Morgunblaðið - 16.07.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 2003 27
BRAGI Steinarsson
vararíkissaksóknari
segir ljóst að skil-
málar sem varnarlið-
ið samþykkti um
framkvæmd gæslu-
varðhalds yfir varn-
arliðsmanninum,
sem ákærður hefur
verið fyrir tilraun til
manndráps, hafi ver-
ið brotnir. Vísar
hann þar til fregna
af því að maðurinn
hafi eitthvert ferða-
frelsi innan varnar-
svæðisins. „Þetta er
ekkert gæsluvarð-
hald,“ sagði hann í
samtali við Morgunblaðið í gær-
dag.
„Við höfum bæði loforð og
skriflegar yfirlýsingar, undirrit-
aðar af yfirmönnum varnarliðsins
og öllu var þessu komið á fram-
færi við okkur að tilstuðlan utan-
ríkisráðuneytisins. Það liggur
ljóst fyrir að þetta eru loforð og
yfirlýsingar sem við héldum að við
mættum treysta en nú er komið á
daginn að svo var ekki,“ segir
hann.
Dómsmálaráðuneytið fór fram á
það fyrir hönd ríkissaksóknara við
utanríkisráðuneytið í gærmorgun
að þess yrði krafist af yfirmönn-
um varnarliðsins að gæsluvarð-
haldsúrskurði yfir varnarliðs-
manninum yrði framfylgt.
Bragi átti í gær von á að til-
kynning myndi berast á hverri
stundu um að framkvæmd gæslu-
varðhaldsins væri
komin í rétt horf.
Manninum
verði skilað ef
skilmálar eru
ekki uppfylltir
Bragi segir að um-
rædd loforð og yfir-
lýsingar hafi falið
það í sér að fram-
kvæmd gæsluvarð-
haldsins yrði með ná-
kvæmlega sama
hætti og á meðan
maðurinn var í vörslu
íslenskra yfirvalda.
Að sögn Braga var
einn af skilmálunum
sem yfirmenn varnarliðsins und-
irrituðu, ákvæði um að ef þeir
ekki tækju að sér að framkvæma
gæsluvarðhaldið með þessum
hætti yrði maðurinn færður aftur
til íslenskra yfirvalda, „og það
stendur auðvitað áfram en þeir
verða annaðhvort að framkvæma
gæsluvarðhaldið með viðunandi
hætti eða skila manninum. Það er
alveg ljóst,“ segir hann.
Spurður segir Bragi alveg ljóst
að varnarliðið hafi tekið að sér að
framkvæma gæsluvarðhaldið með
sama hætti og þegar maðurinn
sætti gæsluvarðhaldi í íslensku
fangelsi.
Bragi sagði að fylgst yrði
grannt með því hvernig varnarlið-
ið bregst við kröfum um að það
uppfylli gæsluvarðhaldsdóminn.
Sagðist hann vona að málið leyst-
ist sem allra fyrst.
Vararíkissaksóknari segir varnarlið-
ið hafa brotið skilmála um gæslu-
varðhald varnarliðsmanns
Verða að fram-
kvæma varðhaldið
á viðunandi hátt
eða skila manninum
Bragi Steinarsson
vararíkissaksóknari.
fyrir þeirri ákvörðun að afhenda
manninn og tryggja gott samstarf
við Bandaríkjamenn við að upplýsa
málið. „En auðvitað verður maður
að ætla að Bandaríkjamenn bregð-
ist ekki því trausti sem þeim er
sýnt,“ segir Sigurður.
Hvað eru Bandaríkja-
menn að hugsa?
Hann segist ekki vita hvernig
eftirliti með manninum er háttað á
varnarsvæðinu. „Eftirlitið verður
svolítið tortryggilegt ef maðurinn
gengur laus. Ég veit ekki hvort
það er hægt að fylgja manninum
eftir hvert fótmál.
Mér fyndist afskaplega óskyn-
samlegt af Bandaríkjamönnum að
fara ekki rétt að þessu og satt að
segja skil ég ekki ofurkappið í
þessu máli. Eru Bandaríkjamenn
að breytast í hálfgerða hernáms-
þjóð? Hvað eru þeir að hugsa?“
segir Sigurður.
