Morgunblaðið - 23.06.2003, Blaðsíða 14
LISTIR
14 MÁNUDAGUR 23. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BÓKMENNTAFRÆÐINGARNIR
Jón Karl Helgason og Jón Özur
Snorrason ganga með gestum um
stræti borgarinnar í Jóns-
messugöngu á þriðjudagskvöld.
Gangan er í boði Borgarbókasafns
Reykjavíkur í tilefni afmælisárs
safnsins og útkomu vegvísis um
þessar slóðir sem safnið hefur unn-
ið og kemur út á íslensku og ensku í
bæklingaröð Höfuðborgarstofu
sama dag. Í vegvísinum er staldrað
við á nokkrum stöðum í miðborg-
inni og næsta nágrenni og skyggnst
inn í verk íslenskra höfunda sem
hafa þessa staði að sögusviði.
Jón Karl Helgason og Jón Özur
hafa kynnt sér borgina í bók-
menntum frá ólíkum sjón-
arhornum. Þá munu Sjón og Stein-
unn Sigurðardóttir, sem bæði eiga
texta í vegvísinum, lesa upp úr
verkum sínum á „söguslóðum“
þeirra.
Safnast verður saman í aðalsafn-
inu í Grófarhúsi, Tryggvagötu 15,
kl. 20 og gengið þaðan um miðborg-
ina í eina til tvær klukkustundir.
Séð yfir Þingholtin.
Gengið
um götur
Reykjavíkur
FÁTT er svo með öllu illt … Þannig
hefst alþekkt máltæki og sannast á
þeim fjölmörgu skrifum sem birst
hafa í kjölfar samninga
Reykjavíkurborgar við Pétur Ara-
son út af Safni hans og Rögnu konu
hans við Laugaveginn. Allt í einu er
eins og listamenn hafi vaknað upp af
værum blundi og fundið að þeir
gætu stungið niður penna til að láta
í ljósi álit sitt á málefnum mynd-
listar. Það væri vissulega fagnaðar-
efni ef þessi skyndilega umræðu-
gleði væri komin til að vera en
einskorðaðist ekki við þennan eina
atburð. Fjölmargt situr enn á hak-
anum varðandi þarfir íslenskrar
myndlistar og veitir ekki af breiðum
stuðningi í formi skriflegrar um-
ræðu til að þoka því til betri vegar.
Eins og fram hefur komið í skrif-
um þeirra listamanna sem mundað
hafa pennann að undanförnu eru
það bágborin afkoma og aðstaða
greinarinnar sem mestum áhyggj-
um veldur. Það eru í raun engin ný-
mæli, og heldur ekki dæmigert fyrir
myndlistina eina. Ekki er langt síð-
an Vladimir Ashkenazy kom hér við
og trúði varla eigin augum; að enn
bólaði ekkert á marglofuðu tónlist-
arhúsi í Reykjavík. Þótt við eign-
umst hvern afbragðsmanninn af
öðrum á sviði tónlistar, og sumir
þeirra verði ekkert minna en heims-
frægir, skánar aðstaða greinarinnar
ósköp lítið hér heima. Hið sama má
herma upp á myndlistina. Hún er of
oft tekin fyrir einbert tómstunda-
dútl örfárra sérvitringa en ekki
skoðuð sem fjölmenn og fullgild
starfsgrein. Þó eru tugir myndlist-
armanna útskrifaðir ár hvert úr
Listaháskóla Íslands með BA-gráðu
upp á vasann. Varla halda menn að
allt það góða, unga fólk sé að eyða
dýrmætum tíma og fjármunum í
einskært tómstundagaman?
Samt eru boðskiptin í íslensku
samfélagi þess eðlis að listir eru
ekki teknar með þeim alvöruþunga
sem vera ber. Afleiðingarnar eru
þær að þjóð sem lengstum hefur
verið hrjáð af of fábreyttu athafna-
lífi nýtir sér aðeins að takmörkuðu
leyti möguleika atvinnugreinar sem
hundruð manna stunda og þúsundir
njóta. Þegar talað er um grósku og
vöxt í íslensku athafnalífi eru listir
aldrei nefndar á nafn. Það er mikið
gert úr hvers kyns vaxtarbroddum
atvinnulífsins í hvert sinn sem ein-
hverri nýsköpun er hrundið úr vör.
Það gildir einu hvort slík nýsköpun
er á algjöru tilraunastigi eða eigi
langt í land með að sanna ágæti sitt.
Slíku átaki er fylgt úr hlaði með
miklum bjartsýnisviðtölum, árnað-
aróskum og veglegum fréttaskotum,
enda hefur fyrirtækið ávallt verið
blessað í bak og fyrir með veglegum
styrkjum úr nýsköpunarsjóðum
landsmanna.
