Morgunblaðið - 19.06.2003, Page 12

 

'5D0DE '551E 5D*F G0'HG5I5E'5G " 2 * /5GA2'5G 122DE

  
 


 

      
     
 
    
  
    
   

!" #$ ! %
%
&' (
% )*'+(

#$%&? '(%)?')%*? '$%$? )%)?'(%+?

/D0/" I E *5E5!6
')%,? ')%&? #(%*? ')%+?
-2/5GA2'5G 25"EJ
NÝR loftferðasamningur á milli
Evrópusambandsins og Banda-
ríkjanna gæti orðið mikilvæg lyfti-
stöng fyrir mörg flugfélög.
Flugrekstur hefur átt undir
högg að sækja á síðustu misserum
og hefur hvert áfallið á fætur öðru
dunið yfir. Verulega dró úr straumi
farþega eftir hryðjuverkin í New
York í september 2001 og síðar
hafa áhyggjur fólks vegna styrjald-
arinnar í Írak og bráðalungnabólg-
unnar einnig orðið til að letja fólk
til ferðalaga. Á það við jafnt um
ferðir einkaaðila sem viðskipta-
ferðir. Þannig tóku mörg banda-
rísk fyrirtæki ákvörðun um það
fyrr á árinu að draga eins og unnt
væri úr ferðum starfsmanna sinna
utan Bandaríkjanna af öryggis-
ástæðum. Þá hefur bandarískum
ferðamönnum til Evrópu fækkað
mjög marktækt. Þar kemur þrennt
til. Umræða í Bandaríkjunum um
að Bandaríkjamenn séu ekki eins
„velkomnir“ í Evrópu og þeir hafa
verið. Er þá ekki síst vísað til póli-
tískra deilna í tengslum við Írak. Í
öðru lagi eru Bandaríkjamenn var-
ir um sig vegna hættunnar á
hryðjuverkum. Í þriðja lagi, sem er
líklega ein mikilvægasta ástæðan,
hefur hin veika staða dollarsins
gert að verkum að það er hreinlega
miklu ódýrara fyrir Bandaríkja-
menn að ferðast á heimaslóðum en
leggja land undir fót.
Við þetta bætist veik staða efna-
hagslífs heimsins síðustu misseri
sem hefur haft veruleg áhrif á flug-
rekstur. Mörg flugfélög berjast í
bökkum og hafa orðið að draga
mjög úr rekstri sínum. Flest af
stærstu flugfélögum Bandaríkj-
anna hafa átt í miklum rekstrarerf-
iðleikum og er óvíst hvort þau
munu öll lifa næstu árin af. Það er
því ekki nema von að margir líti til
nýs loftferðasamnings á milli Evr-
ópu og Bandaríkjanna sem ljóss í
myrkrinu. Hvergi er flugumferð
meiri en yfir Norður-Atlantshafið.
Samkeppnin hefur hins vegar tak-
markast af því að tiltekin flugfélög
hafa setið ein að ákveðnum leiðum.
Nýr samningur gæti opnað leiðina
fyrir því að flugfélög gætu flogið
þaðan sem þau vildu og þangað
sem vildu. Það myndi vissulega
koma sér illa fyrir þau ríkisflug-
félög (og þau fyrrum ríkisfélög sem
eru nú að hluta eða öllu leyti í
einkaeigu) sem hafa til þessa setið
nær ein að ábatasömum flugleið-
um. Væntanlega myndi ríkisflug-
félögunum fækka ansi hratt og í
Evrópu verða til risastór „evr-
ópsk“ flugfélög rétt eins og United,
Delta og American eru „banda-
rísk“ flugfélög. Fyrir flugfarþega
er líklegt að þetta leiði til þess að
kostunum fjölgi og verðið lækki.
Bandarískur flugrekstur hefur
ekki síður verið „verndaður“ en sá
evrópski var til skamms tíma. Sú
vernd hefur hins vegar verið með
öðrum hætti. The New York Times
bendir réttilega á í forystugrein í
gær að eitt af því sem stendur nú
hvað helst í vegi fyrir nýjum loft-
ferðasamningi séu reglur um eign-
arhald á bandarískum flugfélög-
um. Samkvæmt þeim mega
erlendir eigendur ekki eiga meira
en 25% af atkvæðabærum hluta-
bréfum í bandarísku flugfélagi.
Blaðið bendir hins vegar á að þessi
„vernd“ hefur að mörgu leyti snú-
ist upp í andhverfu sína. Þetta sé
nú fyrst og fremst orðin vernd fyr-
