Morgunblaðið - 12.06.2003, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
Gert er ráð fyrir því að fjöldi Rússa sem ferðast til útlanda aukist
um 4% á ári. Ef útlendingar gera framvirka samninga samhliða
skuldabréfakaupum þá hafa þau ekki áhrif á gengi krónunnar
Rússneskum ferðamönnum fjölg-
ar og skuldabréf heilla útlendinga
H
IÐ alíslenska Air Atlanta
Icelandic er stærsta
flugfélag heims á sínu
sviði. Segja má að félagið
sé heildsali á flugmark-
aði því það selur þjón-
ustu til annarra flug-
félaga en ekki beint til
farþega. Atlanta stofnaði
nýverið dótturfélag í Bretlandi og í kjölfarið get-
ur félagið flogið á öllum leiðum sem breskir loft-
ferðasamningar heimila, en þeir eru mun víðari
en íslenskir. Hafþór Hafsteinsson tók við stöðu
forstjóra félagsins haustið 2001 en síðan þá hafa
miklar breytingar orðið á rekstri flugfélaga í
heiminum. Hafþór telur útlit fyrir að flugrekst-
urinn geti litið bjartari daga á næsta ári. Hann
telur ómögulegt að reyna að vera bæði lággjalda-
flugfélag og eitthvað annað og segir skýra stefnu
nauðsynlega fyrir flugfélög.
Flugfélögum fækkar áfram
„Í þessu nýja umhverfi, sem við erum í nú, þá eru
menn að reyna að draga úr kostnaði eins og hægt
er. Lággjaldaflugfélög eins og Ryanair eru að
stækka, ná stærri markaði, en þetta er meira
byggt á því að sætaverð fer lækkandi og sæta-
nýting eykst. Einhvers staðar stoppar þetta.
Ryanair gerir nú ráð fyrir minni hagnaði af því
að sætaverð fer lækkandi. Það gengur mjög erf-
iðlega hjá gamalgrónum félögum að fara út í að
verða lággjaldafélög. Við eigum því eftir að sjá
fækkun flugfélaga áfram. Það er að gerast á
hverjum degi, sérstaklega hjá rótgrónari flug-
félögum sem eiga erfiðara með að ná niður
kostnaði. Félögin verða að hafa mjög skýra
stefnu hvort þau ætla að vera lággjaldaflugfélag
eða eitthvað annað. Það gengur aldrei upp að
vera blanda af hvoru tveggja,“ segir Hafþór.
Framtíð í flugrekstri hefur verið mikið rædd
undanfarin misseri og Hafþór telur töluverðar
breytingar framundan. „Varðandi þessa kreppu
þá er deilt um það hvort botninum sé náð. Ég hef
trú á því að við sjáum sveifluna fara upp á árinu
2004, að því gefnu að það verði ekki frekari
hryðjuverk og áframhald á útbreiðslu bráða-
lungnabólgu úti í heimi á næstu mánuðum.“
Hafþór segir mörg flugfélög standa illa þessa
stundina. „Við hjá Atlanta erum ekkert að horfa
mjög mikið á ófarir annarra í þessu. Við horfum
fram á veginn og gerum það sem okkur þykir
skynsamlegt og rétt og hentar okkur. Látum
ekki mikið stýrast af því sem aðrir eru að gera og
segja þessa dagana. Sem dæmi má nefna að eftir
11. september fóru allir að skera niður. Það gerð-
um við að sjálfsögðu líka en á sama tíma fórum
