Morgunblaðið - 12.07.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Ásdís Bjarna-dóttir fæddist á
Kirkjubóli í Dýra-
firði 30. janúar 1916.
Hún andaðist í
Sjúkrahúsinu á Ísa-
firði 3. júlí síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru þau
Guðmunda María
Guðmundsdóttir og
Bjarni M. Guð-
mundsson, búendur
á Kirkjubóli. Ásdís
var yngst fimm al-
systkina, hin voru
Magnús Jón, Mar-
grét, Aðalbjörg og Vésteinn. Þau
eru nú öll látin. Eftirlifandi er
Knútur, hálfbróðir þeirra, bóndi
á Kirkjubóli. Ásdís óx upp á
Kirkjubóli, nam við Kvennaskól-
ann á Blönduósi veturinn 1936–
1937 og vann einn vetur við fata-
saum á Ísafirði. Hún var formað-
ur Kvenfélagsins Hugrúnar í
Haukadal um árabil.
Hinn 21. nóvember 1942 giftist
Ásdís Guðmundi Jónssyni, f. 28.
febr. 1915, frá Lækjartungu við
Þingeyri. Það ár hófu þau búskap
á Kirkjubóli í félagi við Knút,
hálfbróður Ásdísar. Þau hjónin
eignuðust fjögur börn. Þau eru:
1) Bjarni, f. 1943, prófessor við
Landbúnaðarháskólann á Hvann-
eyri. Kona hans er Ásdís B. Geir-
dal, f. 1944, fulltrúi hjá Hagþj.
landb. Börn þeirra
eru Ásdís Helga, f.
1969, lektor við
LBH. Sonur hennar
er Guðmundur
Snorri Sigfússon, f.
1991. Þórunn Edda,
f. 1972, nemi við
LBH, og Sólrún
Halla, f. 1978, leik-
skólakennari. Eigin-
maður hennar er Ís-
geir Aron Hauksson,
starfsm. við LBH. 2)
Gunnar, f. 1948, for-
st.maður. hjá
Bændasamt. Íslands.
Kona hans er Gíslína Lóa Krist-
insdóttir, f. 1949, ljósmóðir við
Sjúkrahús Akraness. Börn þeirra
eru Hekla, f. 1973, sérfr. hjá
RHA, sambýlismaður Brynjar
Sigurðarson, f. 1973, viðsk.fr. hjá
Landsb. Ísl. á Akureyri, þau eiga
Atla Teit, f. 2000. Berglind, f.
1979, nemi. og Kolbrún, f. 1981,
nemi, sambýlismaður hennar er
Óðinn Árnason, f. 1979, nemi. 3)
Guðmundur Grétar, f. 1952,
bóndi á Kirkjubóli. 4) Sigrún, f.
1956, bóndi á Kirkjubóli.
Guðmundur, maður Ásdísar,
lést árið 1978. Síðan hélt hún
heimili með börnum sínum á
Kirkjubóli allt til ársins 2002.
Útför Ásdísar verður gerð frá
Þingeyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Margt kemur upp í huga okkar
systra er við minnumst ömmu okkar
sem nú er fallin frá. Mjúku handa
hennar þegar hún strauk okkur til að
fá í okkur hlýju eftir að við höfðum
kannski verið helst til of lengi úti í
kuldanum og þylja þá gjarnan á eftir:
Ló, ló, mín Lappa,
sára ber þú tappa,
það veldur því, að konurnar
kunna þér ekki að klappa.
Og fylgdi því þá gjarnan ljúf stroka
um lófann. Við systur dvöldum á
Kirkjubóli sumarlangt og tókum þátt
í ýmsum verkum, bæði utan sem inn-
an dyra. Hugsað var um heimaaln-
ingana, kýrnar reknar fram á Stekk
og sóttar á kvöldin, ullarlagðar tíndir
af túnum og girðingum, rakaðar
dreifar og sett í föng til að leggja fyr-
ir vélarnar, en þá var gjarnan beðið
eftir því að amma kæmi út með hvíta
klútinn til að kalla á okkur í kaffi. Þá
rekur minnið í heita klatta og heima-
gerðu kæfuna sem var algjört lost-
æti. Seinnipart dags vorum við gjarn-
an sendar út í garð til að taka upp
nýjar kartöflur í soðið, gulrætur og
margvíslegt kál. Þá var það ekki óal-
gengt að við værum sendar upp í teig
til að tína ber til að hafa með skyri
eða nýjum rjóma sem var þá nýkom-
inn úr skilvindunni.
Á kvöldin varði amma löngum
stundum með okkur. Hún kenndi
okkur að hekla bekki í sængurver,
prjóna ullarsokka og gera við göt á
sokkum, leggja kapal o.m.fl.
Fyrir svefninn var ávallt farið með
bænir. Við viljum kveðja ömmu með
tveimur þeirra sem hún kenndi okk-
ur, um leið og við viljum þakka henni
fyrir allar góðu stundirnar og allt það
sem hún hefur kennt okkur í gegnum
tíðina.
Vertu yfir og allt um kring,
með eilífri blessun þinni,
sitji guðs englar saman í hring,
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson.)
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(Hallgr. Pét.)
Ásdís Helga, Þórunn Edda
og Sólrún Halla.
Hún amma mín á Kirkjubóli hafði
afskaplega mjúkar og hlýjar hendur,
bæði lófa og handarbak. Þegar hún
strauk mér um vangann, strauk hún
fyrst annan vangann með lófanum og
svo hinn með handarbakinu. En nú er
amma dáin og mjúku hendurnar
hennar strjúka mér ekki framar um
vangann.
En það er svo margt sem ég man
um hana ömmu.
Ég man þegar amma kom í heim-
sókn til okkar og svaf alltaf hjá mér í
mínu herbergi og við spjölluðum og
spáðum í lífið og tilveruna áður en við
sofnuðum.
Ég man hvað amma var flink að
hekla og hvað hún heklaði mikið og
oft úr svo fínu garni að mér fannst
það helst minna á tvinna.
Ég man að hún skrældi alltaf fyrir
mig kartöflurnar og beinhreinsaði
fiskinn og stappaði svo saman. Þetta
gerði hún þegar ég var átta ára og
þetta gerði hún líka þegar ég var 18
ára og þótti ýmsum nóg um.
Ég man að ég fékk lánaðan upp-
hlutinn hennar og þegar ég kom til
hennar og var að máta þá var búning-
urinn mjög víður á mig. En þar sem
ég ætlaði ekki að nota hann alveg
strax þá sagði hún að ég gæti verið
dugleg að borða og þá myndi hann
passa! Mér fannst nú einfaldara að
hafa búninginn bara víðan.
Ég man hvað amma kunni margar
bænir og marga kapla og hvað hún
var óþreytandi að kenna mér.
Ég man hvað ömmu þótti vænt um
sveitina sína.
Ég man hvernig við kvöddumst
ævinlega í síma og þannig kveð ég
ömmu mína nú: Bless, amma mín, og
hafðu það gott. Og ég veit að amma
svarar, þar sem hún er núna, eins og
hún svaraði mér alltaf: ,,Þakka þér
fyrir, elskan mín, og sömuleiðis,
vertu blessuð.“
Hekla.
Hún elsku amma er dáin. Amma á
Kirkjubóli eins og við kölluðum hana
alltaf var ótrúlega blíð og góð, með
mjúkan faðm og stórt, hlýtt hjarta.
Hún var ekta amma. Að prjóna eitt
par af lopasokkum á meðan við rák-
um kýrnar var ekki mikið mál. Hvað
þá að baka endalausar sortir af kök-
um eða steikja handa okkur flatkök-
ur beint á diskinn eftir ævintýraríkan
dag í sveitinni.
Minningarnar um ömmu eru mý-
margar og sérstaklega þær tengdar
spilamennsku. Amma sat oft við eld-
húsborðið og lagði kapal en var alltaf
til í að spila við okkur og leyfði okkur
þá oftast að vinna. Eitt sinn fannst
henni nóg um sigurgöngu okkar og
hagræddi þá fáeinum spilum sér í
hag. Þegar upp komst um „svindlið“
skellihlógum við allar svo tárin láku
ÁSDÍS
BJARNADÓTTIR
✝ Sveinn PállGunnarsson
fæddist í Hallgeirs-
eyjarhjáleigu í Land-
eyjum 14. mars 1929.
