Morgunblaðið - 17.07.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í ÁRSLOK 2001 nam höfuðstóll
eða eigið fé Fæðingarorlofssjóðs
tæpum þremur milljörðum króna
en samkvæmt spá er gert ráð fyr-
ir að það verði 1,5 milljarður í lok
þessa árs. Útgjöld sjóðsins hafa
nær tvöfaldast, þau voru 2,8 millj-
arðar fyrsta starfsár hans en
verða væntanlega um 5,3 millj-
arðar í ár. Tekjur hafa aftur á
móti ekki aukist nema um 10% á
sama tímabili eða úr tæpum fjór-
um milljörðum í tæpa 4,3 milljarða
í ár að teknu tilliti til framlags
ríkisins.
Að því gefnu að tekju- og út-
gjaldaþróun verði áfram svipuð,
sem sumir telja þó vera varfærna
spá, verður eigið fé sjóðsins upp-
urið um mitt ár 2005.
Útgjöldin
hátt í tvö-
faldast
ÁRNI Magnússon félagsmálaráð-
herra segir blasa við að nú þegar
lög um fæðingarorlof séu komin til
fullra framkvæmda vanti að
óbreyttu um einn milljarð króna
upp á tekjur sjóðsins svo hann geti
staðið undir skuldbindingum. Að
öðrum kosti verði eigið fé hans
uppurið um mitt ár 2005.
„Það er út af fyrir sig sá tími
sem við höfum til þess að bregðast
við en auðvitað verðum við að
leggja línurnar fyrir þann tíma.
Það sé ég hins vegar ekki gerast
öðruvísi en að þessir þrír aðilar
komi að borðinu, þ.e.a.s. vinnuveit-
endur, ríkið og launþegar.“
Sér ekki fyrir sér að almennu
réttindin verði skert
Aðspurður segir Árni að enn sem
komið er hafi engar umræður farið
fram um stöðu sjóðsins. „En það
eru ekki nema tvær leiðir, ann-
aðhvort að auka innstreymið í hann
eða minnka útstreymið og það
verður ekki gert nema skerða rétt-
indin. Ég sé þó ekki fyrir mér að
við gerum það, að minnsta kosti
ekki hin almennu réttindi.“
Spurður um
hvort til greina
komi að ríkið
taki eitt á sig
það sem upp á
vantar í tekjur
sjóðsins minnir
Árni á að sjóð-
urinn sé að
stærstum hluta
til fjármagnaður
með trygginga-
gjaldi og það sé því atvinnulífið
sem standi undir honum. Ráðherra
segir góða sátt hafa verið með
launþegahreyfingunni, ríkinu og at-
vinnurekendum um lagabreyting-
arnar á sínum tíma sem tryggi for-
eldrum hér á landi betri rétt en
víðast hvar annars staðar.
„Þróunin er að því leytinu
ánægjuleg að þetta mikla útstreymi
úr sjóðnum segir okkur að fólk
nýtir sér þennan rétt og þá
kannski meira en við áttum von á.
Þess vegna tel ég mjög mikilvægt
að þessir þrír aðilar komi allir sam-
an að borðinu en ég sé ekki fyrir
mér að það gerist fyrr en á næsta
ári.“
Félagsmálaráðherra um fjárhags-
vanda Fæðingarorlofssjóðs
Árni
Magnússon
Ríki, vinnuveitend-
ur og launþegar
komi að málinu
BHM finnst óeðlilegt að ræða
skerðingu réttinda til fæðing-
arorlofs í tengslum við stöðu Fæð-
ingarorlofssjóðs þar sem þau séu
bundin í lög. Félagið myndi bregð-
ast mjög harkalega við því ef aftur
ætti að reyna að skerða þau. Þetta
segir Gísli
Tryggvason,
framkvæmda-
stjóri Bandalags
háskólamanna
(BHM).
„Eins og menn
kannski muna
átti í lok nóv-
ember 2001 að
fresta öðrum
mánuði í fæðing-
arorlofi karla. Við hjá BHM, auk
annarra, brugðumst mjög harka-
lega við því og ríkisstjórnin ákvað
að hverfa frá þeirri hugmynd.“
Tryggvi segir kjarna málsins
vera sá að réttindin séu bundin í lög
og það sé ríkisins að tryggja rekst-
ur sjóðsins. En auk þess megi segja
að þau séu að vissu leyti bundin í
samninga þar sem mjög náið og
gott samráð hafi verið haft við sam-
tök launafólks og atvinnurekenda
um setningu laganna á sínum tíma
og mikil sátt og ánægja hafi verið
með lögin.
