Morgunblaðið - 02.07.2003, Síða 18

SUÐURNES
18 MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SJÓMENN í Sandgerði hafa und-
anfarið fært sig út í veiðar á fisk-
tegund sem hingað til hefur ekki
gert sig heimakomna á Íslandsmið-
um.
Undanfarin ár hefur borið nokk-
uð á því að hitastig sjávar fari
hækkandi við strendur landsins.
Þessi þróun hefur valdið því að fisk-
tegundir sem áður slæddust ein-
göngu til landsins af tilviljun sjást
nú í mun meira magni á Íslands-
miðum. Þeirra á meðal er skötusel-
urinn, sem undanfarin ár hefur orð-
ið sífellt meira áberandi á miðunum
við sunnanvert landið. Nú er svo
komið að nokkuð góður afli skötu-
sels kemur í net sjómanna á Suð-
urnesjum og Suðurlandi og eru
menn afar þakklátir fyrir þennan
„hvalreka“.
Vestfirðingar skelfast
skötuselinn
Grétar Mar Jónsson, skipstjóri á
Unu SU í Sandgerði, segir tilkomu
skötuselsins mjög góða fyrir strand-
veiðiflotann við Suðurland. „Það var
byrjað að gera hérna út á skötusel
1999, þá voru þrjú skip sem fóru af
fullum krafti út í þessar veiðar.
Upphaflega voru þær aðallega við
Suðausturlandið frá Vestmannaeyj-
um að Ingólfshöfða á Kötlugrunni
og Síðugrunni. En með hlýnandi sjó
hefur þetta verið að breytast og
skötuselurinn gengið af djúpslóð-
inni suður af landinu upp á grunnið
inni í landhelginni okkar og á
grunnslóð alveg inn í Faxaflóa.
Núna er skötuselurinn farinn að
sjást í Ísafjarðardjúpi, þar sem
hann hefur aldrei sést áður og ég
heyrði að Vestfirðingar hefðu orðið
hálfsmeykir þegar þeir sáu hann,
enda hefðu þeir aldrei séð þessi
kvikindi áður,“ segir Grétar Mar og
hlær kumpánlega.
„Ég fór að kynna mér veiðarfær-
in og hvernig þeir væru að gera
þetta á Spáni þegar ég sigldi bát
sem var seldur þangað 1996. For-
vitni mín vaknaði þegar ég sigldi í
gegnum Rockall-svæðið og sá þar
flota af skipum á skötuselsveiðum
utan efnahagslögsögunnar. Þá
hugsaði ég að þetta gæti verið góð
hugmynd fyrir menn með takmark-
aðan kvóta.
Árið 1998 var ég síðan með ein 40
net ætluð til skötuselsveiða og var
að prófa að leggja þau hér og þar í
vísindaskyni og ég var orðinn sann-
færður um það að þetta væri hægt.
Þá var maður svona að prófa sig
áfram til að sjá hvernig þetta lægi
allt saman.
Það hefur alltaf blundað í manni
hvort það væri ekki hægt að gera
þetta. Svo þegar ég byrjaði að róa
fyrir kunningja minn á litlum báti í
október, var lítið að hafa af þorski
svo við prófuðum að leggja út grá-
sleppunet og fengum ágætt af
skötusel í þau á slóð sem aldrei hef-
ur verið skötuselur á fyrr en í fyrra-
haust. Ég er búinn að vera skip-
stjóri í Sandgerði í 25 ár og aldrei
hafa slæðst nema kannski tveir
skötuselir í netin hjá mér í heilli
viku, en nú vorum við að fá upp í
tvö til tvö og hálft tonn í róðri.“
Mikill vöxtur í veiðum
Grétar segir svipaða sögu að
segja af mörgum öðrum bátum og
að skötuselur sé í miklum vexti á
miðunum.
„Skötuselurinn er mjög verðmæt-
ur fiskur og menn eru að veiða
hann um allan heim, þó það hafi
ekki verið hér hingað til. Verðið er
síðan allt upp í 400 krónur á kílóið á
bestu stöðum.
Ég tel að forsendurnar fyrir því
að skötuselurinn gangi svona norð-
ur eftir sé breytt hitastig í sjónum.
Sjávarhitinn hefur verið svo miklu
hærri undanfarin ár heldur en í
meðalári.
Nú eru margir minni bátar farnir
að gera út á þetta, einir 12–15 bátar
bara hérna í Sandgerði eru farnir
að láta reyna á skötuselinn. Vanda-
málið er hins vegar það að kvótinn
er mjög takmarkaður og dreifður.
Það er fáránlegt að vera að setja
kvóta á skötuselinn, en það er í
raun ekkert annað en friðun fyrir
Evrópusambandið.“
Grétar segir skötuselinn vera í
örum vexti og kvótann algerlega úr
takt við þá þróun sem á sér stað á
miðunum. Kvótasetningin byggist
ekki á neinni þekkingu á skötusel
og endurspegli ekki þá gegnd
skötusels sem er á miðunum.
„Ég hef skorað á Árna Mathiesen
sjávarútvegsráðherra að gefa
skötuselinn frjálsan. Það myndi
skapa mörgum minni bátum mjög
góðan grundvöll ef þeir mættu
veiða skötuselinn að einhverju
marki. Það myndi líka bæta mikið
fyrir strandveiðiflotann ef þetta
yrði gefið frjálst. Það er rándýrt að
vera að fá skötuselinn sem meðafla
og þurfa að leigja kvóta.Síðan er
áhættan engin þótt menn séu að
veiða einhver fimm til tíu þúsund
tonn af skötusel á Íslandsmiðum á
ári, það eru smámunir.“
Ljósmynd/Suðurfréttir/Árni
Ǵrétar Mar ásamt skipverjum sínum á Unu SU.
