Morgunblaðið - 14.06.2003, Page 18

ERLENT
18 LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UPPSTOKKUN breska forsætis-
ráðherrans, Tonys Blairs, á ríkis-
stjórn sinni fékk blendin viðbrögð
hjá leiðarahöfundum helstu dag-
blaða þar í landi í gær. Vakti einkum
athygli afsögn Alans Milburns heil-
brigðisráðherra, en John Reid, einn
dyggasti bandamaður Blairs, tekur
nú við embætti hans.
Ákvörðun Blairs um að leggja nið-
ur viðamikið embætti sem verið hef-
ur við lýði í bresku stjórnkerfi síðan
árið 605, og tók m.a. til ráðuneytis
dómsmála, var hins vegar vel tekið –
en kannski helst vegna óvinsælda
Irvines lávarðar, sem gegnt hefur
embættinu.
Afsögn Milburns kom eins og
þruma úr heiðskíru lofti, að sögn
stjórnmálaskýrenda, en hann mun
hafa gefið þá ástæðu að hann vildi
eyða meiri tíma með fjölskyldu sinni.
Var það samdóma mat bresku blað-
anna að afsögn hans væri ekki til
þess fallin að styrkja tilraunir Blairs
til að gera breytingar á heilbrigðis-
kerfinu breska.
Þykir sem skipan Johns Reid í
embættið hafi verið neyðarúrræði,
en Blair er raunar vanur að kalla
Reid til þegar bjarga þarf málunum í
skyndingu.
Ráðuneyti lögð niður?
Hægri blaðið Daily Mail sagði af-
sögn Milburns hafa verið mjög
óvænta, enda Milburn talinn hafa
mikinn pólitískan metnað.
Paul Routledge, stjórnmálaskýr-
andi Daily Mirror, hélt því hins veg-
ar fram í grein í blaðinu að hugs-
anlega hafi Milburn sagt af sér nú til
að búa í haginn fyrir leiðtogakjör í
Verkamannaflokknum, sem mögu-
legt er að fari fram innan fárra miss-
era í ljósi vandræða sem Blair hefur
lent í að undanförnu. „Hann er að-
eins 45 ára gamall,“ sagði Routledge
um Milburn. „Hann gæti vel verið
framtíðarleiðtogi [Verkamanna-
flokksins].“
Blair gerði að öðru leyti engar
meiriháttar breytingar á stjórn
sinni. Helen Liddell hættir þó sem
ráðherra Skotlandsmála og mun Al-
istair Darling samgönguráðherra
ábyrgur fyrir Skotlandsmálum í
neðri deild breska þingsins.
Þá var Peter Hain var hækkaður í
tign, sinnir nú málefnum Wales í
þinginu og er fulltrúi Bretlands á
stjórnarskrárráðstefnu Evrópusam-
bandsins, auk þess sem hann fer fyr-
ir þingmönnum Verkamannaflokks-
ins í neðri deild breska þingsins –
starfinu sem John Reid sinnti þar til
í gær.
Ollu þessar breytingar nokkrum
titringi í gær en eitthvað virtist mál-
um blandið hvort í raun sé verið að
leggja niður sérstök ráðuneyti mál-
efna Skotlands og Wales. Aðrar
breytingar fólust nefnilega í því að
Blair skipaði gamlan vin sinn,
Falconer lávarð, í nýtt embætti ráð-
herra stjórnarskrármála sem bera
mun ábyrgð á málefnum Skotlands
og Wales, en kemur að öðru leyti í
stað þess embættis sem Irvine lá-
varður hefur gegnt.
Óvænt afsögn
í stjórn Blairs
London. AFP.
AP
Alan Milburn sagði af sér embætti
heilbrigðisráðherra í stjórn Blairs.
LEYNILEG sérsveit frá banda-
ríska hernum, sem verið hefur að
störfum í Írak frá því að herförin
þangað hófst í mars, hefur gegnt
lykilhlutverki í leit Bandaríkja-
manna að gereyðingarvopnum
Saddams Husseins. Hefur sveitin
þó ekki haft erindi sem erfiði, að því
er heimildarmenn innan bandaríska
hersins greina frá.
Starfshópur 20 heitir sérsveitin
og er tilvist hennar og verkefni
leynileg. Frá henni barst upphaf-
lega mikið af gögnum er lofuðu
góðu, send til fáeinna manna sem
höfðu áhrif á stefnumótun stjórn-
arinnar, og bentu til að möguleiki
væri á að gereyðingarvopn myndu
finnast. Þessar upplýsingar áttu
sinn þátt í því hve bjartsýnn
George W. Bush forseti og þjóðar-
öryggisráðgjafar hans voru á að
vopn myndu koma í leitirnar.
