Morgunblaðið - 11.07.2003, Blaðsíða 5

 Ian Anthony skemmtir sér vel á
leikskólanum í þjálfun hjá Þórunni
Þorleifsdóttur.
tir Jónu sem lét hana hafa bækling
hverfu þar sem lýsingin passaði við
Hefur verið barátta
segir að Ian sé þó laus við ýmislegt
t einkenni einhverf börn eins og t.d.
ælni, vansæld eða erfiðleika við að
á nýja staði. „Hann er alltaf glaður
ur og hann kemur með okkur í
knir og er frekar nýjungagjarn en
ð erum rosalega heppin.“
hafði áður farið á námskeið í
CH-aðferðinni sem mest hefur ver-
ð í þjálfun einhverfra hér á landi
til. En hún var mjög ánægð með að
ang að þróunarverkefninu á sínum
ar sem henni leist mun betur á at-
álfunina fyrir Ian Anthony.
þjálfi Ians er Hrefna Björk Ped-
og hefur hún þróað ýmis konar
fni fyrir Ian. „Hún hefur verið með
frá upphafi og er alveg frábær.
r farið að leita til hennar eftir náms-
til að fá að fylgjast með,“ segir
Hún segist ánægð með þá þjónustu
ölskyldan hefur fengið eftir að Ian
ny greindist á sínum tíma. „En auð-
efur þetta líka verið barátta.“
Upplifði sjokkástand
nu bréfi sem Jóna skrifaði þáver-
orgarstjóra árið 2001 lýsti hún yfir
ngi við kjarabaráttu þroskaþjálfa og
rá reynslu sinni. Hvernig verkfall
þjálfa varð til þess að Ian fór aftur,
rsu mikilvægt starf þroskaþjálf-
r. Og hvernig hún þurfti að berjast
ví að koma honum inn á leikskóla og
glega við kerfinu til að það fengist
þjálfi fyrir Ian. Jóna og Nicholas
arist áfram og nú eru tveir þroska-
á leikskólanum hans Ians til að
hann, fyrir og eftir hádegi.
rfsfólkið á Rauðaborg hefur verið
t í alla staði, allir svo áhugasamir
skólastjórinn, Ásta Birna Stefáns-
er svo sannarlega búin að leggja
mörkum,“ segir Jóna.
finu lýsir Jóna einnig hvernig upp-
lifunin var þegar Ian var greindur og for-
eldrunum var tilkynnt niðurstaðan: „Al-
varleg einhverfa“. Orðin skullu á mér eins
og hvirfilvindur og ég veit núna að ég upp-
lifði „sjokkástand“. Á því andartaki gerði
ég mér grein fyrir því að það er alveg
sama hversu vel þú heldur að þú sért bú-
inn að brynja þig, ekkert getur undirbúið
þig undir að heyra að barnið þitt sé fatlað,
muni þurfa á hjálp að halda alla sína ævi.
Öðlist aldrei það líf sem okkur hinum
finnst svo eftirsóknarvert, sjálfstætt líf
þar sem við getum tekið okkar eigin
ákvarðanir og staðið og fallið með þeim.“
Hefur tröllatrú á atferlisþjálfun
Ian er mikið með þjálfaranum sínum á
leikskólanum og hefur gaman af þjálfun-
inni. Atferlisþjálfunin miðar að því að
þjálfa börnin í samskiptum og að fara eftir
reglum. Myndir eru mikið notaðar og
barnið situr við með þjálfaranum. Hluti af
þjálfuninni er oft að fá börnin til að sitja
kyrr og er í raun forsenda þess að þjálfun
geti farið fram, að mati Jónu. Hún segir að
þessi aðferð hafi sætt gagnrýni vegna þess
að fólki þykir hún minna á hundaþjálfun.
„Það er nefnilega stungið upp í munninn á
börnunum fyrir góða frammistöðu og það
er gert mjög markvisst á meðan verið er
að læra eitthvað nýtt. Þeim er einnig
klappað og hrósað fyrir góða frammistöðu
en væl þeirra og nöldur er ekki hlustað á.
Það er því ekkert auðvelt að fylgjast með
þjálfun barnsins síns, alla vega ekki svona
til að byrja með.“ Jóna segist hafa trölla-
trú á þessari aðferð og telur að hægt væri
að þjálfa t.d. ofvirk börn eða börn með
hvers konar þroskafrávik með henni líka.
Núna er Ian Anthony að læra sagnir.
