Morgunblaðið - 15.07.2003, Blaðsíða 20
NEYTENDUR
20 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STAÐARTÓNSKÁLD nýliðinnar
sumartónleikahelgi í Skálholti var
Oliver Kentish (f. 1954) sem réðst
hingað sem sellóleikari
í SÍ 1977 og hefur
kennt í Tónlistarskól-
anum á Akureyri en
síðar í Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar. Hann
hefur tvívegis áður ver-
ið staðartónskáld þar
eystra og ekki nema
tvær vikur frá því er
hann kom síðast við
sögu á þessum ritvangi
þegar Contrasti frum-
fluttu verk hans Vöku-
drauma í Skálholti. Er-
indi hans kl. 14 átti skv.
tónleikaskrá að fjalla
um tónverkin sem
frumflutt yrðu á tónleikum dagsins.
Það var að hluta flutt á ensku og um
margt fróðlegt, enda þótt meiripart-
urinn reyndist aðallega fjalla um bak-
svið höfundar út frá sögu brezkrar
kirkjutónlistar.
Af átta söngverkum Olivers voru
frumflutt sjö hin fyrstu, flest við forna
kirkjulega latínutexta. „Beatus vir“
og „Pater peccavi“ voru frekar stutt,
hæggeng og alvarleg með tónölu síð-
rómantísku sniði, hið fyrra gætt bráð-
fallegu niðurlagi, en í heild ekki slá-
andi hugvitssöm í meðferð
hefðbundins hljómferlis. Við nýlegri
stíl kvað í hinu lengra (um 9 mín.)
„Veni sancte spiritus“ undir yfir-
bragði nýklassísismans þar sem
skiptust á hægir kaflar og hraðari í
sjöskiptri takttegund með innskots-
ítrekunum á fyrstu ljóðlínu líkt og A-
köflum í rondói. Hér fór líklega sterk-
asta tónverk safnsins og víða innblás-
ið, t.a.m. gætti óviðjafnanlegrar
heiðríkju á „O lux beatissima“, og
skjannatærar einsöngsinnkomur
Hildigunnar Rúnarsdóttur lyftu ekki
síður upplifun manns í hæðir. Verkið
endaði á núorðið fremur sjaldheyrð-
um rísandi styrk í niðurlagi.
Næst voru þrír Davíðssálmar er
mynduðu eina heild með nr. 23
(Drottinn er minn hirðir) sem ein-
söngsinngang í hljómmiklum meðför-
um Ólafs Einars Rúnarssonar að
„kantors“hætti synagógusöngs gyð-
inga. Hljómeykiskarlar sungu þá nr.
133 (Sjá hversu fagurt) á hebresku
með fornlegum fjarrænum blæ við
tremólerandi marimbuleik. Loks
söng allur kórinn nr. 117 (Lofið Drott-
in, allar þjóðir) undir kraftmiklum
rytmískum rithætti með þrástef til
skiptis í hvoru kyni við tenóreinsöng
undir lokin – að líkindum Egils Arnar
Pálssonar, þótt hvergi væri einsöngv-
ari tilgreindur frekar en við önnur
verk.
Nútímalegast var „Einn“, eina ver-
aldlega verkið og við mergjaða vísu
Jóns Helgasonar prófessors. Hljóma-
meðferðin var oft krassandi ómstríð,
enda þótt textinn virtist nokkuð of-
unninn og kæmist fyrir vikið minna til
skila. Braut Hljómeyki upp kannski
frekar þungbúinn heildarsvip tón-
leikanna á glaðværum nótum í lokin
með elzta verkinu, Jubilate Deo, þar
sem kvað við samfellt fagnandi brúð-
kaupshringingu úr rörklukkum og
hefði sennilega hentað betur stórum
kór, enda yfirgnæfði klukkubangið
oftast kórsatzinn. Samt var söngur
Hljómeykis í heild mjög vel útfærður
undir markvissri stjórn Bernharðs
Wilkinson og naut góðs af endurnýj-
un síðustu missera einkum í sópran
og tenór, þótt enn virð-
ist vanta meiri fyllingu í
alt og einkum í bassa,
enda kemur þar æsku-
dýrkun nútímans að
minnsta haldi.