Kemur ekki á óvart
En sérfræðingar sem kunnugir
eru störfum Starfshóps 20 segja að
enn sem komið er hafi ekkert fund-
ist. Engin nothæf óhefðbundin
skotvopn, langdrægar eldflaugar
eða eldflaugahlutar, engar birgðir
af efnum í efna- eða lífefnavopn eða
tæki til að búa til kjarnavopn.
Bandaríkjastjórn tilgreindi þetta
allt sem hluta af földum vopna-
birgðum Íraka. Þessi vopn var
Írökum óheimilt að eiga samkvæmt
ályktun öryggisráðs SÞ, og voru
það helstu rök Bush fyrir því að
fara í stríð.
Þetta kemur Nýsjálendingnum
Steve Allinson, fyrrverandi vopna-
leitarmanni Sameinuðu þjóðanna,
ekki á óvart. Hann segir, að þá þrjá
mánuði sem hann hafi starfað í Írak
áður en stríðið hófst hafi vopnaleit-
arsveitir oft verið sendar á staði
sem bandarískir og breskir leyni-
þjónustumenn tilgreindu en ekki
hafi fundist þar neitt sem benti til
gereyðingarvopna.
Allar slíkar ábendingar frá
bandarískum og breskum leyni-
þjónustumönnum reyndust vera
„algjört rugl“, sagði Allinson í við-
tali við nýsjálenskt dagblað. Hann
var hópstjóri í 30 manna liði SÞ sem
kannaði um 160 staði í Írak á þess-
um þrem mánuðum, en var flutt
burt frá landinu í mars eftir að ljóst
varð að Bandaríkjamenn myndu
gera innrás. Upplýsingar frá
bandarísku leyniþjónustunni hljóð-
uðu upp á það að á einum þessara
staða væri verið að flytja tæki og
nokkrum hlutum hefði verið komið
fyrir uppi á þaki á verslun, sagði
Allinson við blaðið Christchurch
Press.
„Bara vöruskemma“
„Ég hafði komið nokkrum sinn-
um á þennan stað ... og þetta er eig-
inlega bara vöruskemma full af hin-
um og þessum pörtum úr tækjum.
Jafnvel þótt við værum búin að fara
á staðinn urðum við að fara eftir
upplýsingunum til að gera Banda-
ríkjamennina ánægða. Þá vaknar
sú spurning hvort þeir hafi haft
áreiðanlegar upplýsingar sem þeir
létu okkur ekki í té, eða hvort þetta
hafi verið allt sem þeir vissu,“ sagði
Allinson.
Hann sagði eftirlitsmenn SÞ hafa
verið einkar ósátta við að hafa þurft
að fara frá Írak í mars, því að ef
meiri tími hefði gefist hefði ef til vill
verið unnt að afla áreiðanlegri upp-
lýsinga. „Ég efast stórlega um að
þeir muni finna nokkuð núna,“
sagði hann. „Og jafnvel þótt þeir
finni eitthvað er enginn óháður aðili
sem getur staðfest það. Þeim hefur
mistekist að réttlæta stríðið. En
þeir þurfa að finna sér undankomu-
leið, sem er sú að vopnin hafi öll
verið flutt til Sýrlands.“
Ábendingar leyniþjónust-
unnar voru „algjört rugl“
The Washington Post, AP.
’ Jafnvel þótt viðværum búin að fara
á staðinn urðum við
að fara eftir upplýs-
ingunum til að gera
Bandaríkjamennina
ánægða. ‘
TIL harðra átaka kom í einu út-
hverfa Belgrad, höfuðborgar Serbíu,
í gærmorgun eftir að sérsveit lög-
reglunnar hafði ráðist til inngöngu á
heimili grunaðs stríðsglæpamanns,
Veselin Sljivancanin. Harðlínu þjóð-
ernissinnar, stuðningsmenn Sljiv-
ancanins, brugðust ókvæða við frétt-
um um aðgerðir sérsveitanna og var
óeirðalögreglan því kölluð út. Þrír
liðsmanna hennar slösuðust alvar-
lega í átökunum, að sögn yfirvalda.
Sljivancanin er einn þriggja
manna sem grunaðir eru um að bera
höfuðábyrgð á dauða meira en 200
manna í umsátrinu um Vukovar í
austurhluta Króatíu árið 1991. Er
handtaka hans sögð sæta miklum
tíðindum en fulltrúar stríðsglæpa-
dómstólsins í Haag í Hollandi hafa
lengi beðið þess að hann yrði hand-
samaður.
Ákæra var gefin út á hendur Sljiv-
ancanin árið 1995 af saksóknurum
dómstólsins í Haag en Slobodan Mil-
osevic, fyrrverandi forseti Júgóslav-
íu, hélt ávallt hlífiskildi yfir honum.
