Morgunblaðið - 13.07.2003, Blaðsíða 15

umhverfislegra og verður tilbúin lík-
lega nú um jól. Fyrstu tölur sýna að
Bandaríkjamenn hafa farið niðurávið
í öllum víddum nema þeirri fé-
lagslegu.“
Andstaða Bandaríkjastjórnar við
Kyoto-samkomulagið hefur verið
mikið til umræðu. Hvernig horfir það
mál við þér? Heldurðu að Kyoto-sam-
komulagið verði einhvern tímann
samþykkt í Bandaríkjunum? Eða er
Kyoto hugsanlega meingölluð sam-
suða sem er pólitískt óframkvæman-
leg?
„Auðvitað er Kyoto-samkomulagið
ekki fullkomið. Það er þó ákaflega
mikilvægt þar sem það er fyrsta skref
innan samfélags þjóðanna til að
sporna við þessu mikla alþjóðlega
vandamáli.
Hins vegar er ljóst að Kyoto verður
seint samþykkt á Bandaríkjaþingi. Í
dag hafa engar alríkisreglugerðir
verið settar í Bandaríkjunum um að
draga úr útblæstri koltvísýrings sem
aðallega kemur frá bruna á jarðefna-
eldsneyti svo sem kolum.
Það er ljóst að allt sem snýr að út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda, og þá
aðallega koltvísýrings, er pólítískt
mjög viðkvæmt í Bandaríkjunum.
Ástæðan sem forsetinn sjálfur,
George W. Bush, gefur fyrir and-
stöðu sinni við Kyoto er sú að vísindin
sem liggja að baki fullyrðingum um
loftslagsbreytingar séu ófullnægj-
andi. Það er: Við vitum ekki hvað mun
gerast og því er skynsamlegt að bíða
þar til við höfum öðlast dýpri skilning
á því. Einnig er hann ósáttur við að
þróunarríki þurfi ekki að lúta sömu
reglum sem mun að hans mati hafa
afdrifaríkar afleiðingar fyrir sam-
keppnishæfni Bandaríkjanna.
Hins vegar ef við skoðum nánar
það sem hefur átt sér stað innan
þingsins sést greinilega að forsetinn
var tilbúinn að skrifa undir reglugerð
sem hefði takmarkað útblástur
margra mengunartegunda sem fylgja
rafmagnsframleiðslu og þar á meðal
koltvísýrings.
Bandaríkin fara eigin leiðir
Þetta var þó ekki innan ramma
Kyoto, enda munu Bandaríkjamenn
fara sínar eigin leiðir í þessu máli.
Þetta frumvarp var mjög framsækið
og hefði aukið gífurlega skilvirkni
mengunarstjórnar í Bandaríkjunum.
En þegar ákveðnir þingmenn frá ríkj-
um þar sem kolavinnsla er mikilvæg
fengu pata af þessum stuðningi for-
setans við frumvarpið hótuðu þeir
honum að láta af stuðningi við skatta-
tillögur hans ef hann styddi tillögur
er drægju úr útblæstri koltvísýrings.
Innan 24 stunda lýsti forsetinn því yf-
ir að hann myndi aldrei samþykkja
frumvarp sem innihéldi útblásturs-
takmarkanir á koltvísýringi. Það má
því segja að skammsýni nokkurra
þingmanna, auk mikilla áhrifa hags-
munaaðila í olíu-, gas- og kolaiðnaði,
hafi bundið hendur forsetans í þessu
máli.“
Hvernig er með almenningsálitið í
Bandaríkjunum í þessu máli að þínu
mati? Er enginn þrýstingur af hálfu
kjósenda?
„Almenningsálitið í Bandaríkjun-
um í þessu máli og í umhverfismálum
almennt er margbreytilegt enda eru
Bandaríkin stórt land sem erfitt er að
alhæfa um og á það ekki síst við um
almenningsálitið. Það er mikil um-
hverfisvakning á austurströndinni
mið- og norðanverðri sem og á vest-
urströndinni. Það verður þó erfitt að
fá Bandaríkjamenn til að draga úr
orkuneyslu sinni sem byggist aðal-
lega á mjög ódýru jarðefnaeldsneyti.
Bandaríkjastjórn hyggst veita miklu
fjármagni til rannsókna á hreinni
orkugjöfum svo sem vetni. Til dæmis
verður 1,7 milljörðum dollara varið til
vetnisrannsókna næstu 5 árin. Einnig
eru veittar skattaívilnanir til handa
þeim sem t.d. fjárfesta í vindorku eða
kaupa orkunýtnari þvottavélar.“
Mikill áhugi á vetni
Þú nefnir vetni. Er vilji fyrir því að
reyna að nýta vetni sem orkugjafa í
Bandaríkjunum?
„Það er mikil stemmning fyrir
vetni en aðaláherslan í dag er á fram-
leiðslu vetnis úr jarðefnaeldsneyti en
ekki vatni eins og hér á landi. Það er
athyglisvert með vetnisumræðuna í
Bandaríkjunum að allir hafa áhuga á
henni og eru reiðubúnir til þátttöku.
Til dæmis sjá jafnt kolaiðnaðurinn og
kjarnorkuiðnaðurinn, sem framleiða
saman mikinn hluta rafmagns í
Bandaríkjunum, vetnið sem þeirra
haldreipi í framtíðinni.
