Morgunblaðið - 12.06.2003, Blaðsíða 26

MENNTUN
26 FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á
HRIF trúarbragða í
samtímanum eru afar
mikil, þau birtast m.a. í
daglegu lífi, stjórnmál-
um og alþjóðlegum
samskiptum. Skilningur á ólíkum
trúarbrögðum er því mikilvægur og
einnig er þýðingarmikið að stunda
rannsóknir á þessu sviði. Næsta
haust hefst nám á sérstakri náms-
braut í almennum trúarbragðafræð-
um við Háskóla Íslands.
Bjarni Randver Sigurvinsson,
doktorsnemi í almennri trúar-
bragðafræði, segir að um sé að
ræða 30 eininga þverfaglegt nám,
sem standi saman af námskeiðum
úr þremur deildum; félagsvísinda-
deild, guðfræðideild og heimspeki-
deild. „Almenn trúarbragðafræði er
kennslugrein í guðfræðideild en sú
námsbraut sem nú er í boði hefur
verið skipulögð af sérstakri náms-
nefnd í almennum trúarbragða-
fræðum,“ segir hann. Hún gefi góða
innsýn í breidd þessarar fræði-
greinar sem háskólar á Vesturlönd-
um hafa í vaxandi mæli tekið að
sinna á undanförnum áratugum.
Miðlun um trúarbrögð
Pétur Pétursson, prófessor og
umsjónarmaður almennra trúar-
bragða við HÍ, segir að á þessari
námsbraut verði m.a. fjallað um
heimsmyndafræði, mannfræði þró-
unar, trúarlífssálarfræði, nýtrúar-
hreyfingar og sögu og bókmenntir
Hebrea. „Saga helstu trúarbragða
heims, greining trúarlegra tákna og
samanburður á helgisiðum og mýt-
um ólíkra heimshluta eru dæmi um
viðfangsefni fræðigreinarinnar,“
segir hann.
Fræðsla í almennum trúar-
bragðafræðum á grunnskólastigi og
í framhaldsskólum landsins er tak-
mörkuð enn sem komið er. Aftur á
móti gæti nám á þessari braut orðið
forsenda þess að hægt yrði að bæta
úr þeim skorti. Menntun kennara á
þessu sviði gefur þeim innsýn í
helstu trúarbrögð heims og miðlun
þeirrar þekkingar ætti að hafa góð
áhrif í samfélagi sem vill vera fjöl-
menningarlegt.
„Með auknum fjölda nýbúa og
vaxandi fjölhyggju hér á landi er
nauðsynlegt að íslenskt samfélag
kunni skil á helstu trúarskoðunum
landsmanna,“ segir Bjarni. „Auk
þess gera fjölmiðlun og alþjóðleg
samskipti það ennfremur að verk-
um að Íslendingar þurfa að þekkja
trúarbrögð og hefðir annarra þjóða
og þjóðfélagshópa.“
Fjöldi trúarhreyfinga
Í þessu námi er gengið út frá því
að þekking á eigin trúarbrögðum og
annarra sé nauðsynleg til þess að
aðstæðum. Sömuleiðis má finna hér
nokkrar japanskar nýtrúarhreyf-
ingar eins og Mahikari-miðstöðina.
Búddísku trúarhóparnir eru nokkr-
ir og í raun mjög ólíkir.
Theravada og mahayana
Nefna má sem dæmi að hér á
landi tilheyrir Búddistafélag Ís-
lands theravada-greininni, en maha-
yana-greininni tilheyra m.a.
Karuna, Soka Gakkai og Zen á Ís-
landi: Nátthagi. Bjarni útskýrir
muninn á þessum greinum:
„Aðalgreinar búddismans nefnast
theravada (kenning öldunganna) og
mahayana (stóri vanginn), en innan
þeirra eru svo fjölmargar stefnur til
viðbótar. Í theravada-greininni geta
aðeins munkar náð uppljómun og
öðlast nirvana, en í mahayana-
greininni hafa allir möguleika á því
að ná uppljómun, oftar en ekki fyrir
tilstilli uppljómaðra bodhisattvas-
vera (framtíðarbúdda) sem frestað
hafa því að öðlast nirvana til að
hjálpa öðrum.“
Fjöldi trúarhreyfinga hér á landi
er staðfesting, að mati Bjarna, á því
hversu mikilvægt nám í almennum
trúarbragðafræðum er orðið.
Þekking á
trúarbrögð-
um annarra
Trúarbragðafræði/ Finna má á landinu á annað hundrað félög eða hópa sem trúarlífsfélagsfræðingar skilgreina
sem trúarhreyfingar; kristnar, dultrúarlegar, hindúískar, búddískar. Gunnar Hersveinn kynnti sér námsbraut í
almennum trúarbrögðum við Háskóla Íslands. Námið er þverfagleg 30 eininga aukagrein til BA-prófs.