Sópandi eðaltúlkun
Seinni tónleikar laug-
ardagsins mynduðu
óneitanlega kyrrláta
andstæðu við niðurlag
hinna fyrri með sembal-
verkum frá mið- og síð-
barokktíma. Helga Ing-
ólfsdóttir lék fyrst afar
forvitnilega sjöþætta
svítu eftir elzta stór-
skáld frönsku Couperin-tónlistar-
mannaættarinnar, Louis (1626–61),
er gæti með frjálslegri útfærslu pre-
lúdía án lengdargilda og taktstrika
vel hafa verið meðal fyrirmynda
C.P.E. Bachs að „tilfinningasamri“
tilraunastefnu sinni hundrað árum
síðar. Þrátt fyrir ögn losaralega mót-
un í Saraböndunni (4.) nánast úði og
grúði af skemmtilegum hugdettum
Couperins í stílvissri túlkun Helgu, og
verður að nægja að nefna skondna
þrítekningu stakra hendinga í loka-
þætti, Tombeau [Gröf] de Monsieur
Blancrocher, og samtengjandi stefvísi
í upphafi og niðurlagi svítunnar er
minnti einkennilega á byrjunartón-
ana úr Londonderry Air.
Seinni þrjú verkin voru öll úr verk-
efnaskrá Helgu frá tónleikum hennar
í Salnum þann 6. apríl s.l. Fyrst var
hin viðamikla orgelforleiksfantasía
Georgs Böhm (1661-1733), Ach wie
flüchtig, ach wie nichtig (ekki „Ach
wie nichtig, ach wie flüchtig“ eins og
víxlaðist bæði nú og í apríl). Böhm var
meðal fremstu meistara norðurþýzka
skólans og helztu fyrirmynda J. S.
Bachs, og léku hin aðskiljanlegu til-
brigði verksins af óþvingaðri lipurð í
höndum Helgu. Sama má segja um
Prelúdíu, fúgu og postlúdíu Böhms
þar á eftir, sérstaklega um tignarlega
punktuðu Prelúdíuna og brilljant
hljómbrotnu Postlúdíuna, þó að Fúg-
an í miðju virtist eilítið óskýrt mótuð á
köflum. Loks var flutt meistaraverk
Johanns Sebastians, Krómatíska
fantasían og fúgan í d-moll frá um
1720, á glæsilegu en skilvirku tempói
og hljómaði jafnvel enn tilkomumeiri
nú en fyrir þremur mánuðum í sóp-
andi eðaltúlkun þessa líklega fremsta
Bach-semballeikara lýðveldisins.
Lofið Drottin,
allar þjóðir
TÓNLIST
Skálholtskirkja
Átta söngverk eftir Oliver Kentish, þar af
sjö frumflutt. Sönghópurinn Hljómeyki,
tenórarnir Egill Árni Pálsson og Ólafur
Einar Rúnarsson, Hildigunnur Rúnars-
dóttir sópran og Frank Arnink slagverk.
Stjórnandi: Bernharður Wilkinson. Laug-
ardaginn 12. júlí kl. 15.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Louis Couperin: Svíta í F-dúr. G. Böhm:
Ach wie flüchtig, ach wie nichtig; Pre-
lúdía, fúga og postlúdía í g. J.S. Bach:
Krómatísk fantasía og fúga í d BWV 903.
Helga Ingólfsdóttir semball. Laugardag-
inn 12. júlí kl. 17.
SEMBALTÓNLEIKAR
Oliver Kentish
NÚ stendur yfir á Hótel Eddu, Núpi
í Dýrafirði, málverkasýning Þor-
lákshafnarbúans og myndlistar-
mannsins Bjarna H. Joensen. Verk
Bjarna eru öll olíumálverk unnin á
striga.
Bjarni hefur haldið fjölda einka-
og samsýninga þó að hann hafi ekki
helgað sig málaralistinni fyrr en
hin síðari ár. Meðal annars hefur
hann verið með tvær sýningar í
Færeyjum. Sýningin á Núpi verður
opin í sumar.
