Morgunblaðið - 06.07.2003, Blaðsíða 34
MINNINGAR
34 SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Útför elskulegrar móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
HREFNU JÓHANNSDÓTTUR,
Aðalstræti 9,
Reykjavík,
sem lést á líknardeild Landspítalans í Kópa-
vogi fimmtudaginn 26. júní, fer fram frá Dóm-
kirkjunni mánudaginn 7. júlí kl. 13.30.
Rúnar Björgvinsson, Jóhanna Þórðardóttir,
Garðar Björgvinsson,
Bryndís Björgvinsdóttir,
Auður Björgvinsdóttir,
Birna Björgvinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
DÓRA S. JÓNSDÓTTIR,
Tejn, Borgundarhólmi,
Danmörku,
áður til heimilis
í Hvammsgerði 7,
Reykjavík,
lést á sjúkrahúsi í Rönne, Borgundarhólmi, aðfaranótt mánudagsins
23. júní sl.
Kveðjuathöfn verður í Bústaðakirkju mánudaginn 7. júlí kl. 13.30.
Bálför fór fram í Borgundarhólmi.
Fyrir hönd aðstandenda,
Erna Espersen, Ivar Espersen,
Þór Magnússon, Svanhvít Ásmundsdóttir,
Rut Magnúsdóttir, Smári Magnússon,
Óðinn Magnússon, Agnieszka Iwona Szejnik,
barnabörn og barnabarnabörn.
ÓSKAR JÓNSSON,
Skúlagötu 44,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fríkirkjunni í Reykjavík
mánudaginn 7. júlí kl. 15.00.
Hjördís Jensdóttir,
Sigrún Óskarsdóttir, Guðmundur Þór Egilsson,
Jón Viðar Óskarsson, Guðrún Eggertsdóttir,
Óskar, Hjördís, Rakel, Berglind og Ívar.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
stjúpfaðir, tengdafaðir, afi og langafi,
BERGÞÓR FINNBOGASON
kennari
frá Hítardal,
Sólvöllum 13,
Selfossi,
lést á sjúkrahúsinu á Selfossi fimmtudaginn
3. júlí.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
María Friðriksdóttir,
Teitur Bergþórsson, Guðný María Hauksdóttir,
Kristín Fjóla Bergþórsdóttir, Guðmundur Örn Böðvarsson,
Friðrik Hafþór Magnússon, Sólveig Höskuldsdóttir,
Einar Baldvin Sveinsson, Jóna Sólmundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
GUÐBJÖRG HJÁLMARSDÓTTIR,
áður til heimilis
á Freyjugötu 38, Sauðárkróki,
andaðist á Heilbrigðisstofnun Sauðárkróks
þriðjudaginn 1. júlí.
Jarðarförin fer fram frá Sauðárkrókskirkju
laugardaginn 12. júlí kl. 14.00.
Heiðbjört Guðmundsdóttir, Jónas Þorvaldsson,
Hermundur Ármannsson, Stefanía Kristjánsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝ Guðmundur Mar-teinsson fæddist í
Stykkishólmi 25.
mars 1925. Hann and-
aðist á sjúkrahúsi í
Tucson í Arizona í
Bandaríkjunum 30.
júní síðastliðinn eftir
erfið veikindi. For-
eldrar hans voru Mar-
teinn Jóhann Lárus-
son verslunarmaður,
f. í Stykkishólmi 17.
desember 1892, d. 3.
júní 1970 í Reykjavík,
og Jóna Anna Björns-
dóttir prjónakona, f. í
Grundarfirði 6. apríl 1905, d. 13.
september 1982 í Reykjavík. Eft-
irlifandi systkini Guðmundar eru
Heiðar Bergmann Marteinsson, f.
10. janúar 1929, Jóhann Sólberg
Marteinsson, f. 23. febrúar 1932,
og Hulda Jenný Marteinsdóttir, f.
28. febrúar 1937, og hálfsystir
Lára Kristín Marteinsdóttir Wik-
en, f. 12. júlí 1918.
Hálfsystir hans, Her-
dís Matthildur Mar-
teinsdóttir, f. 7. júlí
1917, lést 13. nóvem-
ber 1996. Öll systkini
hans eru úr Stykkis-
hólmi.
