Morgunblaðið - 29.06.2003, Blaðsíða 11

Geirsgötu, gera bílastæði og bílastæðakjallara.
Við erum að tala um 10 til 15 milljarða króna
framkvæmd í heildina og enn er verið að vinna
að því að fá til samstarfs fjárfesta um hótel- og
ráðstefnuhlutann.“
Borgarstjóri allra
– Finnst þér samvinna þriggja flokka eins og í
R-listanum ganga upp?
„Áður en ég tók við starfinu hafði ég kannski
mestar áhyggjur af því hvernig samstarfið
myndi ganga. Skemmst er frá því að segja að
þær áhyggjur hafa reynst algjörlega ástæðu-
lausar. Samvinnan innan Reykjavíkurlistans
hefur gengið alveg hreint prýðilega. Ég má svo
til með að minna á að í Reykjavíkurlistanum eru
ekki aðeins fulltrúar þriggja flokka því að óháðir
eiga einnig sína fulltrúa á listanum. Ég tel
reyndar að þátttaka þeirra gefi mér breiðari
grunn til að vera talsmaður Reykjavíkurlistans
og borgarstjóri allra Reykvíkinga.
Ég hef alltaf dáðst að þeim sem bjóða sig fram
til góðra verka í almanna þágu. Að þurfa ekki að
berjast fyrir því og vera ekki háður einhverjum í
þeirri baráttu eru algjör forréttindi. Enginn á
neitt inni hjá mér og ég á ekkert inni hjá nein-
um. Ég hef verið spurður að því hvort ég væri
ekki með langtímasamning. Svarið er – nei.
Starf mitt byggist aðeins á gagnkvæmu trausti
beggja aðila og hingað til hef ég ekki haft
ástæðu til að kvarta.“
– Þú nefndir áðan að þú værir talsmaður R-
listans. Ertu ekki um leið pólitískur borgar-
stjóri?
„Ég var náttúrulega ráðinn af 8 borgar-
fulltrúum meirihlutans í borgarstjórn og hef
fullt umboð þeirra til allra verka. Hinir 7, sem
ekki kusu mig, eiga náttúrlega minni heimtingu
á mér. Eigi að síður virði ég skoðanir minnihlut-
ans og tel líka skyldu hans að taka þátt í já-
kvæðu starfi innan borgarinnar. Ég vænti góðs
af samstarfinu við bæði Sjálfstæðisflokk undir
forystu Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar og flokk
frjálslyndra og óháðra undir forystu Ólafs F.
Magnússonar.
Sem borgarstjóri gæti ég að því að vera borg-
arstjóri allra Reykvíkinga.“
– Nú hefur heyrst að Samfylkingin ætti að
bjóða fram í öllum sveitarfélögum við næstu
sveitarstjórnarkosningar. Hverjar telur þú lík-
urnar á því að af því verði?
„Þessi umræða kemur alltaf upp öðru hverju,
t.d. hefur Halldór Ásgrímsson talað mikið um að
Framsóknarflokkurinn ætti að bjóða fram sér.
Ég held að svona innlegg séu fremur til þess
ætluð að vekja eðlilega umræðu innan
stjórnmálaflokkanna en lýsa yfir óánægju með
samstarfið í borginni. Samstarfið hjá Reykjavík-
urlistanum hefur verið farsælt og nýjasta könn-
un Félagsvísindastofnunar HÍ frá því í febrúar
sl. gefur til kynna að 53% borgarbúa styðji meir-
hlutann.
Ég get ekki séð ástæðu til að vera eitthvað
órólegur þótt verið sé að ræða málin einhvers
staðar úti í bæ þegar ég veit betur um hug
minna nánustu samstarfsmanna.“
Sjö mánuði að greiða skuldir
– Hvert er kalt mat þitt á fjárhagsstöðu borg-
arinnar?
„Reykjavíkurborg er mjög öflug rekstrarein-
ing. Við erum náttúrulega að tala um „fyrir-
tæki“ með góðan rekstur, góða eignastöðu og
fyrirmyndar uppgjörskerfi. Skuldirnar eru
heldur ekki meiri en svo að hægt væri að greiða
þær upp á 7 mánuðum ef ekki væri greitt til
rekstrarins á sama tíma. Ég hafði talsverða
reynslu af fjármálum þegar ég tók við starfinu.
