Morgunblaðið - 30.06.2003, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ






 
 


 
 



 

   BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
PÉTUR Pétursson þulur gaf nýlega
út sérprent með fyrirlestri sem séra
Ragnar E. Kvaran flutti í Sam-
bandskirkju Íslendinga í Winnipeg
árið 1933. Kreppan mikla var heiti
fyrirlesturs, og birtist hann í Heims-
kringlu í Winnipeg, skömmu síðar
var hann endurprentaður í Alþýðu-
blaðinu hér heima og loks sérprent-
aður á yfirstandandi vori með grein-
argóðum formála útgefanda.
Séra Ragnar Kvaran var prestur
hjá Vestur-Íslendingum frá 1922–
1933 og meginið af þeim tíma forseti
hins Sameinaða kirkjufélags Íslend-
inga í Vesturheimi. Þá var hann for-
seti Þjóðræknisfélags Íslendinga í
Vesturheimi 1927–1929. Vinsældir
séra Ragnars náðu langt út yfir söfn-
uð hans og ekki ofmælt að hann væri
á sínum tíma flestum öðrum athafna-
meiri í vestur-íslensku menningar-
starfi. Utan kirkjulegra embættis-
verka má rétt nefna fjölda greina
sem hann skrifaði, flutning fyrir-
lestra á menningarsamkomum og
mannamótum af ýmsu tagi og efl-
ingu leiklistar meðal Vestur-Íslend-
inga. Segir það nokkra sögu að þeg-
ar sá sem þetta ritar kom fyrst til
Kanada síðsumars 1956 mátti enn
greina saknaðartár hjá fólki í Nýja
Íslandi vegna Íslandsfarar séra
Ragnars og fjölskyldu hans rúmum
tveim áratugum áður.
Í formálsorðum sínum að ofan-
greindu sérprenti kemst Pétur Pét-
ursson svo að orði um höfundinn:
„Með fyrirlestri sínum um kreppuna
miklu skipaði hann sér í fremstu röð
þeirra fræðimanna, sem fjölluðu af
rökvísi, innsæi og spádómsgáfu um
atburði, sem gerðust í kauphöllinni í
New York þegar hrunið mikla varð
þar á verðbréfamarkaði. Segja má að
fyrirlesturinn sé einstakur, bæði
hvað varðar efnistök og samkomu-
stað. Að vísu verður að hafa í huga að
Vestur-Íslendingar höfðu í mörgum
málum aðra siði en tíðkuðust í gamla
landinu. Kirkjufélög og söfnuðir
þeirra ræddu jafnan veraldleg efni
og hverskonar mannfélagshreyfing-
ar, engu síður en trúarbrögð og
kirkjunnar málefni.“
Því miður féll séra Ragnar frá árið
1939 aðeins um hálffimmtugt. Marg-
ir urðu til þess að mæla eftir hann.
Pétur Pétursson vitnar í skrif þeirra
Lárusar Sigurbjörnssonar og Valtýs
Stefánssonar. Lárus rekur nokkuð
leiklistarstarf séra Ragnars vestan
hafs og austan en Valtýr, gamall
bekkjarbróðir hins síðarnefnda, tek-
ur svo til orða: „Það er þjóðartjón
þegar slíkir menn falla frá á besta
aldri ... Aldrei hefi ég hitt mann, sem
hafði hreinni reikninga við tilveruna
en hann, sem viðbúnari var að mæta
hverju sem að höndum bar með full-
komnum sálarstyrk, engum sem gat
betur en hann tekið sér í munn
hreystiyrði sálmaskáldsins ódauð-
lega sem mætti manninum með ljá-
inn með ávarpinu: „komdu sæll þeg-
ar þú vilt“.“
Hafi Pétur Pétursson heila þökk
fyrir að hafa vakið athygli á störfum
séra Ragnars Kvaran með tilhlýði-
legum hætti.
HARALDUR BESSASON,
Háskólanum á Akureyri.
Í minningu séra
Ragnars E. Kvaran
Frá Haraldi Bessasyni:
MARGT breytist, sumt ekki til batn-
aðar, annað til hins betra.
Íslenskt sjónvarp hóf útsendingar,
eins og kunnugt er, 30. september
1966. Þeir, sem nú eru á fimmtugs-
aldri og yngri, muna vart annað en
að sjónvarpsútsendingar hafi verið
hér á landi. Svona er tíminn fljótur
að líða. Nokkru fyrir opnun íslensks
sjónvarps gátu að vísu nokkrir á höf-
uðborgarsvæðinu náð sendingum frá
hernum í Keflavík.
En það var ekki beint um Sjón-
varpið, sem ég þarf að láta ljós mitt
skína í Morgunblaðinu að þessu
sinni, heldur fólkið og háttsemi þess
bak við skjáinn. Snemma efndi Sjón-
varpið til umræðuþátta um ýmis
málefni. Og þá gat að líta þau, sem
þar komu fram. Við hlýddum á mál
þessa fólks, sem margt var vel máli
farið, og við vorum ýmist sammála
eða á öndverðum meiði við það, líkt
og þau, sem leiddu þar oft saman
hesta sína. En við, sem horfðum á
skjáinn, veittum fleiru en hinu talaða
orði athygli. Við horfðum líka á,
hvernig fólkið bar sig að. Og sjá: Þar
var það flest reykjandi. Að þessu
fann enginn þá, enda reykti þá um
helmingur þjóðarinnar á að giska.
Nú er orðin breyting hér á sem betur
fer. Enginn, sem fram kemur í sjón-
varpi, sést lengur totta vindling,
vindil eða pípu. Fólk gerir sjálfsagt
eitthvað af þessu heima hjá sér, en
hefur það ekki fyrir alþjóð. Það gerir
gæfumuninn.
Annað sem breyst hefur til batn-
aðar er, að nú munu fermingarveisl-
ur lausar við áfengisneyslu. Sjálfsagt
man ekki miðaldra fólk og yngra eft-
ir þessu, en ég sótti sem ungur mað-
ur á fimmta áratug síðustu aldar
fermingarveislur, þar sem áfengi var
haft um hönd, og í miklum mæli.
Bindindismenn hófu áróður í útvarpi
og blöðum gegn þessum óvanda og
varð vel ágengt. Sýnir þetta, að
breyta má almenningsáliti með
marktækum hætti ef hugur fylgir
máli. Nú dettur engum í hug að hafa
áfengi í fermingarveislum.
Ýmsu miðar áfram til batnaðar
sem betur fer. Við skulum vera
bjartsýn.
AUÐUNN BRAGI
SVEINSSON,
Hjarðarhaga 28,
107 Reykjavík.
Breyting er á
orðin – til batnaðar
Frá Auðuni Braga Sveinssyni: