Morgunblaðið - 14.06.2003, Page 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍSKA hernámsliðið segist hafa handtek-
ið um 400 Íraka í viðamiklum aðgerðum síðustu
daga til að brjóta á bak aftur vaxandi andstöðu
stuðningsmanna Saddams Husseins. Hundruð her-
manna réðust inn í bæi í svokölluðum „súnníta-þrí-
hyrningi“ norðan og vestan við Bagdad. Nyrst á
þessu svæði er Tikrit, heimaborg Saddams.
Hermennirnir brutu upp hurðir þegar þeir réð-
ust inn í hús í bæjunum og drógu út íbúa þeirra í leit
að leyniskyttum sem hafa skotið á þá síðustu vik-
urnar. Alls hafa um 40 bandarískir hermenn beðið
bana í árásum úr launsátri frá 1. maí þegar Banda-
ríkjaforseti lýsti því yfir að meiriháttar hernaðar-
aðgerðum væri lokið í Írak. „Á daginn er fólkið ró-
legt og vingjarnlegt en á kvöldin er ráðist á okkur
úr launsátri,“ sagði bandaríski herforinginn Forest
Geary.
Sagðir beita of mikilli hörku
Íbúar eins bæjanna, Duluiyah, eru mjög reiðir
vegna áhlaupanna og segja að hermennirnir hafi
beitt óþarflega mikilli hörku. Einn þeirra sagði að
sex ára sonur sinn hefði verið handjárnaður.
Abid Ali Jassem al-Juburi, fyrrverandi foringi í
her Íraks, sagði að bróðir sinn og frændi hefðu beð-
ið bana í aðgerðunum. „Bróðir minn var barinn,
laminn í andlitið og drepinn,“ sagði hann og bætti
við að bandarískir hermenn hefðu tekið lyf sem fjöl-
skylda hans hefði ætlað að færa frænda hans sem
hefði fengið hjartaáfall. „Þeir mölbrutu þau með
fótunum.“
Annar íbúi Duluiyah sagði að 30 bræður og
frændur hans á aldrinum 13 til 70 ára hefðu verið
handteknir. „Það var engin ástæða til að handtaka
þá. Þeir gerðu ekkert af sér,“ sagði hann.
Einn hermannanna neitaði því að þeir hefðu beitt
of mikilli hörku. „Við tökum enga áhættu,“ sagði
hann. „Líf mitt er í hættu, þannig að við lítum á þá
sem óvini þangað til annað verður sannað.“
Hernámsliðið í Írak reynir að brjóta vaxandi andstöðu á bak aftur
Um 400 manns hand-
teknir í áhlaupunum
Balad. AP.
FUNDUR Alþjóðahvalveiðiráðsins
hefst í Berlín á mánudag og í tilefni
af því stendur mikið til hjá ýmsum
náttúruverndarsamtökum. Ein
þeirra, IFAW, komu þessum upp-
blásna búrhval fyrir við Brand-
enborgarhliðið í gær. Þau og fleiri
vilja, að hvalir verði friðaðir um
aldur og ævi.
AP
Búrhvalur við Brandenborgarhliðið
DRÖG að fyrstu sameigin-
legu stjórnarskrá Evrópu-
sambandsins voru samþykkt í
gær á ráðstefnu í Brussel,
eftir 16 mánaða langar og erf-
iðar viðræður.
Meirihluti fulltrúanna á
ráðstefnunni, eða 96 af 105,
undirritaði ályktun þar sem
þess er krafist að íbúar ESB-
landanna þurfi að samþykkja
stjórnarskrána í þjóðarat-
kvæðagreiðslu sem fari fram
13. júní að ári. Bæði harðir
Evrópusambandssinnar og
efasemdarmenn settu nafn
sitt við ályktunina.
Blair andvígur
þjóðaratkvæðagreiðslu
Peter Hain, fulltrúi bresku
stjórnarinnar, var einn þeirra
sem ekki undirrituðu yfirlýs-
inguna en Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, og
stjórn hans eru mótfallin því
að þjóðaratkvæðagreiðsla fari
fram.
