Morgunblaðið - 16.06.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 16. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Gjörið svo vel. Nú ætlar forstjóri Hafró líka að láta ljós sitt skína.
Borgarafundur í Smáralind
Þjóð gegn
þunglyndi
Landlæknisembættiðgengst fyrir al-mennum borgara-
fundi í Vetrargarðinum í
Smáralind í dag, mánudag-
inn 16. júní, kl. 17.17 og er
með tímasetningunni verið
að vísa í hjálparsíma Rauða
krossins. Til fundarins er
boðað til að kynna fræðslu-
og forvarnaverkefnið Þjóð
gegn þunglyndi – fækkum
sjálfsvígum. „Með verkefn-
inu verður sjónum beint að
þunglyndi, sem er stærsti
áhættuþáttur sjálfsvíga, í
því skyni að reyna að
fækka sjálfsvígum og
sjálfsvígstilraunum eins og
kostur er,“ segir Salbjörg
Bjarnadóttir verkefnis-
stjóri.
„Verður það gert með
margvíslegu upplýsinga- og kynn-
ingarstarfi um allt land á næstu
árum, svo sem með útgáfu vegg-
spjalda og bæklinga sem beint
verður til almennings og fagfólks.
Meginþunginn felst þó í fræðslu til
fagfólks í skólakerfinu og heilsu-
gæslunni, hjá félagsþjónustu
sveitarfélaga og meðal presta og
lögreglu, þ.e. allra þeirra sem í
störfum sínum þurfa að kunna skil
á þunglyndi og afleiðingum þess
og réttum viðbrögðum þegar
sjálfsvíg ber að höndum. Jafn-
framt hefur verið gefið út mynd-
band með fræðsluefni handa þeim,
sem leita til heilsugæslunnar
vegna depurðar eða þunglyndis.
Loks hefur verið gefið út vasakort
með símanúmeri Hjálparsíma
Rauða krossins, 1717, en hann er
eitt þeirra úrræða, sem stendur
fólki til boða ef það þarf aðstoð
vegna depurðar, kvíða, þunglyndis
eða sjálfsvígshugsana og er opinn
allan sólarhringinn,“ segir hún.
Verkefninu er ætlað að vekja fólk
til umhugsunar um líðan sína og
sinna nánustu. Gjarnan er að
hennar sögn talað um að engin
heilsa sé án geðheilsu því finni
manneskjan fyrir líkamlegum
kvillum, hafi það jafnframt áhrif á
andlega líðan.
– Hver eru tildrög verkefnisins?
„Þegar farið var að leggja á ráð-
in um leiðir til að sporna gegn
sjálfsvígum, komumst við í fagráð-
inu fljótlega að því að ekki væri
gerlegt að fjalla um sjálfsvíg án
þess að taka þunglyndi með í
myndina. Það er staðreynd að
flestir sem svipta sig lífi hafa átt
við þunglyndi að stríða áður en
þeir grípa til örþrifaráðs á borð við
sjálfsvíg. Við leituðum fyrir okkur
erlendis um hugsanlegar fyrir-
myndir að forvarnaverkefnum til
þess að flýta fyrir verkefninu. Að
ráði varð að leita eftir samstarfi
við sérfræðihóp við háskólann í
München sem kynnti sambærilegt
verkefni á alþjóðlegu geðlækna-
þingi haustið 2002.“
– Hvers vegna teljið þið nauð-
synlegt að ráðast í sérstakt átak
gegn sjálfsvígum hér á landi?
„Sjálfsvíg eru alltaf harmleikur.
Undanfarin ár höfum
við verið að missa hæfi-
leikaríkt fólk á öllum
aldri úr sjálfsvígum.
Þegar einhver ákveður
að taka sitt eigið líf, er
oft búin að vera lang-
varandi vanlíðan, sem viðkomandi
sér ekki fram úr. Þegar mann-
eskja ákveður að binda enda á eig-
ið líf, hefur sú ákvörðun geysimikil
áhrif á nánustu ættingja og vini,
sem þurfa mikinn stuðning til
lengri tíma. Á þeim tíma verða ein-
staklingarnir óvirkir þátttakendur
í eigin lífi, ófærir um að sinna sér
og sínum, hvað þá að vera á vinnu-
markaðinum. Það er miklvægt að
aðstandendur hafi greiðan aðgang
að sínum nánustu og fagfólki úr
hinum ýmsu geirum samfélagsins.
Greinilegt er að ef fækka á sjálfs-
vígum, verða heilbrigðis-, félags-
mála-, menntamála-, dóms- og
kirkjumálaráðuneytin að snúa
bökum saman. Ekki þýðir að
hrinda af stað einhverju skyndi-
átaki heldur þurfa allir aðilar að
vera jafnvakandi yfir þessum
málaflokki.
– Hvernig lítur landslagið í
þessum málum út á Íslandi og
hvar erum við stödd miðað við aðr-
ar þjóðir?
„Tíðni hjá okkur er lík og hjá ná-
grannaþjóðunum. Þó höfum við
meiri áhyggjur af ungmennum
okkar því þau virðast oftar detta
út úr skólakerfinu og þá er spurn-
ing hvað tekur við. Alltof mörg
börn og ungmenni eru að lenda í
vímuefnavanda og er nauðsynlegt
að vera vakandi fyrir því að börn
og ungmenni geta átt við þung-
lyndi að stríða sem þarfnast með-
ferðar.“
– Átt þú einhverjar skýringar á
því hvers vegna sjálfsvíg af völd-
um þunglyndis eru algeng á Ís-
landi?
„Það er engin ein skýring til á
því. Þetta er fjölþættur vandi.
Þunglyndi getur komið einu sinni
en stundum leggst það oft á sama
einstaklinginn. Við verðum að
muna það að þó að
margir þeirra sem
fremja sjálfsvíg hafi
haft þunglyndisein-
kenni þá er það ekki al-
gilt. Það gera einnig
einstaklingar sem virð-
ast ekki hafa haft nein sýnileg ein-
kenni um þunglyndi, en lífið hefur
á einhvern hátt leikið einstakling-
inn grátt, t.d. hefur hann lent í
skilnaði, atvinnumissi, félagsleg-
um erfiðleikum, fátækt eða sjálfs-
vígið kemur eins og þruma úr heið-
skíru lofti. Aðalmálið er að vekja
fólk til umhugsunar um að þung-
lyndi er alvarlegur sjúkdómur.“
Salbjörg Bjarnadóttir
 Salbjörg Bjarnadóttir verk-
efnisstjóri og geðhjúkrunarfræð-
ingur útskrifaðist frá MR 1976
og úr hjúkrun 1979. Hún lauk
viðbótarnámi í geðhjúkrun frá
HÍ 1994. Auk þess hefur hún tek-
ið ýmis námskeið í dáleiðslu, fjöl-
skyldufræðum og viðtalstækni.
Lengst af eða í nær 20 ár hefur
hún starfað á geðdeildum Land-
spítalans sem deildarstjóri, síðan
á Barnaverndarstofu í þrjú ár og
undanfarið eitt og hálft ár hjá
Landlæknisembættinu. Hún á
sambýlismann, Ingimar Þor-
steinsson húsgagnasmið, og þrjú
börn.
Verkefninu er
ætlað að
vekja fólk til
umhugsunar