Morgunblaðið - 14.06.2003, Blaðsíða 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 2003 45
Þráinn Löve fæddist
í Reykjavík en ólst upp
á Vestfjörðum; á Þing-
eyri, Bolungarvík, Ísa-
firði og Hornbjargsvita
í stórum systkinahópi,
uns fjölskyldan fluttist
suður um miðbik 4. áratugarins. Þrá-
inn fór í lífsins skóla til Sigurðar
Greipssonar í Haukadal í tvö ár; það-
an lá leiðin í Menntaskólann í
Reykjavík. Eftir stúdentspróf sigldi
Þráinn yfir Atlantshafið í skipalest á
miðjum stríðsárunum til háskóla-
náms við Kaliforníuháskóla í Berkel-
ey. Þar kynntist hann Betty, konu-
efni sínu; hann lauk prófi í
jarðvegsfræði og sneri heim til Ís-
lands. Þar var enga vinnu að fá fyrir
jarðvegsfræðing. Ævistarf Þráins
varð kennsla, einkum náttúrufræði-
greina, fyrst í gagnfræðaskóla en
síðar við Kennaraskólann og loks
Kennaraháskólann þar sem hann
lauk starfsferli sínum sem konrekt-
or. Þráinn bjó með fjölskyldu sinni í
meira en hálfa öld á Hraunteig 16;
hann hélt heimili fyrir foreldra sína
meðan þau lifðu; Hraunteigur 16
varð einskonar ættaróðal Löve-fjöl-
skyldunnar.
Þráinn var dulur maður og flíkaði
ekki tilfinningum sínum. Við sem átt-
um því láni að fagna að kynnast hon-
um vel vissum hvílíkt gull af manni
ÞRÁINN
LÖVE
✝ Þráinn Lövefæddist í Reykja-
vík 10. júlí 1920.
Hann lést á Land-
spítala – háskóla-
sjúkrahúsi 8. apríl
síðastliðinn og fór
útför hans fram í
kyrrþey.
hann var. Og hversu
ríkulegur hans innri
heimur var sem hann
opnaði einungis fáum
útvöldum. Þessi heim-
ur varð áþreifanlegur
þegar Þráinn eignaðist
Hjörsey fyrir um fjór-
um áratugum. Þar varð
ævintýraheimur að
veruleika og veruleik-
inn að ævintýri. Hugar-
flug og sannindi runnu
saman í eitthvað óað-
skiljanlegt. Sögur um
gotterísskipið sem
strandaði vestan við
Hjörsey og hvalinn gráðuga sem át
allt sælgætið en varð svo illt af ofát-
inu; náði að synda austur fyrir eyju
þar sem hann bar beinin í Skálafjöru
urðu sannar þegar við sem börn
horfðum á mölbrotinn togarann í
stórgrýttri fjörunni og hvít hvalbein-
in hinum megin á eynni. Hjörsey var
ekki einungis ævintýraeyja okkar
kynslóðar; Hjörsey er náttúruperla
þar sem land, haf og himinn er
grundvöllur stærstu fuglaparadísar
við Faxaflóa.
Kannski var það eitt hið ótrúleg-
asta við allt þetta Hjörseyjarævin-
týri að þangað voru farnar mörg
hundruð ferðir án þess að nokkru
sinni væri farið á bát. Þeir sem vel
þekktu hin fornu fræði og kunnu skil
á drykkju hins almáttuga áss vissu
að þegar Þór saup á horninu fjaraði
út; þegar Þór saup sem ákafast varð
stórstraumsfjara svo sjórinn þornaði
upp milli lands og eyjar. Vissulega
var vandratað yfir grænar
marhálmsengjar á sjávarbotni
framhjá leirbleytum og varasömum
pyttum, en þeir sem guðirnir elska
deyja ekki ungir heldur ganga klakk-
laust yfir bæði keldu og sund.
