Morgunblaðið - 22.07.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STOFNANIR og fyrirtæki Reykj-
víkurborgar virðast í mörgum tilvik-
um ekki hafa farið eftir innkaupa-
reglum borgarinnar við innkaup og
verklegar framkvæmdir á árunum
2000 og 2001, samkvæmt nýrri
skýrslu Borgarendurskoðunar um
frávik frá innkaupareglum á þessum
árum sem athugun stofnunarinnar
náði til.
Fram kemur í niðurstöðukafla
skýrslunnar að Borgarendurskoðun
gerði sambærilega athugun á árinu
1994 fyrir Innkaupastofnun Reykja-
víkurborgar á frávikum frá inn-
kaupareglum á árinu 1993. Síðan
segir: „Enda þótt nýjar innkaupa-
reglur hafi verið samþykktar í fram-
haldi af þeirri athugun á árinu 1995
er erfitt að greina umtalsverðar
framfarir og meiri fylgni við reglur á
árinu 2000 og 2001 miðað við það
sem úttektin 1993 leiddi í ljós.“
Töldu að milliganga Inn-
kaupastofnunar ætti ekki við
Fram kemur í skýrslunni að fjöl-
mörg dæmi hafi komið fram við at-
hugun Borgarendurskoðunar þar
sem borgarfyrirtæki og borgarstofn-
anir hafi talið að milliganga eða lið-
sinni Innkaupastofnunar hafi ekki
átt við í einstökum innkaupum, eða
sérstakar ástæður hafi hamlað út-
boði eða verðkönnun, enda þótt við-
skiptin hafi fallið innan innkaupa-
reglna. Einnig var borið við
tímaskorti, óvissu um umfang eða
fjárhæð viðskipta o.fl. í svörum sem
Borgarendurskoðun bárust þegar
athugunin fór fram.
„Innkaupastofnun virðist að
nokkru leyti hafa brugðist hlutverki
sínu við kynningu á innkaupareglun-
um og markaðssetningu þjónustu
sinnar, en sú athugasemd var líka
sett fram í kjölfar úttektarinnar frá
1993,“ segir í niðurstöðum skýrsl-
unnar.
Þar kemur einnig fram að í úttekt-
inni sem gerð var 1994 hafi komið
fram að brýnt væri að taka upp eins
konar tilvísanakerfi fyrir öll sam-
skipti stofnana við Innkaupastofnun
og allar afgreiðslur stofnunarinnar
fái tiltekið númer í pantana- og af-
greiðslukerfi hennar. „Því miður
hefur slíku áreiðanlegu og aðgengi-
legu skráningarkerfi afgreiðslumála
ekki enn verið komið á fót hjá stofn-
uninni, sem er afar gagnrýnivert. Sú
staðreynd rýrir mjög ábyggileika
þeirrar athugunar sem Borgarend-
urskoðun hefur gert á innkaupafrá-
vikum á árunum 2000 og 2001. For-
stöðumenn stofnana fullyrtu að
fjölmörg þeirra innkaupadæma, sem
spurt var um, hafi í raun farið fram
fyrir tilstilli ISR [Innkaupastofnun-
ar Reykjavíkurborgar] eða með vit-
und stjórnar stofnunarinnar. Nauð-
synlegt er að ISR og borgarbókhald
vinni saman að innleiðingu áreiðan-
legs tilvísanakerfis við innkaup,“
segr í skýrslu Borgarendurskoðun-
ar.
Samkvæmt reglum Reykjavíkur-
borgar um innkaup frá árinu 1995
skal þeirri meginreglu fylgt í starf-
semi Innkaupastofnunar að bjóða út,
í opnum útboðum eða samkvæmt
forvali, kaup á vörum og þjónustu,
svo og verklegum framkvæmdum.
Ef ekki eru fyrir hendi aðstæður til
útboðs skal að mati stjórnar samið
við viðskiptaaðila til að tryggja
magn, verð, vörugæði o.fl. Ber inn-
kaupastofnun að annast öll vörukaup
allra borgarstofnana á innlendum
markaði ef verðmæti þeirra er yfir
500 þúsund krónur.