Dómur um ákvörðunarvald
ríkissaksóknara
kemur ekki á óvart
Dómur Hæstaréttar sl. mánu-
dag þar sem gæsluvarðhaldsúr-
skurður yfir varnarliðsmanninum
var staðfestur kemur Jónatan Þór-
mundssyni lagaprófessor ekki á
óvart. Í dómnum kvað Hæstiréttur
upp úr með að ríkissaksóknari,
sem æðsti handhafi ákværuvalds
væri bær til að ákveða hvort verða
ætti við beiðni bandarískra stjórn-
valda um að láta þeim eftir lögsögu
yfir varnarliðsmanninum.
Spurður um flutning varnarliðs-
manninn til gæsluvarðhaldsvistar í
varnarstöðinni á Keflavíkurflug-
velli og fréttir um að maðurinn
hefði ferðafrelsi innan varnar-
svæðisins sagði Jónatan að það
kæmi mjög á óvart ef Bandaríkja-
menn höguðu málum svona, alger-
lega þvert á það samkomulag og
samninga sem gerðir voru um af-
hendingu mannsins og íslenskar
réttarreglur.
„Ég trúi því varla fyrr en ég tek
á því að það sé þannig. Það hljóta
allir að geta verið sammála um að
þegar fyrir liggur dómur Hæsta-
réttar þá verður auðvitað að haga
þessu eftir reglum íslenskra laga,“
segir Jónatan.
ákveðið var að af-
henda varnarliðinu
manninn. „Sú skýr-
ing sem mér finnst
nærtækust er að í 2.
grein [viðbæti við
varnarsamninginn]
segir að sá aðili sem
forrétt hefur, hvort
heldur íslensk
stjórnvöld eða
stjórnvöld Banda-
ríkjanna, skal taka
til vinsamlegrar at-
hugunar beiðni hins
aðilans um að horfið
sé frá lögsögu, þeg-
ar sá aðili telur það
mjög miklu máli
skipta.
Orðið við beiðni gegn
því að skilyrðum sé fylgt
Það sem mér sýnist hafa verið
gert og það er eingöngu mín til-
gáta, er að þessi Bandaríkjamaður
hafi óskað eftir að fá að vera innan
um sína menn og að það hafi verið
tekið til vinsamlegrar athugunar.
Niðurstaðan hafi svo orðið sú að
talið var rétt að verða við þessu
gegn því að öllum skilyrðum yrði
fullnægt um að gæsluvarðhaldið
færi þannig fram að tilgangi þess
yrði ekki spillt,“ segir Sigurður.
Hann segir að ef litið sé til þess
að gæsluvarðhald eigi ekki að vera
mönnum þungbærara en nauðsyn
krefur megi geta sér þess til, skv.
þeim upplýsingum sem fram hafa
komið í fréttum, að þetta séu rökin
Andinn í reglugerðinni er sá að
gæsluvarðhald skuli framkvæmt
með þeim hætti að ekki sé gengið
nær mönnum en nauðsyn krefur,“
segir Sigurður.
Spurður um framsal á gæslu-
varðhaldi mannsins til varnarliðs-
ins og fréttir um að maðurinn njóti
einhvers ferðafrelsis innan varn-
arsvæðisins, sagði Sigurður að
hann hreinlega tryði því ekki að
maðurinn gengi laus undir eftirliti.
„Hafi maðurinn verið afhentur
varnarliðinu til vörslu, þá trúi ég
ekki öðru en að það hafi verið gert
með þeim skilyrðum að gæsluvarð-
haldi yrði hagað í samræmi við
þær reglur sem eru í íslenskum
lögum, þannig að tilgangur gæslu-
varðhaldsins næðist,“ segir hann.
Sigurður segist ekki geta svarað
þeirri spurningu hvers vegna
nstakling-
þeirra sé
smálaráð-
eglur um
svistar í
l um nán-
riða sem í
æsluvarð-
bera at-
ðhaldsvist
æðum 75.
mræmi
menn sitja
si,“ segir
erður líka
að gæslu-
viðurlög í
það til að
lýsa mál.
kvæma gæsluvarðhald varnarliðsmannsins skv. íslenskum lögum
ef maðurinn
ferðafrelsi
arsvæðinu
al og
bágt
enn
varn-
að
rn-
ð eigi
sam-
Jónatan Þórmundsson
prófessor.
