Morgunblaðið - 27.06.2003, Side 16

ERLENT
16 FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Landbúnaðarráðherrar Evr-ópusambandsins (ESB)náðu í gærmorgun sam-komulagi um víðtæka upp-
stokkun á styrkjakerfi landbúnaðar-
ins í sambandinu. Breytingarnar,
sem taldar eru marka tímamót í 45
ára sögu sameiginlegrar landbúnað-
arstefnu ESB, fela fyrst og fremst í
sér að horfið verður frá því að mestu
að tengja niðurgreiðslur til bænda
við framleiðslu þeirra, í því augna-
miði að draga úr offramleiðslu og
gera kerfið markaðs- og neytenda-
miðaðra. Í stað framleiðslutengdra
styrkja koma fastar greiðslur til
hvers bús.
„Í dag hefst nýtt skeið [í sögu sam-
eiginlegu landbúnaðarstefnunnar],“
sagði Franz Fischler, sem fer með
landbúnaðarmál í framkvæmda-
stjórn ESB, eftir að niðurstaðan lá
fyrir.
Í gegnum landbúnaðarstyrkja-
kerfi ESB renna nú um 43 milljarðar
evra á ári, andvirði um 3.700 millj-
arða króna. Gagnrýnisraddir hafa
lengi kvartað yfir því að niður-
greiðslukerfið ýti undir offram-
leiðslu sem er seld undir kostnaðar-
verði á heimsmarkaði. Þetta grafi
undan heilbrigðri samkeppni og
þjarmi að framleiðendum í fátækum
þróunarlöndum, ekki sízt í Afríku.
Talsmenn ESB segja umbæturnar
á kerfinu munu styrkja samnings-
stöðu ESB í næstu viðræðulotu
Heimsviðskiptastofnunarinnar,
WTO, um aukið frjálsræði í viðskipt-
um með landbúnaðarafurðir, sem fer
fram í Cancun í Mexíkó í september.
Skora talsmennirnir á stjórnvöld í
Bandaríkjunum, Kanada og öðrum
ríkum löndum þar sem einnig er
haldið uppi dýrum landbúnaðar-
styrkjakerfum, að ganga ekki skem-
ur í umbótum á sínum kerfum.
„Landbúnaðarkerfi ESB er ger-
breytt eftir þessar umbætur,“ lýsti
Fischler yfir á blaðamannafundi.
„Búvörur okkar verða samkeppnis-
hæfari og stefnan markaðsmið-
aðri … Neytendur og skattgreiðend-
ur munu fá meira fyrir aurinn.“
Supachai Panitchpakdi, yfirmaður
WTO, sagði umbæturnar líkastar
„blóðgjöf“ fyrir næstu samningalotu
í alþjóðaviðskiptaviðræðunum. „Ég
fagna þessum áfanga,“ sagði Sup-
achai í höfuðstöðvum WTO í Genf.
„Þetta er líklegt til að hleypa nýju lífi
í viðræðurnar.“
Málamiðlun
Niðurstaða samkomulags ESB-
ráðherranna var tilkynnt eftir að í
lokasamningalotu sem stóð frá
miðjum miðvikudegi fram undir
fimmtudagsmorgun náðist mála-
miðlun milli þess hóps aðildarríkja
sem vildi sem minnst hreyfa við
ríkjandi styrkjakerfi – þar fóru
Frakkar, Írar og Spánverjar fremst-
ir í flokki – og umbótasinna sem vildu
róttækar breytingar, en fremstir í
flokki þeirra voru Bretar og Hol-
lendingar. Alls hafði þessi síðasta
lota viðræðna um umbæturnar, sem
lengi hafa verið í undirbúningi, stað-
ið í þrjár vikur.
Mikilvægasta breytingin felst í því
að bændur fá ekki sjálfkrafa meira fé
úr sjóðum ESB ef þeir framleiða
meiri matvæli án tillits til þess hvort
markaður er fyrir vörurnar eða ekki.
Þess í stað mun hvert bú, að upp-
fylltum ákveðnum skilyrðum, fá
beingreiðslur í samræmi við stærð
búsins.
En Frökkum, sem framleiða mest
magn búvara af öllum ESB-þjóðun-
um 15, tókst að fá því framgengt að
ákveðnir þættir gömlu reglnanna
gildi áfram. Þannig geta einstök ríki
ákveðið að tengja styrki að vissu
marki við framleiðslu. Einkum á
þetta við um korn- og nautakjöts-
framleiðslu; hana má niðurgreiða ef
annars væri hætta á að bændur
neyddust til að bregða búi.
Þrátt fyrir málamiðlanirnar sagði
Fischler að hann vænti þess að um
90% styrkja til kornframleiðenda og
um 70% af styrkjum til nautakjöts-
framleiðenda í sambandinu öllu yrðu
„aftengdar“ framleiðslumagni, eftir
því sem nýju reglurnar verða inn-
leiddar í áföngum á næstu fjórum ár-
um.
