Morgunblaðið - 04.07.2003, Blaðsíða 7

dóttur. Línan sem þær sýna í Uniq-
ue í sumar heitir Glitrandi grjót og
sækir hugmyndir í þrjá heima.
„Þemað er íslenskt landslag og þá
sérstaklega sjórinn, fjaran, sandur-
inn og brimið. Svo erum við með
stórborgarminni, götulíf, gang-
stéttir og klúbbamenningu. Við
þetta bætist svo íþróttaheimurinn,“
útskýrir Sólborg. „Þá reynum við
að koma okkar áhrifum að, glys-
inu, auk þess sem áhrifa frá ný-
bylgjupönki gætir á móti, enda vor-
um við nýbylgjupönkarar hér í
gamla daga,“ segir hún og hlær.
„Á tískusýningunni var yfir-
bragð 9. áratugarins einmitt
ríkjandi, við buðum upp á David
Bowie og appelsín með lakkrísröri,
auk þess sem Dúkkulísurnar einu
og sönnu léku lög á borð við Pam-
elu í Dallas.“
Sjálf tískusýningin bar yfir-
skriftina Rokk og rennilásar, en
starfsliðið á Unique vann hár sýn-
ingarstúlknanna út frá fatalínunni,
m.a. með því að sauma beinlínis
rennilása í hárið.
Góður rómur var gerður að sýn-
ingunni, að sögn Sólborgar.
„Já, og viðskiptavinir hár-
greiðslustofunnar hafa þegar fest
sér flíkur. Reyndar voru módelin
sjálf einna spenntust, sum þeirra
keyptu hreinlega fötin sem þau
voru í og gengu út.“
Og hún tekur fram að öllum sé
frjálst að skoða fatalínuna, þótt
þeir séu ekki endilega á leið í
klippingu. „Það bætast jafnvel flík-
ur við á sýninguna í sumar, eftir
því sem við klárum fleiri. Þetta eru
allt módelflíkur, á sumar þeirra
höfum við handmálað enda leggj-
um við rækt við handverkið. Og
þetta eru líka föt sem hægt er að
ganga í,“ undirstikar Sólborg.
„Það er auðvelt að gera eitthvað
fríkað sem fáir nota. Við leggjum
hins vegar mikla áherslu á góð snið
og djarfleika í efnisvali og skrauti.
Svo fer það eftir karakter hvers og
eins hvort flíkurnar flokkast sem
spariföt eða hversdags.“
Á sýningunni í Unique eru einnig
skartgripir eftir velska tónlistar-
manninn Steve Hubback. Þegar
sýningunni lýkur, má nálgast flíkur
Pells & purpura, eins og áður, á
vinnustofunni við Hvaleyrarbraut.
Ljósblár jakki úr blúnduefni með handsaumuðum silfurpallíettum. Frá tískusýningunni Rokk og rennilásar.
sith@mbl.is
barninu að verða á enninu en hitt á
hnakkanum. Ekki mátti kona súpa á
pottbarmi því þá gat hún ekki fætt
nema potti væri hvolft yfir hana.
Þunguð kona mátti ekki hlaupa því
þá varð barninu sundlahætt, ekki að
horfa fram af háu því þá varð það
lofthrætt, ekki stíga yfir breima kött
því þá varð barnið fábjáni eða viðrini.
Ef hún horfði á norðurljós tinaði
barnið eða varð rangeygt. Ef van-
færa konan kastaði af sér vatni úti í
tunglsljósi varð barnið tunglsjúkt, og
einkum og sér í lagi ef hún sat svo að
tunglið gat skinið á kjöltu hennar.
Af nógu er að taka sem hjátrúin
varar við. Ef vanfær kona borðar
valsleginn fugl fær barnið valbrá
samkvæmt þjóðtrúnni. Ef hún borð-
ar rjúpu eða rjúpuegg á meðgöng-
unni verður barnið freknótt. Ef hún
borðar gómfillu af sviðum (sumir
segja úr sel) verður barnið holgóma.
Barnið fær óslétta húð ef konan
borðar ýsuroð á meðgöngunni. Borði
konan kviðugga af steinbít verður
barnið ærslafullt og ókyrrt. Borði
konan aðallega fisk á meðgöngunni
verður barnið heimskt. Ef hún borð-
ar brjósk verða brjósk í stað beina í
barninu. Borði konan kindartungu
jarmar barnið. Drekki konan vatn
sem jórturdýr hafa drukkið af þá
jórtrar barnið. Og það verður hár-
laust ef konan drekkur heita drykki
á meðgöngunni.
Ófrísk kona má ekki horfa á und-
arlega menn á meðgöngunni því þá
verður barnið undarlegt. Ekki er
heldur ráðlegt fyrir þungaðar konur
að hugsa mikið um aðra menn en
barnsfeður sína á meðgöngunni því
þá er hætta á að barnið líkist þeim
sem hugsað er til. Hér er aðeins fátt
eitt nefnt af öllu því sem konunni ber
að varast á meðgöngunni.