Hverjum þykir sinn fugl fagur og
þegar fuglarnir eru margir eins og í
Hjörsey var ekki erfitt að hrífast
með. Þráinn hélt Hjörsey á lofti
hvarvetna. Margir sannfærðust um
að fátt eða ekkert kæmist í hálfkvist
við Hjörsey. En ekki allir. Í hópi
þeirra sem efuðust var valkyrja ein
og samstarfsmaður Þráins í Kenn-
araháskólanum; hún átti sér sína eig-
in sumarbústaðarparadís einhvers
staðar austur í einhverjum Laugar-
dal. Það var Þráni mikilvægt að opna
augu valkyrjunnar og greip til bund-
ins máls; hann orti dýrt um eyjuna
og öll hennar gögn og gæði. Valkyrj-
an svaraði hins vegar með enn dýrk-
veðnara hrósi um höllina sína háu og
gaf lítið fyrir eitt eyðisker úti í hafs-
auga. Þetta var Þráni erfið glíma en
ekki dugði annað en halda henni
áfram; lauk henni svo að Þráinn
komst ósár en nokkuð móður frá
henni. Valkyrjan stóð hin styrkasta
eftir og einnig hennar helsta hjálp-
arhella í glímunni; sá ágæti orðsins
maður Helgi Hálfdanarson sem glað-
ur hafði tekið að sér að yrkja í orða-
stað valkyrjunnar.
Þráinn var svosem enginn viðvan-
ingur á vettvangi hins bundna máls.
Þegar hann var við nám í Berkeley
skrifaði hann 15 ára gamalli systur
sinni og sendi henni einstaka vísu;
systirin svaraði og hrósaði bróður
sínum og taldi hann skáld gott. Óx
Þráni mjög ásmegin við þetta og
sendi systurinni bréf sem byrjar:
Birkilaut í byrjun október
er birta himins dvínar fögur,
ég niður sest í næði að skrifa þér,
1944.
Kasta ég minni kveðju á
kæra, litla systur.
Heil og sæl! Á meðan má
mun þér standa næstur.
Þótt löngum hafi ég lítinn frið af lærdóms
pínu,
ég niður sest að sæti mínu
systurinni að rita línu.
Og til þess að sýna nú og sanna
fyrir systur sinni að hann stæði Ein-
ari Ben. og hinum dáðu skáldum yf-
irleitt ekki neitt að baki lagði Þráinn
fram eftirfarandi sönnunargagn:
Er sest ég að lestri í lýstu en mistruðu
vestri
og læst ver’ að bresta af hreistinnar neista,
oft þrestir þar tísta á kvisti svo tvístrast
mér lyst sú
og treystist ei lestur að fást við í vist hér.
Þá mest oft og fastast sig læst getur lyst sú
í brjóst mér
að losna og hrist’ af mér pestanna festir,
en rista það frostrósum lýstum af geisla
hið fyrsta,
hve flest er hér laust við hið Æðsta án syst-
ur (Í Kristi).
Erfitt var það – það var ljóst. Og
kannski var það líka erfitt systurinni
að svara bréfunum því Þráinn endaði
bréfin med fyrriparti sem botna
skyldi:
Pikkar einum puta á vél,
penna ei getur valdið.
Annan fyrripart, med innrími og
því erfiðari til að botna, fékk systirin
að spreyta sig á:
Ritaði brúnu bleki
bréf í rúnum systur.
Þótt ekki sé bréfið ritað í rúnum
þá liggja eftir Þráin fjöldi rúnarista.
Það eru valin vísuorð og margfróð
spakmæli, ekki síst úr Eddukvæð-
um. Eddukvæði voru Þráni hugleik-
in. Hann velti fyrir sér skýringum
fræðimanna á Völuspá og fannst leitt
þegar þeim tókst ekki að leysa gátur
kveðskaparins heldur vísuðu til þess
að eitthvað hefði misfarist í síðari
tíma afskriftum; jafnvel heilu bálk-
arnir eins og dvergatalið væri utan-
aðkomandi innskot. Þráinn glímdi
við skýringu Völuspár um árabil.