Í skýrslu Borgarendurskoðunar
segir að engar undanþágur séu í
reglunum um tegundir innkaupa, at-
vik eða aðstæður, sem gefi forstöðu-
mönnum leyfi til innkaupa án milli-
göngu Innkaupastofnunar eða
samþykkis stjórnar. „Forstöðu-
mönnunum bar að hlíta reglunum,“
segir þar.
Skýringar af skornum skammti
í sumum tilvikum
Athugun Borgarendurskoðunar á
frávikum frá innkaupareglunum
fólst m.a. í að farið var yfir bókhald
12 stofnana og fyrirtækja borgarinn-
ar fyrir árin 2000 og 2001. Spurn-
ingalistar voru síðan sendir til for-
stöðumanna stofnana og fyrirtækja
þar sem óskað var skýringa. „Svörin
voru nokkuð misjöfn að gæðum, inn-
taki og framsetningu. Í sumum til-
vikum var ásættanleg umfjöllun um
málið, en í öðrum voru skýringar af
afar skornum skammti. Þar sem
ljóst var að farið hafði verið á svig við
innkaupareglur voru yfirleitt ekki
færð sérstök efnisleg rök fyrir því að
svo hefði verið gert, heldur t.d. vísað
til venju, þekkingarskorts varðandi
reglur og erfiðleika í framkvæmd
eða þá að tilraunum til rökstuðnings
var alveg sleppt. Til að mynda var í
mörgum tilvikum eingöngu endur-
teknar fyrirliggjandi upplýsingar
um það hvað hafði verið keypt, án
nokkurra tilrauna til skýringa eða
framsetningu málsbóta.
Viðmót svarenda var einnig mis-
jafnt. Einn svarenda mótmælti
vinnubrögðum Borgarendurskoðun-
ar, þar sem 14 af 48 innkaupadæm-
um, sem um var spurt, höfðu í raun
farið fram fyrir tilstilli ISR eða með
vitund stjórnar. Í svari forstöðu-
manns þeirrar stofnunar kemur m.a.
fram eftirfarandi:
„Eðlilegt verður einnig að telja að
ISR hefði kannað grundvöll þessar-
ar fyrirspurnar betur innan [stofn-
unarinnar], heldur en virðist hafa
verið gert.“
Í svari annars fyrirtækis má
glöggt greina önuglyndi í garð spyrj-
enda,“ segir í skýrslu Borgarendur-
skoðunar.
Í skýrslunni er m.a. fjallað um
svör fjögurra borgarstofnana, Borg-
arskipulags, Borgarverkfræðings-
embættisins, Gatnamálastjóra og
Reykjavíkurhafnar, varðandi aðferð-
ir við val á hönnuðum og sérfræð-
ingum við skipulag og verklegar
framkvæmdir, sem sagðar eru að
nokkru leyti fara fram skv. hefð.
Vitnað er í minnisblað frá Borgar-
skipulagi þar sem lýst er aðferðum,
sem notaðar eru við val á hönnuðum
og sérfræðingum við skipulagsvinnu,
en þar segir að í mörgum tilvikum
hafi aðferðir ásamt ákvörðunum
verðið lagðar fram í borgarráði en
ekki virðist hafa komið til álita að
óska milligöngu Innkaupastofnunar.
Borgarendurskoðun segir af þessu
tilefni að augljóst virðist að aðferðir
Borgarskipulags við val á sérfræð-
ingum og verktökum séu ekki í sam-
ræmi við samþykktir Innkaupa-
stofnunar. Þá breyti engu í þessu
sambandi þó svo umrædd verk hafi
verið kynnt í borgarráði.
Bent er á að Reykjavíkurhöfn
nefni mörg tilvik um kaup á þjónustu
sérfræðinga og verktaka, þar sem
ekki virðist hafa verið leitað liðsinnis
Innkaupastofnunar. „Ástæðna er yf-
irleitt ekki getið að öðru leyti en því,
að ráða má af nokkrum svörum að
viðeigandi og nauðsynlega sérfræði-
þekkingu á verkunum sé einungis að
finnan innan hafnarinnar. Jafnframt
er því haldið fram í svörum Reykja-
víkurhafnar að „útboð eigi ekki við“
þegar kaupa þarf þjónustu af nokkr-
um sérfræðingum eða verktökum,
svo sem kafara, sérhæfðri vélsmiðju
og við skipulagsvinnu og kortagerð.