Af þeim utanaðsteðjandi hættum,
sem konan ræður sjálf ekki við, má
nefna að ef maður kemur inn með
poka á baki og leysir hann ekki af sér
úti, þar sem ólétt kona er inni, verður
barnið krypplingur. Sé farið með
sauðaband inn í bæ þar sem þunguð
kona er fær barnið höft á handleggi
og fætur eða verður gul rák fyrir
brjóst barnsins og handleggi.
Reyndar ber konum að forðast hvers
konar bönd á meðgöngunni, ekki
binda um sig bönd og ekki ganga
undir snúrur því þá gengur fæðingin
illa eða að naflastrengurinn vefst um
höfuð barnsins. Þetta getur líka
gerst ef hún vefur klút um háls sér.
Sé hrísbyrði skilin eftir í böndum þar
sem ófrísk kona er getur það einnig
orsakað erfiða fæðingu. Ekki má
sverfa hluti inni í húsi þar sem kona á
von á barni því þá fæðist það and-
vana.
Í Stóru hjátrúarbókinni segir enn-
fremur að óráð sé að búa út mikinn
fatnað fyrir börn áður en þau fæðast,
það geti haft í för með sér ógæfu eða
orðið barninu að aldurtila. „Enn tíðk-
ast það að konur taki ekki með sér
barnaföt þegar þær leggjast inn á
fæðingardeild og eins er vaggan ekki
tekin fram eða um hana búið fyrr en
barnið er fætt. Sú hjátrú er einnig al-
geng að konur megi ekki taka blóm
með sér heim af fæðingardeildinni
nema þær vilji koma þangað aftur
innan árs í sömu erindagjörðum.“
Fæðingin
Ýmislegt ber að varast til að
tryggja það að fæðingin gangi bæri-
lega. Þunguð kona má til dæmis ekki
ganga undir sperrur eða nýreist hús,
því þá verður að reisa sperrur yfir
henni ef hún á að geta fætt. Vanfær
kona má ekki greiða sér í rúminu því
þá er hætta á að hún komi hart niður
við fæðinguna. Hún má heldur ekki
sofa á sæng með rjúpnafiðri því þá
getur hún ekki fætt. Þó var til sú trú
að greiða mætti fyrir örðugri fæð-
ingu með því að leggja undir konuna
rjúpnafjaðrir.
Sú trú að fæðing gangi betur með
nýju eða vaxandi tungli og greiðar
með flóði en fjöru hefur verið lífseig,
og eimir eftir af henni enn. „Ég átti
öll börnin mín með nýju tungli, og
gekk alltaf vel, og átti ég þó mörg
börn,“ er haft eftir gamalli konu úr
Þingeyjarsýslu. Á hinn bóginn var
því trúað að fæðingin gæti orðið erfið
ef selja eða reyniviður væri hafður í
húsum og ennfremur þótti ekki ráð-
legt að hafa olnbogaskel í húsum.
Fiður álfta og hænsna í sængum gat
einnig hamlað fæðingu samkvæmt
þjóðtrúnni.
Sitthvað var þó til ráða til að
greiða fyrir fæðingu. Símon Jón seg-
ir í riti sínu að hér á landi virðist
þessar ráðleggingar einkum vera af
tvennum toga: „Annars vegar að
leggja eitthvað í rúmið hjá konunni
eða við hana og hins vegar að gefa
henni eitthvað að drekka. Reynandi
var að leggja burnirót í rúmið hjá
konunni svo að hún snerti hana bera.
Einnig gat dugað að leggja arnar-
fjöður undir hana eða í kvið hennar
eða leggja undir hana arnaregg. Þá
gat reynst vel að hafa gæsafjöður
undir höfði konunnar eða fótum,
leggja kanil eða ilmkvoðu undir hana
eða láta hana liggja eða sitja á bald-
ursbrá. Þá gátu lausnarsteinar dug-
að vel og einnig að hnýta sigurlykkju
eða sigurhnút.
Af drykkjarföngum gat dugað að
gefa konunni spón af tíkarmjólk eða
mjólk úr annarri konu. Gott var að
kreista safa úr pungarfa, blanda
hann víni og gefa henni að drekka.