Hann lést á hjarta-
deild Landspítalans
við Hringbraut 7. júlí
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Gunnar
Vigfússon frá Flögu
í Skaftártungu, f. 13.
okt. 1902, d. 6. feb.
1980, og María
Brynjólfsdóttir frá
Syðri-Vatnahjáleigu,
f. 2. feb. 1905, d. 16.
apríl 1932. Bróðir Sveins er Karl
Jóhann, f. 22. des. 1926.
Eftir að móðir hans lést flyst
Sveinn til afa sins og ömmu, Vig-
fúsar Gunnarssonar og Sigríðar
Sveinsdóttur á Flögu, sem ólu
hann upp.
Hinn 26. apríl 1958 kvæntist
Sveinn Sigrúnu Gísladóttur, f. 30.
mars 1934, frá Melhól í Meðal-
landi. Hófu þau búskap á Flögu
og bjuggu þar alla sína búskap-
artíð. Sveinn og Sigrún eignuðust
fimm syni. Þeir eru: 1) Gísli, f. 1.
mars 1959, kvæntur
Svölu Þórðardóttur,
f. 19. júlí 1956, son-
ur þeirra er Þorleif-
ur Gunnar, f. 9 nóv.
1981. 2) Gunnar
Vignir, f. 23. nóv.
1961, sambýliskona
Sigurlaug Linda
Harðardóttir, f. 14.
des. 1962. 3) Sigmar
Guðlaugur, f. 17.
jan. 1966, kvæntur
Margréti Geirsdótt-
ur, f. 6. apríl 1966,
börn þeirra eru
Laufey Sigrún, f. 24.
sept. 1989, Ólafur Tryggvi, f. 9.
mars 1996, barn Margrétar er Ol-
geir Sigurgeirsson, f. 22. okt.
1982. 4) Guðni Már, f. 15 apríl
1968. 5) Runólfur Sveinbjörn, f. 4.
sept. 1971, sambýliskona Áslaug
Hrund Stefánsdóttir, f. 20. júlí
1971, barn þeirra er Dagur
Sveinn, f. 7. mars 2001, barn Ás-
laugar er Bergdís Rán Jónsdóttir,
f. 14. júní 1995.
Útför Sveins verður gerð frá
Grafarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Þar sem gamli malarvegurinn
liggur upp af Mýrdalssandi inn í
Skaftártungu, hlykkjast hann um
kjarrivaxna Hrífunesheiðina. Svo í
neðstu beygjunni opnast grösug
sveitin vegfarandanum allt í einu,
ásamt sýninni austur yfir Eldhraun-
ið. Fram undan í kverkinni undir
Nónfjalli stendur Flaga. Fallegt
bæjarstæði með gljúfrum og grón-
um brekkum, nánar innrammað nið-
andi Fljótinu og nýslegnum túnum í
forgrunni. Hraðskreiðir bílar og ak-
vegur úr annarri átt, hagga því ekki
að gamli vegurinn er alltaf ekinn af
þeirri sem þrátt fyrir breyttar að-
stæður, ætlar enn einu sinni að upp-
lifa sömu eftirvæntinguna og alltaf
áður, þegar komið er fyrir neðstu
beygjuna í brekkunni og bærinn að
Flögu blasir við.
Upp úr miðri síðustu öld þegar
Reykjavíkurstelpa er send í sveit,
var orðið tvíbýlt á Flögu. Í gamla
bænum bjuggu Sveinn og Sigrún
með strákana sína sem síðar urðu
fimm að tölu. Framan af voru þar
einnig hjá þeim í hárri elli hjónin
Vigfús og Sigríður, fósturforeldrar
Sveins. Þau voru ekki alls ókunn
hversdagslegum ógnum óbrúaðra
skaftfellskra fljóta. Vigfús var á
yngri árum vanur fylgdarmaður yfir
vötnin sem tekið höfðu til sín föður
Sigríðar, uppeldisson þeirra, og síð-
ar son og fósturson þá Svein og Pál
sem drukknuðu í apríl 1929. Óskírð-
ur sonarsonur hjónanna þá þriggja
vikna hlaut nafn þeirra beggja –
drengjanna eins og minni þeirra er
ætíð orðað, Sveinn Páll. En örlögin
eru söm við sig, þriggja ára er hann
móðurlaus og þegar kominn til afa
og ömmu, í ævilangt fóstur að Flögu.
