Morgunblaðið - 16.06.2003, Blaðsíða 10

TALSVERT hefur borið á því undanfarið að
blágrár útblástursreykur frá sorpbrennslu-
stöðinni Funa hafi lagt um Skutulsfjörð og
valdið íbúum við fjörðinn miklum ónotum.
Stöðin stendur við botn fjarðarins og þrátt
fyrir að vera sú fullkomnasta sinnar tegundar
á landinu hafa íbúar orðið varir við blágráan
reyk sem leggur frá brennslunni öðru hvoru.
Einn íbúi í nágrenninu sagði í samtali við
Morgunblaðið að fólk væri hálfskelkað og að
ástandið hefði verið sérstaklega slæmt um
helgina, bláan reyk hefði lagt yfir allan fjörð-
inn og sterk lykt hefði fylgt.
Óbragð og hósti
Margrét Sverrisdóttir, framkvæmdastjóri
Frjálslynda flokksins, dvelst á Skutulsfirði í
sumar og býr um 500 metra frá sorpbrennsl-
unni. Margrét sagði að í logninu á laugardag-
inn hafi hún verið í garðinum hjá sér og tekið
eftir því að dökkan reyk hafi tekið að leggja
yfir nágrennið og í kjölfarið hafi hún farið að
finna óbragð í munninum af reyknum sem
lagði frá brennslunni. „Ég er með fullt af
krökkum hérna hjá mér og ég er mjög hrædd
við þetta. Ástandið var alveg hrikalegt um
helgina. Ég er alveg sannfærð um það að
þessi hreinsibúnaður er ekki að skila sínu og
þetta er hættulegt fyrir íbúa hérna á Ísafirði.
Hér hafa verið hugmyndir um að byggja upp
ferðaþjónustu, hér er mikið dýralíf, þetta er
aðalsvæði hestamanna í grenndinni og um-
hverfið hérna í kring er mjög fallegt. Þessi
Blágráan útblástursreyk frá sorpbrennslustöðinni Funa leggur um Skutulsfjörð.
starfsemi ógnar þeirri jákvæðu ímynd sem
Vestfirðir hafa núna.“
Nlega fór Funi að taka við sorpi frá sjúkra-
húsum til brennslu, en slíkt sorp er sóttmeng-
að. Karl Aspelund, íbúi á Ísafirði, sagði að
frágangur við flutninga á sjúkrahússorpinu
væri ekki góður en sorpið er flutt á opnum
bílum. Karl taldi einnig að staðsetning
brennslunar væri ekki rétt en þegar hún tók
til starfa voru haldnar kosningar um stað-
setninguna. Kosið var á milli tveggja staða en
hvorugur þeirra varð svo fyrir valinu.
Víðir Ólafsson, stöðvarstjóri Funa, stað-
festi að brennslan hafi nýlega tekið að sér að
brenna sjúkrahússorp. Það væri hins vegar
ekki frábrugðið öðru sorpi og er meira að
segja þægilegra að vinna en margt annað.
„Það er ekki meiri mengun af sjúkrahússorp-
inu þótt það sé sóttmengað, það er alveg það
sama sem kemur upp á endanum.“
Á sér eðlilegar skýringar
Víðir sagði að sá blágrái reykur sem stund-
um komi hafi fylgt brennslunni frá því að hún
tók til starfa og eigi sér eðlilegar skýringar.
„Í brennslunni er vothreinsibúnaður, sem
fjarlægir skaðleg efni sem myndast við brun-
ann úr reyknum áður en honum er hleypt út.
Búnaðurinn nær þó hins vegar ekki öllu ryki
sem í reyknum er þannig að í hverjum rúm-
metra er um 200 mg af örfínu ryki. Í
ákveðnum veðuraðstæðum, þegar rakastig er
hátt og kalt er í veðri, kemur blágrár litur á
„Skaðlaust en
hræðilega ljótt“
Blágrár reykur setur ugg að íbúum
útblásturinn en því hefur fólk tekið eftir. Þar
sem að við erum hérna inní fjarðarbotni þar
sem er steindautt loft verður dreifingin á út-
blæstrinum ekki alltaf nægileg þegar það er
logn,“ segir hann.