Morgunblaðið/Jón H. Sigurmundsson
Myndlistarmaðurinn Bjarni H. Jo-
ensen við tvö verka sinna.
Málverka-
sýning á Núpi
Þorlákshöfn. Morgunblaðið.
LISTIR
NOTKUN símakorta færist í vöxt
meðal ferðamanna erlendis. Ann-
ars vegar er um að ræða kort fyrir
farsíma með erlendu númeri og
hins vegar kort sem hægt er að
nota í myntsímum.
Fylkir Ágústsson rekur Fylki
ehf., bílaleigu og ferðaskrifstofu
fyrir Danmerkurferðir, og afhend-
ir þeim sem leigja bílaleigubíl í
tvær vikur eða sumarhús frítt
frelsiskort frá TDC Mobil, sem
hægt er að nota til farsímahring-
inga innanlands meðan á dvölinni
stendur.
Fylkir kveðst hafa boðið upp á
fyrrgreind frelsiskort um nokkurt
skeið.
„Fjölmargir ferðamenn hafa
vanist því að kaupa frelsiskort, til
dæmis á Spáni og í fleiri sólar-
löndum. Auk þess kaupir fjöldi
ferðamanna til Danmerkur svo-
kallaðan „startpakka“ í GSM-
símann sinn. Fararstjórar fyrir
stærri eða smærri hópa sem nota
íslenskt farsímanúmer sitt erlendis
sitja oft uppi með himinháa sím-
reikninga vegna símtala að heim-
an, til að mynda frá foreldrum ef
um börn er að ræða. Einnig hringja
ferðafélagar erlendis gjarnan milli
farsíma með íslensk númer, til og
frá Íslandi, á kostnað beggja.“
Fylkir kveðst hafa gert samning
við Tele Danmark um dreifingu
„startpakkanna“ og er hvert sím-
kort jafnvirði 100 danskra króna.
Tugþúsunda símreikningar
„Undirtektir við þessu hafa verið
mjög góðar. Viðskiptavinir fá kort-
ið sent fyrir brottför og geta gefið
vinum og ættingjum upp nýja far-
símanúmerið sitt áður en lagt er af
stað. Ef maður hringir í kunningja
sinn erlendis og hann er með far-
síma með íslensku númeri borgar
hann símtalið og með yfirkostnaði.
Ég veit dæmi þess að menn hafa
komið heim eftir vikudvöl erlendis
og fengið tugþúsunda reikning
vegna farsímanotkunar,“ segir
hann.
Frelsiskort henta aðallega fólki
sem ferðast saman og vill tala sín á
milli í farsíma, án þess að símtöl
fari gegnum Ísland, eða vegna ann-
arra símtala innanlands. Kortið
gildir í takmarkaðan tíma og er
hægt að lengja taltímann með því
að kaupa svokallaðar áfyllingar á
bensínstöðvum.
Þess má geta að hjá Símanum
greiðir rétthafi GSM-símans, ef
hringt er í hann í útlöndum, sam-
kvæmt almennri verðskrá Símans
til útlanda. Hjá einstaka símfyrir-
tækjum erlendis er einnig tekið
gjald fyrir að afgreiða móttekin
símtöl og kemur það fram á sím-
reikningi. Einnig leggur Síminn á
15% vegna kostnaðar og innheimtu
við erlenda aðilann og á heildar-
upphæðina leggst síðan 24,5% virð-
isaukaskattur.
Þegar GSM-sími hjá Og Voda-
fone er notaður í öðru landi gildir
verðskrá erlenda fyrirtækisins, að
viðbættu 20% álagi. Málfrelsi er
ekki hægt að nota utan Íslands.
Þá má geta þess að Og Vodafone
býður viðskiptavinum sínum 20%
afslátt á símtölum úr farsímum á
fjórum vinsælustu áfangastöðum
Íslendinga við Miðjarðarhafið yfir
sumarmánuðina. Tilboðið gildir á
Spáni, Ítalíu, Grikklandi og í
Portúgal frá 10. júlí til 10. sept-
ember.
Þessar upplýsingar er að finna á
heimasíðum símafyrirtækjanna.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Tímabundin símakort eru kostur fyrir þá sem vilja tala saman í farsíma á
ferðalögum án þess að hringja gegnum Ísland með tilheyrandi kostnaði.
Erlend símakort
góður kostur
á ferðalögum
NORRÆNA umhverfismerkið
Svanurinn gaf nýverið út viðmiðun-
arreglur fyrir nýlenduvöruverslanir.
Fram kemur í frétt frá Umhverfis-
stofnun að verslunareigendum gefst
nú kostur á að fá fyrirtæki sín svans-
merkt, vinni þau eftir þessum
reglum.
„Reglurnar eru nokkuð ítarlegar
og snúast aðallega um að minnka
umhverfisálag vegna starfsemi
verslunarinnar, til dæmis við sorp-
meðhöndlun og orkunotkun, ásamt
því að gerðar eru gæðakröfur. Hljóti
verslun Svansmerki er það til marks
um að þar sé unnið markvisst að um-
hverfismálum,“ segir í fréttatilkynn-
ingu.
„Svansmerktar verslanir einfalda
neytendum leitina að visthæfum
vörum, bæði umhverfismerktum og
lífrænum, sem stuðlar að bættri um-
gengni við umhverfi okkar og sjálf-
bærri þróun,“ segir enn fremur.
„Verulegur fjárhagslegur ávinn-
ingur getur verið af því fyrir
verslunareigendur að huga að
umhverfismálum. Til dæmis sýnir ný
sænsk rannsókn fram á að nýlendu-
vöruverslanir geta minnkað orku-
notkun um 65% með því að nota
orkusparandi kæla og frysta. Ef all-
ar sænskar nýlenduvöruverslanir
notuðu slíkan kælibúnað myndu
sparast 300 milljónir sænskra króna
á ári,“ segir að endingu.
Svansmerki
fyrir ný-
lenduvöru-
verslanir
NÝ kremlína
frá N°7 er
komin á
markað. Lín-
an inniheld-
ur allt það
nýjasta sem
getur varið og bætt húðina. Vörurn-
ar eru auðveldar í notkun og virka
fljótt og er viðskiptavinum boðið upp
á að skila vörunni ef hún hentar
ekki. N°7 fæst í öllum helstu snyrti-
vöruverslunum og apótekum.
Kremlína
frá N°7
NÝLEGA
komu á
markað á Ís-
landi
DORCO-
rakvélar.
Auk venju-
legra þriggja
blaða rakvéla eru einnig fáanlegar
einnota þriggja blaða raksköfur en
slíkt hefur ekki verið í boði hér á
landi áður. DORCO er stærsti fram-
leiðandi rakvéla og rakvélablaða í
Asíu.
Einnota
rakvélar
NÝR mexíkóskur skyndibitastaður,
Culiacan, hefur verið opnaður að
Faxafeni 9. Culiacan sérhæfir sig í
mexíkóskri matargerð eins og hún
gerist best en jafnframt skjótri af-
greiðslu. Boðið er upp á nýlagaðan
mat úr úrvals hráefni. Salsasósur og
guacamole-sósur eru útbúnar dag-
lega og allt kjöt er marinerað í sólar-
hring með sérútbúinni Culiacan-
marineringu.
Á matseðli eru réttir eins og burr-
ito og tacos, nachos og ferskt salat.
Maturinn er fitusnauður og til dæm-
is inniheldur kjúklingaburrito innan
við 3% af fitu.
Mexíkóskur
skyndibitastaður
Culiacan er nýr skyndibitastaður við Faxafen.
ÝMUS ehf. hefur hafið innflutning á
titaníum-eyrnalokkum frá Blomdahl
í neytendapakkningum en áður hafa
þeir eingöngu fengist sem skotlokk-
ar. Pinninn og spennan eru úr titan-
íum en það sem snýr fram er ýmist
úr gulli eða silfri. Þeir sem eru með
ofnæmi fyrir nikkel hafa þolað titan-
íum-lokka best og getur fólk með
nikkelofnæmi notað Blomdahl titan-
íum-eyrnalokka nær undantekning-
arlaust.
NÝTT
Titaníum-
eyrnalokkar