við þá leið að efla sölu- og markaðsdeildina og
bjóða upp á fleiri valkosti. Það hefur gert okkur
kleift að halda þeirri markaðshlutdeild sem við
höfðum fyrir og bæta við viðskiptavinum.“
Árstíðabundinn starfsmannafjöldi
Í kjölfar breytinga og mikils samdráttar í flug-
heiminum er eðlilegt að spurt sé hvort starfs-
öryggi í faginu sé fyrir bí. „Starfsöryggi í þessari
stétt hefur breyst verulega á skömmum tíma.
Hundruð þúsunda hafa misst vinnuna í þessum
geira. Starfsöryggi er minna en nokkru sinni áð-
ur. Í raun er engin breyting á þessu hjá okkur
vegna þess að við höfum alltaf haft þennan
sveigjanleika. Breytingin er meiri hjá ríkisflug-
félögum og einkareknum áætlunarflugfélögum.
Áður var það þannig að þeir sem voru ráðnir hjá
þessum gamalgrónu félögum voru í raun ævi-
ráðnir. Núna eru sveiflurnar meiri milli árstíða
og þessi félög eru að ráða starfsfólk tímabundið,
t.d. sumarfólk í störf flugmanna og flugfreyja.
Það var minna um það áður.“
Hjá Atlanta á Íslandi starfa um 130 manns.
Alls eru starfsmenn félagsins um 600 á tólf
starfsstöðvum í átta löndum. Þegar mest er að
gera fer fjöldi starfsfólks upp í 1.100 manns.
„Við erum alltaf með ákveðinn grunnmann-
skap allan ársins hring. Síðan koma ákveðnir
álagspunktar eins og pílagrímaflugið. Þá ráðum
við fólk tímabundið í nokkra mánuði. Í pílagríma-
fluginu erum við mikið með flugfreyjur frá Mal-
asíu og Indónesíu og það er mannskapur sem
kemur alltaf aftur og aftur. Það er búið að fara í
gegnum okkar þjálfun og fer því í endurþjálfun
fyrir hvert verkefni. Síðan er þetta fólk að vinna
önnur störf þess á milli, eða kannski hefur enga
vinnu. Auk þess ráðum við flugmenn sem eru
með mikla reynslu en eru komnir á eftirlaun hjá
stóru félögunum eins og til dæmis British Air-
ways. Þar fara menn á eftirlaun 55 ára en mega
fljúga í nokkur ár eftir það. Þessi vinna hentar
þeim mjög vel. Allur okkar mannskapur fer í
endurþjálfun á hverju ári, flugmenn tvisvar á
ári.“
Að sögn Hafþórs gilda strangar verklags-
reglur í fluginu, sem bæði eru settar af flugmála-
yfirvöldum og flugfélögunum sjálfum. „Kröf-
urnar hafa aukist gífurlega undanfarin ár.
Auðvitað kostar þetta allt mikla peninga en fólk
er að fá miklu meiri og betri þjálfun heldur en áð-
ur.“
Rekstur Atlanta byggist fyrst og fremst á
Horfir
Hafþór Hafsteinsson
settist í stól forstjóra Air
Atlanta hinn 1. september
2001. Stuttu síðar breyttist
landslag í flugheiminum til
frambúðar. Hafþór sagði
Eyrúnu Magnúsdóttur frá
breytingum hjá Atlanta og
framtíðinni í flugi.
Starfsöryggi hefur aldrei verið minna í flugrekstri. Forstj
Hann telur þó að fleiri flugfélög verði gjaldþrota á næstu
82$ 82/ 82 82. 82% 820 822 8 %
 ,--./011.
%
.
/
$