Hvert lífshlaup Sveins hefði ella
orðið er ógerlegt um að segja. Hann
var bókhneigður og góður upplesari
á bundið mál sem laust. Ekki spillti
hlýja hans og röddin sterk en þýð,
svo umönnunarstörf, afgreiðsla eða
önnur þjónusta við fólk hefði örugg-
lega hentað honum vel. Ungur og
ókvæntur kokkur á báti leigði
Sveinn um tíma í húsinu hjá Guðríði
föðursystur sinni og séra Birni
bónda hennar, á Lynghaga 6 í
Reykjavík er þá var í smíðum við
gamla Þormóðsstaðaveginn, sem lá
ofan við Grímstaðaholtið suður til
sjávar. Fyrir smástelpu sem enn
gekk í klukku, koti og búðarsokkum
var allt að því heilög upphefð að fá
að heimsækja hann og skoða
grammófóninn góða, tækniundur
sem gat tekið í hald tíu 78 snúninga
plötur í einu. Síðan flugu þeir niður á
snúningsdiskinn hver á eftir öðrum
ásamt fleirum, félagarnir Bjössi á
mjólkurbílnum, Lukta-Gvendur og
Þórður sjóari.
Ekki fór sú stutta heldur varhluta
af notalegri kímni Sveins sem reynd-
ar stríddi henni alla tíð á skellugang-
inum og augljósri matarást. Hann
átti þá til að herma góðlátlega eftir
henni og hnupla jafnvel frá henni
uppáhalds matarbitanum sem hún
hafði einmitt valið af sérstakri kost-
gæfni. Þannig voru skemmtisögurn-
ar sagðar, Sveinn lék atburðarásina
og hermdi eftir sögupersónunum.
Slíkir náttúrutalentar virðast eins
og góðir teiknarar, taka eftir ör-
smáum atriðum í umhverfi og atferli
þeirra sem þeir lýsa, ýkja það örlítið
og allt verður svo drepfyndið.
Sveinn og Sigrún voru ástvinir og
félagar í hartnær hálfa öld. Alveg frá
fyrstu búskaparárunum að hann
ungur gerði sér einhver erindi utan
af túni og inn í bæ, bara til að kyssa
konuna sína, og þar til nú að hún sér
á eftir honum, allt of fljótt: „Adda,
sástu hvað hann er sætur, það er
eins og hann brosi til okkar.“
Með sölumennsku dagsins og
verðbólgu orðanna þegar hver hælir
sjálfum sér í hástert, er það fram-
andi skóli og þarfur að hlýða á löt-
urhægt skaftfellskt tal þar sem af-
dráttur er ekki sérstakt stílbragð,
heldur aðeins sjálfsögð og eðlileg
leið til að tjá hvað sem er. Sú leið í
málfari er samofin öðru hógværu
fasi þeirra skaftfellsku, varfærni og
nærgætni í öllu. Rétt eins og Lax-
ness lýsir svo eftirminnilega í Grikk-
landsárinu: „... hjá því fólki sem eitt-
hvert fegurst viðmót hefur og
sannkurteisast, líklega, í heimi; svo
og vandaðast í orðum. ... Þetta fólk
er svo kurteist að það tekur aldrei af
eða á um neitt, segir aldrei já, því
síður nei, og samt þarf enginn að
fara í grafgötur um vilja þess.“ En
slíku verður að venjast og það lærist
smám saman að „ætli þ-a-ð verði
nú?“ þýðir nei, það kemur ekki til
greina!, þegar „ætli þ-a-ð verði ekki
að vera?“ þýðir eitthvað í áttina að
já, það er allt í lagi þú mátt fara
strax, drífðu þig bara! Eða með orð-
um Laxness: „Fyrir ókunnuga er
vandinn ekki sá að heyra hvað mað-
urinn lætur útúr sér, heldur skilja
hvaða bannhelgi hann er að varast
með þögn.“ Afdráttur í orðum og
æði Sveins á Flögu birtist einnig og
ekki síður í þeim eiginleika hans að
leggja alltaf gott til málanna. Slá
heldur á ef á einhvern var hallað,
finna eðlilegar skýringar á hegðun
annarra, leita lausna og tala mál til
friðar.