Reynandi var að láta hana drekka
baldursbrá í víni, sjóða hvannfræ í
vatni eða blóðberg í víni eða blanda
mylsnu af hvalbeini í vín eða mysu og
láta hana drekka. Einnig var ráð að
skafa agat ofan í vín eða láta hann
liggja þrjá daga í vatni og gefa kon-
unni að drekka. Hægt var líka að
kveikja í agatinum og bera að nösum
hennar. Dugað gat að drekka soð af
hænueggi eða sjóða hvítlauk í potti
og láta konuna setjast yfir hann. Eitt
ráð var að kveikja í brennisteini og
láta reykinn leggja upp í vit konunn-
ar. Ef allt um þrýtur er ráð að færa
barnsföðurinn úr skyrtunni og klæða
konuna í hana volga. Þá fæðist barn-
ið viðstöðulaust …“
Af nógu er að taka þar sem hjátrú
varðandi barnsfæðingar er annars
vegar og ekki unnt að gera því tæm-
andi skil hér. Ónefndir eru ýmsir sið-
ir og venjur sem skapast hafa í þessu
sambandi, svo sem um meðferð
fylgjunnar eftir fæðingu, sængur-
gjafir og nauðsyn þess að móðirin
fari í nýja skó strax eftir fæðingu,
svo fátt eitt sé nefnt.
svg@mbl.is
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 2003 B 7
B-Complex
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
Öflugur og
öruggur
FRÁ
ÞAÐ var meira um hjátrú ísambandi við barnsfæðingarhér áður fyrr, þegar ég var
að byrja sem ljósmóðir. Ég held að
flestir séu hættir að trúa á þetta nú
til dags,“ sagði Dýrfinna H.K. Sig-
urjónsdóttir, sem starfaði sem ljós-
móðir í rúma hálfa öld.
„Ég man til dæmis eftir því að
ófrískar konur voru hræddar við að
borða gómfillu úr sviðum hér áður
fyrr, en því fylgdi sú trú að þá gæti
barnið orðið holgóma. Einnig varð
að brjóta málbeinið úr sviðunum því
annars gæti barnið farið að jarma,“
sagði Dýrfinna ennfremur. „Ég
man líka eftir því að eitt sinn fór ég
með bala á höfðinu út á snúrur, þeg-
ar ég var ófrísk, og þá kom tengda-
pabbi hlaupandi til mín og sagði að
þetta mætti ég alls ekki gera í þessu
ástandi. Ég spurði hann nú aldrei
nánar út í það hvað gæti komið fyrir
vegna þessa tiltækis í mér.“
Dýrfinna sagði að hér áður fyrr
hefðu sængurkonur talað talsvert
um hjátrú varðandi barnsfæðingar,
en sjaldnast viðurkennt að þær
beinlínis tryðu á það. „Sumar vildu
hafa kveikt á kerti og mér fannst oft
gott að hafa kveikt á kerti þegar
konurnar tóku léttasótt. Það er svo
róandi að hafa kertaljós logandi í
herberginu. Einu sinni fór rafmagn-
ið af þegar ég var að taka á móti
barni. Veðrið hafði verið mjög
slæmt og ég varð að klofa snjóinn
upp að hnjám til að komast á stað-
inn. Svo fór rafmagnið og húsbónd-
inn kom með um tuttugu kerti, en
ég sagði honum að ég þyrfti nú ekki
alveg svo mörg til að taka á móti
barninu. En konan fæddi sem sagt
við kertaljós og fæðingin gekk ljóm-
andi vel. Ég hef verið afskaplega
lánsöm og heppin í mínu starfi,“
sagði Dýrfinna.
Aðspurð hvort hún geti sagt fyrir
um hvort ófrískar konur beri strák
eða stelpu undir belti sagði Dýr-
finna að oft hefði hún getið sér rétt
til um það. „Mér finnst strákarnir
vera meira út í mjöðmunum, en
stelpurnar hanga meira framan á
kúlunni. Svo fannst mér, þegar ég
var að skoða konurnar og hlusta
þær, að hjartslátturinn í stelpunum
væri miklu hraðari. En þetta gæti
bara hafa verið ímyndun í mér.“
Dýrfinna kvaðst yfirleitt hafa
ráðlagt sínum sængurkonum að
vera ekkert að forvitnast um hvort
barnið yrði strákur eða stelpa.
„Maður opnar ekki jólapakkana
fyrirfram, sagði ég við þær. Ég
myndi ekki vilja vita það, því þetta
er hluti af stemningunni og spenn-
unni, að sjá hvort barnið verður
stelpa eða strákur.“
Dýrfinna kvaðst hafa séð mikið
eftir starfinu þegar hún varð að
hætta sem ljósmóðir þegar hún
varð sjötug. „Þetta starf var svo
gefandi og ég sé mikið eftir því. En
ég hef nú tekið á móti tveimur lang-
ömmubörnum eftir að ég hætti
störfum og það var alveg dásam-
legt.“
DÝRFINNA H. K.
SIGURJÓNSDÓTTIR LJÓSMÓÐIR
Maður opnar
ekki jólapakk-
ana fyrirfram
Dýrfinna H. K. Sigurjónsdóttir með eitt af börnunum sem hún hefur tek-
ið á móti í farsælu starfi sem ljósmóðir í hálfa öld.
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111