Fulltrúar frá aðildarlönd-
unum 15 og þeim 10 ríkjum
sem munu ganga inn á næstu
árum áttu í samningaviðræð-
um. Talsverð spenna var á
milli minni ríkjanna, sem vilja
auka vægi framkvæmda-
stjórnar sambandsins, og
stærri ríkjanna sem vilja
fremur að ríkisstjórnir land-
anna taki sameiginlegar
ákvarðanir, að því er fram
kemur á fréttavef BBC.
Margt af því sem samþykkt
var í drögunum á að auðvelda
stjórn sambandsins þegar
nýju aðildarlöndin 10 ganga í
sambandið. Þá var samþykkt
að meirihlutaákvarðanir yrðu
látnar gilda í fleiri málaflokk-
um en áður, eins og málefn-
um innflytjenda og flótta-
manna.
Stjórnarskrárdrögin verða
kynnt á ráðstefnu sambands-
ins í Grikklandi í næstu viku.
Sam-
þykktu
stjórnar-
skrár-
drög ESB
Brussel, Berlín. AFP, AP.
ELDAR loguðu í aðalolíuleiðslunni
frá Írak til Tyrklands í gær eftir
miklar sprengingar og íbúar á
svæðinu sögðu að nokkrir Írakar
hefðu sprengt leiðsluna til að
hindra að hernámsstjórnin gæti
hafið olíuútflutning. Fyrr um dag-
inn hafði hernámsstjórnin í Bagd-
ad, undir stjórn Bandaríkjamanna,
undirritað fyrstu samningana um
olíuútflutninginn.
Abdullah Gul, utanríkisráðherra
Tyrklands, sagði einnig að
skemmdarverk hefðu verið unnin á
leiðslunni. „Því miður var um
skemmdarverk að ræða. Málið er í
rannsókn og við vitum ekki enn
hversu umfangsmikill vandinn er,“
sagði hann.
Gassprenging vegna
slæms viðhalds?
Talsmaður hernámsliðsins í
Bagdad staðfesti að tvær spreng-
ingar hefðu orðið í olíuleiðslunni
en sagði að bandarískir og íraskir
verkfræðingar, sem hefðu skoðað
hana, teldu að skemmdarverk
hefðu ekki verið unnin á henni.
Talsmaðurinn bætti við að gas-
sprengingar hefðu áður orðið í
leiðslunni vegna slæms viðhalds en
yfirmenn nálægrar olíuhreinsunar-
stöðvar neituðu því. „Ég veit ekki
betur en að þetta sé í fyrsta skipti
sem slík sprenging verður í aðal-
olíuleiðslunni,“ sagði einn þeirra.
Íbúar nálægs olíubæjar, Baiji,
sögðu að Írakar hefðu beitt tveim-
ur sprengjum á leiðsluna.
„Nokkrir Írakar komu og
sprengdu hana,“ sagði einn íbú-
anna. „Þetta var gert til að koma í
veg fyrir að Bandaríkjamenn gætu
flutt olíu til Tyrklands.“
Hefur ekki áhrif
á olíusamningana
Fyrr um daginn hafði hernáms-
stjórnin undirritað samninga við
fimm evrópsk fyrirtæki, þar af eitt
tyrknest, og bandarískt fyrirtæki
um kaup þeirra á alls 9,5 millj-
ónum fata af olíu.
Sprengingarnar í olíuleiðslunni í
gær hafa ekki áhrif á þessi kaup
þar sem fyrirtækin eiga að fá olíu
frá öðrum svæðum í Írak. Olíu-
leiðslan er hins vegar mjög mik-
ilvæg fyrir frekari olíuútflutning
sem hernámsstjórnin fyrirhugar
til að fjármagna endurreisn lands-
ins.
Olíuútflutnings-
samningar
undirritaðir í Írak
Sprenging-
ar í aðal-
olíuleiðsl-
unni til
Tyrklands
Makhoul í Írak. AFP.
ÞAÐ glampar á malbikið á götum Bagdad-
borgar og laufblöð tröllatrjánna hanga líflítil í
sólinni. Klukkan þrjú síðdegis er hitainn 43
gráður á celsíus í skugga. Hitasvækjan í Mesó-
pótamíu gerir hermönnum í fullum skrúða, síð-
erma einkennisbúningum og þungum stígvélum,
erfitt fyrir. Þeir líta út eins og maurar sem eru
stikna undir stækkunargleri.
