Morgunblaðið - 13.07.2003, Blaðsíða 41

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 2003 41
SÍMEONvar hebr-eskt nafnkappans;það merkir
„bænheyrsla“. Grísk
útgáfa þess var Sím-
on. Hann var fiski-
maður, ættaður úr
Betsaída í Galíleu.
Og kvæntur var
hann og átti börn, að
því er fornar heim-
ildir segja. Við upp-
haf starfs Jesú bjó
hann (að mestu?) í
Kapernaum. Hann
var bróðir Andrés-
ar, en ekki er ljóst
hvor þeirra var
eldri; trúlega þó sá
fyrrnefndi. Þeir
bræður voru í út-
gerð saman, ásamt „þrumuson-
unum“, Jakobi og Jóhannesi.
E.t.v. hefur Símon verið læri-
sveinn Jóhannesar skírara, áður
en hann gekk Kristi á hönd.
Símon var „ólærður leikmaður“
á sviði guðfræðinnar, þ.e.a.s. hafði
ekki lagt stund á hin gyðinglegu
fræði, Móselögin. En hann varð
einn af fyrstu lærisveinum Jesú,
og Andrés var milligöngumaður
um að þeir tveir kynntust. Í Jó-
hannesarguðspjalli er frá því
augnabliki greint á eftirfarandi
máta:
Jesús horfði á hann og sagði: „Þú ert Símon
Jóhannesson, þú skalt heita Kefas“.
Þetta er arameiska, móðurmál
þeirra beggja, og þýðir „stein-
hella“ eða „klettur“. Á grísku varð
það Petros (komið af orðinu
petra, sömu merkingar), á latínu
Petrus og þaðan komst við-
urnefnið svo áfram inn í önnur
tungumál.
Nafnið kemur fyrir í Land-
námu og Sturlungu og í forn-
bréfum 14. og 15. aldar, og er
einnig þekkt um öll Norðurlönd, á
Englandi, í Þýskalandi og víðar – í
ýmsum útgáfum.
Um síðustu áramót báru 1411
Íslendingar nafnið Pétur sem
fyrsta eiginnafn, og 592 sem ann-
að.
Símon Pétur er fyrirferð-
armeiri í guðspjöllunum og Post-
ulasögunni en allir hinir læri-
sveinanna til samans, og hann er
alltaf fyrstur á listunum, þar sem
nafna þeirra er getið. Ástæðan
gæti einfaldlega verið sú, að hann
fór jafnan mikinn, var ákafamað-
ur og í fylkingarbrjósti. En hitt
kann líka að stuðla að þessu, að
talið er að hann sé aðal heim-
ildamaður að Markúsarguðspjalli,
en það er síðan uppistaða frá-
sagna Matteusar og Lúkasar, að
því er löngum hefur verið álitið.
Pétursbréf í Nýja testamentinu
eru við hann kennd.
Þessi óheflaði fiskimaður er
einkennileg blanda, minnir svolít-
ið á Davíð konung, er eina stund-
ina hátt uppi í skýjum, en aðra
niðri í hyldýpi myrkurs og ang-
istar. Og svo kemur allt hitt á
milli. En kirkjusagan er til vitnis
um það, að Jesús valdi rétt, þegar
hann fól Pétri – af öllum mönnum
– leiðtogahlutverkið í frumsöfn-
uðinum. Nú eru þar innanborðs
um tveir milljarðar einstaklinga,
þriðjungur jarðarbúa.
Um þennan stórbrotna læri-
svein mætti rita nánast í það
óendanlega, og fleiri bækur hafa
raunar verið skrifaðar um hann
en nokkurn annan postulanna,
eða málverk gerð, en þess er ekki
kostur að bæta miklu við hér,
rammans vegna. Þó má nefna, að
hann varð þeirra fyrstur til að
vinna kraftaverk í nafni Jesú.
Pétur, stofnandi og fyrsti bisk-
up safnaðanna í Antíokkíu og
Róm, er sagður hafa verið líflát-
inn á Vatíkanhæð í stjórnartíð
Nerós keisara (54–68), festur á
kross, með höfuðið niður. Var það
að beiðni hans sjálfs, því honum
fannst hann ekki verður þess að
fá að deyja á sama hátt og meist-
arinn. Rómversk-kaþólskir menn
telja, að Péturskirkjan sé reist á
gröf hans.
Pétursmessa er 22. febrúar, en
fleiri dagar eru honum tileinkaðir,
þ.á m. 29. júní og 18. nóvember.
Einkennistákn hans eru m.a. öf-
ugur kross, tveir lyklar eða hani.
Myndin, sem þessum pistli
fylgir, er eftir Francisco de Goya
(1746–1828) og sýnir iðrun Pét-
urs.