Eftirlifandi eigin-
kona Guðmundar til
48 ára er Mary Mart-
inson og eignuðust
þau fjögur börn. Þau
eru 1) Marty Martin-
son; 2) Paul Martin-
son; 3) Anna Helen
(Lovato) Martinson;
4) Monica Mary (Bermudez) Mart-
inson, sem búa öll í Tucson og eiga
Guðmundur og Mary samanlagt 11
barnabörn.
Guðmundur var jarðsunginn frá
Our Mother of Sorrows kaþólsku
kirkjunni í Tucson 5. júlí og jarð-
settur í All Faiths-minningargarð-
inum.
Mér er heiður að minnast Guð-
mundar, Mumma, bróður míns, í
nokkrum orðum en hann lifði æv-
intýraríku lífi sem kannski er ekki
hægt að gera fyllileg skil í stuttri
minningargrein.
Guðmundur fór ungur frá Stykk-
ishólmi, aðeins 16 ára gamall, til
Reykjavíkur til að mennta sig frekar
eftir barnaskóla. Í Reykjavík dvaldi
hann hjá Herdísi, elstu systur sinni
og eiginmanni hennar. Meðan á
dvölinni stóð reyndi hann að komast
að sem nemi í húsasmíði, en hugur
hans stefndi að smíðum alla tíð því
hann var lagtækur og útsjónarsam-
ur við allt sem hann tók sér fyrir
hendur, þó ungur væri. Mikill tími
fór í að leita að atvinnu því á þessum
tíma ríkti mikið atvinnuleysi og
kreppuástand. Honum tókst þó loks
að útvega sér vinnu hjá manni sem
smíðaði skíði og búsáhöld. Guð-
mundur settist síðan á skólabekk í
iðnskóla á kvöldin til að búa sig und-
ir húsasmíðanám. Um þetta leyti
kom bandaríski herinn til landsins.
Guðmundur komst þar í stöðu sem
túlkur en hann var vel mæltur á
enska tungu þó ungur væri.
Á þessu tímabili í lífi Guðmundar
urðu kaflaskil er hann hitti vel
menntaðan, bandarískan liðsfor-
ingja en með hans aðstoð komst
hann í nám í arkitektúr við háskól-
ann í Minnesota árið 1944. Þaðan út-
skrifaðist hann árið 1948 sem arki-
tekt. Við útskriftina var haldin
sýning á verkum nemenda, þar á
meðal á verkum og hugmyndum
Guðmundar. Uppi varð fótur og fit
þegar hinn frægi arkitekt Frank
Lloyd Wright, meistarinn sjálfur
eins og hann var kallaður, gerði boð
eftir Guðmundi. Hann hafði orðið
hrifinn af hugmyndum og verkum
hans og bauð honum vinnu hjá sér í
Spring Green í Wisconsin og á vet-
urna í Phoenix í Arizona. Segja má
að þetta atvinnutilboð hafi ráðið úr-
slitum og ráðið örlögum Guðmundar
sem settist að í Bandaríkjunum og
kom ekki aftur til Íslands. Með
Frank Lloyd Wright starfaði Guð-
mundur að hönnun Guggenheim
listasafnsins í New York og mörgum
fleiri verkefnum. Frank var alla tíð
góður Guðmundi og útvegaði honum
dvalar- og atvinnuleyfi. Síðar fékk
hann svo bandarískan ríkisborgara-
rétt.
Eftir þrjú góð ár hjá Frank kom
fararsnið á Guðmund, hann vildi
breyta til og hugur hans stóð ávallt
til frekari menntunar og frama á
sínu sviði. Á þessum tíma, í kringum
1951, var Kóreustríðið skollið á og
tók hann þá ákvörðun að ganga
sjálfviljugur í herinn og hafði af
þeim sökum meiri áhrif á hvar hann
lenti og einnig að menntun hans var
tekin til greina í herskyldunni, en
herskylda á þeim tíma var óumflýj-
anleg fyrir ameríska ríkisborgara
sem Guðmundur var þá orðinn. Guð-
mundur fékk stöðu hjá njósnadeild
hersins, að miklu leyti vegna tungu-
málakunnáttu sinnar og fyrri
reynslu sem verkfræðingur og arki-
tekt og var sendur til Kóreu. Í Kór-
eu þjónaði hann hernum í tvö ár og
vann aðallega við greiningu á vopn-
um andstæðinganna, gerð þeirra og
uppruna. Þessi ár í Kóreu voru hon-
um framandi og lenti hann í ýmsum
háska og umhverfi ólíku því sem
hann hafði alist upp við í friðsæld-
inni í Stykkishólmi.
