Morgunblaðið - 06.07.2003, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 2003 11
móta skrokkinn og hann er þrýsti-
prófaður að smíðinni lokinni.
Djúpfar búið myndavél kostar á
bilinu 15–16 milljónir króna, en kjósi
menn að hlaða það öllum mælitækj-
um sem nú eru tiltæk er verðið kom-
ið í um 40 milljónir. „Og er samt
miklu ódýrara en stýriflaugar, sem
eru einnota!“
Hafmynd kynnti Gavia-djúpfarið í
fyrsta sinn erlendis á síðasta ári og
nú er vonast til að uppskeran sé á
næsta leiti. „Við sjáum fram á verk-
efni með erlendum stórfyrirtækjum
á næstunni. Í september förum við á
sýningu í San Diego í Bandaríkj-
unum, sem er önnur aðalsýningin á
þessum vettvangi í heiminum. Við
vonum að sú sýning veki enn frekari
athygli á djúpfarinu.“
Hjalti og Torfi segja enga ástæðu
til að flytja fyrirtækið til útlanda.
„Við viljum halda þessari starfsemi
hér á landi ef mögulegt er. Það er
hins vegar ekkert launungarmál að
erlendir fjárfestar hafa sýnt fyrir-
tækinu áhuga. Ef við náum góðum
samningum í haust verður minni
þörf en ella á að fá fjármagn frá er-
lendum fjárfestum. En við ætlum að
meta öll tilboð með opnum huga.“
Móta framtíðarnot BP
Þeir segja erfitt að segja til um
hversu stór markaðurinn fyrir djúp-
för sé. „Þetta er í raun óplægður ak-
ur. Fyrstu viðbrögð við Gavia voru
þau að hugsanlegir viðskiptavinir
voru hrifnir, en voru ekki búnir að
greina eigin þörf fyrir slíkan búnað.
Núna hafa þeir samband og óska eft-
ir djúpfari til fyrirfram skilgreindra
verkefna. Við höfum þurft að bregð-
ast við þessu jafn óðum. Til marks
um þetta má nefna, að BP-olíu-
fyrirtækið vann fyrstu sjómælingar
sínar með sjálfvirkum kafbáti fyrir
tveimur árum. Í fyrra lýstu forsvars-
menn fyrirtækisins því yfir að héðan
í frá myndu þeir eingöngu nota kaf-
báta við sjómælingar, vegna þess
hve mæligögnin voru miklu betri en
þeir höfðu áður náð. BP setti á lagg-
irnar vinnuhóp til að finna önnur not
fyrir kafbáta í starfsemi olíufyrir-
tækisins og við höfum tekið þátt í því
starfi. Þeir vilja nýta kafbátana sem
víðast, til hagræðingar og hagsbóta
fyrir félagið. En hvorki við né BP
vitum enn hver þörf olíufyrirtæk-
isins fyrir kafbáta verður. Við tökum
í raun þátt í að búa markaðinn til
jafn óðum og möguleikarnir eru
endalausir. Sjávarbotninn er þokka-
lega vel þekktur niður á 50–100
metra dýpi, en reyndin er sú að litlar
rannsóknir hafa verið stundaðar á
hafsbotni á meira dýpi. Djúpfar get-
ur nýst við kortlagningu, skipulagn-
ingu framkvæmda, umhverfismat,
mengunarmat og leit að auðlindum,
svo dæmi séu nefnd. Þau úrræði sem
menn styðjast við núna eru mjög
dýr.“
Áhöfnin er hugbúnaður
Starfsmenn Hafmyndar eru fjórir,
auk framkvæmdastjórans Gunnars
M. Hanssonar, en hafa verið á bilinu
fimm til tíu frá stofnun fyrirtækisins.
