Morgunblaðið - 13.07.2003, Blaðsíða 12

Einn góður…
– Viltu leika við nýja hundinn minn fyrir mig?
– Æ, ég veit ekki, bítur hann?
– Það er það sem ég vil komast að.
NÚ reynir á myndlistarhæfi-
leikana ykkar. Barnablaðið
efnir til myndlistarkeppni, þar
sem keppendur eiga að finna
sér eitthvert blóm úti í nátt-
úrunni og reyna að teikna það
eins vel og þeir geta. Og nafn
blómsins verður að fylgja
með. Ef keppendur luma á
einhverjum upplýsingum um
blómið mega þær gjarnan
fylgja með.
Og verðlaunin eru ekki af
verri endanum. Fimm krakkar
fá Litlu blómabókina eftir
Sigríði Ólafsdóttur, og tíu
krakkar fá pakka af Conté
tússlitunum góðu. Sendu
okkur myndina fínu fyrir 22.
júlí til:
Barnablað Moggans
- Blómamynd -
Kringlan 1
103 Reykjavík
Ath! Muna að senda nafn,
aldur og heimilisfang með.
Myndlistarkeppni
Teiknar
þú flottasta
blómið?
 Hver kannst ekki við þetta fallega blóm? Það
heitir Narcissus pseudonarcissus einsog við vitum
öll. Uhm… það er að segja á latínu, en við köllum
það páskalilju á íslensku.
Páskaliljan fríð
Litið og leysið
 Sjáið þessa randaflugu á sveimi fyrir ofan ein-
hverja furðuveru. Hvað getur það verið? Þræðið
númerin og litið svo randafluguna og vin hennar.
 Komið þið öll margblessuð og
sæl!
Nú skulum við leika okkur örlítið með blessuð
blómin, góurnar mínar, og kynnast þeim þannig
nánar.
Sjáið blómið drekka!
Flest vitum við að blómið drekkur vatn úr jörð-
inni, þess vegna hellum við vatni í moldina hjá stofu-
blómunum okkar. Og það er auðveldara en margan
grunar að sjá blómin drekka.
Setjið 6–10 dropa af
matarlit í plastglas sem
er fyllt vatni að einum
fjórða hluta. Rauður,
gulur og blár sjást
best. Ágætt er að
nota hvít blóm, eins
og holtasóley, bald-
ursbrá eða mús-
areyra. Setjið
blómið í glasið,
eða nokkur blóm í
mismunandi litað
vatn, og bíðið í 4–
24 klukkustundir. Þá sjáið þið drykkjarleið blómsins
þar sem litaða vatnið hefur ferðast þá leið og gert
hana sýnilega. Ef þið eruð mjög óþolinmóð, rýjurnar
mínar, ættuð þið að hafa stilkinn stuttan.
Vísindahorn
Leikur að blómum
dr. Vitsmunds Fróða
Ég fékk mér
rauðan sopa!
VISSUÐ þið að mörg blóm eru
nefnd eftir dýrum? Landnáms-
mennirnir elskuðu auðvitað dýrin
sín svo mikið, að þau nefndu þess-
ar fallegu jurtir eftir þeim.
Hundasúra, lambagras, ljóns-
lappi… bíðið nú við!
Jæja, finnið út hvaða blóma-
heiti passar í lillabláu reitina og
fikrið ykkur áfram út frá því.
Dýrsleg
krakka-
krossgáta
– í fullum blóma
HEIMALAND mitt er tún, gil og ýmis svæði
nærri bæjum.
Blóm mitt líkist
hvítum kolli.
Það er sætt á
bragðið og ilmar vel.
Ég er þriggja blaða
jurt en ef þú ert
heppinn þá geturðu
fundið mig með fjög-
ur blöð og þá mátt
þú óska þér …!
Nafn mitt er not-
að í götuheiti eins og
Lautasmári og
Lækjasmári.
Menn bera nafn
mitt og það rímar á
móti nafninu Kári.
Nú getur þú fund-
ið nafn mitt!
Veist þú hvaða blómi er verið að lýsa hér?