Hann gekk út frá því að allt væri rétt
sem varðveist hefði; menn hefðu
vissulega mislesið á stöku stað. Og
engu hefði verið skotið inn eða við
bætt. Skýringar sínar birti Þráinn á
prentaðri bók fyrir nokkrum árum,
og er þar margt nýtt og nýstárlegt að
finna. Þar færir hann meðal annars
rök fyrir því hver sé höfundur Völu-
spár, og er kenning hans skemmtileg
og sannfærandi. Í bókinni er auk
Völuspárskýringanna einnig að finna
skýringar hans á Sonatorreki og
nokkrum lausavísum Egils Skalla-
grímssonar. Þráinn var ekki einung-
is hagmæltur; hann var hagur á tré
og smíðaði bæði stórt og smátt. Sjó-
rekin tré úr fjörum Hjörseyjar urðu
að húsum eða helgigripum þar sem
norræn goðafræði var grundvöllur-
inn. Með örlitlu Hörpusilki urðu
óásjáleg rekasprek að Miðgarðs-
ormi, Hel og Loka Laufeyjarsyni.
Fyrr en varði voru regin öll á rök-
stólum og ýmsir aðrir úr heimi ása og
jötna án samastaðar. Þórshof varð að
veruleika. Hinir miklu höfðingjar,
sem fyrir 1000 árum ákváðu á Þing-
völlum að afnema trúfrelsi í landinu
með því að allir skyldu kristnir
verða, leyfðu landsmönnum að blóta
á laun, enda yrði ekki vitnum við
komið. Það var því alltaf stór stund
þegar gengið var til Þórshofs, hurð
felld að stöfum og því enginn utanað-
komandi til frásagnar um það sem
innandyra gerðist. En það var eitt-
hvað mikið; fólk kom langt að, jafnvel
alla leið frá Svíþjóð, til að ganga til
hofs. Nú er hofgoðinn allur.
Kæri Arthúr, Lu, Dísa, Kolbrún,
Lísa og Lena. Við sem þekktum Þrá-
in best höfum misst mest. En einmitt
með því að við þekktum hann svo vel
erum við ríkari en flestir aðrir því við
eigum minningar sem eru meira
virði en allt það sem mölur og ryð fá
grandað.
Steingrímur Jónsson.
Fyrir nokkrum ár-
um biðum við íbúarnir
hér í Dalalandi 12 með nokkurri eft-
irvæntingu og ef til vill örlitlum
kvíða eftir því hver myndi flytja í
íbúðina á 3.h.t.v. eftir að hún var
seld. En kvíði reyndist alveg óþarf-
ur, því inn flutti Páll Jónsson með
fjölskyldu sína.
Páll var mikill öðlingsmaður,
traustur á velli sem í lund, glaðvær
og þægilegur á allan hátt. Hann var
ráðagóður ef til hans þurfti að leita
t.d. í sambandi við framkvæmdir við
blokkina okkar og aldrei bar skugga
á samskipti okkar hinna við hann.
Okkur þykir því öllum sárt að
þurfa að kveðja Pál nú, því öll vorum
við þess viss, að þó hann ætti fyrir
höndum að fara í stóra aðgerð, þá
myndi hann koma heim aftur.
Hann sagði oft við okkur að þegar
hann hefði verið að leita að íbúð og
komið í anddyrið hér, þá hafi hann
sagt: „Hér vil ég búa“ og það var
okkur sönn ánægja að fá að vera í
sambýli við Pál og hans fólk.
En núna dimmir um stund, við
munum ekki mæta hlýjunni og bros-
inu hans sem hann var svo óspar á, í
ganginum. Eftir lifir með okkur
minningin um einstaka persónu og
allt það sem hann gaf okkur.
Elsku Jóhanna og fjölskylda, við
vottum ykkur okkar dýpstu samúð
og vonum að við fáum að njóta nær-
veru ykkar sem lengst.
Íbúarnir í Dalalandi 12.
