Morgunblaðið - 14.06.2003, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 2003 47
ÞEGAR Íslandspóstur var gerð-
ur að hlutafélagi um áramótin
1998 og ’99 hlutu alls konar breyt-
ingar að verða í rekstri hans, sem
margar hverjar hafa ekki komið
vel við viðskiptavinina, hvort sem
eru póstnotendur eða frímerkja-
safnarar. Áður hefur svo oft verið
vikið að þeirri stefnu Póstsins að
nota gúmstimpla sem kvittun fyrir
burðargjald í stað frímerkja, að
hér verður hún ekki gerð að sér-
stöku umræðuefni. Hið eina, sem
verður að segjast, er það, að yf-
irstjórn Póstsins virðist kæra sig
kollótta, þótt í allri vinsemd sé
bent á beina mótsögn í stefnu-
málum hennar. Því miður er komið
svo, að íslenzk frímerki eru æ
sjaldséðari á þeim pósti, sem berst
til viðtakenda, en áður var. Hef ég
því miður orðið sannspár í þeim
efnum.
Enda þótt í frímerkjaþætti eigi
helzt að tala um frímerkin sjálf er
stimplun þeirra svo náin þeim, að
ekki verður komizt hjá að taka
hana einnig til umræðu. Þeir eru
líka orðnir margir, sem safna
stimplum póststöðva, enda eru
þeir orðnir margir frá upphafi ís-
lenzkra frímerkja árið 1873, bæði
að gerð og lögun. Fyrstir eru svo-
nefndir upprunastimplar frá 1873,
þá kórónustimplar frá 1893, brúar-
stimplar (öðru nafni svissneskir
stimplar) frá 1894. Hafa þeir síð-
astnefndu verið í notkun alla síð-
ustu öld og allt fram á þennan
dag. Hins vegar hafa þeir breytzt
nokkuð í áranna rás. Þá má ekki
gleyma svonefndum númera-
stimplum, sem voru fyrst teknir í
notkun á bréfhirðingastöðum í
byrjun síðustu aldar og voru í um-
ferð fram eftir öldinni. Söfnun
þeirra hefur á síðustu árum orðið
vinsæl meðal íslenzkra frímerkja-
safnara, en ekki síður meðal safn-
ara á öðrum Norðurlöndum. Enn-
fremur eru svo alls konar hátíða-
og minningarstimplar, sem bætast
við þetta söfnunarsvið. Þannig
mætti lengi telja. Sá, sem tekur
söfnun sína alvarlega, verður vita-
skuld að eiga í safni sínu sýn-
ishorn sem flestra framangreindra
stimpla og gleðst svo yfir öllum
nýjum stimplum, sem teknir eru í
notkun.
Af sjálfu sér leiðir, að stimplar
frá mörgum afskekktum bréfhirð-
ingum í sveitum landsins frá síð-
ustu öld eru sjaldséðir, enda löngu
teknir úr umferð og því eftirsóttir.
Nú virðist hins vegar breyting
vera í aðsigi á þessu hjá Póstinum
og staðarstimplum verða fækkað
til muna. Kemur þar ýmislegt til.
Sú breyting fylgir vissulega svo-
nefndri hagræðingu í rekstri hans.
Ég varð var við breytingu í
stimplunarmálum Póstsins hér í
Reykjavík á liðnu ári (og trúlega
er sú breyting eitthvað eldri en
það).
Hún er í beinu framhaldi af
þeirri stefnu Póstsins að nota ekki
frímerki á sendingar, nema sér-
staklega sé um þau beðið, og
stimpla með gúmstimpli í staðinn.
Ég hef áður látið í ljós vanþóknun
mína á þeirri stefnu, enda beinist
hún beinlínis gegn notkun frí-
merkja og söfnun þeirra.
Mér hefur verið tjáð, að hér á
Reykjavíkursvæðinu fari allur
póstur útibúanna óstimplaður upp
á Höfðabakka og sé vélstimplaður
þar, þ.e. með þessum stimpli, sem
ég gerði einu sinni þá athugasemd
við, að hefði ekki rétta stafi í
stimplinum. Engin viðbrögð hafi
komið fram við þeirri ábendingu.
Á Pósthúsi R-9, sem ég skipti yf-
irleitt við, fæ ég ágæta afgreiðslu.