Í svari hafnarinnar er oftsinnis
minnst á „útboðsverk“, en þá virðist
vera um útboð að ræða sem hafi farið
fram án milligöngu stjórnar ISR.
Engum blöðum er um það að
fletta, að áliti Borgarendurskoðunar,
að alvarlegur misskilningur og/eða
boðskiptavandi hefur verið fyrir
hendi að því er varðar kaup á sér-
fræðiþjónustu og verktakaþjónustu
hjá ofangreindum fjórum stofnunum
og fyrirtækjum Reykjavíkurborgar,
enda eru ákvæðin um innkaup skýr í
gr. 6.1, 6.2 og 6.4 í samþykktum ISR.
Hvort vandinn hafi legið hjá ISR eða
hjá viðkomandi forstöðumönnum
skal ósagt látið, nema hvort tveggja
sé, en brýnt er að á málinu verið tek-
ið, reglur áréttaðar og ásættanlegt
verklag fest í sessi með skriflegum
hætti, í samræmi við innkauparegl-
ur, ef framangreint verklag við-
gengst enn,“ segir í skýrslunni.
Skýrsla Borgarendurskoðunar um frávik frá innkaupareglum borgarinnar á árunum 2000 og 2001
Reglurnar virðast
sniðgengnar í
mörgum tilvikum
NEFND eru fjölmörg dæmi í skýrslu Borgarendurskoðunar um inn-
kaup borgarstofnana og borgarfyrirtækja án milligöngu eða liðsinnis
Innkaupastofnunar. Hér eru nokkur dæmi úr skýrslunni:
Félagsþjónustan: Kjötvörur fyrir framleiðslueldhús Félagsþjónust-
unnar voru ekki keyptar að undangengnu útboði.
Fræðslumál: Innkaup grunnskóla Reykjavíkur á matvörum til skóla-
dagvistar, mötuneyta og kennslueldhúsa fara sjálfstætt fram hjá
hverjum og einum skóla, án tilrauna til samræmingar og miðstýr-
ingar, að því er virðist.
Leikskólar Reykjavíkur: Almenningstengslafyrirtæki var ráðið í
samráði við yfirmenn í Ráðhúsi til að bæta ímynd LR gagnvart fjöl-
miðlum og almenningi. Ekki talið gerlegt að bjóða verkið út, þar sem
ekki var fyrirfram vitað um umfang þess.
Í svörum leikskólanna fólst einnig, skv. skýrslunni, að innkaup væru
gerð hjá 75 leikskólum, hverjum og einum, og því væri ekki unnt að
sjá fyrir magn viðskipta innan ársins. Þetta ætti við um innkaup á
mat, leikföngum, skólvörum o.fl. „Möguleikar á samræmingu og mið-
stýringu innkaupanna virðast ekki hafa verið kannaðir,“ segir í
skýrslunni.
Menningarmál: Vinna við hönnun sýningar var ekki boðin út þar
sem í því tilviki var talið mikilvægara að fá hæfan aðila til að annast
það vandasama verkefni. Tíminn var naumur. Verkið vatt uppá sig og
varð umfangsmeira og kostnaðarsamara en upphaflega var gert ráð
fyrir, að því er fram kemur í skýrslunni.
Innkaup án liðsinnis
Innkaupastofnunar
75 leikskólar annast hver fyrir sig kaup á mat,
leikföngum og skólavörum
ERLING Ingvason, tannlæknir á
Akureyri og annar tveggja leigu-
taka Litluár í Kelduhverfi, sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær að
hann hefði veitt gríðarlega stóran
lax á Brúarflúð í Laxá í Aðaldal sl.
sunnudag. „Þetta var 110 cm löng
hrygna og mér var sagt að skrá
hana 13 kg eða 26 pund. Hvort það
er rétt þyngd eða ekki skal ég ekki
segja, en þumalputtareglan kveður
svo á og þetta
var hrikalegur
fiskur,“ sagði
Erling.