PÁLL
JÓNSSON
✝ Páll Jónsson,fyrrverandi
framkvæmdastjóri,
fæddist á Úlfarsá í
Mosfellssveit 26. jan-
úar 1928. Hann lést á
gjörgæsludeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss 2.
júní síðastliðinn og
var jarðsunginn frá
Bústaðakirkju 11.
júní.
Það var líklega sum-
arið 1989, sem Guð-
mundur Malmquist,
þáverandi forstjóri
Byggðastofnunar, tjáði
mér, að hann hefði hug
á að ráða nýjan mann á
lögfræðisvið Byggða-
stofnunar, þar sem ég
var forstöðumaður, til
að annast vörslu eigna,
einkum fullnustueigna.
Áður höfðum við Guð-
mundur rætt nokkrum
sinnum nauðsyn þess
vegna aukinna umsvifa
stofnunarinnar að fá
sérstakan mann til að sjá um þessa
hluti. Stuttu síðar sagði Guðmundur
mér að hann hefði ákveðinn mann í
huga, Pál Jónsson, sem þá var ný-
hættur sem framkvæmdastjóri
Meitilisins í Þorlákshöfn. Leist mér
strax vel á þá hugmynd að ráða Pál,
þar sem ég hafði áður kynnst honum
lítillega og vissi að þar fór traustur
maður. Varð úr að Páll var valinn til
starfans.
Er óhætt að fullyrða að ráðning
Páls til stofnunarinnar var happa-
drjúg. Þegar hér var komið sögu var
Páll kominn yfir sextugt og hafði
víðtæka reynslu af atvinnulífi lands-
manna sem kaupfélagsstjóri og
framkvæmdastjóri sjávarútvegsfyr-
irtækja til áratuga. Fljótlega eftir að
hann hóf störf hjá stofnuninni fór
hann auk þess að sjá um vörslu
eigna, einnig að sinna undirbúningi
uppboða, þ. á m. að leggja mat á
virði eigna, en langoftast var um að
ræða uppboð á eignum, sem voru
notaðar til atvinnurekstrar. Veðrétt-
ir Byggðastofnunar og þeirra sjóða,
sem hún vistaði, voru oft þannig að
tvísýnt var hvort það borgaði sig að
verja þá á uppboði. Varðaði það
miklu við töku ákvarðana í þessum
efnum að undirbúningurinn væri
vandaður, en oft voru miklir hags-
munir í húfi. Leysti Páll þessa hluti
af festu og öryggi. Kom hin víðtæka
reynsla hans og þekking af atvinnu-
lífi þjóðarinnar hér að góðum not-
um. Um það bil sem Páll réðst til
stofnunarinnar reið yfir þjóðina
efnahagslægð með tilheyrandi fjár-
hagsvandræðum fyrirtækja. Fór
Byggðastofnun ekki varhluta af
þessum erfiðleikum og á tímabili fór
fjöldi uppboða, er stofnunin var aðili
að, upp úr öllu valdi. Reyndi því enn
frekar á starfsmenn og oft þurfti að
taka skjótar ákvarðanir. Minnist ég
ekki þess, að í öllu annríkinu, sem
þessu fylgdi, hafi í hita leiksins verið
teknar rangar ákvarðanir eða gerð
hafi verið nokkur mistök. Skipti
mestu máli í þessu sambandi hversu
vel menn voru undirbúnir, þegar til
kastanna kom.
Páll starfaði hjá Byggðastofnun
fram yfir sjötugsaldur, er hann varð
að hætta samkvæmt reglum um há-
marksaldur starfsmanna ríkisins. Á
þeim tíma, sem hann vann hjá
Byggðastofnun, held ég að hann hafi
ekki misst einn einasta dag úr vinnu,
nema þegar hann fór í lögbundið
sumarfrí, enda vandfundnir menn,
sem voru eins skylduræknir og ósér-
hlífnir og hann. Var hann afar vel
liðinn af samstarfsmönnum, jafnan
léttur í lund, hrókur alls fagnaðar,
jákvæður, ráðagóður, greiðvikinn og
öllum velviljaður, þó fastur fyrir og
harður í horn að taka ef því var að
skipta en alltaf sanngjarn og hrein-
skiptinn. Hann var drengur góður.
