegar ekið er úr Víðidaln-
um og Vatnsdalurinn nálgast blas-
ir við Gröf. Það yljar manni að vita
að þar var Bjarni Jónsson úrsmið-
ur á Akureyri fæddur. Hann
kenndi sig við bæinn og var talandi
skáld:
Hér er bölvuð ótíð oft
og aldrei friður.
Það ætti að rigna upp í loft
en ekki niður.
Maðurinn er einfaldlega þannig
gerður að til þess að náttúran öðl-
ist fyrir honum merkingu þá þarf
hún að heita eitthvað. Mýrin hjá
Þóroddsstað í Hrútafirði er lítt fyr-
ir augað, nema fyrir þá sem vita að
þar var Þorgeir öxnamegn veginn
af hreysti- og ógæfumanninum
Gretti Ásmundarsyni. Hann
hefndi þar með Atla bróður síns,
sem dó með þessi orð á vörunum:
„Þau tíðkast nú hin breiðu spjót-
in.“ Steinninn í Bakkaselsbrekk-
unni í Öxnadal er svo sem ekkert
merkilegri öðrum steinum, nema
fyrir þær sakir að þar vó Þórður
hreða Sörla sterka:
Lurkasteini er liggur hjá
leið vor einu sinni,
drekkum, sveinar! saman þá
Sörla beina minni.
Vísan er kveðin hjá Lurkasteini;
og minnið var virkilega drukkið í
ósviknu Akureyrar-brennivíni, að
sögn höfundar, heimspekingsins
Brynjúlfs Jónssonar frá Minna-
Núpi.
Einhvern veginn er það svo að
sá tími sem varið er í Reykjavík
verður moðsuða minninga, þar
sem fátt stendur upp úr og augna-
blikin renna saman í eitt. Um leið
og farið er úr bænum, þá festast
minningarnar í hugann. Ef til vill
vegna þess að þær eru bundnar
stöðum, sem maður hefur ekki fyr-
ir augunum alla sína daga. Í hvert
skipti sem ég ek framhjá Akri
minnist ég þess þegar ég var lítill
krakki og litla stelpan á bænum
beit mig. Sem var svo sem allt í
lagi, því mamma tók mig í fangið
og kyssti á bágtið. En þegar ég var
settur á gólfið aftur og hún kom
skríðandi varð ég gripinn slíkri
ofsahræðslu að ég rak upp skað-
ræðisöskur og minningin um það
hefur læst sig í hugann á mér. Ég
hef víst aldrei verið mikil hetja.
Þannig vaxa minningarnar eins
og mosi á áningarstaðina á lands-
byggðinni, útilegur í Vaglaskógi,
flugurnar í Herðubreiðalindum,
reyðin við Mývatn, fyrsti laxinn í
Selá, gönguferðin með Eymundi
afa á Þingvöllum og svo mætti
lengi telja. Ef maður þekkir stað-
ina og á minningar þaðan, þá fara
kennileitin að hafa gildi. Það er til
lítils að lesa Íslandssögu eða landa-
fræði fyrir þá sem aldrei hafa kom-
ið út fyrir höfuðborgarsvæðið.
Reykjavíkurskáldið Tómas Guð-
mundsson vissi vel hvers virði
náttúran var, eins og sést á eft-
irfarandi broti úr fjallgöngu-
kvæðinu Urð og grjót, þar sem
hann yrkir af fjallstoppinum eftir
að hafa hvílt beinin:
Standa aftur upp og rápa.
Glápa.
Rifja upp
og reyna að muna
fjallanöfnin:
náttúruna.
Leita og finna
eitt og eitt.
Landslag yrði
lítils virði,
ef það héti ekki neitt.
Reykjavík
í bakspegli
Breytt landslagið nærir sálina, meira
að segja í gegnum bílrúðuna – gróð-
urinn og fjöllin. Ef heppnin er með
finnst lyktin af taðinu á túnunum.
VIÐHORF
Eftir Pétur
Blöndal
pebl@mbl.is