Aldrei eru listir með í slíkum
fréttapakka. Það þykir svo sjálfsagt
að á þeim bænum sé unnið kaup-
laust, af sjálboðaliðum í fullkominni
áhugamennsku, við vonlausar kring-
umstæður og algjört öryggisleysi,
að framámönnum kemur nánast
aldrei til hugar að það þurfi að
styrkja listrænt framtak, hvað þá að
þeir telji að það eigi rétt á stuðningi
líkt og önnur nýsköpun í landinu.
Oftar en ekki heyrist fleygt þeirri
úreltu hégilju að listirnar þrífist
best þegar listamenn eru við hung-
urmörkin. Ef til vill er þó ekki við
athafnalífið sjálft að sakast þegar
þetta landlæga sinnuleysi er annars
vegar. Það er miklu nær að spyrja
listamenn og þá sem vinna við listir
hverju sæti það langlundargeð sem
sættir þá við lélegar aðstæður, litla
peninga og skerta vaxtarmöguleika.
Undirritaður er í þeim efnum hvergi
undanþeginn sjálfsagðri nafla-
skoðun.
Ástæðan fyrir bágbornum innvið-
um íslensks listalífs – sem meðal
annars kemur fram í skorti á veg-
legu, alhliða tónlistarhúsi og fjár-
skorti listasafna, listhúsa og leik-
félaga – virðist sumpart vera
skammsýni og sumpart þröngsýni.
Listamenn og þeir sem starfa við
listir virðast of uppteknir af nánustu
tilveru sinni innan greinarinnar til
þess að eygja raunverulegar þarfir
hennar, vaxtarmöguleika og þann
sess sem henni ber. Með öðrum orð-
um: Eitt er að skapa list, annað er
að gagnrýna hana og hið þriðja er að
finna henni verðugan samastað svo
að tryggja megi merkingu hennar
og gildi innan samfélagsins, sem og
meðal samfélags þjóðanna ef svo ber
undir.
Segja má að við Íslendingar höf-
um rækt tvö fyrstu atriðin með
ágætum en þriðja atriðið liggur enn
óbætt hjá garði. Þrátt fyrir góðan
ásetning og ágætan vilja höfum við
ekki megnað að sanna gildi íslenskr-
ar listar fyrir því samfélagi sem við
byggjum. Þar sem það hefur ekki
tekist sem skyldi eru íslenskir lista-
menn sömuleiðis afar illa kynntir ut-
an landsteinanna, og verk þeirra
næstum ósýnileg þótt alltaf sé verið
að reyna að halda þeim á lofti úti í
hinum stóra heimi.
Þrátt fyrir mikil umsvif – mun
meiri en í flestum öðrum löndum –
er staða íslenskra lista, meðal inn-
lendra atvinnugreina, harla bág-
borin og snöggtum óljósari en víðast
hvar í Evrópu. Gott dæmi þess er
fölsunarmálið margumtalaða, sem
Ólafur Jónsson forvörður telur að
hafi kostað þolendur um eitt hundr-
að milljónir í beinhörðum peningum,
að ótöldum öllum þeim óbeina skaða
fyrir íslenska myndlist sem hlaust af
málinu. Svo að eitthvað sé tekið til
viðmiðunar þá er upphæðin fimmt-
ungi hærri en féð sem fara mun í
Safn þeirra Péturs og Rögnu næstu
fimm árin. Þó stungu fáir niður
penna til þess að lýsa yfir vandlæt-
ingu sinni á svo botnlausri sóun. Eitt
sannaði skaðinn þó ótvírætt: Það
skortir ekki fjármuni til íslenskrar
myndlistar, aðeins holla ráðgjöf og
listræna hvatningu svo að fjár-
munum sé varið sem best.
Falsanatollurinn og umræðan
Stórar borðrústir heitir þetta verk eftir Dieter Roth (1930–1998), en hann
vann að því þrjátíu síðustu ár ævinnar. Dieter er heygður undir Jökli, nán-
ar til tekið að Hellnum. Enn ber hann hróður landsins út um heim þótt Ís-
lendingar viti fæstir deili á honum eða list hans.
Eftir Halldór Björn
Runólfsson
Höfundur er lektor við
Listaháskóla Íslands.
FJÖLBREYTILEGT landslag Mý-
vatnssveitar og nágrennis er
meginþema 20. einkasýningar
Sólveigar Illugadóttur sem nú
stendur yfir í Sel-hóteli Mývatni.
Þar getur að líta landslags-
myndir og blómamyndir en lista-
konan hefur mikinn áhuga á um-
hverfi sínu og þeim óteljandi
litbrigðum sem náttúra landsins
hefur upp á að bjóða.
Auk þessarar sýningar er að
koma út geisladiskurinn „Töfrar“
sem hefur að geyma átta frum-
samin lög eftir Sólveigu auk
þriggja laga eftir aðra höfunda
sem hún syngur og verður hann
til sölu á hótelinu en hann fer í
dreifingu hjá Eddu – miðlun.