Honum eru sýndar myndir og á að svara
hvað verið er að gera á myndunum. Þegar
byrjað var að þjálfa þetta atriði var hann
með nokkrar myndir fyrir framan sig og
honum var sagt að benda á ákveðna sögn.
Nú hefur honum farið svo fram að hann
getur sjálfur sagt sögnina. Hver sögn telst
lærð þegar barnið getur alltaf bent á rétt
spjald þrátt fyrir a.m.k. tíu truflanir á
milli, að sögn Jónu. „Þetta er endurtekn-
ing, endurtekning og aftur endurtekning.
Það þarf gífurlega þolinmæði bæði hjá
barni og þjálfara til að komast í gegnum
þetta,“ segir hún.
Þegar Ian er ekki í þjálfun er hann inni
á deild með hinum börnunum. Hann sýnir
börnunum sífellt meiri áhuga og er aðeins
farinn að eiga frumkvæði að því að ganga
inn í leiki, að sögn Jónu. Það þarf að kenna
einhverfum börnum að leika sér og það
hefur tekist vel með Ian, að mati móður
hans. Hann er farinn að dunda sér heima
og finnst gaman að leika sér, þótt áráttu-
kennd hegðun sé líka til staðar. Hana er
þó æskilegt að brjóta upp, að sögn Jónu.
Fundir eru haldnir reglulega á leikskól-
anum, með Ian og foreldrum hans, leik-
skólakennara, þjálfurum og fulltrúa
Greiningarstöðvar og Leikskóla Reykja-
víkur. Þar er farið yfir hvað er verið að
gera, hvernig það er gert, hvað má fara
betur og hvernig gengur. Lengst af voru
fundirnir vikulega en eru nú mánaðarlega.
Oft erfiðara að setja fötluðum
börnum skýr mörk
„Ég veit ekki hvar við værum stödd
núna ef ekki væri fyrir þessa þjálfun. Ian
hefur mikið skap og veit hvað hann vill.
Það er ómetanlegt að fá svona leiðbein-
ingar, því allt er þetta hluti af uppeldinu.
Hann veit að nei þýðir nei og hikar við að
óhlýðnast. Það er vegna þjálfunarinnar,“
segir Jóna. Hún telur að foreldrar fatlaðra
barna eigi oft erfiðara með að setja þeim
skýr mörk og það geti bitnað á heilbrigð-
um systkinum þeirra.
Það er æskilegt að foreldrar þjálfi börn
sín markvisst heima líka og Jóna og
Nicholas gerðu það til að byrja með. „En í
sannleika sagt gerði það mig bara svo
þunglynda að ég hætti því, en það tók
langan tíma fyrir mig að viðurkenna það.
Þjálfunin kemst samt sem áður inn í dag-
legt líf hjá okkur þar sem við leggjum
áherslu á samskiptin. Við látum hann ekki
fá neitt nema hann hafi sýnt einhver við-
brögð eða svarað okkur. En við erum líka
heppin með það að Ian hefur yfirfært
mjög vel heim það sem hann hefur lært
hjá þjálfaranum í leikskólanum, en því er
ekki að heilsa hjá öllum einhverfum börn-
um.“
„En ég get ekki grátið með þér“
Önnur tilvitnun í hugleiðingu mæðgin-
anna hljóðar svo: „…Ég get hlegið með
þér. Ég er ekki endilega að hlæja að því
sama og þú, en við getum engu að síður
hlegið saman. En ég get ekki grátið með
þér. Ég hef ekki samúð með fólki, skil ekki
tár þess. Mamma er oft með tár í augunum
og ég finn að það er gott, því hún tekur
mig í fangið, horfir í augun á mér og segir
„elsku litli einhverfi strákurinn minn, mik-
ið ertu fallegur“. Svo brosir hún gegnum
tárin og mér líður svo vel.“
Ian á að byrja í skóla á næsta ári en það
er óvíst hvað verður. „Ég held að það þurfi
mikið að gerast á einu ári til þess að hann
fari inn í almennan skóla með stuðning, en
það er ekki útilokað. Við viljum leggja
áherslu á að honum líði vel, ég vil ekki að
hann fari inn í almennan skóla ef honum
líður illa, þá vil ég frekar að hann fari í til
dæmis Öskjuhlíðarskóla og fái að vera
hann sjálfur.“
Jóna segir að álagið á fjölskylduna hafi
líklega verið meira en þau gera sér grein
fyrir. „Vinnuveitendur hafa sýnt okkur
mikinn skilning og liðlegheit. Fjarvistir
frá vinnu hafa minnkað eftir að fundunum
fækkaði og þetta er að verða þannig að
það er ekkert meira vesen í kringum Ian
en hvert annað barn,“ segir Jóna brosandi
að lokum.
atexti1 tag with 8 point dummy
steingerdur@mbl.is
að sögn Guðnýjar er vitað að börnin sem nutu at-
ferlisþjálfunarinnar tóku marktækt meiri fram-
förum en samanburðarhópar sem fengu annars
konar þjálfun.