9  + 

A
A 
+
9++* +>+ +
#

  
 + >>@+9


9>
+
> +  
 + *>
  > > + *> +


>



?
>$

 @ >
„RÚSSARNIR koma, Rússarnir koma,“
hrópuðu hræddir Kanar í kvikmynd, sem
bar sama nafn, frá sjöunda áratug síðustu
aldar. Í þessari gamanmynd leikstjórans
Normans Jewisons, sem meðal annars leik-
stýrði kvikmyndunum um Fiðlarann á þak-
inu, Jesú Krist Súperstjörnu, All the
Presidents Men og fleiri, var óspart gert
grín að kalda stríðinu. Í myndinni strandaði
rússneskur kafbátur við austurströnd
Bandaríkjanna og olli það taugaveiklun á
háu stigi, svo ekki sé fastar að orði kveðið,
sérstaklega meðal íbúa þess litla sjávar-
pláss sem næst var strandstað kafbátsins.
Nú er öldin önnur og ekkert kalt stríð. Hins
vegar virðist sem Rússarnir séu í alvörunni
að koma.
Á rússneska ferðavefnum Russian Travel
Monitor, RTM, var nýlega sagt frá því að
gert sé ráð fyrir því að rússneskir ferða-
langar muni verða töluvert meira áberandi
víða um heim á komandi árum. Tölur um
fjölda ferðamanna sem ferðuðust frá Rúss-
landi til útlanda á síðasta ári liggi ekki fyrir,
en gert sé ráð fyrir töluvert meiri fjölda en
þeim tæplega 18 milljónum sem ferðuðust
til útlanda á árinu 2001. Þá segir að OECD
áætli að hagvöxtur í Rússlandi muni aukast
umtalsvert á næstu árum og einkaneysla
þar með, sem muni hafa góð áhrif fyrir
ferðaþjónustu víða um heim.
Spá um aukin ferðalög Rússa kemur
einnig heim og saman við upplýsingar sem
fram koma í nýlegri grein í bandaríska
vikuritinu Newsweek. Þar var fyrir nokkru
mikil umfjöllun um breyttar venjur ferða-
langa í heiminum á komandi árum, sem
raktar eru til þeirra hörmunga sem dunið
hafa yfir heimsbyggðina að undanförnu, að-
allega hryðjuverk, stríð og lungnabólgu-
faraldur. Fram kemur í greininni að Al-
þjóða ferðamálastofnunin, World Tourism
Organization, geri ráð fyrir að árleg fjölgun
ferðamanna frá Rússlandi til útlanda verði í
kringum 4% a.m.k. til ársins 2020.
RTM segir að auk þess sem gert sé ráð
fyrir að veruleg fjölgun verði á utanlands-
ferðum Rússa á komandi árum þá eyði þeir
umtalsvert meira í ferðum sínum en gengur
og gerist meðal annarra ferðalanga. Til að
mynda hafi kannanir leitt í ljós að Rússar
eyði að meðaltali um tvöfalt hærri fjárhæð-
um í Finnlandi í ferðum sínum þangað en
Evrópubúar gera að meðaltali. Upplýsingar
um eyðslu Rússa í öðrum löndum liggja
ekki fyrir en RTM telur ljóst hvernig lands-
lagið liggur í þeim efnum. Þeir eyði vel.
Rússar séu því eftirsóknarverðir gestir í
augum ferðaþjónustuaðila.
Samkvæmt RTM er Rússland einnig að
sækja á sem áfangastaður ferðamanna.
Segir á ferðavef RTM að Alþjóða ferða-
málastofnunin spái því að árið 2020 verði
Rússland í fimmta sæti í Evrópu yfir fjölda
ferðamanna sem heimsækja landið, á eftir
Frakklandi, Spáni, Bretlandi og Ítalíu.
Samkvæmt greininni í RTM eru Rússar
því ekki einungis að boða komu sína heldur
reikna þeir jafnframt með auknum gesta-
komum til landsins.
ll FERÐAMÁL Grétar J. Guðmundsson
Rússarnir koma,
Rússarnir koma
gretar@mbl.is
◆
KAUP útlendinga á íslenskum ríkis-
skuldabréfum hafa farið mjög vaxandi að
undanförnu, eins og margoft hefur komið
fram í Morgunblaðinu. Erlendir fjárfestar
kaupa ríkisskuldabréf vegna hárra raun-
vaxta hér á landi.
Þá vaknar spurningin, hvort þetta aukna
flæði fjármagns að utan hafi ekki áhrif á
gengi krónunnar. Maður skyldi ætla, að hér
væri um auka spurn eftir krónum til að
kaupa íslensk skuldabréf að ræða og því
hækki þær í verði miðað við aðra gjald-
miðla. Svo þarf þó ekki endilega að vera.
Ef útlendingar gera framvirka samninga,
samhliða kaupum á íslenskum skuldabréf-
um, til að verja sig gegn gengisáhættu, hafa
viðskiptin ekki áhrif á gengi íslensku krón-
unnar. Þeir gera þá framvirkan samning
um að selja krónur á ákveðnu gengi, um
leið og þeir kaupa krónur í þeim tilgangi að
nota þær til að kaupa íslensk ríkisskulda-
bréf. Engin gjaldeyrisviðskipti eiga sér
stað.
Ef útlendingar hafa hins vegar verið að
kaupa íslensk ríkisskuldabréf án þess að
verja sig með framvirkum samningum hafa
þau viðskipti að öllum líkindum styrkt
gengi krónunnar. Sérfræðingar á markaði
telja að erlendir aðilar geri framvirka
gjaldeyrissamninga fyrir um 50% af upp-
hæð keyptra skuldabréfa, en álíti að verð-
trygging ríkisskuldabréfanna verndi þá
gegn þeirri áhættu sem eftir standi.
Um áhrif þessara viðskipta á gengi krón-
unnar er erfitt að segja. Ljóst er, að ef út-
lendingar ákvæðu einn góðan veðurdag að
selja íslensk ríkisskuldabréf í stórum stíl
hefði það þau áhrif að ávöxtunarkrafa á
hérlendum markaði myndi hækka. Ef þeir
hefðu í þokkabót ekki gert framvirka gjald-
eyrissamninga myndi það hafa áhrif til
lækkunar á gengi íslensku krónunnar.
Það væri vegna þess að án framvirkra
samninga þyrftu þeir ekki að loka slíkum
samningum á sama tíma og þeir seldu ís-
lenska gjaldeyrinn. Þar af leiðandi skap-
aðist engin hreyfing á móti sölu skuldabréf-
anna fyrir erlenda mynt.
Skuldabréfakaup
og áhrif á gengi
ll SKULDABRÉF Ívar Páll Jónsson
ivarpall@mbl.is