Þótt blágrár reykurinn hafi fylgt brennsl-
unni frá upphafi taldi Víðir að þeim skiptum
sem hann sæist færi fjölgandi. „Það er eflaust
vegna þess að þetta er ekki alveg splunkunýtt
lengur. Það er samt stöðugt verið að vinna að
endurnýjun á tækjunum.“
Víðir sagðist sjálfur vera manna leiðastur á
þessu ástandi. „Þó útblásturinn sé meinlaus
þá er þetta hrikalega ljótt.“
Á síðustu fjárhagsáætlun Ísafjarðarbæjar,
sem er eigandi sorpbrennslunar, fékkst 5
milljóna króna fjárveiting til að koma upp
auknum hreinsibúnaði sem síar rykið í út-
blæstrinum enn frekar, úr 200 mg niður í 20
mg. „Ástæðan fyrir því að við réðumst í aukn-
ar hreinsunarframkvæmdir var til að koma til
móts við íbúa. Ég er núna að skoða tilboð í
verkið og held að með haustinu getum við far-
ið að byrja á verkinu. Næsta sumar ætti fólk
því að vera laust við þennan ósóma.“
Við sorpbrennslu myndast eiturefnin díox-
ín og fúran. Díoxíni er eytt með snöggkæl-
ingu frá hitastigi sem er yfir 850° niður í hita-
stig niður fyrir 200° áður en því er hleypt út í
andrúmsloftið. Hins vegar hefur díoxínmagn
í andrúmslofti aldrei verið mælt á Íslandi.
Hjá Umhverfisstofnun fengust þær upplýs-
ingar hjá Cornelis Meyles, sérfræðingi í úr-
gangsmálum, að díoxínmælingar séu dýrar
og flóknar en samkvæmt nýrri tilskipun frá
Evrópusambandinu er skylt að gera slíkar
mælingar og líklegt er að þær hefjist næsta
vor.
FRÉTTIR
10 MÁNUDAGUR 16. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HVERS kyns flutningar hafa mjög
færst í aukana eystra að und-
anförnu og má glöggt sjá þess
merki í miðbæ Egilsstaða. Þar
staðnæmast tugir flutningabíla
með tengivagna hlaðna þunga-
vinnuvélum og flutningum af öllu
tagi og verður vart þverfótað fyrir
þessum oft tröllauknu far-
artækjum.
Í seinustu viku voru fimm flutn-
ingabílar með vinnuskúra á plan-
inu hjá Esso-bensínstöðinni og að
auki bíll með beltagröfu sem flytja
átti inn að Kárahnjúkum. Guðjón
Sveinsson, starfsmaður Landsvirkj-
unar, var einn bílstjóranna sem
flutti vinnuskúrana og sagði hann
þá koma frá Vatnsfellsvirkjun og
færu inn í Bessastaði í Fljótsdal.
Guðjón segir þetta fjórðu ferð sína
með skúra og aldeilis ekki þá síð-
ustu. Hinir skúrarnir fóru til
Impregilo við Kárahnjúka.
Morgunblaðið/Steinunn
Vart er þverfótað fyrir þungaflutningum á Egilsstöðum um þessar mundir.
Vinnuskúrar fluttir á fjöll
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
FÉLAGSMÁLARÁÐ Reykjavíkur
samþykkti sérstakar greiðslur til að
bæta kjör fátækra barna á fundi sín-
um í seinustu viku. Einnig var sam-
þykkt að hækka viðmiðunarupphæð-
ir þeirra sem njóta fjárhagsaðstoðar
í Reykjavík.
Lögð verður áhersla á að aðstoða
börn sem ekki geta tekið þátt í sam-
félaginu til jafns við önnur börn
vegna félagslegra og fjárhagslegra
aðstæðna í fjölskyldum þeirra, að því
er fram kemur í fréttatilkynningu.