Sigurður Líndal
prófessor.
dinga gera aukaatriði
málinu, aðalatriðið frá
andaríkjamanna væri
rnvöld stæðu ekki við
bindingar sínar og
ætti ekki líta.
ar umræður fram og
st sendiherrann á að
narmið til athugunar,“
Snorri. „Sendiherrann
i geta gefið aðmíráln-
urflugvelli nein fyrir-
n sagðist myndu koma
ri við hann. Við höfum
komið samsvarandi
ar á framfæri við að-
g að þessu hefur öllu
aldið af okkar hálfu og
æri.“
segir Gunnar Snorri
öddu í höndum Banda-
ir telji manninn vera í
u þótt frelsiskerðing
jafnmikil og utanrík-
fi gert ráð fyrir. „Þeir
á að gæsluvarðhald sé
efsingu heldur sé það
ggja að sakborningur
þegar réttarhöld fara
ri segir engin sérstök
af hálfu utanríkisráðu-
viðbrögð, varnarliðið
ga fara yfir málið og
ti þeir hafa í stöðunni.
nfaldlega komið okkar
framfæri og við verð-
hverju fram vindur,“
norri.
ráðuneytinu
yfir
ði hert
Ljósmynd/Hilmar Bragi Bárðarson
Mál varnarliðsmannsins á Keflavíkurflugvelli sem sakaður er um að hafa stungið mann í mið-
borg Reykjavíkur hefur valdið spennu í samskiptum íslenskra og bandarískra stjórnvalda.
JOHN Waickwicz, aðmíráll Varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli,
segir í bréfi sínu til varnarmálskrifstofu utanríkisráðuneytisins
föstudaginn 11. júlí sl. að varnarliðsmanninum ákærða „verið
ekki leyft að yfirgefa landið“ fyrr en mál hans hefur verið til
lykta leitt og að hann „verði til reiðu fyrir dómstól“. Jafnframt
að „lögreglunni í Reykjavík verði heimill aðgangur að öðrum
meðlimum Bandaríkjahers á Íslandi vegna viðtala á herstöðinni
í Keflavík.“
Bréfið barst kl. 18.30 eða nokkrum klukkustundum áður en
hinn ákærði var afhentur kl. 1.33 aðfaranótt laugardagsins 12.
júlí. Bragi Steinarssonar vararíkissaksóknari neitaði hins vegar
að ganga að þessu tilboði þar sem hann taldi það ófullnægjandi.
Sendi hann því yfirlýsingu á símbréfi til Fangelsismálastofn-
unar þar sem segir að ríkissaksóknari fallist fyrir sitt leyti á að
lögreglan flytji fangann að hlið varnarliðsstöðvarinnar og af-
hendi hann þar bandarískum heryfirvöldum „gegn því skilyrði
að skrifleg yfirlýsing fáist um að hann verði áfram vistaður í
gæsluvarðhaldi, ella verði hann fluttur til baka í Fangelsið
Litla-Hrauni.“ Í lögregluskýrslu (dags. 11. júlí á miðnætti)
tveggja lögreglumanna, sem önnuðust fangaflutninginn kemur
fram að að ósk Böðvars Bragasonar, lögreglustjóra í Reykja-
vík, hafi þeir bætt við texta neðanmáls á símbréf vararík-
issaksóknara þar sem fram kemur að yfirlýsingin hafi verið
þýdd munnlega fyrir varnarliðið og fulltrúar þess fallist á að
taka við fanganum í sitt varðhald (custody) að þeim skilyrðum
uppfylltum sem minnst er á í umræddu bréfi vararíkissaksókn-
ara.
Yfirmaður herlögreglunnar skrifaði undir
Í sömu lögregluskýrslu segir að lögreglumennirnir hafi tekið
við fanganum kl. 00.30 og flutt hann að hliðinu inn á varnarliðs-
svæðið á Keflavíkurflugvelli. Þangað var komið kl. 1.30 og beið
þar yfirmaður herlögreglunnar ásamt nokkrum herlög-
reglumönnum. Hafi yfirmaðurinn lesið yfirlýsingu vararík-
issaksóknara og skrifað undir hana. Að því búnu hafi her-
lögreglan tekið við fanganum og lesið honum rétt hans á
ameríska vísu. Fór afhendingin fram kl. 1.33. sem áður gat.
Farbann og aðgangur
íslenskrar lögreglu
að fanganum ekki
talin fullnægjandi