Ég er sjálfur búinn að frímerkja
áður þau bréf, sem ég sendi, en
bið alltaf um, að þau séu hand-
stimpluð, þ.e. með hinum venju-
bundna staðarstimpli. Slíkum bréf-
um er haldið sér, því að þau eiga
ekki að fara í allsherjarkvörnina
uppi á Höfða. Sama mun vera gert
við þau bréf, sem fá gúmstimpilinn
alræmda. Því miður mun það samt
oft koma fyrir, að þessi bréf og
eins þau, sem eru áprentuð með
leyfi Póstsins, fái svo vélstimplun
ofan á þá stimpla, sem fyrir eru,
og er það engin prýði og auðvitað
alger eyðilegging á öllu saman.
Sjálfur hef ég fengið póstsending-
ar þannig útleiknar og auðvitað
fara umbúðirnar þá beint í bréfa-
körfuna. Nú virðist samt enn vera
að þrengjast um hjá stimplasöfn-
urum.
Hvernig er þessum málum hátt-
að úti á landi? Skal nú vikið að því
nokkrum orðum.
Nokkru fyrir síðustu jól fékk ég
tvö bréf frá sr. Baldri Gauta Bald-
urssyni á Kirkjubæjarklaustri. Í
þeim vakti hann athygli mína á
sérstæðri aðferð Póstsins gagn-
vart póstafgreiðslum þar fyrir
austan. Hann hafði fengið bréf
austan úr Öræfum, stimplað í
Reykjavík. Heldur virðist sú að-
ferð undarleg að láta bréfið fara
suður til Reykjavíkur til stimpl-
unar og senda það svo þaðan til
baka austur að Klaustri. Fljótt á
litið virðist þetta hrein handar-
bakavinna. En við nokkra athugun
er þetta e.t.v. ekki svo einkenni-
legt af hálfu Póstsins, sem virðist
reyna að spara í hvívetna.
Skal þessi aðferð hugleidd nán-
ar.
Þegar ég hafði samband við
póstmenn var mér sagt, að þessi
aðferð þekktist víðar en um Suð-
urland. Sendingar frá Ólafsvík til
Stykkishólms munu t.d. fá sams
konar meðferð, þ.e. fara fyrst til
stimplunar í Reykjavík og svo það-
an til Stykkishólms. Mér þætti
fróðlegt ef einhverjir yfirmenn
Póstsins létu svo lítið að senda
mér skýringar á þessari aðferð
ásamt rökstuðningi fyrir framan-
greindri póstmeðferð.
Þegar póstafgreiðslu var komið í
nútímalegt horf á Íslandi árið 1869
og þó einkum árið 1873, þegar sér-
stök frímerki voru tekin upp hér á
landi, var öðruvísi umhorfs í sam-
göngumálum en nú í upphafi 21.
aldar. Þá var landið nær vegalaust
og ár óbrúaðar og jökulár oft ill-
færar. Varð því að treysta á þarf-
asta þjóninn, hestinn. Má fara
nærri um það, hversu lengi póst-
arnir voru á leiðinni til Póststof-
unnar í Reykjavík.
Ég hef gert það mér til dundurs
að athuga svolítið póstleiðina aust-
an frá Bjarnanesi í Austur-Skafta-
fellssýslu, sem varð póstafgreiðsla
árið 1873 með tilkomu íslenzkra
frímerkja og fékk sérstakan póst-
eða staðarstimpil. Á leiðinni þaðan
og til Reykjavíkur voru svo í upp-
hafi þessar póstafgreiðslur og allar
með sínum póststimpli. Prestbakki
(Kirkjubæjarklaustur) á Síðu,
Breiðabólstaður í Fljótshlíð
(reyndar með stimplinum VÖLL-
UR) og Hraungerði í Flóa og loks
Póststofan í Reykjavík. Á milli
þeirra voru svo bréfhirðingar, sem
fengu reyndar ekki sérstaka póst-
stimpla fyrr en nokkru síðar. Er
þarflaust að rekja nöfn þeirra hér,
en mér telst til, að þær hafa á um-
ræddu tímabili frá upphafi og fram
yfir aldamót 1900 eigi verið færri
en tíu.
Vitaskuld er reginmunur á sam-
göngum í lok 19. aldar og upphafi
hinnar 20. aldar og svo aftur nú á
dögum. Nú þeysast póstbílar frá
Höfn í Hornafirði til Reykjavíkur
á einum degi og tæplega það, leið,
sem áður tók marga daga og jafn-
vel vikur. Hér er því ólíku saman
að jafna og eðlilegt, að Pósturinn
taki mið af því. En telji hann sér
hentara að senda allar póstsend-
ingar ofangreinda leið suður til
Reykjavíkur og síðan aftur austur
á ákvörðunarstað verður engin
stimplun á þeim póststöðvum, sem
eru á leiðinni til Reykjavíkur. Við
það fækkar mjög í söfnunarsviði
safnarans.
