Morgunblaðið - 10.07.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SAMFYLKINGIN vill að íslenska
utanríkisþjónustan fari skipulega í
að leita stuðnings meðal vinaþjóða
innan Atlantshafsbandalagsins til
að koma sjónarmiðum Íslendinga
betur á framfæri
við bandarísk
stjórnvöld vegna
stöðunnar sem
upp er komin í
viðræðum um
varnarsamning-
inn. Össur
Skarphéðinsson,
formaður Sam-
fylkingarinnar,
segist hafa kom-
ið þessari af-
stöðu á framfæri á fundi í utanrík-
ismálanefnd í gær.
„Staðan er þannig að bandarísk
stjórnvöld virðast ekki einu sinni
vilja tala við okkar ráðherra og
það liggur líka fyrir að það var fyr-
ir atbeina hins breska forystu-
manns NATO, Robertson lávarðar,
sem við fengum tímafrest í málinu.
Við höfum átt ákaflega góð sam-
skipti við margar þjóðanna innan
Atlantshafsbandalagsins og eigum
þar sannarlega vinum að fagna.
Við þessar aðstæður telur Sam-
fylkingin að það eigi að nota þessi
sterku tengsl innan Atlantshafs-
bandalagsins til þess að búa í hag-
inn fyrir samningsstöðu Íslend-
inga,“ segir Össur.
Gengu hart eftir
svörum ráðherra
Fjallað var um stöðu viðræðn-
anna á fundi utanríkismálanefndar
í gær og eru nefndarmenn áfram
bundnir trúnaði um þær upplýs-
ingar sem þar koma fram. Össur
vildi því ekki tjá sig um hvað upp-
lýst hefði verið á fundinum.
„Við í Samfylkingunni gengum
hart eftir svörum utanríkis-
ráðherra við því, hvers vegna hann
og forsætisráðherra gerðu ekki
uppskátt um þau eindregnu skila-
boð bandarískra stjórnvalda, sem
fram komu röskri viku fyrir kosn-
ingar, um að mikilvægum hluta
hervarna hér á landi yrði senn
kippt í burtu,“ sagði Össur.
Hann segist telja að það hefði
verið siðferðilega rangt af for-
mönnum Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks að upplýsa
þjóðina ekki á sínum tíma um þá
vitneskju þeirra að bandarísk
stjórnvöld væru að boða gjörbreyt-
ingu á stöðu varnarliðsins á Ís-
landi.
Einboðið að íslenska ríkið
hafi lögsögu í máli
Einnig var rætt á fundinum í
gær um deiluna um lögsögu í máli
varnarliðsmannsins sem ákærður
er fyrir tilraun til manndráps í
Hafnarstræti. Össur segist hafa
verið þeirrar skoðunar fyrir fund-
inn að það væri ekki hægt að deila
um að Íslendingar hefðu lögsögu í
þessu máli. „Það er mjög alvarlegt
þegar íslenskur borgari er lagður
fimm stungum í miðborg Reykja-
víkur. Málið er þar að auki sér-
stakt fyrir þá sök, að fram hefur
komið hjá réttarmeinafræðingi að
hún telji að áverkarnir séu ekki af
völdum eins hnífs. Það er einungis
einn maður í vörslu yfirvalda og
það hlýtur því að vera eindregin
skylda íslenska ríkisins að vernda
rétt einstaklingsins sem fyrir árás-
inni varð til að fá upplýst hverjir
árásaraðilarnir eru og með hvaða
hætti þeir beittu sér. Ég tel því
einboðið að íslenska ríkið hafi lög-
sögu.
Ég tel líka mjög óheppilegt að
þetta mál skuldi hafa blandast
saman við viðkvæma deilu um
varnarmálin. Ég velti líka fyrir
mér hvað veldur því að utanríkis-
ráðuneytið sendir þetta bréf til
forsætisráðuneytisins. Ríkis-
saksóknari er sjálfstætt ákæru-
vald. Það þættu ugglaust tíðindi í
réttarríkinu Íslandi ef forsætisráð-
herra færi að hlutast til um lyktir
mála innan dómskerfisins. Það
veldur því að ég er satt að segja
mjög undrandi á þessum póstsend-
ingum á milli ráðuneyta,“ segir
Össur.