Þess vegna hefði ég ekki heldur getað verið
heppnari þegar andstæðingar Reykjavíkurlist-
ans völdu að gera þann vettvang að vígvelli
stuttu eftir að ég settist í borgarstjórastólinn í
vetur. Ég er enn sannfærður um að ég hafi verið
töluvert fljótari að setja mig inn í ný reiknings-
skil sveitarfélaga heldur en fyrirspyrjandi. Sú
tilfinning var mjög góð fyrir nýjan borgarstjóra.
Þeir hafa trúlega ekki áttað sig á því að ég hefði
átt mun erfiðara með að svara fyrir stefnu
Reykjavíkurlistans varðandi fræðslumálin,
félagsþjónustuna og menningarmálin. Núna er
ég orðinn öruggari á þessum sviðum og var
tilbúinn að tala fyrir stefnu Reykjavíkurlistans í
málefnum grunnskólans á fundi Verslunarráðs
fyrir skömmu.
Hvað reksturinn varðar vil ég þó taka fram að
alltaf má gera betur.
Við verðum stöðugt að vera með hugann við
hvar megi nýta peningana betur. Ég get nefnt
að við í sparnaðarnefndinni mæltum fyrir 500
milljón króna sparnaði á síðasta borgarráðs-
fundi og er þar sérstaklega beint sjónum að
ferðakostnaði, stjórnun, risnu, útgáfu- og
kynningarstarfi. Til marks um umfangið má svo
geta þess að þótt þessi upphæð kunni að hljóma
mjög há nemur hún aðeins um 1,5% af rekstrar-
kostnaði eins árs.
Í þessu sambandi er endurmat ákaflega mik-
ilvægt. Fyrirtækið Kol og salt er t.d. ekki lengur
við lýði af því að kröfur neytandans breyttust og
farið var að veita annars konar þjónustu. Stund-
um getur jafnvel verið eðlilegt að leggja niður
þjónustu af því að einkaaðilar eru farnir að þjón-
usta fólk betur. Á sama tíma verðum við svo að
vera vakandi fyrir því að hafa þéttriðið öryggis-
net undir þeim sem virkilega þurfa á hjálp að
halda.“
Gagnaveitan árangursrík
– Hvert er þitt mat á Línu.Nets-verkefninu?
„Ég verð að fá að byrja á því að nefna að sam-
eining veitustofnananna í Orkuveitu Reykjavík-
ur er skólabókardæmi um ákaflega heppilega og
farsæla sameiningu. Núna er ekki einu sinni tal-
að um hita-, rafmagns- og vatnsdeild – aðeins
fjármála- og þjónustusvið Orkuveitunnar. Starf-
semin hefur náð að renna ljúflega saman inn í
eina heild undir einu þaki, í minna húsnæði en
upphaflega var alls hjá öllum veitunum. Á sama
tíma og sameiningin gekk yfir var Rafmagns-
veitan að velta fyrir sér möguleikum á nýrri
veitu, þ.e. gagnaveitu um raflínu eða með ljós-
leiðara. Við verðum náttúrulega að gera okkur
grein fyrir því að á þeim tíma voru mun meiri
væntingar til viðskipta og hagnaðar í fjarskipt-
um en reynslan hefur leitt í ljós. Núna hefur
rekstur þessara veitna verið endurskipulagður
og gefinn lengri afskriftartími. Menn líta svo á
uppi í Orkuveitu að sama eigi við um þessa veitu
og aðrar veitur innan borgarinnar. Ný hitaveita
í nýju íbúðarhverfi í Reykjavík er í taprekstri í
nokkur ár. Enginn reiknar með öðru fyrst um
sinn. Eins er því farið um gagnaveituna – við
verðum bara að hafa ákveðna þolinmæði.
Gagnaveitan á eftir að ryðja braut fyrir mennta-
kerfið, þjónustu og atvinnulíf í borginni og skila
þar með miklum árangri inn í framtíðina.“
– Hvað sérðu fyrir þér varðandi Vatnsmýr-
ina?
„Vatnsmýrin er augljóslega tækifæri innan
borgarmarkanna. Skipulagið gerir þó ekki ráð
fyrir að ráðist verði í framkvæmdir á svæðinu
næstu árin en áform eru uppi um samkeppni um
heildarskipulag svæðisins á kjörtímabilinu.
Annars held ég að við ættum ekkert að vera að
eyða of miklum tíma í að þræta um Vatnsmýr-
ina. Satt að segja hefur mér alltaf fundist best ef
ákvarðanir hafa nánast verið teknar sjálfkrafa.