Ég lýk þessu með orðum
danska prestsins og rithöfund-
arins Kaj Munk (1898–1944), en í
einni af hinum þekktu ræðum sín-
um í prédikanabókinni, Við Bab-
ylons fljót, segir hann þetta um
Pétur, í þýðingu Sigurbjörns Ein-
arssonar:
Frá mínum bæjardyrum séð liggur svona í
þessu: Jesús valdi Símon vegna þess, að
hann bjó yfir vissum göllum. Það bjó naum-
ast nokkurt efni í leiðtoga í fiskimanninum
frá Betsaída. Hann var framur … og fljót-
huga … Þegar kreppti að, þegar á það
reyndi í alvöru, hvort hann ætti þrótt til alls
þess, sem hann var kjörinn til, þá reyndist
hann tuska. Hann varð frægur í verald-
arsögunni sem afneitarinn mikli … Æfina á
enda var hann tómur hringlandi …
En það er þó eitt atriði, sem vér megum
ekki gleyma, er vér tölum um Pétur. Vér
skulum brýna það fyrir oss, að eina dyggð
átti hann: Far frá mér, ég er syndugur mað-
ur. Eða öðru sinni: Hann gekk þá út og grét
beisklega. Það var þessi dyggð, auk gall-
anna, sem Drottinn byggði á, þegar hann
gaf honum það lærisveinsnafn, sem var
mest allra.
Pétur
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Lærisveinarnir 12
Guð fer aldrei troðnar slóðir í einu eða neinu
og kemur þannig sífellt á óvart. Og mann-
þekkjari er hann bestur. Saga Péturs er gott
dæmi um allt þetta. Sigurður Ægisson lítur í
dag á foringja lærisveinahópsins, hinn svip-
mikla bróður Andrésar.
HUGVEKJA
Fornleifastofnun Ís-
lands færir út kvíarnar
FORNLEIFASTOFNUN Íslands
hefur ákveðið að stofna tvær dóttur-
stofnanir á Akureyri og Ísafirði. Aug-
lýst hefur verið staða framkvæmda-
stjóra Fornleifastofnunar
Norðurlands og verkefnastjóra
Fornleifastofnunar Vesturlands.
Á síðustu misserum hefur stofnun-
in haft í undirbúningi að flytja hluta
starfseminnar út á landsbyggðina í
nokkrum áföngum, enda fer rann-
sóknastarfið jafnan að verulegu leyti
fram utan höfuðborgarsvæðisins.
Verkefnum stofnunarinnar hefur
fjölgað síðari ár og fara nú fram um-
svifamiklar rannsóknir m.a. í Eyja-
firði, Mývatnssveit og á Vestfjörðum.
Í sumar verða rúmlega 50 manns við
vísindastörf á Norðurlandi á vegum
stofunarinnar. Rekstur stórra og
flókinna rannsóknaverkefna kallar á
töluverða umsýslu og skipulag og er
því heppilegt að færa umsjón með
framkvæmdum og aðra rekstrar-
þætti nær vettvangi.
Í fréttatilkynningu segir að það sé
stefna Fornleifastofnunar að veita
ungu fólki tækifæri til þátttöku í vís-
indarannsóknum og skapa ný störf á
þeim vettvangi á landsbyggðinni.
Verði reynslan af þessu fyrirkomu-
lagi góð er ráðgert að koma á fót
svipaðri aðstöðu til frambúðar í öðr-
um landsfjórðungum.
Í ár vinna starfsmenn Fornleifa-
stofnunar að fjölmörgum verkefnum
víða um land. Alls verða um 70 vís-
indamenn og nemendur að störfum
yfir sumarmánuði og halda til í 7
bækistöðvum í nágrenni stærstu
uppgraftarstaðanna. Helstu rann-
sóknir sunnanlands eru uppgröftur í
Skálholti og á Þingvöllum. Vestan-
lands er unnið í Reykholti, Innri-
Hvanney, á Eyri og í Vatnsfirði. Á
Norðurlandi standa yfir uppgreftir á
Hegranesi, Gáseyri, Núpum, við
Sveigakot, á Hrísheimum og Hof-
stöðum. Á Austurlandi var fornleifa-
uppgröftur í Sómastaðagerði í Reyð-
arfirði í vor. Auk uppgrafta er unnið
við fornleifaskráningu á Hvalfjarðar-
strönd, Ströndum, í Svarfaðardal,
Laxárdal og unnið er að sérstakri
skráningu valinna minjahópa, s.s.
kumla, þingstaða og kirkjuminja í öll-
um landshlutum.