Þá skilst mér, að sú aðferð að
senda allan póst til stimplunar á
Höfðabakka þekkist á fleiri póst-
leiðum. Þannig mun póstur frá
Ólafsvík, sem ætlaður er inn í
Stykkishólm, fyrst fara suður til
Reykjavíkur til stimplunar og svo
til baka vestur á Snæfellsnes. Fyr-
ir sjónum mínum virðist þetta
heldur umhendis. Starfsmönnum
Póstsins er meira en velkomið að
senda þættinum skýringar á þessu
fyrirkomulagi. Þær yrðu áreiðan-
lega vel þegnar af frímerkjasöfn-
urum og þá ekki sízt stimplasöfn-
urum.
Sparnaðarleiðir
Íslandspósts hf.
FRÍMERKI
Íslandspóstur
Póstafgreiðslum komið fyrir í hjábúð
hjá bönkum og stórmörkuðum.
Póstafgreiðslum fækkað.
Jón Aðalsteinn Jónsson
Póstbílar frá liðinni öld.
ATVINNU-
AUGLÝSINGAR
I
I
ⓦ
Upplýsingar hjá
umboðsmanni í
símum 421 3475
og 821 3475.
Blaðberar óskast
til afleysinga í
Njarðvík.
ⓦ
Upplýsingar hjá
umboðsmanni í
símum 421 3463
og 820 3463.
Blaðberi óskast
strax í Vallar-
hverfi II í Keflavík
Kennari
sem getur tekið að sér kennslu í íþróttum, sér-
kennslu og almennri kennslu, óskast að grunn-
skólanum Gunnarshólma, Austur—Landeyjum
(17 nemendur í 1.—5. bekk)
Umsóknarfrestur er til 24. júní.
Nánari upplýsingar veitir Helga Þorsteinsdóttir,
skólastjóri í síma 453 8191 eða 865 5035.
R A Ð A U G L Ý S I N G A R
KENNSLA
Orkubrautir og vöðvaáhrif
16., 18., 19. og 20. júní.
Upplýsingar í síma 557 5000, 557 9736
og 691 3736.
Nuddskólinn í Reykjavík.
NAUÐUNGARSALA
Nauðungarsala
Uppboð mun byrja á skrifstofu embættisins að Suðurgötu
1, Sauðárkróki, fimmtudaginn 19. júní 2003, kl. 14.00, á neð-
angreindum eignum:
Freyjugata 19, Sauðárkróki, þingl. eign Jóns Björnssonar. Gerðarb-
eiðendur eru Lífeyrissjóðir Bankastræti 7 og Ríkisútvarpið.
Sýslumaðurinn á Sauðárkróki,
12. júní 2003.
SMÁAUGLÝSINGAR
FÉLAGSLÍF
15. júní. Akrafjall.
Gengið upp Berjadal og á Geir-
mundstind. Fararstjóri Steinar
Frímannsson. Brottför frá BSÍ kl.
10.30. Verð kr. 1900/2300.
17. júní. Leggjabrjótur.
Botnsdalur - Þingvellir. Farar-
stjóri Steinar Frímannsson.
Brottför frá BSÍ kl. 10.30. Verð
kr. 1900/2300.
18. júní. Útivistarræktin.
Driffell, 254 m. Brottför frá
gömlu Toppstöðinni (stóra
brúna húsinu) í Elliðaárdalnum
kl. 18:30. Allir eru velkomnir –
ekkert þátttökugjald.
20.—22. júní. Árleg Jóns-
messunæturganga Útivistar
yfir Fimmvörðuháls.
Uppselt í skála og fyrstu brottför
kl. 18.00. Laus pláss kl. 19.00 og
20.00. Verð kr. 9600/11200.
Ferðir yfir Fimmvörðuháls og í
Bása allar helgar í sumar.
Sjá nánar www.utivist.is .
Smiðjuvegi 5, Kópavogi.
Kennsla frá kl. 10:00 til 16:00
með Anitu Björk, kennara á Ark-
en í Svíþjóð en hún fer fyrir
handleiðslu nemenda á skólan-
um þeirra og kennir m.a. um
lækningu, lausn og persónuleg-
an vöxt.
www.fi.is
15. júní kl. 13.00 Esjudagur fjöl-
skyldunnar í boði SPRON FÍ,
Skógræktarfélags Reykjavíkur
og Flugbjörgunarsveitarinnar.
17. júní kl. 10.00 Leggjarbrjótur.
21.júní kl.18.00 Hekla.
AUKAFERÐ Á LÓNSÖRÆFI –
25.—28.júní.