Morgunblaðið - 07.07.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 MÁNUDAGUR 7. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FORSETI Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, og eig-
inkona hans, Dorrit Moussaieff, heimsóttu Vest-
mannaeyjar í tilefni af hátíðarhöldum til minningar
um að nú eru 30 ár liðin frá því að eldgosi á Heimaey
lauk. Í helli í Ystakletti lék Hjálmar Guðnason á
trompet fyrir forsetahjónin. Eftir þá ferð tóku þau
þátt í hátíð Eyjamanna.
Forsetinn hvatti Eyjamenn til bjatsýni enda hefði
bjartsýnin verið þeim að leiðarljósi á meðan gosið
stóð yfir. Forsetinn var heiðursgestur í fagnaði sem
Rauðakrossdeildin í Vestmannaeyjum hélt fyrir ferm-
ingarbörn frá árinu 1973 en þeim árgangi, og tveim-
ur þar á eftir, bauð norski Rauða krossinn til Noregs.
Forsetinn kom víða við og kunnu Vestmanna-
eyingar vel að meta þátttöku hans í hátíðarhöld-
unum. Andrés Sigmundsson, formaður bæjarráðs,
segir hátíðina hafa gengið vel fyrir sig og að fram-
kvæmdastjóri hennar, Andrés Sigurvinsson, hafi unn-
ið stórvikið. Hátíðarhöldum í tilefni goslokaafmæl-
isins lauk í gærkvöldi.
Vel heppnað goslokaafmæli í Vestmannaeyjum
Forsetinn hvatti
Eyjamenn til
bjartsýni
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, flutti ávarp á
goslokahátíðinni í Vestmannaeyjum.
NOKKUR erindi hafa borist Fjár-
málaeftirlitinu þar sem kvartað er yf-
ir að viðskiptavinum sé ekki gerð
nægilega skilmerkileg grein fyrir
þóknunum og umsýslukostnaði vegna
samninga um lífeyrissparnað. Hall-
dór J. Kristjánsson, formaður Sam-
taka banka og verðbréfafyrirtækja,
segir að í flestum tilfellum telji hann
betra að fyrirtæki setji sjálf starfs-
reglur þótt upp kunni að koma tilvik
þar sem nauðsynlegt sé að Fjármála-
eftirlitið setji fastar reglur.
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu á laugardaginn hefur Fjár-
málaeftirlitið lagt fram umræðuskjal
þar sem brýnt er fyrir fjármálastofn-
unum að gera viðskiptavinum sínum
skilmerkilega grein fyrir þóknunum
og umsýslukostnaði vegna samninga
um lífeyrissparnað.
„Þetta umræðuskjal hefur ekki
verið tekið til meðferðar á vettvangi
stjórnar Samtaka banka og verð-
bréfafyrirtækja. Almennt hafa fjár-
málafyrirtækin tekið vel í og eru
fylgjandi því að upplýsingagjöf til
kaupenda fjármálaþjónustu sé sem
skýrust. Við viljum skýrar leikreglur
sem binda alla aðila, einnig þá sem
stunda miðlun,“ segir Halldór.
Halldór telur að samræmdar regl-
ur um þóknanir og umsýslukostnað
vegna viðbótarlífeyrissamninga og
söfnunarlíftrygginga væru til bóta.
„Það er æskilegt að hafa samræmdar
reglur um þetta. Ég hygg að það hafi
komið fram tilvik þar sem þetta var
ekki nógu skýrt við sölu,“ segir hann.
Halldór bendir á að í einhverjum
tilvikum hafi fjármálafyrirtæki
ákveðið að innheimta engar þóknanir
vegna þessara samninga, sérstaklega
ef um er að ræða viðskiptavini sem
kaupa alla fjármálaþjónustu sína af
sama aðilanum.
Skýrari leikregl-
ur væru til bóta
Halldór J. Kristjánsson
MIKIL þurrkatíð hefur ríkt á Vest-
urlandi og vestanverðu Norðurlandi
undanfarna mánuði og helst það í
hendur við óvenju snjóléttan vetur á
láglendi. Þessi skortur á úrkomu er
farinn að hafa neikvæð áhrif á grunn-
vatnsstöðu víða á norðvestanverðu
landinu. Þannig er uggur í veitu-
stjóra Skagafjarðarveitna yfir bágri
stöðu í vatnslindum fyrir Sauðár-
krók.
Að sögn Snorra Zophoníassonar,
hjá Vatnamælingum, er þarna um að
ræða samspil margra ólíkra þátta.
„Grunnvatn fæðir lindir og þegar
grunnvatnsstaða er lág eru lindir
þurrar. Regnvatn fæðir ár og læki og
eins snjór frá vetri sem bráðnar í
leysingum. Leysingar fæða síðan
jökulárnar. Ástandið núna er þannig
að það er lítið í ám sem byggjast á
lindavatni, en rennsli er víða gott í
jökulám og ám sem eiga upptök sín á
hálendinu, til dæmis er ágætt rennsli
í Jökulsá Eystri í Skagafirði. Það var
lítill snjór á láglendi og lágum heið-
um í vetur, en óvenju mikill snjór á
jöklum og uppi á hæsta hálendi.