Útsetningarnar gerðu Magnús
Kjartansson og höfundur en upp-
takan fór fram í MK hljóðveri í
Hafnarfirði. Aðalsöngkonan á
diskinum er Jóhanna Seljan sem
er Mývetningur en Þorvaldur
Þorvaldsson og Sigrún Eva Ár-
mannsdóttir syngja sitt lagið
hvort. Um undirleikinn sjá þeir
Magnús Kjartansson, Vilhjálmur
Guðjónsson, Gunnlaugur Briem,
Ásgeir Óskarsson og Kristján
Edelstein. Sólveig spilar sjálf á
píanó í tveimur lögum.
Sólveig Illugadóttir, sem er
fædd og uppalin í Mývatnssveit,
var við nám í Orgelskóla þjóð-
kirkjunnar í Reykjavík þar sem
hún lærði söng, orgelleik og
söngstjórn. Þá lærði hún klass-
ískan söng þegar hún var við nám
við Forneby-lýðháskólann í Sví-
þjóð auk þess sem myndlist-
aráhugi hennar vaknaði þar en
hún var þá með mjög góðan
myndlistarkennara.
Hún lærði hjúkrunarfræði og
starfaði á þeim vettvangi með
hléum í yfir 30 ár. Eftir illkynja
krabbamein í skjaldkirtli 1989
kom tónlistin á fullum krafti inn í
líf hennar og fór hún þá að semja
lög. Fyrsta lag hennar var
„Töfrar“ og orti Hákon Að-
alsteinsson ljóð við það en þar er
fjallað um töfra Mývatnssveitar.
Síðan komu fleiri lög á eftir.
Sólveig sneri sér alfarið að
myndlist árið 1996 þegar hún gat
ekki lengur verið á vinnumarkaði
og hafði hún verið á nokkrum
námskeiðum, m.a. hjá Sigrúnu
Jónsdóttur kirkjulistakonu. Auk
einkasýninga sinna hefur hún
tekið þátt í nokkrum samsýn-
ingum.
„Þegar ég mála set ég gjarnan
plötu á fóninn,“ segir Sólveig en
það gefur henni mjög mikið að
fást við liti og tónlistin er fylgi-
fiskur hennar, eins og hún segir
sjálf. Hún var sex ára gömul þeg-
ar hún byrjaði að spila á hljóð-
færi, gítar og orgel, og raddsetti
sjálf og söng með. Frá tíu ára
aldri var hún með í kórum og um
tíma í Liljukórnum í Reykjavík
undir stjórn Jóns Ásgeirssonar
tónskálds.
Sýning Sólveigar stendur til 30.
júní nk. og er opin daglega.
Töfrar í mynd-
um og tónum
Laxamýri. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Atli
Sólveig Illugadóttir við verk sín á sýningunni í Mývatnssveit.
FRÁ byrjun mánaðarins hefur stað-
ið yfir menningar- og listahátíðin
Bjartir dagar í Hafnarfirði. Hátíð-
inni lýkur í dag, mánudag, með fjöl-
breyttri dagskrá.
Í Hellisgerði og nágrenni verður
Jónsmessuævintýri frá kl. 19 til
23.30. Við Bókasafnið verður grill-
veisla og DJ Mikki og DJ Andri spila
tónlist fyrir gesti. Grillveislan hefst
kl. 19 og stendur til 21.
Götulistahópur Vinnuskólans
bregður á leik með litríku glensi og
gríni en Heilsubúðin býður upp á
áruljósmyndun og árulestur við
austurinngang Bókasafnsins allt
kvöldið.
Í Hellisgerði mun Súfistinn vera
með fjölbreytta fjölskyldudagskrá.
Fram koma: Bardukhasveitin og
færeyska söngkonan Eivör Pálsdótt-
ir, Kór Flensborgarskólans og
Kvennakór Hafnarfjarðar, Tríó
Manía og hafnfirski dúettinn Acus-
tik. Kynnir kvöldsins er Stefán Karl.
Súfistinn verður með veitingar á
staðnum og býður öllum börnum upp
á Hlunk íspinna.
Dagskráin í Hellisgerði hefst kl.
20:30 og lýkur kl. 23:30.
Lokaviðburðir
Bjartra daga
SIGURRÓS Þorgrímsdóttir, for-
maður Lista- og menningarráðs
Kópavogs, opnaði nýlega nýja
heimasíðu Bókasafns Kópavogs:
www.bokasafnkopavogs.is.
Þar er að finna upplýsingar um
safnið, þjónustu þess, starfsemi og
sögu auk frétta af þeim sýningum og
viðburðum sem eru í gangi í safninu
á hverjum tíma.
Deildir safnsins hafa hver sína
síðu í vefnum og þar eru tengingar á
ýmsar vefsíður sem tengjast efni
deildanna notendum til hægðarauka.
Hönnuður vefjarins er Jóhann Ís-
berg.
Bókasafn
Kópavogs
opnar nýja
heimasíðu
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