Segir myndin þér eitthvað? Já, þú hefur oft
séð þetta blóm.
Þessa skemmtilegu þraut er að finna í
Litlu blómabókinni eftir Sigríði Ólafsdóttur.
Hún Sigríður er amma fjögurra krakka og öll-
um finnst þeim gaman að skoða blóm þegar
þau eru úti í náttúrunni. Sigríður er alltaf að
kenna þeim nöfnin á blómunum, en stundum
finnst henni krakkarnir ekki alveg nógu dug-
legir að muna blómaheitin. En hún fann ráð
við því og bjó til alls konar skemmtilegar gát-
ur og þrautir fyrir krakkana að leysa um leið
og þeir lærðu blómaheitin. Frábær amma!
Blóm vita sínu viti
Áður en þú leggur af stað út í náttúruna að
skoða blómin stór og smá, er ekki vitlaust að
fræðast aðeins nánar um fyrirbærið blóm. Því
fátt í lífheiminum er fallegra en blómin - eða
hvað? Alls staðar sem við viljum hafa fallegt,
setjum við blóm. Það væri því mjög sorglegt
ef engin blóm væru til. Enda hafa líka listmál-
arar og ljóðskáld í aldanna rás, málað myndir
af blómum og skrifað um þau heilu ljóðabálk-
ana.
En blómin eru líka bráðnauðsynleg í
náttúrunni. Ef ekki væru blóm gætu bý-
flugurnar ekki búið til hunang, fiðrildi
fengu engan mat, og úr hverju ættum við
þá að gera ilmvötn? Úr jólatrjám? Æ,
nei.
Á meðan við sjáum blómin sem
dásamlegar, vellyktandi jurtir
sem við getum ekki lifað án, þá
sjá grasafræðingarnir þau bara
sem æxlunarfæri. Þeir vita nefni-
lega að fallegi liturinn og góða lyktin
eru á blóminu - ekki til að gleðja nef
okkar og augu - heldur til þess að
laða að flugur og önnur skordýr. En þau eru
bráðnauðsynleg blómunum, þar sem þau
hjálpa til við frævunina. Þær jurtir sem hafa
lítil blóm og eru jafnvel lyktarlaus, þurfa ekki
að laða neinn til sín því þau geta séð sjálf um
frævunina, þar sem frjókornin þeirra berast
bara með vindinum.
Frævun, hvað?
Einsog við sjáum á myndinni, þá standa
flest blóm á stilki. Efst á honum vaxa bikar-
blöðin, en þau passa innri hluta blómsins. Það
eru krónublöðin fallegu og síðan frævan og
frævillinn, sem eru kvenkyns- og karlkyns
æxlunarfærin. Frævan skiptist í fræni, stíl og
eggleg, en frævillinn í frjóhnapp og frjóþráð.
Flókið? Nei, nei, skoðið bara skýringar-
myndina.
Jæja, þá kemur flugan inn í mynd-
ina. Hún er á sveimi að leita
sér að æti. Skyndlega sér hún
ótrúlega fallegan lit og finnur
þessa góðu lykt og flýgur
þangað. Hún sest á blómið og
fær sér sætan blómasafa að
drekka. Nammi namm – rop!
Jæja, hugsar hún, best að halda
áfram för. Flugan flýgur af stað og
veit ekki að á lappirnar hennar klesstist
fullt af frjókornum úr frjóhnappinum.
Bráðlega verður hún aftur svöng og rennir sér
niður krónublöðin á næsta fallega blómi. Þá
detta frjókornin af löppunum hennar, beint of-
an í fræni blómsins, og þaðan ofan í egglegið
svo til verða fræ til að búa til ný og falleg
blóm. Þannig að næst þegar þú sérð skordýr
eða randaflugu, vertu þá ekkert að fussa og
sveia, því nú veistu að þau hjálpa til við að
gera heiminn fallegri fyrir okkur mannfólkið.
Líttu í kringum þig
Leyndardómur blómanna
 Flugublóm
 Hundasúra
 Hrafnaklukka
 Kattartunga
 Lambagras
 Ljónslappi
 Músareyra