Til þess að hafa gott ástand á
grunnvatni þarf meiri snjó á veturna
á láglendi sem svo bráðnar í apríl og
maí og seytlar niður í grunnvatns-
geymana. Það virðist lækka fljótt í
grunnvatnsgeymum ef ekki snjóar
nóg á veturna.“
Snorri segir ástandið í grunn-
vatnsstöðu verst á Vesturlandi og
vestanverðu Norðurlandi. „Þar er
lágt í grunnvatninu og lítið vatn í
lindaám og dragám vegna snjóleysis í
vetur. Það komu í raun engin vorflóð.
Hins vegar er ekki lítið í jökulánum
sem koma lengra ofan af hæsta há-
lendinu þar sem snjóaði mikið í vetur.
Þetta helst síðan í hendur við mjög
litlar rigningar undanfarið, til dæmis
í Skagafirði og veldur mjög lágri
grunnvatnsstöðu á þeim slóðum. Til
þess að halda grunnvatnsgeymunum
í góðu ástandi þarf jafna úrkomu og
snjó á veturna til vorleysinga. Það
heldur ástandi grunnvatnsins góðu.
Grunnvatnsástandið ræðst ekki af
úrkomu síðustu daga, heldur miðast
staðan við úrkomu síðustu vikna og
mánaða, jafnvel ára,“ segir Snorri.
Veitustjórinn bænheyrður?
Páll Pálsson, veitustjóri Skaga-
fjarðarveitna, sem starfað hefur við
veiturnar á þriðja áratug, segist ekki
muna eftir jafn slæmri stöðu á lind-
unum fjórum er sjá Sauðárkróksbú-
um og nærsveitamönnum fyrir vatni.
Lítill snjór sé til fjalla og dagamunur
sé á þeim fáu sköflum sem sjáist við
lindirnar, þeir séu nánast að hverfa.
Páll segir mikla notkun hafa verið á
vatni undanfarið þar sem mikið hefur
verið gera í fisk- og rækjuvinnslu á
Sauðárkróki, og verði vatnsstaðan
lítið betri í haust þegar sláturtíð hefj-
ist sjái menn hreinlega fram á mikinn
vatnsskort.
„Við örvæntum ekki strax og von-
umst eftir góðum rigningarköflum
þegar sumarfríunum lýkur. Fljótlega
eftir að ég greindi frá stöðunni núna í
vikunni þá fór reyndar að hellirigna
hér á Sauðárkróki. Ég fór því huldu
höfði í gær og setti upp huliðshjálm-
inn en sá þó að laxveiðikallarnir voru
kátir. Hagsmunir okkar fara saman,“
segir Páll.
Grunnvatnsstaða lág vest-
an- og norðvestanlands
Skagafjarðarveitur sjá
fram á vatnsskort í haust
SPRENGJUDEILD Landhelgis-
gæslunnar hefur, frá 12. apríl,
fundið og eytt yfir sjötíu virkum
sprengjum á fyrrum skotæfinga-
svæði Bandaríkjahers við Háa-
bjalla og Snorrastaðatjarnir.
Meirihluti sprengnanna fannst ná-
lægt útivistarsvæðinu við Snorra-
staðatjarnir. Notaði herinn þetta
svæði á árunum 1952–1960 til æf-
inga á skotárásum með sprengju-
vörpum, fallbyssum, skriðdrekum
og fleiri skotvopnum.
Samanlagt innihalda þær
sprengjur sem Landhelgisgæslan
hefur nú fundið um sextíu kíló af
TNT og öðrum sprengiefnum.
Enn virkar og
hættulegar
Árin 1986 og 1996 gerði varn-
arliðið umfangsmikla yfirborðsleit
að sprengjum á þessu svæði og
fundust þá alls 600 virkar sprengj-
ur. Í kjölfar þess voru sett upp að-
vörunarskilti á svæðinu sem verða
væntanlega endurnýjuð á næst-
unni.
Vill Landhelgisgæslan brýna
fyrir fólki að hernaðarsprengjur
eru hannaðar til að bana fólki og
eyðileggja eignir og eru sprengj-
urnar á Vogaheiði ekki frábrugðn-
ar þeim að neinu leyti, þær eru
virkar og jafnhættulegar og í upp-
hafi.
Rétt viðbrögð þegar grunsam-
legur hlutur finnst, eru að snerta
ekki hlutinn, merkja staðinn, yf-
irgefa svæðið og láta síðan lög-
reglu eða Landhelgisgæsluna vita
tafarlaust.
Yfir 70 virkum sprengj-
um eytt síðan í apríl
Sprengjuæfingasvæðið við Háabjalla og SnorrastaðatjarnirUm 70% búa
við viðunandi
hreinsun
SIV Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra segir að almennt sé um gróf-
hreinsun á skólpi að ræða hér á landi
og um 70% íbúanna búi við viðunandi
hreinsun.