Ef breytingarnar eru orðnar svo sjálfsagðar að
engum dettur í hug að hreyfa við mótmælum.
Flugvallarmálið á örugglega eftir að leysa sig
sjálft innan fáeinna ára. Ég hef fulla trú á því af
því að ég tel að samgöngur á landi eigi enn eftir
að batna. Fólk utan af landi fer í framhaldinu af
því að gera ríkari kröfu um að komast beint úr
innanlandsflugi í utanlandsflug og stór hópur
erlendra ferðamanna á eftir að fagna því að
komast beint frá Keflavík út á land. Ég held að
bæði landsbyggðin og ferðaþjónustan muni
hagnast á því að boðið væri upp á innanlandsflug
beint frá Keflavík.“
Strætó fái forgang
– Er raunhæft að ætla að almenningssam-
göngur eins og strætó standi einhvern tímann
undir sér? Ef svarið er nei eru þá ekki hug-
myndir um rándýra skiptistöð undir Kringlunni
dálítið á skjön?
„Eins og þú getur þér sjálf til er svarið við
fyrri spurningunni nei. Ekki frekar en gatna-
kerfið. Strætisvagnasamgöngur eru einmitt í
sérstakri skoðun núna. Hvað síðari spurninguna
varðar eru sérfræðingar sammála um að eðlilegt
sé að byrja á því að skipuleggja nýtt leiðakerfi
áður en hafist er handa við nýja skiptistöð.
Fyrst þurfi að finna út helstu áherslupunktana
og svo að ákvarða staðsetningu skiptistöðva. Ég
get heldur ekki betur heyrt en að nú telji menn
almennt að óþarfi sé að koma upp stórum bygg-
ingum fyrir skiptistöðvar. Jafnvel geti verið nóg
að reisa lítil skýli á afmörkuðu svæði. Vagnarnir
verði síðan þjónustaðir einhvers staðar allt ann-
ars staðar. Ekki er því ólíklegt að einn eftirsótt-
asti byggingarreitur borgarinnar á Kirkjusandi
losni undir byggingarframkvæmdir innan tíðar.
Rétt eins og einkabílisminn er styrktur með
gatnagerðarkerfinu er eðlilegt að almennings-
samgöngum verði veittur einhvers konar stuðn-
ingur. Ég veit ekki hvort allir gera sér grein fyr-
ir því að aðeins um 4% allra ferða á
höfuðborgarsvæðinu eru farnar með strætó og
enda þótt háleitt markmið um tvöföldun nái
fram að ganga erum við aðeins að tala um 8% af
öllum ferðum.
Borgin gerir einnig ráð fyrir að styrkja nýja
leiðakerfið með því að veita strætó ákveðinn for-
gang, t.d. forgang á einstökum umferðarljósum
og akreinum. Ekki má heldur gleyma því að inn-
an nýja leiðakerfisins er gert ráð fyrir 10 til 15
öflugum hraðleiðum sem studdar eru af sérleið-
um.
Sumir þurfa væntanlega að ganga einhvern
spotta í vagnana en komast í staðinn talsvert
hraðar með vögnunum á leiðarenda. Með nýja
leiðakerfinu er í fyrsta sinn verið að þróa leiða-
kerfi fyrir allt höfuðborgarsvæðið í einu. Ég bíð
spenntur eftir að sjá hvernig til tekst þegar
kerfið verður kynnt vel og síðan væntanlega
tekið í notkun á næsta ári.
Einnig er samhliða unnið að nýju rafrænu
kortakerfi sem mun auka möguleika á betri
þjónustu og fleiri afsláttarflokkum.“
– Hvenær verður Miklabrautin að hluta til
sett í stokk?
„Allt hefur sinn tíma. Framkvæmdir við
flutning Hringbrautarinnar á kaflanum frá
Rauðarárstíg vestur að háskólasvæðinu hefjast í
haust. Síðar verður farið í að setja Miklubraut-
ina í stokk frá Rauðarárstíg og austur um, lang-
leiðina upp að Lönguhlíð.
Núna er verið að skoða hvernig best sé að
vinna úr umferðarflæðinu við Lönguhlíðar- og
Kringlumýrarbrautargatnamótin. Á Kringlu-
mýrarbrautargatnamótunum hefur verið óskað
eftir mislægum gatnamótum til þess að fækka
slysum. Miðað við 70.000 bíla umferð um gatna-
mótin eru slys þarna þó alls ekki eins tíð og ætla
mætti og verða aðallega þegar umferðarhraðinn
eykst á nóttunni.