Ég votta eiginkonu hans, Jó-
hönnu, og fjölskyldu mína dýpstu
samúð.
Karl F. Jóhannsson.
Fyrir nokkrum árum urðum við
Páll nágrannar, er hann ásamt fjöl-
skyldu sinni flutti í Dalaland 12 í
Fossvogi. Fljótlega tókust með okk-
ur góð kynni sem varað hafa alla tíð
síðan.
Bílskúrar okkar Páls liggja saman
og þar átti ég margar góðar stundir
með honum. Páll var gjarnan að
dunda eitthvað í bílskúrnum, hann
átti trillu sem þurfti að huga að og
var þá spjallað og oftar en ekki leng-
ur en ætlað var.
Í mínum augum var hann ávallt
glaður og kátur í bragði, með þétt og
traust handtak. Hann var hafsjór af
fróðleik og margar sögurnar sagði
hann mér frá árunum þegar hann
var viðloðandi atvinnurekstur víða
um land. En mest hafði ég gaman af
að ræða við hann um stjórnmál, þar
var hann á heimavelli, þekkti stjórn-
málin frá öðru sjónarhorni en mörg
okkar enda hafði hann verið kosn-
ingastjóri Framsóknarflokksins
1974. Einnig tókum við púlsinn á
þeim málum sem efst voru á baugi,
þá flaug tíminn hratt og mikið var
hlegið.
Það var einkennandi við Pál, að
sama um hvað var rætt var hann alls
staðar vel heima. Við nágrannarnir
við Dalaland höfum á síðustu árum
þurft að standa í steypuviðgerðum á
fasteignum okkar og bílskúrum. Þar
var Páll fremstur í flokki, gefandi
góð ráð og alltaf tilbúinn að aðstoða
og afla gagna.
Síðasta samtalið áttum við að af-
loknum húsfundi seint í apríl sl., þá
átti hann að fara í aðgerð nokkrum
dögum síðar. Hann var glaður og
hress og kvöddumst við með gaman-
yrðum.
Ég þakka Páli vini mínum sam-
fylgdina, allar góðu stundirnar sem
voru þó alltof fáar.
Við hjónin sendum fjölskyldu Páls
innilegar samúðarkveðjur. Megi al-
góður Guð vernda þau og blessa.
Ögmundur og Ásta.
Kæri Páll. Nú er baráttu þinni
lokið og nú getur þú hvílst. Minn-
umst þín með brosi og þakklæti í
hjarta.
Við söknum þín og þökkum þér
allar þær góðu stundir sem við átt-
um með þér og Hönnu skólasystur
okkar sem okkur þykir svo vænt
um.
Megi Guð gefa fjölskyldu þinni og
öðrum aðstandendum styrk í þessari
miklu sorg.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Ingibjörg Ingvadóttir
og skólasystur
Staðarfellsskóla.
Mér þykir vænt um þig. Mér þótti
gaman að vinna hjá þér sem húshjálp
og passa börnin þín í þessi 12 ár. Guð
geymi þig.
Ég kveð þig með þessari bæn.
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(Hallgr. Pétursson.)
Kveðja,
Friðbjörg og Rósmarý.
PAUL
ODD-
GEIRSSON
✝ Paul Oddgeirsson fæddist íReykjavík 22. júní 1932. Hann
lést á Landspítalanum við Hring-
braut 2. maí síðastliðinn og var út-
för hans gerð frá Dómkirkjunni 9.
maí.
Minningargreinum þarf að fylgja
formáli með upplýsingum um hvar
og hvenær sá sem fjallað er um er
fæddur, hvar og hvenær dáinn, um
foreldra hans, systkini, maka og
börn og loks hvaðan útförin verður
gerð og klukkan hvað. Ætlast er til
að þetta komi aðeins fram í formál-
anum, sem er feitletraður, en ekki í
greinunum sjálfum.