Í sumar á að fjölga í hópnum og lík-
lega verða starfsmennirnir orðnir
níu talsins í ágúst. Nýju mennirnir
verða sérfræðingar í vélbúnaði og
hugbúnaði. „Hugbúnaðurinn er al-
farið okkar vinna. Hann er í raun
byggður upp á sama hátt og áhöfn
hafrannsóknaskips og skiptir með
sér verkum á svipaðan hátt. Hér er
skipstjóri og leiðangursstjóri, stýri-
menn og tækjamenn, siglingafræð-
ingur og vélstjóri. Ef djúpfarið þarf
að bæta við sig verkefnum, þá þarf
að bregðast við með því að bæta
„skipverja“ í þessa hugbúnaðar-
áhöfn. Þetta kerfi er einfalt og
sveigjanlegt og aðrir framleiðendur
djúpfara standa ekki jafn vel að vígi.
Í raun þarf ekki sérstaka tæknimenn
til að stýra djúpfarinu og ekki þarf
að gera það út frá sérbúnu skipi, en
þeir sem nota það geta fengið aðstoð
frá okkur í gegnum gervihnatta-
samband, hvar sem þeir eru staddir í
heiminum.“
Þráðlaust net til samskipta trygg-
ir að hægt er að senda djúpfarinu
nýja leiðangurslýsingu ef þörf kref-
ur og sækja gögn. Að auki tryggir
gervihnattasamband, sem þekur all-
an hnöttinn, að hægt er að segja kaf-
bátnum fyrir verkum hvar sem
stjórnandinn er staddur. Gervi-
hnattasambandið er hins vegar hæg-
virkara en þráðlausa netið. Þráð-
lausa netið og gervihnattasambandið
krefjast þess að djúpfarið komi úr
kafi. Loks er svo hljóðbylgju-
samband, sem dregur allt að 3 kíló-
metra og tryggir samband við farið á
meðan það er neðansjávar og nýtist
að auki til að miða farið út frá yf-
irborðinu. „Djúpfarið er í raun með
eins konar heimasíðu og við getum
farið inn á hana og skoðað þau gögn
sem farið geymir. Við getum kallað
farið upp á yfirborðið, flutt gögn úr
því og sent það niður aftur til að afla
frekari gagna.“
Þróa smærri mæla
Þótt mælitæki verði sífellt um-
fangsminni er staðan þó enn sú, að
sum tæki eru of stór til að hægt sé að
koma þeim fyrir í djúpfarinu. „Þetta
á til dæmis við um tæki sem kanna
jarðlög niður af sjávarbotni. Við get-
um komið fyrir búnaði sem sér
nokkra metra niður í botninn, en öfl-
ugustu tækin eru of stór fyrir Gavia.
Hið sama á við um svokallaða fjöl-
geislamæla, sem notaðir eru í sjó-
mælingum. Þeir fara hins vegar
minnkandi og við sjáum fram á að
geta komið slíkum búnaði fyrir í
Gavia áður en langt um líður.
Stærsti framleiðandinn á þessu sviði
hefur boðið okkur að taka þátt í þró-
un á minni búnaði, sem hentaði djúp-
farinu. Framleiðendur eru farnir að
leggja mikla áherslu á að tæki þeirra
séu smá og sparneytin.“
Ýmis verkefni eru í farvatninu hjá
Hafmynd. „Okkur var boðið að taka
þátt í umsókn til Evrópusambands-
ins, ásamt nokkrum virtum háskólum
og stofnunum. Ef við fáum styrkinn,
sem skýrist í ágúst, mun þessi hópur
vinna að því að hanna neðansjáv-
arstöð sem gerir Gavia kleift að skila
af sér gögnum, taka nýjar leiðarlýs-
ingar og hlaða rafhlöðurnar. Djúpfar-
ið verður því í raun gert út frá neð-
ansjávarstöð og getur unnið að
viðamiklum verkefnum í lengri tíma.“
Hjalti Harðarson og Torfi Þór-
hallsson eru bjartsýnir á gott gengi
Gavia. „Við framleiðum djúpfar sem
á engan sinn líka í smæð og fjöl-
hæfni. Með Gavia opnast alveg nýir
möguleikar til eftirlits neðansjávar,
möguleikar sem menn hafa ekki séð
fyrir.“
nsókna
Djúpfarið Gavia er samsett úr mismunandi einingum. Mælitæki um borð fara eftir verkefnum hverju sinni.Sónartæki gerir djúpfarinu kleift að forðast hindranir á hafsbotni.
rsv@mbl.is