Skötuselsveiðar
í örum vexti
Sandgerði
LANDIÐ
UM helgina fór námskeið norræna
húsmæðrasambandsins fram á
Laugarvatni. Um 130 konur frá
Norðurlöndunum, þar af þrjátíu frá
Finnlandi, voru saman komnar til
að fræðast um alþýðulist kvenna á
Íslandi, handavinnu og heimilisiðn-
að, matargerð, kveðskap og tónlist.
Að sögn Helgu Guðmundsdóttur,
formanns Kvenfélagasambands Ís-
lands, er mikill metnaður lagður í
dagskrá þessara sumarnámskeiða
og markmiðið að draga fram mik-
ilvægi og umfang allra þeirra starfa
sem konur hafa unnið af hendi
gegnum tíðina. Hallgerður Gísla-
dóttir, sagnfræðingur hjá Þjóð-
minjasafninu, fjallaði um matar-
gerð, laufabrauð, pönnuköku-
bakstur, gömlu, skreyttu
rúgkökurnar sem kallaðar voru
sumardagskökur og brauðmótin.
Jóhanna Erla Pálmadóttir fjallaði
um hannyrðakonur í Húnavatns-
sýslu frá 1883 til 1970 og sagði sög-
ur af þeim. Oddný Kristjánsdóttir
og Guðrún Lilja Rosenkær, klæð-
skerar og forstöðukonur á þjóðbún-
ingastofu sýndu handverk og bún-
inga. Haldin var handverkssýning á
göngum Menntaskólans á Laugar-
vatni þar sem nokkrar konur í Ár-
nessýslu sýndu verk sín og kveð-
skapur og tónlist var einnig til
umfjöllunar. Sigurbjörg Halldórs-
dóttir kvað rímur og stökur eftir ís-
lenskar konur ásamt félögum úr
Kvæðamannafélaginu Iðunni. Dr.
Þórunn Guðmundsdóttir fjallaði um
gömul sönglög við ljóð eftir íslensk-
ar konur.
Konurnar fóru einnig í skoðunar-
ferðir um Geysi, Gullfoss, Skálholt
og Þingvelli auk veru sinnar á
Laugarvatni.
Morgunblaðið/Kári Jónsson
Margrét Ásta Blöndal og Erna Eiríksdóttir sýna íslenska þjóðbúninga und-
ir stjórn Oddnýar Kristjánsdóttur á sumarnámskeiðinu á Laugarvatni.
Norrænt sumarnámskeið húsmæðra
Alþýðulist kvenna
í brennidepli
Laugarvatn
ÞAÐ var líf og fjör þegar foreldra-
félag leikskólans Arkar stóð fyrir
sumarhátíð við skólann. Að þessu
sinni var ákveðið að sumarhátíðin
yrði haldin í leikskólanum og að boð-
ið yrði upp á öðruvísi leiki og
skemmtun en venja er dags daglega.
Krakkarnir fengu að fara á hestbak,
boðið var upp á andlitsmálun, hopp-
kastala, grill og fleira skemmtilegt.
Foreldrar barnanna í leikskólanum
sjá um allan undirbúning og fram-
kvæmd hátíðarinnar og mátti ekki á
milli sjá hvorir skemmtu sér betur,
foreldrarnir eða börnin.
Sumarhátíð
í leikskól-
anum Örk
Ljósmynd/Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir
Hoppkastalinn á Hvolsvelli er afar vinsæll. Þessir kátu krakkar tóku sér
smáhvíld frá hoppinu til að láta taka af sér mynd í góða veðrinu.
Hvolsvöllur
SKOTINN Jonathan Bucleigh er lík-
lega fyrsti maðurinn sem rær hring-
inn í kringum Ísland á kajak einn síns
liðs. Hann hóf ferðina í Rifi í maí og
áætlar að ljúka hringnum í septem-
ber.
Félagar úr björgunarsveitinni
Strönd á Skagaströnd tóku vel á móti
Jonathan þegar hann kom þangað
eftir að hafa róið frá Vatnsnesinu.
Hann starfar sem sjóbjörgunarmað-
ur í heimalandi sínu og því voru þeir í
raun að taka á móti starfsfélaga sín-
um. Björgunarsveitarmennirnir fóru
síðan með Jonathan í ferðalag upp að
Hveravöllum og í Kerlingarfjöll dag-
inn eftir til að hann sæi eitthvað ann-
að af landinu en sjóinn og ströndina.
Jonathan, sem er 27 ára, lét vel af
ferðum sínum og sagðist róa 15–30
kílómetra á dag og fara síðan í land og
tjalda þar sem hann væri kominn. Að
hans sögn er þessi leiðangur gamall
draumur sem hann er nú að koma í
framkvæmd. Hefur undirbúningur
fyrir ferðina staðið í tvö ár og fram að
þessu hefur allt gengið eins og í sögu.
Lesendur sem hafa áhuga á að
fylgjast með ferðum Jonathans geta
fengið upplýsingar um hann á heima-
síðu sem hann heldur úti, en þar skrif-
ar hann m.a. um hvernig honum mið-
ar og hvað ber fyrir augu. Slóðin er:
www.Iceland 2003 co.uk
Rær á kajak kringum Ísland
Skagaströnd
Ljósmynd/Eiríkur Lýðsson
Jonathan fór frá Skagaströnd í blíðskaparveðri eftir vel heppnaða ferð upp á hálendið.