Þegar Guðmundur var leystur frá
herskyldu var hann staðsettur í New
Mexico og fékk námsstyrk frá hern-
um til frekara náms. Hann valdi há-
skólann í Phoenix í Arizona og eftir
útskrift þaðan kaus hann að setjast
að í Tucson og þar kynntist hann
eiginkonu sinni, Mary Martinson
(Oldman), og áttu þau farsælt hjóna-
band og höfðu verið gift í 48 ár þegar
hann lést. Margt dreif á daga Guð-
mundar þessi fyrstu ár í Tucson og
eignuðust þau hjón fjögur börn:
Martein (Marty), Paul (Pál), Önnu
Helen og Monicu Mary á fimm ára
tímabili.
Guðmundur sat aldrei auðum
höndum og starfaði hann við fag sitt
á arkitektasofunni Marum & Marum
við skipulagningu á heilum hverfum
í Tucson sem var í miklum og örum
vexti. Hann teiknaði einnig gagn-
fræðaskóla í Paolo Verde fyrir Tucs-
on-borg ásamt verkfræðihönnun
stórra vatnstanka sem algengir eru
á þessum slóðum. Guðmundur
fékkst ekki eingöngu við hönnun
mannvirkja því hann fékk stöðu við
háskólann í Arizona við kennslu í
arkitektúr og kenndi þar í tvö ár.
Eftir kennsluna fór Guðmundur til
starfa sem yfirverkfræðingur hjá
flughernum á Davis Montana Air
Force Base og ílengdist þar í góðu
og annríku starfi í 24 ár þar til hann
fór á eftirlaun hjá hernum.
Ekki var Guðmundur til í að hætta
algerlega að vinna því hann fékk
starf hjá póstþjónustu Bandaríkj-
anna (US Postal Service) sem verk-
fræðingur með umsjón pósthúsa á
stóru svæði í Texas, Nýju Mexico og
Arizona. Þegar Guðmundur hætti
loks hjá póstinum gat hann ekki
hugsað sér að sitja aðgerðalaus og
setti upp smíðaverkstæði heima hjá
sér. Þar tók hann til við smíðar á
minjagripum úr tré sem hann ýmist
gaf eða seldi á vægu verði. Þessi
vinna við minjagripina átti hug hans
allan síðustu árin og var honum til
uppfyllingar eftir ævintýralegt lífs-
hlaup sitt í þau 50 ár í Bandaríkj-
unum eftir að hann flutti frá Stykk-
ishólmi. Endurminningarnar frá
uppvaxtarárunum í Stykkishólmi
eru um margt skemmtilegar en þar,
aðeins barn og unglingur, skar hann
út í tré tindáta og fígúrur, með verk-
lagi og áhuga sem mótuðu hans lífs-
starf alla tíð. Við bræðurnir gerðum
mörg prakkarastrikin í æsku, sem
ekki verður farið nánar út í, sem
Mummi mundi alltaf eftir þegar rætt
var um í þeim ótal heimsóknum sem
við hjónin áttum til hans í Tucson.
Árið 1972 veittist Guðmundi mikill
heiður er hann fékk viðurkenningu
sem afreksmaður í sínum fögum,
arkitektúr og verkfræði, og er skrá-
settur sem slíkur í „National Reg-
ister of Prominent Americans and
International Notables“.
Með Guðmundi er genginn sannur
ævintýra- og hagleiksmaður og í
þessum minningabrotum hef ég far-
ið gegnum 50 ára sögu bréfaskrifta
okkar í milli en hann hélt miklu ást-
fóstri við fjölskylduna á Íslandi og
ófá eru þau bréfin sem bárust frá
honum alla tíð til systkina sinna
„heima“.