ir því að geta nýtt sér vel þegna
innspýtingu af erlendu fjármagni í
formi fjárfestinga.
Í Evrópu eru svo ríki sem kjósa
fremur tvíhliða samninga við
Bandaríkin og önnur ríki þar sem
þannig er hægt að standa vörð um
forréttindi ríkisflugfélaganna.
Frakkar gerðu þannig tvíhliða loft-
ferðasamning við Kína fyrr á árinu
þrátt fyrir að Evrópudómstóllinn
kæmist að þeirri niðurstöðu í fyrra
að ríkjum væri óheimilt að gera tví-
hiða samninga við Bandaríkin.
Náist samkomulag um loftferða-
samning gætu áhrifin orðið mikil
og leitt til uppstokkunar á flug-
rekstri austan hafs sem vestan.
Opnun og
uppstokkun
Innherji skrifar
Innherji@mbl.is
LANDSBANKINN tilkynnti í
gær að hann hefði lokið skuldabréfa-
útboði að fjárhæð 200 milljónir evra,
til tveggja ára. Í tilkynningu frá
bankanum segir að annars vegar
hafi tilgangur útboðsins verið endur-
fjármögnun á eldri lánum og hins
vegar fjármögnun vegna kaupa á
Búnaðarbankanum International í
Lúxemborg.
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, segir að útboð-
ið hafi gengið afar vel og viðtökur
hafi verið mjög góðar. „Það er
ánægjulegt að kjörin sem bankinn
fær á þessum lánum eru með þeim
bestu sem hann hefur fengið á síð-
astliðnum árum,“ segir hann.
Þá segir Halldór að bankinn hafi
sett sér það markmið að landfræði-
leg dreifing skuldabréfaútgáfunnar
yrði sem mest. „Landsbankinn hefur
staðið fyrir miklu markaðsátaki í
sunnanverðri Evrópu og það skilaði
sér í þessu útboði. Fram að þessu
hafa þátttakendur verið að stórum
meirihluta norðurevrópskir, en nú
fór rúmur þriðjungur útgáfunnar til
Ítalíu, auk þess sem umtalsvert fór
inn í Frakkland, Benelux-löndin og
Þýskaland. Þá fór einnig hluti útgáf-
unnar til Spánar og Japans,“ segir
Halldór. „Landfræðileg dreifing
eykur öryggi fjármögnunar fyrir ís-
lenska banka,“ bætir hann við.
Útboðið fór fram undir EMTN-
fjármögnunarramma bankans.
Banca IMI og CDC IXIS Capital
Markets höfðu umsjón með skulda-
bréfaútgáfunni, auk Banco Santand-
er Central Hispano.
Önnur útgáfa á árinu
„Þessi útgáfa var önnur stóra
skuldabréfaútgáfa Landsbankans
undir EMTN-fjármögnunarramm-
anum á þessu ári en alls hefur bank-
inn gefið út skuldabréf fyrir 592
milljónir evra undir fjármögnunar-
rammanum á þessu ári. Allar þessar
útgáfur hafa verið einstaklega vel
heppnaðar, áhugi fjárfesta á skulda-
bréfum Landsbankans hefur verið
mikill, lánakjör einstaklega hagstæð
og landfræðileg dreifing mjög góð,“
segir í fréttatilkynningu frá Lands-
bankanum.
LÍ gefur út
skuldabréf
á erlendum
markaði
AÐEINS tvær konur eru stjórnarformenn í
skráðu hlutafélagi á Íslandi og engin kona er
aðalmaður í bankaráði. Hlutfall kvenna í
stjórnum fyrirtækja sem skráð eru hjá Kaup-
höll Íslands er tæp 7%. Konur koma saman á
námstefnunni Hamhleypur í dag og nýverið
var komið á fót kvennagagnabanka til að
vekja athygli á kvensérfræðingum og gera
krafta kvenna í atvinnulífi sýnilegri.
Þegar kemur að eignarhaldi minni fyrir-
tækja og frumkvöðlastarfsemi virðast konur
standa höllum fæti að sögn Höllu Tómasdótt-
ur, lektors við Háskólann í Reykjavík. „Það er
margt að gerast en alveg ótrúlegt hvað það
gerist hægt.“ Hún segir það land t.d. vera
vandfundið sem hefur færri konur sem eig-
endur fyrirtækja en Ísland. Tölur um eign-
arhald í óskráðum einkahlutafélögum bendi til
þess að 13% eigenda séu konur. Að sögn
Höllu eru þessar tölur með ólíkindum þegar
litið er til annarra landa. Í Japan er sama
hlutfall til að mynda 25%, í Mexíkó 16% og í
löndum innan Evrópusambandsins 25–33% en
Halla segir að hæst sé hlutfallið í Bandaríkj-
unum, um 38%.
Fáar konur eru í stjórnum fyrirtækja sem
skráð eru á opnum hlutabréfamarkaði. Þetta
eru niðurstöður rannsóknar sem Bryndís Ís-
fold Hlöðversdóttir, nemi í viðskiptafræði og
stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, vinnur
nú að undir yfirskriftinni Tengsl, eðli og völd
nefnda, ráða og stjórna á vegum hins op-
inbera og stjórna fyrirtækja á opnum hluta-
bréfamarkaði. Samkvæmt hennar tölum eru
konur innan við 7% af stjórnarmönnum í 86
skráðum fyrirtækjum hjá Kauphöll Íslands.
Alls sitjar 393 karlar í þessum 86 stjórnum og
29 konur. Það þýðir að kona situr í stjórn
þriðja hvers fyrirtækis að meðaltali. Í nið-
urstöðu Bryndísar kemur fram að tvær konur
eru stjórnarformenn í fyrirtækjum en engin
kona stýrir bankaráði.
„Ég spái því að eftir nokkur ár verðum við
farin að sjá allt önnur hlutföll í þessu. Ég held
að það sé ekkert óraunhæft að ætla að á
næstu fimm árum sjáum við mikla breytingu.
En konur verða þá líka að gefa kost á sér og
taka þátt í þessum breytingum,“ segir Katrín
S. Óladóttir, formaður Félags kvenna í at-
vinnurekstri. Félagið var stofnað árið 1999 og
segir Katrín að markmiðið frá upphafi hafi
verið að gera konur í fyrirtækjarekstri sýni-
legri. „Konur eru að gera góða hluti og eru að
reka mjög öflug fyrirtæki. Þessi fyrirtæki
skila drjúgum tekjum inn í þjóðarbúið,“ segir
Katrín.
Konur ekki komnar alla leið
Að mati Elínar Sigfúsdóttur, forstöðumanns
fyrirtækjasviðs Landsbankans, er ekki erfitt
að vera kona í bankakerfinu. Elín heldur er-
indi í dag á námstefnunni Hamhleypur sem
IMG og Endurmenntun Háskóla Íslands
standa að. Í samtali við Morgunblaðið sagðist
hún ætla að fjalla um það hvar raunveruleg
völd liggja. „Við ætlum að velta fyrir okkur
hversu mikil völd fylgja peningum og taka
sérstaklega fyrir konur og aðgengi þeirra að
fjármálaheiminum,“ segir Elín.
Konur í stjórnunarstöðum í bönkum eru
ekki margar. „Stjórnendur í fjámálakerfinu
eru flestir á miðjum aldri þó það sé kannski
aðeins verið að yngja upp bankastjórahóp-
inn,“ segir Elín sem er viðskiptafræðingur að
mennt. „Þegar ég var í háskólanum voru örfá-
ar konur í viðskiptafræði og lögfræði og nær
engar í verkfræði. Þetta eru þær greinar sem
hafa verið að skila stjórnendum inn til fjár-
málafyrirtækjanna. Konur eru einfaldlega
ekki komnar alla leið,“ segir Elín.
Kvennaslodir.is
Nýlega var kynntur kvennagagnabankinn
www.kvennaslodir.is sem er hugsaður til að
auðvelda fjölmiðlum, stjórnendum og öðrum
leit að hæfum konum. Í gagnabankann verða
skráðir kvensérfræðingar. „Við könnumst öll
við þá klisju að það sé erfitt að finna konur til
ábyrgðarstarfa og konur sem hafa sérþekk-
ingu á ákveðnu sviði. Kvennagagnabankinn
Kvennaslóðir er fyrst og fremst svar við
þessu. Það hallar á konur víða í atvinnulífinu.
Við vonumst til að þessi gagnabanki komi til
með að rétta hlutfallið eitthvað af,“ segir
Birna Þórarinsdóttir, starfsmaður Kvenna-
slóða. Hún segir að þegar séu skráðar hátt í
200 konur. „Miðað við þau viðbrögð sem við