Morgunblaðið/RAX
guhe@mbl.is
 Í almennum trúarbragðafræðum
er fjallað um ólíkar skilgreiningar
á hugtökunum trú og átrúnaður og
gefin innsýn í ólíkar kenningar um
hlutverk trúarbragða fyrir ein-
staklinginn og samfélagið í sögu og
samtíð. Áhersla er lögð á saman-
burð ólíkra trúarbragða og ýmissa
trúarlegra fyrirbæra og tjáningar-
form trúar við breytilegar félags-
legar og sögulegar aðstæður.
 Gerð verður grein fyrir grund-
vallarhugtökum og aðferðafræði
trúarbragðavísinda og tjáningar-
formum trúar í ólíkum trúar-
brögðum. Rakin verður saga helstu
trúarbragða mannkyns og könnuð
útbreiðsla og sérkenni þeirra með
áherslu á stjórnmálalegar, menn-
ingarlegar og efnahagslegar nú-
tímaaðstæður. Fjallað verður um
sambúð og samstöðuviðleitni krist-
inna manna og fólks af öðrum
trúarbrögðum. (Trúarbragðasaga,
3 einingar)
TENGLAR
..............................................
http://www.hi.is/nam/gudfr/nam/
frsv_alm.htm
Nám í trúarbrögðum
 Hversdagsleg viðhorf mótast m.a.
af þáttum úr trúarbrögðum.
 Þörf er á þekkingu á táknum,
mýtum og helgisiðum trúarbragða.
Búddamúnkar í íslenskri náttúru, mikilvægt er fyrir alla að miðlun tákna og trúar öðlist fastan sess.
unnt verði að standa vörð um
mannréttindi og stuðla að umburð-
arlyndi og jafnrétti milli manna og
þjóða.
Pétur segir að á skrá Hagstof-
unnar sé að finna 26 trúfélög sem
flest eru kristin en þar má einnig
finna bahá’ía, ásatrúarmenn, músl-
ima, og búddista, svo dæmi sé tekið.
„Þegar betur er að gáð kemur í ljós
að trúfélög og trúarhreyfingar hér
á landi eru í raun mun fleiri og hafa
mörg hver verið starfandi áratug-
um saman án þess að hafa nokkurn
tímann sóst eftir skráningu,“ segir
hann.
Finna má á landinu á annað
hundrað félög eða hópa sem trúar-
lífsfélagsfræðingar skilgreina sem
trúarhreyfingar. Í flestum tilfellum
er um að ræða kristnar trúarhreyf-
ingar og dultrúarhreyfingar en
einnig má finna allmargar hreyf-
ingar sem eiga rætur að rekja til
Austurlanda, einkum hindúismans
og búddismans.
„Hugmyndafræði þessara austur-
lensku trúarhreyfinga barst fyrst
hingað til lands í upphafi tuttugustu
aldarinnar með tilkomu Guðspeki-
félagsins,“ segir hann, „en félagið
kynnti endurholdgun, nirvana (al-
gleymi), íhugun og jóga fyrir Vest-
urlandabúum.“
Nú eru starfandi á Íslandi fjöl-
margar jógahreyfingar sem oftar
en ekki eru undir töluverðum
hindúískum áhrifum enda þótt þær
hafi um leið aðlagast vestrænum
LESTRAR- og málþjálfunar-
verkefnið Lesum lipurt inni-
heldur verkefni sem henta vel
til kennslu á grunnskólastigi og
ef til vill á lægri stigum í fram-
haldskóla. Verkefnin eru sér-
staklega ætluð nemendum sem
vilja bæta grunnfærni sína í
lestri og nemendum sem geng-
ur hægt að ná tökum á lestri.
Höfundur er Sigríður Ólafs-
dóttir, sérkennari í Flataskóla í
Garðabæ. Hún hefur verið að
þróa og tilraunakenna lestrar-
verkefnin undan farin ár og
reynt að fara nýjar leiðir til að
bæta grunnlestrarfærnina.
Áhersla er lögð á lestrartækni,
augnhreyfingar og teygja úr og
stækka sjónskerpusvið augn-
anna við lestur. Verkefnin eru
til sölu í Skólavörubúðinni. Sig-
ríður hefur kynnt lestrarþjálf-
unarverkefnin í skólum, en net-
fang netfang hennar er
sigga@centrum.is.
Verkefnin eru í tveimur heft-
um og skiptast í 17 kafla. Þau
eru fjölbreytt og ólík á hverri
blaðsíðu, ætluð mismunandi
getustigum.
Lesum
lipurt