Fleiri börn með einhverfu en þau þrjú sem taka
þátt í þróunarverkefninu eru í leikskólum í Reykja-
vík. Þónokkur þeirra eru þjálfuð með þessari að-
ferð en eru fyrir utan þróunarverkefnið sjálft. Þau
þrjú sem eru innan þróunarverkefnisins völdust til-
viljanakennt, að sögn Guðnýjar, en fyrir lágu óskir
foreldra þeirra um atferlisþjálfun hjá Leikskólum
Reykjavíkur. „Reykjavíkurborg hafði í raun ekki
miklar forsendur til að sinna atferlisþjálfun af því
að það vantaði þekkingu,“ segir Guðný. „Þess
vegna fórum við af stað með þróunarverkefnið, til
þess að byggja upp þekkingu og til þess að það sé
hægt að bjóða fleirum þessa þjálfun í framtíðinni.“
Börnin þrjú sem taka þátt í þróunarverkefninu
voru öll á leikskólaaldri þegar þjálfunin hófst en
eitt þeirra á að byrja í skóla í haust. Sum börn sem
verið hafa í atferlisþjálfun í leikskóla, hafa fengið
áframhaldandi þjálfun í grunnskóla, þar sem þekk-
ing hefur verið til staðar, en enn skortir á hana inn-
an grunnskólanna, að sögn Guðnýjar, en hún legg-
ur áherslu á að viljinn sé fyrir hendi.
Þeir þroskaþjálfar eða sálfræðingar hér á landi
sem hafa öðlast þekkingu á heildstæðri atferl-
isþjálfun hafa menntað sig erlendis eða fengið
þekkingu sína í tengslum við fjölþjóðlegu rann-
sóknina eða þróunarverkefnið sem hér um ræðir.
Kynning á heildstæðri atferlisþjálfun er hluti af
námskrá við þroskaþjálfaskor Kennaraháskóla Ís-
lands, segir Guðný, en hún segir að meira þurfi til
svo þekking byggist upp hjá verðandi þroskaþjálf-
um.
Heildstæð atferlisþjálfun gefur betri raun ef
markviss þjálfun hefst snemma á ævinni, að sögn
Guðnýjar. Hún segir enn fremur að það gefi góða
raun að nýta aðferðir þessarar þjálfunar alla ævi
hins einhverfa.
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 2003 B 5
SUMARIÐ er tími ferða-
langa og sjaldan eða aldrei
hefur fólk verið á jafn-
miklum faraldsfæti inn-
anlands og síðustu miss-
eri. Íslendingar sækja
landið sitt heim í vax-
andi mæli og fjöldi erlendra ferða-
manna eykst með ári hverju. Þeir
hjóla í rokinu yfir fjöll og firnindi,
þeir tjalda í mosató, þeir festa kaup á
lopapeysum, kveikja varðeld og
liggja úti í bjartri sumarnóttinni.
Fyrir þá sem huga að langferð um
landið er að ýmsu að hyggja. Útbún-
aður verður allur að vera í lagi, jafnt
öryggis- sem viðlegubúnaður. Þá má
ekki gleyma veðurspánni, staðgóðu
nesti, skjólgóðum fötum, sólkremi,
sundfötum og filmu í myndavélina.
Sífellt fleiri nota Netið til aðstoðar
við skipulagninguna og hér eru
nokkrir tenglar sem komið gætu að
gagni:
www.icetourist.is
Vefur Ferðamálaráðs Íslands. Þar
er til dæmis að finna tíu lögmál
ferðamannsins, fróðleiksmola um allt
frá þúfum til dalalæðu, lista yfir þá
sem bjóða skipulagðar gönguferðir,
að ógleymdum upplýsingum um
náttúruverndarsvæði á landinu. Þá
er og listi yfir upplýsingamiðstöðvar
ferðamanna, sem eru 40–50 um land-
ið allt. Leiðréttur er sá misskilningur
að þær séu eingöngu ætlaðar erlend-
um túrhestum, þær nýtast ekki síður
Íslendingum á ferð: „Starfsfólk upp-
lýsingamiðstöðvanna býr yfir sér-
þekkingu um viðkomandi svæði og
engir eru betur fallnir til að leiðbeina
ferðafólki. Á upplýsingamiðstöðvum
er t.d. kjörið að fræðast um áhuga-
verða staði í nágrenninu, möguleika
á gistingu, afþreyingu eða hvaðeina
sem ferðafólk þarf að vita. Á ferða-
lagi geta komið upp ýmis vandamál
sem leysa þarf úr t.d varðandi bílinn,
viðleguútbúnað eða möguleika á ým-
iss konar þjónustu. Hvar er hægt að
kaupa eða leigja viðleguútbúnað?