Sá hrollkaldi veruleiki að fullorðn-
ir misbjóði börnum þarf áfram at-
hygli, opna umræðu og aðra umfjöll-
un. En hremmingarnar mega ekki
heltaka huga af slíku offorsi að úr
verði fár þar sem börn og ungmenni
skelfast svo ástúð, nánd og snert-
ingu, að fólk viti ekki lengur hvernig
það á að haga sér og hættir að þora
að leika við þau, hampa þeim, knúsa
og kjassa. Samhliða – til mótvægis,
fyrimyndar og leiðbeininga, er brýnt
að benda á þá barngóðu menn sem
þekkja muninn á réttu og röngu og
vita sem er að ekkert barn þrífst á
endalausum reglum, boðum og
bönnum, en þora, kunna og geta
sýnt eðlilegt ástríki sitt, alúð og um-
hyggju. Sveinn var einn þeirra. Það
er gæfa hvers barns og gott vega-
nesti að hafa kynnst og notið sam-
vista við jafn blíðan og barngóðan
mann og Svein á Flögu – frænda
minn, og fóstra til fimm sumra. Megi
niðjar hans erfa þá góðu kosti.
Guðríður Adda Ragnarsdóttir.
„Herforinginn.“ Af hverju frændi
minn fékk þetta viðurnefni hjá okk-
ur krakkaskaranum á Flögu man ég
ekki en líklega hefur stundum þurft
að hækka róminn þegar verið var að
bralla eitthvað miður æskilegt. Mér
fannst hann enn vera herforinginn
þegar hann nú fyrr í sumar mætti
með fyrstu mönnum til að fagna með
okkur og skoða nýja bústaðinn okk-
ar, galvaskur. Þótt ekki færi fram
hjá neinum að veikur væri kom hann
með Sigrúnu sinni og færði okkur
fallega gjöf og góðar óskir.
Ég hef sagt börnunum mínum frá
ljúfum stundum sem ég átti með
Sveini og fjölskyldu hans á aðfanga-
dagskvöldum í bernsku, með sjálfri
mér var ég búin að hugsa til þess að
á næstu jólum yrðum við loks í sveit-
inni og átti ég mér þann draum að fá
að heimsækja þau hjónin og upplifa
aftur þessa ljúfu stund að hitta Svein
hressan og kátan í jólaskapi eins og
við sögðum gjarnan. Þær stundir
verða nú ekki samar en minningin
lifir áfram og yljar um ókomna tíð.
Elsku Sigrún, missir þinn er
mestur að sjá á bak góðum vini og
eiginmanni, mér verður oft hugsað
til ykkar hvernig þið báruð virðingu
hvort fyrir öðru og töluðuð fallega
hvort um annað. Sveinn hefði ekki
getað átt betri að en þig, ekkert var
of gott fyrir hann og aðdáunarvert
að sjá hvernig þú hugsaðir um hann
nú síðustu mánuðina sem hann lifði.
Að lokum þökkum við Sveini fyrir
samfylgdina og kærleikann sem
hann ávallt sýndi okkur og sendum
fjölskyldunni okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Jóna Gísladóttir og fjölskylda.
SVEINN PÁLL
GUNNARSSON
 Fleiri minningargreinar
um Svein Pál Gunnarsson bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.
Sonur okkar, faðir minn, bróðir okkar og
vinur,
RAGNAR JAKOBSSON,
Trönuhjalla 23,
Kópavogi,
sem lést laugardaginn 5. júlí, verður jarðsung-
inn frá Fossvogskapellu mánudaginn 14. júlí
kl. 13.30.
Gerður Karlsdóttir,
Jakob Ragnarsson,
Aníta Rut Ragnarsdóttir,
Jóhanna Jakobsdóttir,
Hjalti Jakobsson,
Hrefna Jóhannesdóttir,
Eva Rut Eyjólfsdóttir
og aðrir aðstandendur.