Dr. Þorleifur Eiríksson, forstöðu-
maður Náttúrustofu Vestfjarða í Bol-
ungarvík, sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær að ekki væri alltaf þörf
á að byggja dýr hreinsunarmannvirki
vegna skólphreinsunar heldur gæti
grófhreinsun verið nægjanleg.
Siv Friðleifsdóttir segir að Ísland
uppfylli lágmarkskröfur ESB varð-
andi hreinsun eða síun og ekki sé ver-
ið að setja aukaútgjöld á sveitarfélög-
in í því sambandi. Skólphreinsun sé
skilgreind í þremur þrepum hjá ESB,
sem hafi samþykkt kröfur Íslands
varðandi frárennsli, en hér á landi sé
fyrsta þreps hreinsun að stofni til eða
gróf hreinsun enda svæðið ekki skil-
greint eins viðkvæmt og víða annars
staðar. Viðkvæmari svæði séu inn til
landsins og þau þurfi að skoða betur.
Að sögn Sivjar eru gerðar eðlilegar
kröfur um skólphreinsun hér á landi.
„70% allra íbúa Íslands búa við við-
unandi hreinsun,“ segir hún og bætir
við að frárennslismál hafi verið í al-
gjörum ólestri fyrir nokkrum árum
en víða hafi vel verið tekið til hendi.
Samkvæmt lögum eigi þessi mál að
vera alfarið í lagi 2005 en hins vegar
sé ljóst að það náist ekki.
Nýtt deiliskipulag
í miðbæ Akraness
Byggja versl-
unarmiðstöð,
hótel og 10
hæða blokkir
GANGI áætlanir eftir og fram-
kvæmdir hefjist í haust er gert ráð
fyrir að verslunarmiðstöð, hótel og 10
hæða fjölbýlishús með 40 íbúðum
verði til staðar í miðbæ Akraness í
nóvember 2005 og fjölbýlishús jafn-
stórt hinu nokkru síðar.
Skagatorg ehf., sem er í eigu Harð-
ar Jónssonar, Gissurar og Pálma ehf.
og Fjarðarmóta ehf., fékk úthlutað
samtals um 12.000 fermetra lóðum á
svonefndum miðbæjarreit á Akranesi
og hefur sent nýtt deiliskipulag að
þeim til skipulags- og umhverfis-
nefndar bæjarins. Á reitnum er gert
ráð fyrir um 6.500 fermetra verslun-
armiðstöð á jarðhæð átta hæða bygg-
ingar, 40 til 60 herbergja hóteli og
skrifstofubyggingu þar fyrir ofan og
til sitt hvorrar hliðar tveimur 10 hæða
fjölbýlishúsum með alls 80 íbúðum
auk þakíbúðar á hvorum turni.
Um 70% rýmisins frátekin
Björn S. Lárusson verkefnisstjóri
segir að þróun svæðisins hafi verið í
gangi undanfarin tvö ár en eigendur
Skagatorgs hafi komið inn í málið fyr-
ir ári. Hann segir að Akranes sé nán-
ast eini stóri kaupstaður landsins,
sem sé ekki með samþjappaða versl-
unarmiðstöð, en kaupmenn vilji taka
þátt í verkefninu og nú þegar sé vil-
yrði fyrir útleigu á um 70% rýmisins.
Hugmyndin sé að hafa eina verslun á
hverju sviði í miðstöðinni og nefnir
hann meðal annars matvörumarkað,
fataverslun, lyfjaverslun, bygginga-
vörumarkað og gjafavöruverslun auk
þess sem Landsbanki Íslands verði
með um 500 fermetra útibú.
Að sögn Björns er þörf fyrir aukið
gistirými á Akranesi, ekki síst vegna
fyrirhugaðrar stækkunar Norðuráls,
en hún geti fjölgað íbúum Akraness
um 500 til 700 manns. Mörg stór fyr-
irtæki á svæðinu hafi gjarnan þurft að
beina viðskiptamönnum sínum til
Reykjavíkur en með 40 til 60 her-
bergja hóteli sé komið til móts við eft-
irspurnina. Hótelið verði á þremur
hæðum fyrir ofan verslunarmiðstöð-
ina og skrifstofuhúsnæði á tveimur
hæðum, en á efstu hæð byggingarinn-
ar verði veitingastaður. Til stendur að
vera með um 300 bílastæði og þar af
helminginn neðanjarðar.
Íbúðirnar verða 90 til 110 fermetr-
ar að stærð. „Við höldum því fram að
þarna verði besta útsýnið yfir
Faxaflóann,“ segir Björn. Verkið
verður að mestu boðið út en Björn tel-
ur að ætla megi að 100 til 150 ársverk
þurfi á hvoru framkvæmdaári til að
sinna framkvæmdunum.