ÞAÐ ríkti sannkölluð hátíð-
arstemning á hinni árlegu Kofa-
borgarhátíð á Djúpavogi nú í
byrjun júlí. Sú hefð hefur skapast
meðal barnanna í bænum að hefja
sumarstarfið hjá Umf. Neista með
því að reisa virðulega kofa við
íþróttavöllinn. Þegar börnin hafa
svo lokið við að byggja kofana,
mála þá og snyrta, er bæjarbúum
boðið til hátíðar þar sem þeim
gefst kostur á að kaupa kakó og
kökur gegn vægu verði. Hátíðin
heppnaðist sérstaklega vel í ár og
meira að segja sólin skein, en hún
hefur ekki sést mikið í sumar á
Djúpavogi.
Í nýju byggðinni má finna
kaffihús, pitsustað og fleira sem
nauðsynlegt þykir í nútíma-
samfélagi. Birna Hallgrímsdóttir
hefur séð um að aðstoða börnin
við smíðarnar og segir hún þau
hafa verið sjálfstæð og dugleg.
Mörg þeirra hafi byggt kofa áður
og meðal þeirra séu margir efni-
legir húsasmíðameistarar.
Kofaborgarhátíð á Djúpavogi
Djúpavogi. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Sólný Pálsdóttir
Aron Ingvar Árdísarson og Hilmar Þór Baldursson seldu kakó og kökur í
kofanum sem þeir höfðu nýlokið við að byggja.
KVENFÉLAGIÐ Hringurinn í
Reykjavík afhenti nýverið Kvenna-
sögusafni Íslands gögn sín til varð-
veislu. Hringurinn var stofnaður ár-
ið 1904 og er með elstu starfandi
kvenfélögum í borginni.
Félagið var stofnað til að rétta
þeim hjálparhönd er minna máttu
sín í Reykjavík og snemma tóku
Hringskonur að starfa að berkla-
vörnum. Frá vorinu 1942 unnu fé-
lagskonur óslitið að því að í landinu
risi fullkominn barnaspítali. Sú
draumsýn hefur nú ræst með Barna-
spítala Hringsins við Hringbraut í
Reykjavík.
Björg Einarsdóttir hefur ritað
sögu Hringsins er nefnist Hringur-
inn í Reykjavík. Stofnaður 1904 –
Starfssaga. Gögn þau sem Hringur-
inn átti og notuð voru við ritun bók-
arinnar hafa nú fengið varanlegan
geymslustað í Þjóðarbókhlöðu og
verða þar öllum aðgengileg.
F.v.: Elísabet G. Hermannsdóttir, formaður útgáfunefndar Hringsins, af-
hendir Auði Styrkársdóttur, forstöðumanni Kvennasögusafns Íslands, og
Sigrúnu Klöru Hannesdóttur landsbókaverði ritið Hringurinn í Reykjavík
ásamt skrá yfir gögn félagsins, sem var stofnað árið 1904.
Gögn Hringsins afhent
Kvennasögusafni
Gistinóttum á
hótelum fjölgaði
um 14% í maí
GISTINÆTUR á hótelum í maí-
mánuði síðastliðnum voru 80 þúsund
en voru 70 þúsund í sama mánuði í
fyrra. Í öllum landshlutum á sér stað
aukning milli ára, en eins og áður var
hún mest á Suðurlandi. Þar tvöfald-
aðist fjöldi gistinátta og fór úr 5 þús-
undum í 10 þúsund. Á Norðurlandi
fjölgaði gistinóttum um 14% og á
höfuðborgarsvæðinu var aukning
um rúm 7%. Á Suðurnesjum, Vest-
urlandi og Vestfjörðum fjölgaði gisti-
nóttum um tæp 4 þúsund eða 6%, en
á Austurlandi stóðu gistinætur nán-
ast í stað. Bæði innlendum og erlend-
um hótelgestum fjölgaði, gistinótt-
um Íslendinga fjölgaði um 24% á
milli ára en útlendinga um 14%.
Tölur fyrir 2003 eru bráðabirgða-
tölur.
DVD-mynd-
spilarar á
40% heimila
ÚTBREIÐSLA myndspilara (DVD)
hefur aukist verulega að undan-
förnu. Á árinu 2002 voru myndspil-
arar eða tölvur með DVD-drifi á
rúmlega 40% heimila hér á landi,
skv. tölum í nýútkomnu riti Hagstof-
unnar, þar sem birtar eru tölulegar
upplýsingar um fjölmiðla- og menn-
ingarstarfsemi landsmanna.
Til samanburðar voru myndspilar-
ar á 18,3% heimila árið 2001 og 8,9%
heimila árið 2000. Á seinasta ári voru
myndbandstæki hins vegar á 91,4%
heimila landsmanna skv. bráða-
birgðatölum Hagstofunnar.