Þegar stjórn Milosevics féll árið
2000 fór Sljivancanin, sem er fimm-
tugur, hins vegar í felur.
Handtaka Sljivancanins kemur
skömmu áður en frestur rann út sem
Bandaríkjastjórn hafði gefið stjórn-
völdum í Belgrad til að handtaka
meinta stríðsglæpamenn – en efna-
hagsaðstoð upp á um 110 milljónir
dollara var háð því að Serbar tækju
til hendinni í þessum efnum.
Aðgerðir lögreglunnar í gær tóku
um tíu klukkustundir og þurfti hún
að brjóta sér leið í gegnum stáldyr á
heimili Sljivancanins til að handtaka
hann. Var Sljivancanin fluttur í
fangaklefa í brynvagni lögreglunnar
en mikill viðbúnaður var viðhafður í
aðgerðunum.
Eftir að fréttist um aðgerðir lög-
reglunnar brutust út götuóeirðir
fyrir utan híbýli Sljivancanins og
þurfti lögreglan að beita táragasi,
auk þess sem gúmmíkúlum var skot-
ið á óeirðaseggi. Sagði Dusan Mih-
ajlovic, innanríkisráðherra Serbíu,
að a.m.k. 30 óeirðaseggir hefðu
særst í átökunum og meira en fimm-
tíu lögreglumenn, þar af þrír alvar-
lega.
EPA
Óeirðaseggir kasta grjóti að lögreglunni í hörðum átökum í einu úthverfa Belgrad, höfuðborgar Serbíu, í gær.
Meintur stríðsglæpa-
maður handtekinn
Belgrad. AP.
VÍÐTÆKAR breytingar verða
gerðar á yfirstjórn og skipulagi Atl-
antshafsbandalagsins (NATO) en
samkomulag náð-
ist um þetta á
fundi varnar-
málaráðherra að-
ildarríkja NATO
sem lauk í Bruss-
el á fimmtudag.
Varnaðarorð sem
Donald Rums-
feld, varnarmála-
ráðherra Banda-
ríkjanna, sendi
Belgum skyggðu hins vegar nokkuð
á þá eindrægni sem ríkti á fundinum.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
Rumsfeld tekst að stela senunni en
hann gagnrýndi stjórnvöld í Belgíu
harkalega vegna laga þar í landi,
sem leyfa málsókn gegn útlending-
um, sem sakaðir eru um stríðsglæpi.
Ýjaði hann að því að Bandaríkja-
stjórn myndi ekki leggja fram fé til
nýrra höfuðstöðva NATO í landinu
fyrr en lögin hefðu verið afnumin.
Embættismenn NATO leggja hins
vegar áherslu á að samstaða hafi að
öðru leyti ríkt á ráðherrafundinum
um þær breytingar, sem nú standa
fyrir dyrum hjá bandalaginu.
Ráðherrarnir ákváðu á fundi sín-
um að „straumlínulaga“ yfirstjórn
bandalagsins, auk þess sem þeir
samþykktu aðgerðaáætlun fyrir
tuttugu þúsund manna hraðlið sem
NATO hyggst koma sér upp.
„Þetta er gríðarmikil breyting
sem er ætlað að tryggja að bandalag-
ið skipti áfram máli,“ sagði George
Robertson, framkvæmdastjóri
NATO, á fréttamannafundi á
fimmtudag. „Ég get ekki gert of
mikið úr þessari grundvallarbreyt-
ingu sem nú er að eiga sér stað.“
Starfsliði fækkað um 30%
Fram kom í máli Geoffs Hoon,
varnarmálaráðherra Bretlands, að
umræddar breytingar myndu hafa í
för með sér að fækkað yrði í starfs-
liði höfuðstöðva NATO um 30%.
Með breytingum á stjórnskipulagi
NATO – en þær fela m.a. í sér fækk-
un stjórnunareininga úr tuttugu í ell-
efu – er meiningin annars sú að um-
breyta NATO úr evrópsku varnar-
bandalagi í samtök sem geta látið til
sín taka víðar í heiminum.
Hefur verið ákveðið að allar að-
gerðir á vegum NATO lúti framvegis
einni yfirstjórn sem Bandaríkjamað-
ur mun fara fyrir. Önnur stjórnstöð
verður að vísu staðsett í Norfolk í
Virginíu í Bandaríkjunum en þar
verða eins konar þjálfunarbúðir, þar
sem unnið yrði að því að gera NATO
hernaðarlega reiðubúið til íhlutunar
á svæðum fjarri aðildarríkjunum.
Samkomulag um
víðtækar breyt-
ingar hjá NATO
Brussel. AFP.
George Robertson