„Ég held aftur á móti að ríkið
verði að fara að venja sig af því að
setja lög eða semja um réttindi og
bakka svo út úr því þegar í ljós
kemur að það hefur reiknað vit-
laust. Ég minni á jákvæð viðbrögð
Péturs Blöndals og sumra sjálf-
stæðismanna í þessu sambandi, þ.e.
að kostnaður hafi farið fram úr
áætlunum. Pétur sagði t.d. þetta
vera jákvætt og mjög gott að karlar
nýttu vel rétt sinn til fæðing-
arorlofs.“
Myndum bregð-
ast harkalega
við skerðingu
réttinda
Gísli
Tryggvason
„ÞAÐ ERU lög í
gildi um fæðing-
arorlof þannig að
það er í raun rík-
isins að tryggja
að Fæðing-
arorlofssjóður
hafi nægar
tekjur. Ég sé
ekki hvernig
hægt sé að reikna
með því að við
förum að semja um þetta,“ segir seg-
ir Halldór Björnsson, varaforseti
ASÍ, en eins og fram kom í blaðinu í
gær stefnir að óbreyttu í að eigið fé
Fæðingarorlofssjóðs verði uppurið
árið 2005.
„Fæðingarorlofssjóður er ekki
gamall sjóður og það stefnir strax í
þessa stöðu þannig að það er greini-
legt að honum hafa verið áætlaðar of
litlar tekjur. Menn hafa ef til vill ekki
áttað sig á því hvað þátttakan yrði al-
menn,“ segir Halldór.
Hann leggur áherslu á að ef lögin
eigi að standa fyrir sínu sé ekki um
annað að ræða en auka tekjur sjóðs-
ins, hann geti ekki séð neina aðra
skynsamlega lausn í stöðunni.
Halldór minnir að stofnun sjóðsins
og rýmri reglur um fæðingarorlof til
beggja foreldra hafi verið mikið
framfaraskref sem almenn sátt hafi
verið. „Það fer enginn að taka á sig
að skerða réttindi í sjóð sem nýbúið
er að stofna. Ríkissjóður verður að
tryggja sjóðnum tekjur hvernig svo
sem hann fer að því. Það er gersam-
lega útilokað að ætlast til þess að
verkalýðshreyfingin fari að semja
um skerðingu á réttindum fólks. Við
gætum aldrei tekið þátt í slíku.“
Ríkinu ber
að tryggja
sjóðnum tekjur
Halldór
Björnsson
ARI Edwald,
framkvæmda-
stjóri SA, segist
telja að nauðsyn-
legt að farið verði
yfir það hvernig
bregðast eigi við
stöðu Fæðing-
arorlofssjóðs og
segist telja að
menn eigi ekki að
útiloka neitt í því
sambandi.
„Á þessu stigi er kannski frekar
lítið um málið að segja að öðru leyti
en því en nú liggur staðan fyrir og
menn þurfa auðvitað að fara yfir það
hvernig við henni verður brugðist og
mér finnst það að sjálfsögðu vera
brýnna viðfangsefni en að auka
skuldbindingar sjóðsins enn frekar.
Mér finnst að það eigi ekki að úti-
loka neitt í þessu sambandi en tel
heldur ekki tímabært að úttala mig
um það hvaða tillögur við kynnum að
hafa í þeim efnum. Það þarf að fara
vandlega yfir stöðuna.“
Ari segir að vitaskuld megi
ákveða gjöld með lögum en hins veg-
ar hafi verið lögð áhersla á að ná
samstöðu um fyrirkomulag þessara
mála. „Það að fjármagna sjóði sem
þessa með gjaldi á laun er ekki eins-
dæmi, við höfum fyrir ábyrgðarsjóð
launa og atvinnuleysistrygg-
ingasjóðinn einnig sem að sumu leyti
svipar til þessa sjóðs að uppbygg-
ingu. En þar eru útgjöldin sveiflu-
kenndari, stundum halli og stundum
afgangur en í tilviki Fæðingarorlofs-
sjóðs virðist hafa myndast viðvar-
andi misgengi á milli skuldbindinga
og tekna sjóðsins sem þarf að takast
á við hvernig verði brúað.“
Viljum ekki
útiloka neitt
Ari
Edwald
FIMM ættliðir í kvenlegg eru ef-
laust ekki algengir í öllum fjöl-
skyldum og þá sérstaklega ekki
þegar langalangamman er aðeins
74 ára. Þetta er þó í annað sinn sem
ættliðirnir verða svo margir í þess-
ari fjölskyldu og af því tilefni
skelltu þær sér í myndatöku.
Á myndinni má sjá Svanhildi Sig-
ríði, 17 ára, með tveggja mánaða
dóttur sína í fanginu. Við hlið henn-
ar stendur langamma barnsins,
Jóna Ástríður, 51 árs. Fyrir framan
sitja svo amma barnsins, 34 ára, og
langalangamma, 74 ára, en þær
heita báðar Rósbjörg Sigríður.
Fimm ættliðir
samankomnir
MIKIL ýsuveiði hefur verið innst í
Eskifirði, þar sem menn eru að
veiða á stöng þessa líka fínu mat-
arýsu. Menn muna ekki eftir því-
líkri ýsugengd svo innarlega í firð-
inum og hreinlega ausa fiskinum
upp. Hér má sjá Pál Leifsson landa
einni í minni kantinum.
Morgunblaðið/Helgi Garðarsson
Ljúffengri matar-
ýsu mokað upp