Össur
Skarphéðinsson
Leitað verði
stuðnings
meðal vina-
þjóða í NATO
Össur
Skarphéðinsson
„ÞESSI fundur staðfesti það sem
ég hef áður sagt, að það var ekk-
ert nýtt í stöðunni í viðræðunum
milli Íslendinga og Bandaríkja-
manna sem kallaði á fund í nefnd-
inni,“ segir Sól-
veig
Pétursdóttir,
formaður utan-
ríkismála-
nefndar, en
haldinn var
fundur í nefnd-
inni í gær að
kröfu fulltrúa
stjórnarandstöð-
unnar.
„Utanríkisráð-
herra eyddi raunar nokkrum tíma
í að rifja upp atriði, sem áður
höfðu komið fram á tveimur fund-
um sem haldnir voru sérstaklega
um þetta mál, m.a. vegna þess að
það var ekki sama fólkið sem setið
hafði alla fundi nefndarinnar,“
segir Sólveig.
Hún bendir einnig á að eins og
fram hefur komið af hálfu stjórn-
valda fara viðræðurnar fram á
grundvelli þeirra bréfa sem farið
hafa á milli forsætisráðherra og
forseta Bandaríkjanna, „enda er
málið á hans forræði, og báðir að-
ilar hafa skýrt sína afstöðu á fundi
embættismanna fyrr í sumar. Það
hefur ekkert verið ákveðið form-
lega um framhald málsins,“ segir
hún.
Rætt um trúnaðarskyldu
nefndarmanna
Á fundinum í gær fór Sólveig ít-
arlega yfir þá trúnaðarskyldu sem
nefndarmenn í utanríkismálanefnd
bera. „Ég ítrekaði, ásamt utanrík-
isráðherra, þetta ákvæði þing-
skapa. Lögð var fram samantekt
um lög og reglur á þessu sviði og
það var að mínu viti afar gagnleg
umræða, og var m.a. leitt í ljós að
svipaðar reglur gilda á Norður-
löndunum um trúnað hjá þarlend-
um utanríkismálanefndum. Það er
alveg skýrt að það er ekki á for-
ræði utanríkismálanefndar að af-
létta trúnaði og það eru ekki held-
ur nein rök fyrir því. Ríkisstjórnin
hefur haft fullt samráð við nefnd-
ina og er ljóst að utanríkis-
málanefnd væri ekki starfshæf ef
trúnaðar er ekki gætt,“ segir Sól-
veig.
Óheppilegt að bréfið
færi í opinbera umræðu
Á fundinum var einnig rætt um
þá deilu sem upp hefur komið
vegna bréfs ráðuneytisstjóra
utanríkisráðuneytisins til ráðu-
neytisstjóra forsætisráðuneytis
varðandi lögsögu í máli varnarliðs-
mannsins, sem ákærður hefur ver-
ið fyrir tilraun til manndráps í
Hafnarstræti. Aðspurð um þetta
segir Sólveig: „Það var að mínu
mati ákaflega óheppilegt að það
bréf færi í opinbera umræðu.
Þetta mál tengist auðvitað á engan
hátt þeim viðræðum sem nú fara
fram um varnarsamninginn,“ segir
hún.
Sólveig
Pétursdóttir
Ekkert nýtt í
stöðunni sem
kallaði á fund
Sólveig
Pétursdóttir
MIKLAR umræður urðu um stöðu
viðræðnanna milli íslenskra og
bandarískra stjórnvalda um varn-
arsamninginn á fundi sem haldinn
var í utanríkismálanefnd í gær að
ósk fulltrúa
stjórnarand-
stöðuflokka.
Einnig urðu
miklar umræð-
ur, undir liðnum
önnur mál, um
þær deilur sem
upp eru komnar
um lögsögu í
máli varnarliðs-
mannsins sem
ákærður hefur verið fyrir tilraun
til manndráps í Hafnarstræti.