höfum fengið þá vantar alls ekki konur sem
eru tilbúnar til að fara í ábyrgðarstöður og
koma sinni þekkingu á framfæri,“ segir Birna.
Hallar á konur í viðskiptalífinu
Hlutfall kvenna sem eru eigendur fyrirtækja er lægra á Íslandi en í Mexíkó. Um 7% stjórnarmanna fyrirtækja eru konur.
EKKERT lát er á vinsældum
galdrastráksins Harrys Potters.
Kvikmyndirnar tvær sem þegar
hafa verið gerðar um stráksa slógu
jafnrækilega í gegn og bækurnar
fjórar sem þegar hafa verið gefnar
út. Í Hollywood eru nú uppi miklar
vangaveltur um næstu myndir sem
gerðar verða um Harry Potter og fé-
laga hans, ef marka má frétt Reut-
ers. Vitað er að myndirnar og sala á
ýmsum vörum þeim tengdum hefur
verið drjúg tekjulind fyrir AOL
Time Warner-fjölmiðla- og afþrey-
ingarveldið, en enginn veit hversu
lengi er hægt að ganga á lagið.
Eins og aðdáendur Harrys vita
tekur skólaganga í Hogwarths-
galdraskólanum sjö ár. J.K. Rowling
hefur gefið það út að bækurnar
verði alls sjö talsins. Ætla má að
kvikmyndirnar verði jafnmargar.
Vandinn er að leikaraliðið gæti ver-
ið orðið of gamalt til að henta í nú-
verandi hlutverk sín eftir nokkrar
myndir til viðbótar. Miðar á tvær
fyrstu myndirnar, Harry Potter og
viskusteininn og Harry Potter og
leyniklefann, seldust fyrir yfir 1,8
milljarða dala eða um 150 milljarða
króna samanlagt. Fyrri myndin er
önnur söluhæsta mynd allra tíma á
eftir Titanic og síðari myndin er
númer sex á sama lista. Talið er lík-
legt að þriðja myndin, sem bera mun
heitið Fanginn frá Azkaban, ryðji
Jurassic Park úr þriðja sæti listans.
Myndin kemur út sumarið 2004 en
sú fjórða kemur út ári síðar. Áætlað
er að hefja sýningar á fimmtu mynd-
inni, sem gerð er eftir bókinni sem
nú er beðið með óþreyju, 18 mán-
uðum á eftir þeirri fjórðu, líklega í
kringum áramótin 2006–7. Aðalleik-
ararnir Daniel Radcliffe, sem leikur
Harry sjálfan, Rupert Grint og
Emma Watson, sem túlka hlutverk
bestu vina hans; Rons Weasleys og
Hermione Granger, eru á aldrinum
13–15 ára núna. Þegar gerð mynd-
anna fimm verður lokið verða þau
því orðin 17, 18 og 19 ára gömul. Og
þá verða líklega tvær myndir eftir.
Áhugi á bókunum virðist ekkert
vera að dvína. Áhyggjur markaðs-
sérfræðinga lúta frekar að alls kyns
fylgivörum sem einnig hafa selst. Að
sögn eiganda The Beanstalk Group,
sem er einkaleyfisstofa vestra, gætu
þessar vörur hætt að seljast ef aðal-
leikararnir verða of gamlir. Hann
segir að eftir því sem leikararnir
eldist missi þeir fleiri áhorfendur úr
yngsta aldurshópnum. Börn vilji síð-
ur eignast Harry-vörur ef Harry er
kominn með skeggrót.
Úr vöndu er að ráða fyrir fram-
leiðendur myndanna. Samningar við
aðalleikarana þrjá renna út þegar
gerð þriðju myndarinnar lýkur. Þá
þarf að taka ákvörðun um hvort
leikararnir eru orðnir of „gamlir“ til
að leika niður fyrir sig í aldri og
hvort það borgar sig fyrir AOL
Time Warner, sem nýtur góðs af
sölu ýmissa fylgihluta í tengslum við
galdraæðið, að halda þessum þekktu
andlitum eða sleppa þeim.
Reuters
Emma Watson, 13 ára, Daniel Radcliffe, 14 ára og Rupert Grant, 15 ára, eru aðalleik-
arar galdramyndanna. Þau eldast eins og aðrir og af því hafa markaðsmenn áhyggjur.
Harry Potter
og fylgihlutirnir
Hár aldur leikenda gæti minnkað sölu á ýmsum fylgihlutum
merktum Harry Potter og dregið úr tekjum næstu mynda