Ekki er heldur sjálfgefið að mislæg gatnamót
lækki alltaf slysatíðnina jafnmikið og væntingar
standa til. Mislægu gatnamótin í borginni eru
ekki heldur öll eins. Til dæmis er verið að kynna
nú þessa dagana í samgöngunefnd borgarinnar
nokkrar tillögur að mismunandi útfærslum á
mislægum gatnamótum við Kringlumýrarbraut.
Svona mál verður að skoða mjög vel.
Núna snýr hins vegar stærsta verkefni okkar
með Vegagerðinni að lagningu Sundabrautar.
Ekki líður á löngu þar til fyrir liggur skýrsla um
nokkra valkosti, þ.e. brú, göng eða svokalla
eyjaleið með hólma. Ýmist er gert ráð fyrir því
að komið sé inn hjá Kleppi á ytri leið eða Gelgju-
tanga á innri leið. Þarna eru ýmsar vangaveltur í
gangi og brýnt að finna sátt um góða lausn.“
Sátt um leikskólana
– Hvað er að frétta af því kosningaloforði R-
listans að bjóða fimm ára börnum fría skólavist í
leikskólum hluta úr degi?
„Við stefnum að því í lok kjörtímabilsins.
Reykjavíkurlistinn er að vinna í þessa átt. Nú
eru einnig í gangi tilraunir með samþættingu
síðasta ársins í leikskóla og fyrsta ársins í
grunnskóla í nokkrum skólum. Víða er í gangi
mjög góð samvinna á milli grunnskóla- og leik-
skólakennara um aðlögun leikskólabarna að
grunnskólanum.
Þessi umræða leiðir mig að hverfisskólunum.
Borgin á að mínu mati að reka góða hverfisskóla
á grunnskólastigi fyrir öll börn í borginni. Sér-
stakir forréttindaskólar kunna ekki góðri lukku
að stýra. Ég vil ekki að til verði tvær þjóðir í
landinu. Kannanir hafa sýnt fram á að Reykvík-
ingar eru sammála þessu viðhorfi og um 90%
foreldra vilja öfluga hverfisskóla. Svo má heldur
ekki gleyma því að samþætting leikskóla og
skóla gerist ekki nema í hverfisskólunum.“
– Er ekki eðlilegt að komið verði á samræmd-
um starfsdögum í hverfisleikskólum og grunn-
skólum í Reykjavík rétt eins og gert í sveitar-
félögum eins og Seltjarnarnesi?
„Ég tel slíkt alveg koma til greina. Sú breyt-
ing gæti þó aðeins gagnast foreldrum sem eiga
börn bæði í leikskóla og fyrstu bekkjum grunn-
skólans.“
– Á aldrinum 2ja til 9 ára?
„Já, þú segir 2ja ára. Ég kom ekki mínum
börnum í leikskóla fyrr en þau voru komin á
fjórða ár og þótti gott á þeim tíma. Nú þykir
sjálfsagt að öll börn séu komin inn í leikskóla 2ja
ára. Síðan ég tók við starfinu hefur enginn
kvartað við mig út af því að börnin komist ekki
inn á leikskóla. Og nú er verið að vinna að því að
tryggja öllum börnum leikskólavist frá átján
mánaða aldri.“
– Þykir þér góð þjónusta að loka nær öllum
leikskólum borgarinnar nú um mánaðamótin?
„Án þess að ég sé beint boðberi þessa sýnist
mér ýmis rök hníga að því að rétt geti verið að
loka leikskólunum einn mánuð á ári. Börnin
verða náttúrulega að fá frí frá þessari þungu
mætingu. Þau hafa mætt í leikskólann nánast
alla virka daga allan ársins hring. Ekki má held-
ur gleyma því að faglegir stjórnendur leikskól-
anna verða að fá sín lögbundnu frí eins og aðrir.
Með því að dreifa fríunum niður á alla sumar-
leyfismánuðina væri verið að draga úr faglegu
starfi leikskólanna allt sumarið. Hvað atvinnu-
lífið varðar eru skiptar skoðanir á því hvað þykir
henta best. Stjórnendur fyrirtækja hafa sumir
lýst yfir ánægju sinni við mig með að sumarfríin
safnist frekar á júlí heldur en að þau haldi fyr-
irtækjunum í hægagangi allt sumarið.“
Þurfum að gæta hvert annars
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir vann gott verk á
sviði jafnréttismála á borgarstjóraferli sínum.