Nefndarmenn eru áfram bundir
trúnaði um þær upplýsingar sem
fram koma á fundum nefndarinnar
og vildi Steingrímur J. Sigfússon,
formaður vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, því ekki tjá sig
um efni þeirra. Aðspurður segir
Steingrímur að á fundinum hafi ut-
anríkisráðuneytið upplýst sína hlið
málsins hvað varðar lögsögu í máli
varnarliðsmannsins. „[Það] veitti
okkur upplýsingar sem skýrðu hlið
þess og hvers vegna ráðuneytið
tekur sér þá stöðu í málinu sem
raun ber vitni,“ segir hann. Að-
spurður hvort þær hefðu á ein-
hvern hátt breytt skoðun hans á
þessu máli svaraði Steingrímur því
játandi. „Það má segja að ég hef
svolítið aðra sýn á það hvers vegna
utanríkisráðuneytið bregst við með
þeim hætti sem það gerir, sem
mér var óskiljanlegt áður og það
er kannski ennþá illskiljanlegt. En
ég hef þó aðeins aðra sýn á það í
ljósi upplýsinga sem þarna voru
veittar. Málið er hins vegar mjög
sérstaks eðlis og býsna stórt. Það
er ekki á hverjum degi sem ráðu-
neyti talast við í gegnum forsætis-
ráðuneytið vegna ágreinings sem
uppi er um valdmörk eða lögsögu í
málum. Þar á ofan er svo þessi
setning sem, eins og forsætisráð-
herra orðar það, rataði inn í bréfið
um tengslin við viðræðurnar um
herstöðina. Þessi skírskotun til
viðkvæmra tíma í þessum sam-
skiptum gerir það enn sérstakara
en ella,“ segir Steingrímur. Er það
hans skoðun að halda eigi þessum
tveimur málum algerlega að-
skildum.
Steingrímur J.
Sigfússon
Hefur fengið
aðra sýn á af-
stöðu utanríkis-
ráðuneytisins
Steingrímur J.
Sigfússon
HALLDÓR Ásgrímsson utanrík-
isráðherra segir að eftir á að
hyggja hefði verið heppilegra að
sleppa þeirri
setningu í bréfi
Gunnars Snorra
Gunnarssonar,
ráðuneytis-
stjóra utanríkis-
ráðuneytisins,
til forsætisráðu-
neytisins, sem
tengdi saman
mál varnarliðs-
mannsins, sem
ákærður er fyr-
ir manndrápstilraun, og viðræður
um varnarmál við Bandaríkja-
menn.
Halldór segir í samtali við
Morgunblaðið að hann hafi á fundi
sínum með utanríkismálanefnd í
gær farið yfir málið, gert grein
fyrir varnarsamningnum og túlk-
unum á honum frá upphafi. „Það
eru sameiginlegar túlkanir varn-
arliðsins og utanríkisráðuneytis-
ins. Þessi samskipti hafa gengið
tiltölulega vel öll þessi ár og utan-
ríkisráðuneytið er að vinna að
þessu máli á sama grundvelli og
gert hefur verið frá upphafi,“ seg-
ir Halldór. „Okkur ber að vinna á
grundvelli varnarsamningsins
sem hefur lagagildi. Það erum við
í utanríkisráðuneytinu að gera
með alveg sama hætti og gert hef-
ur verið frá upphafi.“
Rétt að verða
við beiðninni
Halldór segir að mál varnarliðs-
mannsins sé undir íslenskri lög-
sögu. Varnarliðið geti hins vegar
farið þess á leit að lögsagan sé
flutt til þess og utanríkisráðu-
neytið hafi ákveðnar skyldur í því
í samræmi við varnarsamninginn.
„Við teljum rétt að við verðum við
þessari beiðni,“ segir Halldór.
Hann segir að í bréfi Gunnars
Snorra sé engin tenging við við-
ræðurnar. „Það er minnst á það
[tímasetninguna] en það var ekki
ætlun utanríkisráðuneytisins að
tengja þessi mál saman. Eftir á að
hyggja er utanríkisráðuneytið
þeirrar skoðunar að það hefði ver-
ið heppilegra að sleppa því. Það er
hins vegar ljóst að þetta mál varð-
ar varnarsamninginn og það mál
sem við erum að tala um við
Bandaríkjamenn um varnir lands-
ins varðar varnarsamninginn líka.
Það er enginn annar skyldleiki
milli þessara mála.“
Halldór Ásgrímsson
utanríkisráðherra
Hefði ekki átt
að tengja
málin saman
Halldór
Ásgrímsson
EKKI fékk hann að fara út, litli hundurinn sem leit löng-
unaraugum á Austurvöllinn í gærdag. Rigningin sem
leikið hefur höfuðborgarbúa grátt undanfarið kemur
víst í veg fyrir að eigendur smáhundanna leggi út í
skemmtigöngur, en eftirvæntingin í augum hundsins
gefur til kynna að ekki setji hann veðurfarið fyrir sig.
Morgunblaðið/Golli
Ekki hundi út sigandi