Öll fjölskylda hans á Íslandi vill
heiðra minningu hans með þessum
fátæklegu orðum og um leið votta
Mary Martinson eiginkonu hans,
börnunum, Marty, Paul, Önnu og
Monicu og 11 barnabörnum hans í
Bandaríkjunum, okkar dýpstu sam-
úð og óska þeim Guðs blessunar um
alla framtíð. Blessuð sé minnig ást-
kærs bróður.
Heiðar Bergmann
Marteinsson.
Þótt þú langförull legðir
sérhvert land undir fót,
bera hugur og hjarta
samt þíns heimalands mót …
Það má segja að þessi fyrstu orð
ljóðsins, sem Stephan G. Stephans-
son orti, eigi vel við þá sem flytjast
frá Íslandi og það á einnig vel við
frænda minn Guðmund Marteins-
son, Mumma.
Mummi, sem var frá Stykkis-
hólmi, var alla tíð með hug og hjarta
í heimalands móti. Örlögin orsökuðu
að aðeins 16 ára gamall hélt hann á
vit ævintýranna úti í hinum stóra
heimi. Hann hélt þó uppá allt sem ís-
lenskt var eins og kostur var, talaði
og skrifaði íslensku alla tíð þó hann
hefði dvalið alla sína ævi án þess að
eiga þess kost að tala móðurmálið á
hverjum degi. Mörg voru þau bréfin
sem hann skrifaði til systkina sinna
og móður minnar á Íslandi og aldrei
hætti hann því og gátu þau fylgst
með honum þannig og lífshlaupi
hans. Bréfin vekja skemmtilegar
endurminningar um liðna tíma en
aðdáunarvert er hversu vel og rétt
hann skrifaði móðurmálið.
Andlát Mumma hafði átti sér
nokkurn aðdraganda. Viku áður
hafði sonur hans, Marty, látið fjöl-
skylduna heima á Íslandi vita að nú
væri Mummi kominn á spítala og út-
litið væri ekki gott. Í sjálfu sér kom
það ekki á óvart, í mörg skipti hafði
hann lagst á spítala á sl. árum, meðal
annars tvisvar farið í erfiðar hjarta-
aðgerðir, en alltaf hafði hann staðið
af sér veikindin og náð sér á strik og
haldið áfram störfum við hugðarefni
sín. Honum var í blóð borið að þráast
við og aldrei að gefast upp, svolítið
líkur bræðrum sínum og systrum.
En að morgni mánudagsins 30. júní
varð hann að játa sig sigraðan en þá
báru veikindin hann ofurliði.
En minningin um góðan frænda
lifir. Ég man fyrst eftir Mumma
þegar hann kom til Íslands, ég þá
aðeins níu ára gamall og mikil eft-
irvænting var að fá frænda frá Am-
eríku, en alltaf hafði maður heyrt
hans getið frá unga aldri. Hann kom
þá til að vera við jarðarför afa, föður
síns, árið 1970, í raun var það í fyrsta
og eina skiptið sem hann átti kost á
að koma í heimsókn til Íslands frá
því að hann fluttist út. Þær endur-
minningar sem ég á frá þeim tíma
eru skemmtilegar, þrátt fyrir alvar-
leika heimsóknarinnar, en hann fór
með mig og vinina niður í miðbæ af
Grandaveginum og keypti nammi og
leyfði okkur margt sem þá var ekki
venjan. Hann var skemmtilegur og
sýndi okkur töfrabrögð og er það
mér enn þann dag í dag hulin ráð-
gáta hvernig hann gat látið túkall
hverfa inn í arminn á sér.
Það var síðan þegar ég var 16 ára
gamall að ég fór mína fyrstu ferð út
fyrir landsteinana, til Bandaríkj-
anna, og þá með Heiðari, bróður
hans og Gógó, konu Heiðars, til að
heimsækja Mumma frænda. Það var
einnig eftirminnilegur tími en hann
lék ávallt á alls oddi þegar gestir að
„heiman“ komu í heimsókn. Allir frá
Íslandi áttu gott skjól og heimili
heima hjá honum í paradísinni Tucs-
on sem hann nefndi svo. Margt var
brallað í þessum ferðum og var hann
óþreytandi að útbúa og kokka mat
fyrir okkur og oftar en ekki bauð
GUÐMUNDUR
MARTEINSSON