Hvar er hægt að kaupa bensín? Hve-
nær eru sundlaugar eða söfn opin
o.s.frv.“
www.ust.is
Vefur Umhverfisstofnunar geymir
m.a. umfjöllun um aðgengi og útivist
í náttúru Íslands, þ.á m. réttindi og
skyldur ferðamanna og reglur um
hjólreiðar, berjatínslu, akstur og
veiðar. Þá liggja þar „frammi“ nátt-
úruminjaskrá, drög að nátt-
úruverndaráætlun, lög um friðlýs-
ingar og fleira sem kann að vekja
áhuga útivistarfólks.
www.itferdir.is
Hér er m.a. greint frá skipulögð-
um gönguferðum innanlands í sum-
ar, en einnig erlendis. Þá er starf-
semi Göngugarpa ÍT kynnt, en þeir
hittast alla sunnudagsmorgna og
fara í styttri fjallgöngur í grennd við
höfuðborgina. Í þann hóp eru allir
velkomnir og þátttaka ókeypis, en
meðal áfangastaða á næstunni eru
Hengillinn, Reykjadalur og Mósk-
arðshnjúkar.
www.umfi.is og www.ganga.is
Hér er greint frá landsverkefni
UMFÍ, Göngum um Ísland, sem er
hafið að nýju með stuðningi heil-
brigðisráðuneytisins. Verkefnið mið-
ar að því að fá landsmenn til að fara í
gönguferðir, njóta íslenskrar nátt-
úrufegurðar og kyrrðar og byggja
um leið upp betra líkamsform. Leiða-
bók með 238 merktum gönguleiðum
um land allt er gefin út í 45.000 ein-
tökum og fæst gefins á upplýsinga-
miðstöðum UMFÍ, sundlaugum og
Esso-bensínstöðvum víða um land. Í
verkefninu Göngum um Ísland er
lögð áhersla á stuttar, stikaðar og að-
gengilegar gönguleiðir.
Fjölskyldan á fjallið er einn
liður í verkefninu. Settir
eru upp póstkassar með
gestabókum á 22 fjöll
víðs vegar um landið, en
þau eiga það sameig-
inlegt að vera tiltölulega létt að
ganga á.
www.utivist.is
Vefur Útivistar heldur utan um
ferðaáætlanir félagsins í sumar og
vetur. Þar er einnig að finna gaum-
lista fyrir þá sem pakka niður í fjall-
göngur, langar og stuttar, að
ógleymdum góðum leiðarlýsingum
valinna leiða.
www.fi.is
Ferðafélag Íslands heldur úti fjöl-
breyttum vef. Þar eru lýsingar á
nokkrum helstu gönguleiðum á há-
lendi Íslands, tenglar í fjölda ferða-
félaga, og auðvitað ferðaáætlun FÍ
2003.
www.vegagerdin.is
Á vef Vegagerðarinnar er hnapp-
urinn Ferðaupplýsingar þar sem
greint er m.a. frá færð á vegum,
veðri og umferð. Ennfremur má
nálgast kort yfir ástand fjallvega
sem uppfært er vikulega yfir sum-
artímann.
www.vedur.is
Vefur Veðurstofu Íslands býður
nú upp á nýjan hnapp: Ferðaveðrið.
www.camping.is
Íslenski tjaldsvæðavefurinn veitir
yfirlit yfir tjaldstæði um allt land.
www.lmi.is
Vefur Landmælinga Íslands veitir
m.a. upplýsingar um þau ferðakort
og Íslandskort sem völ er á.
Morgunblaðið/Þorkell
Ferðalög
RAKIN
RÁÐ
Ævintýriá gönguför
Acidophilus
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
Fyrir meltingu
og maga.
Ertu á leið í fríið?
FRÁ