Almenningur er sömuleiðis spennt-
ur og þó nokkuð hefur verið fjallað
um þessi mál í fjölmiðlum. Auðvitað
er til fólk sem heldur því fram að
vetni muni aldrei ganga upp sem
orkugjafi framtíðar. Það vekur hins
vegar athygli að þær raddir eru ekki
háværar.“
Það má færa fyrir því rök að aukin
áhersla á umhverfisvernd, minnkun á
útblæstri gróðurhúsalofttegunda og
breyting á orkunotkun geti orðið til
að draga úr hagvexti og velmegun.
Ógnar þetta ekki hinum „bandaríska
lífsstíl“?
„Eftir því sem Bandaríkjamenn
draga það lengur að gera eitthvað í
málinu verða afleiðingarnar alvar-
legri og kostnaðurinn meiri. Til lengri
tíma litið gæti það hins vegar reynst
kostnaðarsamara að bíða þar til allt
er í óefni komið. Að mínu mati er
hreint brjálæði að ætla að bíða og sjá
til. Við höfum skyldum að gegna
gagnvart börnum okkar og öðrum líf-
verum og verðum að gera það sem í
okkar valdi stendur til að hægja á út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda.
Í Bandaríkjunum er óhemju
orkusóun og rannsóknir hafa sýnt að
með einföldum aðgerðum sem ýta
undir fjárfestingar almennings og
fyrirtækja í skilvirkari tækni og
hreinum orkugjöfum megi auðveld-
lega minnka þau umhverfisáhrif sem
tengjast orku. Slík fjárfesting mun
skila sér margfalt þegar til lengri
tíma er litið. Svo til að svara spurn-
ingu þinni ógnar þetta alls ekki hinum
bandaríska lífsstíl eða „the American
Way of Life“ ef rétt er að málum stað-
ið.
Hins vegar verður að hafa í huga
hvort hreinn hagvöxtur eins og hann
er mældur í dag, þar sem tekið er mið
af aukinni þjóðarframleiðslu, sé það
sem við viljum óháð kostnaði. Við
verðum að skilja að þjóðarframleiðsla
mælir einungis þá hluti og þá þjón-
ustu sem framleidd er fyrir markað-
inn en hefur lítið með lífshamingju að
gera. Það er því ekki hægt að nota
hana sem vísitölu varðandi sjálfbæra
þróun og hún er ekki mælikvarði á
auð þjóðarinnar.“
Tækifærin endalaus á Íslandi
Hvað með Ísland? Telur þú að Ís-
lendingar geti staðið við skuldbind-
ingar sínar?
„Ég verð nú að játa að ég þjáist af
bjartsýni í þessum efnum. Ég trúi því
að við – eins og aðrir – getum auð-
veldlega minnkað útblástur gróður-
húsalofttegunda með skilvirkari
notkun á orku. Þetta helst í hendur
við tækniframfarir og aukna notkun á
hreinum orkuauðlindum.
Á Íslandi eru tækifærin endalaus
og alls ekki bundin við vatnsföll ein-
vörðungu. Ég fyllist ávallt stolti er ég
byrja að ræða um Ísland í námskeið-
unum mínum, s.s. notkun á jarð-
varma og ótrúlega möguleika varð-
andi notkun á vetni.
Íslendingar geta hins vegar lagt
ýmislegt af mörkum á meðan beðið er
eftir því að tilraunir með vetni fari að
skila árangri. Við getum fjárfest í
orkusparandi tækni og notað blend-
ingsbíla (hybrids) og annað í þeim
dúr. Íslensk stjórnvöld geta ýtt undir
slíka þróun með því að lækka tolla og
verðlauna þá sem skara fram úr þeg-
ar kemur að hagkvæmari orkunýt-
ingu.
Við Íslendingar erum mjög rík þjóð
hvað varðar mannauð og náttúruauð-
lindir og gætum auðveldlega orðið
leiðandi á sviði umhverfisstjórnunar
og orku- og auðlindastjórnunar. Við
gætum orðið brautryðjendur í að
nýta hreina orku og á sama tíma
verndað landið okkar sem í framtíð-
inni gæti orðið okkar helsta útflutn-
ingsafurð. Hið hreina óspillta Ísland.“
sts@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 2003 15
Úrval-Úts‡n
Lágmúla 4: 585 4000 • Hlí›asmára: 585 4100
Keflavík: 420 6000 • Akureyri: 460 0600 • Selfossi: 482 1666
og hjá umbo›smönnum um land allt. www.urvalutsyn.is
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
RV
2
17
36

07
/2
00
3
á mann m.v. tvo í íbú› á Teneguia í
2 vikur, 3. jan. e›a 6. mars me›
Úrvalsfólks bókunarafslætti.
68.630 kr.*
Ver›dæmi:
* Innifali›: Flug, flugvallarskattar, gisting, akstur til og frá flugvelli
erlendis og íslensk fararstjórn.
10.0001) kr.
bókunarafsláttur í allar fer›ir frá 9. des.
15.0001) kr.
bókunarafsláttur fyrir Úrvalsfólk
í fer›irnar 3. jan. e›a 6. mars 2004.
Morgunflug me› Icelandair á laugardögum
1) Gildir ekki ef keypt er flugsæti án gistingar
né á íbú›ahótelunum Barbacan Sol og Carolina.
350 manns hafa nú flegar tryggt sér fer› me› bókunarafslætti.
Nú eiga 100 í vi›bót kost á fer› me› slíkum afslætti sé bóka›
og sta›fest fyrir 8. ágúst n.k.
Vinsælustu gistista›irnir a› seljast upp!
Bóka›u strax! - og trygg›u flér gistingu á uppáhalds gistista›
flínum, á me›an enn eru til laus sæti.
fia› borgar sig EKKI a› bí›a!