Franski landbúnaðarráðherrann
Hervé Gaymard sagðist sáttur við
útkomuna. „Þeir níu milljarðar evra
[775 milljarðar kr.] sem við fáum ár-
lega [í landbúnaðarstyrki úr sjóðum
ESB] munu að mestu haldast,“ sagði
hann.
Fulltrúar Þýzkalands, sem greiðir
langmest til hinna sameiginlegu
landbúnaðarstyrkjasjóða ESB, voru
einnig jákvæðir. Þýzki landbúnaðar-
og neytendamálaráðherrann Renate
Künast sagði niðurstöðuna „mikinn
árangur“.
Aftur á móti tóku fulltrúar bænda-
samtaka niðurstöðunni illa. „Evrópa
mun enda eins og Sviss – fallegar
sveitir en engin framleiðsla,“ sagði
Stef Swinnen, talsmaður evrópsku
landbúnaðarhagsmunasamtakanna
COPA-COGECA. „Hættan er sú að
það muni breyta ásýnd sveitanna ef
bændur hafa ekki lengur ástæðu til
að framleiða,“ sagði Swinnen.
En Peter Gæmelke, forseti danska
landbúnaðarráðsins, telur málamiðl-
unina ganga of skammt í umbótaátt.
„Niðurstaðan er í raun sú, að nú
fáum við e.k. „kaldborðs-landbúnað-
arstefnu“, þar sem aðildarríkin
munu á nokkuð víðu sviði geta valið
að framfylgja umbótunum með mis-
munandi hætti,“ hefur Politiken eftir
Gæmelke. Ekki bæti úr skák, að að-
ildarríkjunum verði frjálst að hrinda
aftengingu framleiðslustyrkjanna í
framkvæmd á mismunandi tímum.
Þar með skapist frekari hætta á
markaðsbjögun milli landa, svæða og
búgreina, auk þess sem ástæða sé til
að óttast að niðurgreiðslur innan
hvers aðildarríkis færist í vöxt.
Søren Kjeldsen-Kragh, prófessor
við landbúnaðarháskólann í Kaup-
mannahöfn, er sammála Gæmelke.
Í samkomulagi ESB-ráðherranna
„er landbúnaðarstyrkjakerfinu að-
eins að hluta breytt í frjálsræðisátt
og spurningar um tolla og útflutn-
ingsbætur voru ekki einu sinni
ræddar. Svo að hér er aðeins lítið
skref stigið í átt að markaðsvæðingu
evrópsks landbúnaðar,“ hefur
Politiken eftir Kjeldsen-Kragh.
Skorað á Bandaríkjamenn
Fischler lagði á blaðamannafund-
inum í gærmorgun áherzlu á að með
umbótunum gengi ESB nú fram með
góðu fordæmi og upp á Bandaríkja-
menn stæði að taka til í sínum ranni í
þessu tilliti. „Við höfum gert okkar
heimavinnu … Nú er það annarra að
gera sína heimavinnu, en ég sé ekki
að þeir séu að leggja hart að sér við
hana,“ sagði Fischler. ESB hefur
sérstaklega áhyggjur af löggjöf um
landbúnaðarmál sem ríkisstjórn
George W. Bush Bandaríkjaforseta
lagði fram á síðasta ári, en sam-
kvæmt henni geta bandarískir
bændur gert sér vonir um allt að 180
milljarða dala (13.770 milljarða
króna) styrki úr ríkissjóði á næstu 10
árum, en það er 73,5 milljarða dala
aukning frá núgildandi kerfi vestra.
Landbúnaðarkerfi ESB
gert markaðsmiðaðra
AP
Franz Fischler, sem fer með land-
búnaðarmál í framkvæmdastjórn
ESB, á blaðamannafundi um sam-
komulag landbúnaðarráðherranna
í Lúxemborg í gærmorgun.
auar@mbl.is
’ Búvörur okkarverða samkeppnis-
hæfari og stefnan
markaðsmiðaðri …
Neytendur og skatt-
greiðendur munu fá
meira fyrir aurinn. ‘
ÞJÓÐVERJINN Michael
Steiner, æðsti embættismaður
Sameinuðu þjóðanna í Kosovo,
sem þar fara
með stjórn
mála, lætur af
störfum í lok
þessa mánaðar
og mun því
ekki taka þátt í
viðræðum um
framtíðar-
stjórnarskrár-
stöðu Kosovo
sem eiga að hefjast í júlí. „Það
væri ógáfulegt af mér að hefja
viðræðurnar og ef einhver ann-
ar tæki síðan við af mér í
miðjum klíðum. Þetta verkefni
bíður arftaka míns,“ sagði
Steiner í gær en þýska stjórnin
ku hafa hug á að kalla hann til
verka á öðrum vettvangi. Ekki
hefur verið tilkynnt hver tekur
við af Steiner í Kosovo.