„Mér líður eins og hárblásara sé haldið að
andlitinu á mér,“ segir ungur liðþjálfi frá New
York og Írakar segja ástandið eiga eftir að
versna, að þeirra sögn er hitinn í júní baa þægi-
legur. „Þetta er ekkert,“ segja þeir. „Bíðið þar
til í júlí eða ágúst.“ Þá getur hitinn farið upp í
55 gráður.
Bandarískir hermenn sem vakta götur Bagd-
ad-borgar geta ekki forðast hitann með nokkru
móti. Það er engin loftkæling á boðstólum og
engar sundlaugar. Þeir reyna að kæla sig með
því að þurrka af sér óhreinindin með rökum
klút. Svefninn reynist þeim líka erfiður en menn
reyna samt að sofa á beddunum á nærklæðunum
einum saman.
Innfæddir vorkenna bandaríska herliðinu en
segja þá samt hafa átt að gera sér grein fyrir
hitanum áður en þeir réðust inn í landið. „Þeir
eru komnir hingað í ákveðnum tilgangi og þá
verða þeir líka að umbera hitann rétt eins og
við,“ segir Mohammed Jassim sem selur ólög-
lega geisladiska á markaðnum á Tahrir-torgi, en
viðurkennir þó að hermennirnir finni meira fyrir
hitanum en innfæddir.
Ólíkt öðrum hersveitum í Írak virðist banda-
ríska herliðið skorta einkennisbúning fyrir sum-
arið. Óháð því hve mikill hitinn er, klæðast þeir
síðbuxum og síðerma skyrtum, skotheldum vest-
um, þungum hjálmum og öðrum búnaði sem veg-
ur mörg kíló. Klæðnaði sem myndi henta betur í
kaldara loftslagi. Sjálfir fara íbúar Bagdad-
borgar af götunum um hádegi til að snæða
stærstu máltíð dagsins. Að því loknu koma þeir
sér fyrir við viftu, þeir sem betur mega sín hafa
lofkælingu, og fá sér síðdegislúr. Þegar líður á
daginn og sólin lægra á loft, sjást þeir aftur á
götum úti.
Hitinn hefur sína kosti. Þannig helst kaffibolli
heitur allan daginn og tegerð krefst ekki annars
en að stilla bolla með vatni og tepoka upp í sól-
inni. Þá er heitavatnsskorturinn á herstöðvum
bandaríska herliðsins ekki vandamál.
En hitinn getur líka verið hættulegur. Kubbs-
legur maður, upprunninn í Millwood í New
York-ríki, lýsir því að hann hafi nýlega orðið
máttfarinn og farið að sundla eftir langan dag
úti í sólinni. Hann þjáðist að sögn herlækna af
hitaörmögnun sem var meðhöndluð með því að
sprauta kaldri saltlausn í handlegg hans. „Maður
finnur kuldann fara upp handlegginn og eftir
þrjá til fjóra poka [af saltlausn] fer manni að líða
betur,“ segir hann.
Sumir hermannanna bera sig þó mannalega
og segjast aðeins þurfa að aðlagast loftslaginu.
„Við getum barist í hvaða veðri sem er,“ segir
tilgerðarlegur yfirmaður hóps hermanna sem
standa vörð utan við Hótel Palestínu í Bagdad.
Annar hermaður ívið feitari tekur undir orð hins
fyrri og kemur því að, að þetta sé þriðja ferð
hans til Persaflóa. Þegar grobbnu hermennirnir
tveir ganga á brott, sennilega í leit að skugga,
kemur sá þriðji aðvífandi. Hann gerir lítið úr
fullyrðingum þeirra. „Ekki trúa þessum
strákum, þeir kvarta meira undan hitanum en
nokkur annar,“ segir hann.
AP
Bandarískur hermaður kælir sig með röku hand-
klæði utan við Hótel Palestínu í Bagdad.
Hitinn að buga hermennina
Bagdad. AP.