Foreldrar sem hafa haft tekjur á eða
undir viðmiðunarmörkum Fé-
lagsþjónustunnar undanfarna níu
mánuði geta sótt um styrk að há-
marki 10.000 kr. á mánuði fyrir hvert
barn. Styrkinn á að nota til að mæta
kostnaði vegna leikskóla, heilsdags-
skóla, daggæslu, skólamáltíða eða
tómstunda barna. Kostnaður vegna
þessa verður 15 milljónir á ári.
Aðrar reglur verði endur-
skoðaðar á næstu mánuðum
Félagsmálaráð leggur einnig til að
gildandi reglur um fjárhagsaðstoð
verði endurskoðaðar á næstu mán-
uðum með hliðsjón af nýjum leið-
beiningum útgefnum af félagsmála-
ráðuneytinu.
Þar til niðurstöður fást í þeirri
endurskoðun leggur ráðið til að fjár-
hagsaðstoð til einstaklinga hækki
um sex prósent, en aðstoð til hjóna
og sambúðarfólks hækki um tvö pró-
sent.
Bæta kjör barna
fátækra foreldra
SKOÐANIR voru skiptar um að-
gengi fyrirtækja á landsbyggðinni
að lánsfjármagni á málþingi sem
Byggðastofnun efndi til sl. föstudag.
Hermann Hansson, framkvæmda-
stjóri á Höfn, sagði möguleikana á
að hefja atvinnustarfsemi á lands-
byggðinni lakari í dag en fyrir tíu
árum vegna skorts á lánsfé. Friðgeir
M. Baldursson, svæðisstjóri Lands-
bankans, sagði hins vegar aðgengi
að lánsfé gott og þjónustu bankanna
sniðna að þörfum fyrirtækjanna.
Frummælendur á málþinginu
voru Vilhjálmur Baldursson, for-
stöðumaður fyrirtækjasviðs
Byggðastofnunar, Hermann Hans-
son, framkvæmdastjóri á Höfn, og
Friðgeir M. Baldursson, svæðis-
stjóri Landsbankans á Suðurlandi.
Þreföld eftirspurn
Vilhjálmur Baldursson lagði
áherslu á að Byggðastofnun væri
lánastofnun sem veitti litlum og
meðalstórum fyrirtækjum á lands-
byggðinni fyrirgreiðslu, en sagði
fjárhagslega getu stofnunarinnar of-
metna. Þannig hefði eftirspurnin
verið þreföld á við getu á síðasta ári
og ekki væru merkjanlegar breyt-
ingar á fjölda umsókna þrátt fyrir
breytingar á lánamarkaði. Vilhjálm-
ur sagði að stærri sjávarútvegsfyr-
irtæki væru minna áberandi meðal
umsækjenda en áður en aukning
væri á lánsumsóknum vegna endur-
fjármögnunar fyrirtækja. Það sagði
hann slæma þróun því Byggðastofn-
un vildi stuðla að uppbyggingu
nýrra fyrirtækja. Hann nefndi að
bankarnir skildu fyrirtækin eftir
með óhagstæð skammtímalán og þá
væri treyst á að Byggðastofnun
kæmi til bjargar með endurfjár-
mögnun.
Skortur á stofnfé
Hermann Hansson greindi í fram-
sögu sinni frá þeim breytingum sem
urðu á lánsfjármarkaði eftir að lána-
sjóðir atvinnuveganna runnu saman
við Fjárfestingabanka atvinnulífsins
og Nýsköpunarsjóð í ársbyrjun
1998.