Óákveðnum
fjölgar
FJÖLDI þeirra Norðmanna
sem eru fylgjandi aðild að Evr-
ópusambandinu (ESB) er nú
aftur kominn niður fyrir helm-
ing, ef marka má niðurstöðu
nýrrar skoðanakönnunar sem
gerð var fyrir norsku blöðin
Nationen, Dagen og Klasse-
kampen. Í maí mældust 51,9%
norskra kjósenda vera fylgj-
andi inngöngu í ESB, en sam-
kvæmt nýjustu könnuninni er
þetta hlutfall nú 48,2%. Það
sem þó þykir koma einna mest
á óvart í niðurstöðunum er að
andstæðingum aðildar fækkar
líka; úr 38,2% í maí í 37,7% nú.
Það er eingöngu hópur óákveð-
inna sem stækkar; í maí sögð-
ust 10% aðspurðra ekki enn
hafa gert upp hug sinn, en nú
mælist þetta hlutfall 14%.
Danir vilja
evruna
VEL yfir helmingur danskra
kjósenda er nú fylgjandi þátt-
töku í evrópska myntbandalag-
inu og í utanríkis- og varnar-
málasamstarfi Evrópusam-
bandsins, eftir því sem fram
kemur í niðurstöðum könnunar
sem danski Græningjaflokkur-
inn lét gera og birtar voru í við-
skiptablaðinu Børsen. Í könn-
uninni, sem gerð var nú í júní,
sögðust 56,9% aðspurðra fylgj-
andi því að Danir tækju upp
evruna. 36,2% sögðust andvíg
því og 6,9% óákveðin. Könnun-
in staðfestir að almenningsálit-
ið í Danmörku hefur sveiflazt
evru-aðild í vil frá því hinn sam-
eiginlegi gjaldmiðill kom í um-
ferð í tólf öðrum aðildarríkjum
ESB í ársbyrjun 2002.
Uppsagnir
hjá Fiat
ÍTALSKI iðnrisinn Fiat
hyggst segja upp 12.300 starfs-
mönnum fram til ársins 2006 í
því skyni að bjarga fyrirtækinu
frá taprekstri og endurheimta
fyrri frægð, að því er breska
ríkisútvarpið, BBC, greindi frá
í gær. Haft var eftir Giuseppe
Morchio, aðalframkvæmda-
stjóra fyrirtækisins, að á þessu
og næsta ári yrði ennfremur
lokað tólf verksmiðjum þess,
flestum utan Ítalíu.
STUTT
Steiner
hættir í
Kosovo
Michael Steiner
 Í stað framleiðslustyrkja
koma beingreiðslur til hvers
bús, óháð framleiðslu, frá
árinu 2005. Stjórnvöld í hverju
aðildarríki ESB mega þó,
fram til ársins 2007, halda
áfram að tengja landbúnaðar-
styrki að hluta til við fram-
leiðslu, á svæðum þar sem
annars væri hætta á að bænd-
ur yrðu að bregða búi.
 Beingreiðslustyrkir til
bænda verða bundnir skil-
yrðum um umhverfisvernd,
matvælaöryggi, dýravernd og
félagsleg viðmið, svo og
ákvæðum um að rækt sé lögð
við allt ræktarland.
 Meira fé verður varið til
byggðaþróunarverkefna og
uppbyggingar í dreifbýli, í
þágu umhverfisverndar, gæða
landbúnaðarframleiðslu og
dýraverndar.
 Beingreiðslur til stór-
framleiðenda verða skornar
niður til að fjármagna byggða-
og uppbyggingarstefnuna í
dreifbýli.
 Samkomulagið kveður á
um að heildarútgjöldum í
nafni landbúnaðarstefnu ESB
verði haldið innan núverandi
marka fram til ársins 2013.
 Dregið verður verulega úr
verðlagsstýringaraðgerðum.
Meginatriði
umbótanna
Reuters
Belgískar kýr í heimahaga við Brussel í gær. Landbúnaðarráðherrar ESB-landanna náðu í gær, eftir langa og
stranga samningalotu, samkomulagi um umbætur á styrkjakerfi sameiginlegrar landbúnaðarstefnu sambandsins.
Er landbúnaðarráð-
herrar ESB-landanna
15 stóðu upp frá samn-
ingaborðinu í Lúxem-
borg í dögun í gær-
morgun, eftir 17 tíma
lokalotu samninga-
viðræðna um umbætur
á styrkjakerfi landbún-
aðarins, var því lýst yfir
að sögulegum áfanga
væri náð. Auðunn
Arnórsson kynnti sér
niðurstöðuna og
viðbrögð við henni.