Munt þú halda því starfi áfram?
„Já, ég mun tvímælalaust halda því starfi
áfram. Enn er svo sannarlega mikið verk að
vinna. Ég hef lengi verið gallharður jafnréttis-
sinni, t.d.náði ég tveimur kvenkyns fram-
kvæmdastjórum inn í framkvæmdastjórn Tals á
sínum tíma. Ég reyndi mikið til þess að fá konur
í stóla framkvæmdastjóra yfir tækni- og fjár-
málasviðum en án árangurs.
Eitt af því sem ég hef lagt ríka áherslu á er
einmitt að gefa fólki skýr skilaboð um að ég
styðji jafnrétti kynjanna og mannréttinda-
baráttu yfirleitt. Ég styð sjálfsagða réttindabar-
áttu samkynhneigðra og áfram mætti telja. Ég
styð fjölmenningu og í samtölum við sendiherra
erlendra ríkja hef ég sérstaklega óskað eftir því
að þeir láti mig vita ef þeir verða varir við kyn-
þáttafordóma gagnvart samlöndum þeirra hér.
Ekkert okkar hefur leyfi til þess að láta óáreitt
að illa sé komið fram við aðra manneskju á
grundvelli menningar, litarháttar, annarra ein-
kenna eða eiginleika. Við eigum að gæta hvert
annars rétt eins og við gerðum þegar 40.000 til
50.000 manns komu saman til að fagna þjóðhátíð
lýðveldisins án vandamála fyrir skömmu.“
– Þú nefnir 17. júní. Sumum hefur fundist of
langt gengið að láta einkafyrirtæki eins og Og
Vodafone og Eimskip auglýsa sjálfa þjóð-
hátíðina.
„Hátíðarhöldin eru í mínum huga tvenns kon-
ar. Annars vegar mjög hátíðlegar athafnir í
kirkjugarðinum við Suðurgötu og á Austurvelli
fyrir hádegi. Hins vegar er frjálslegri fjöl-
skylduhátíð í miðbænum eftir hádegi. Ég gat
ekki betur séð en þar væri merkingum frá fyr-
irtækjunum stillt í hóf. Við erum að tala um fjóra
fána í Lækjargötu og blöðrur í kringum sviðið
neðan við Arnarhól þar sem boðið var upp á
ókeypis skemmtidagskrá. Fyrirtækjunum er
eins og okkur öllum umhugað um að ganga ekki
of langt í kynningarstarfi sínu – finna þessa hár-
fínu línu. Þau hafa engan áhuga á því að fara yfir
strikið og ofbjóða fólki. Ég tel ekkert sjálfgefið
að seilast í vasa skattborgaranna fyrir svona
stórhátíðir. Ef fyrirtækin vilja leggjast á árarn-
ar með okkur og unnið er af smekkvísi er ég svo
mikill fyrirtækjamaður að ég vil endilega fá þau
til liðs við borgina.“
– Hefurðu tíma til annars en vinnu?
„Áður reyndi ég að vera duglegur að mæta í
hádegisboltann og fór stundum í sund. Núna
heyrir til undantekningar ef ég kemst frá í há-
deginu. Ég reyni að komast heim á skikkanleg-
um tíma þótt vinnudagurinn hafi tilhneigingu til
að lengjast í annan endann.
Aftur á móti er ég nokkuð harður á að mæta
ekki á skrifstofuna um helgar. Við eigum sumar-
bústað á Mýrunum og þangað reyni ég að fara
til þess að slappa af og hugsa um eitthvað annað.
Við Margrét höfum reyndar oft verið viðstödd
uppákomur á kvöldin og um helgar. Hún hefur
verið alveg sérstaklega dugleg við að setja sig
inn í þessa viðburði. Við teljum svolítið sjálfvalið
hvað við hleypum fjölmiðlunum nálægt okkur þó
að óneitanlega sé ég opinber persóna.
Og Reykvíkingar gera mikla kröfu til borgar-
stjórans síns, þeir vilja að maður sé þeirra, borg-
arstjóri frá því að maður vaknar á morgnana þar
til maður sofnar á kvöldin.“
nna
ago@mbl.is
Morgunblaðið/Jim Smart
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JÚNÍ 2003 11