Hann sagði að í dag væri aðgengi
lítilla og meðalstórra fyrirtækja að
lánsfé almennt erfitt í öðrum grein-
um en sjávarútvegi þar sem fisk-
veiðiheimildir væru fyrir hendi. Veð-
kröfur væru strangari og lánakjör
óhagstæðari nú en á meðan atvinnu-
vegasjóðirnir voru við lýði og ekkert
öryggi varðandi stofnfé, nema helst í
landbúnaði. Hermann kallaði eftir
pólitískri ákvörðun um það hvort
efla ætti Byggðastofnun sem lána-
sjóð, svo hún gæti veitt langtíma-
stofnfé til fyrirtækja. Hann sagði að
gera þyrfti strangari kröfur um gerð
viðskiptaáætlana, efla þyrfti starf-
semi atvinnuþróunarfélaga og síðast
en ekki síst þyrftu bókhald og reikn-
ingsskil að vera í lagi hjá fyrirtækj-
unum. Hermann sagði að efla þyrfti
Nýsköpunarsjóð og auka framboð á
fjármagni til hlutafjárkaupa í ný-
sköpunarfyrirtækjum og ekki síst í
starfandi fyrirtækjum sem hygðu á
nýsköpun. Hann sagði einnig að
ætla þyrfti fyrirtækjum lengri tíma
til að ná fótfestu á markaði. Her-
mann gagnrýndi að Byggðastofnun
og Nýsköpunarsjóður væru að fást
við sömu hlutina, þ.e. bæði að veita
styrki og lán.
Bankar taki yfir lánastarfsemi
Byggðastofnunar
Friðgeir M. Baldursson sagði að-
gengi fyrirtækja að lánsfé gott og
þjónustu bankanna sniðna að þörf-
um fyrirtækjanna. Ytri áhrif gætu
þó haft áhrif og að skortur á eigin fé
fyrirtækja væri algengt vandamál.
Hann sagði að breytt eignarhald
bankans myndi ekki breyta aðgengi
lítilla fyrirtækja að fjármagni og að
ekki væri fyrirhugað að fækka
útibúum eða draga úr þjónustu
bankans. Friðgeir hafnaði því að
bankinn skildi fyrirtækin eftir með
óhagstæð yfirdráttarlán og sagði að
bankinn tæki því aðeins þátt í brúun
með slíkum hætti að fyrir lægi lof-
orð um áframhaldandi fjármögnun.
Halldór Magnússon frá Íslands-
banka tók undir með Friðgeiri og
sagði aðgengi fyrirtækja að fjár-
magni gott og sagðist ekki kannast
við að dýrum lánum væri haldið að
fyrirtækjum. Hann velti upp þeim
möguleika að bankarnir tækju alfar-
ið yfir þá lánastarfsemi sem
Byggðastofnun og Nýsköpunarsjóð-
ur starfrækja í dag og Byggðastofn-
un kæmi til móts við þá með lækkun
vaxta.
Hermann Hansson hafnaði þeirri
hugmynd að bankarnir lánuðu og
Byggðastofnun niðurgreiddi vexti.
Arnbjörg Sveinsdóttir, fyrrver-
andi alþingismaður, sagði það ekk-
ert keppikefli hjá ríkinu að standa í
lánastarfsemi. Hún sagði bankana
ekki sækjast eftir að lána til smærri
staða á landsbyggðinni og því væri
full þörf fyrir Byggðastofnun.
Gunnar Vignisson frá Þróunar-
stofu Austurlands sagði að fyrst og
fremst vantaði heilbrigt aðgengi fyr-
irtækja að fjármagni. Hann sagði
bankana drepa fyrirtækin, ekki að-
eins með ónógri fyrirgreiðslu, held-
ur einnig með ótrúlega mikilli fyr-
irgreiðslu. Hann hvatti til þess að
meiri vinna yrði lögð í ferlið áður
ern lán væri veitt og að þjónustu
lánastofnana þyrfti að fínstilla.
Gísli Már Vilhjálmsson, eigandi
Hótels Hafnar, tók undir með Arn-
björgu með það að Byggðastofnun
þyrfti að vera til staðar, því á lands-
byggðinni væri veðhæfi fasteigna
miklu lægra en á höfuðborgarsvæð-
inu og önnur lögmál ríktu í viðskipt-
um. Hann kom síðan með heilræði
til bankamannanna Friðgeirs M.
Baldurssonar og Halldórs Magnús-
sonar: „Lækkið vextina og lengið
lánstímann og þá verður þetta allt í
lagi.“
Miklar umræður á málþingi um lítil og meðalstór fyrirtæki
Skiptar skoðanir um
aðgengi að lánsfé
Hornafirði. Morgunblaðið.