Erling sleppti
laxinum, sagði
það fráleitt að
drepa svo stóra
hrygnu. „Bændurnir á Nesveiðun-
um sögðu við mig að þeir hlökkuðu
til haustsins þegar þeir fréttu af
hrygnunni, því ef hrygnurnar væru
svona stórar væru stærstu hæng-
arnir um og yfir 30 pundin. Það hef-
ur enginn slíkur fiskur veiðst enn
sem komið er, en menn hafa séð
gríðarleg tröll, t.d. var einn reistur
á flugu í Stórafossi fyrir skömmu
sem var talinn vel yfir 30 pundum,“
bætti Erling við. Þess má geta, að
laxinn veiddi hann á Hairy Mary
einkrækju númer 6, veidd með
gáruhnúti.
Miklar göngur í Langá
Ingvi Hrafn, leigutaki í Langá,
sagði göngur í ána hafa verið með
ólíkindum það sem af væri og sér-
staklega athyglisvert hvað laxinn
væri duglegur að ganga hratt miðað
við hita og vatnsleysið sem hrjáir
nú Langá sem aðrar ár, en lengi
framan af naut áin
vatnsmiðlunar. Hún
þarf nú á regni að
halda eins og aðrar
ár. „Það eru komnir
550 laxar um teljar-
ann í Sveðjufossi,
sem sagt inn á Fjall.
Það er hundrað löxum meira en allt
síðasta sumar og þótti þá gott. Þá
eru komnir um 450 laxar á land og
besti dagurinn var 9. júlí, þá var 34
löxum landað og auk þess settu
menn í og misstu nærri 50 laxa til
viðbótar,“ sagði Ingvi ennfremur.
Fjórir í einu kasti
Þórarinn Sveinsson, læknir, lenti
í sérkennilegu atviki er hann var að
kasta flugu á Breiðunni í Langá á
dögunum. Mikið var af laxi að
hoppa og skoppa allt í kring.
Skyndilega greip lax míkrótúpuna
hjá Þórarni, en var laus fljótlega.
Lá þá flugan í vatninu andartak og
sveif þá annar lax á agnið, strikaði
út í á og hristi sig af. Lá þá flugan
enn í vatninu nokkur augnablik
meðan veiðimaðurinn náði áttum og
réðst þá þriðji laxinn á fluguna,
stökk og var af! Við það að flugan
losnaði enn einu sinni úr laxakjafti
nýtti fjórði laxinn sér það til fulln-
ustu, tók og nú sat öngullinn loks
vel og Þórarinn landaði laxinum.
Það kom ekki að sök fyrir laxinn,
því Þórarinn var í gjafmildu skapi
og gaf fiskinum líf. Taldi læknirinn
að hann hefði ekki áður lent í því
eða heyrt um það að menn hefðu
sett í fjóra laxa í einu og sama kast-
inu.
Vesturdalsá byrjar vel
Ekki byrjar veiðiskapur í Vest-
urdalsá síður en í stóránum í ná-
grenni hennar. Að sögn Lárusar
Gunnsteinssonar, eins leigutaka ár-
innar, eru nú komnir um 40 laxar á
land og eru það nánast allt stórfisk-
ar, 10 til 16 punda. „Hann Valur
Guðmundsson, bóndi í Fremri Hlíð,
var búinn að segja við mig í vetur:
Lárus, þú þarft ekki að hafa
áhyggjur af stóra laxinum. Hann
kemur aftur og það verður í sumar.
Mér sýnist að karlinn hafi bara vit-
að þetta því það er meira af tveggja
ára laxi í ánni en ég hef lengi séð,“
sagði Lárus.
Lifnar yfir Elliðaánum
Það lifnaði yfir Elliðaánum í rign-
ingunni í gær, þannig veiddust 11
laxar fyrir hádegið sem er besti
morguninn á sumrinu. „Það hlaut
að koma að þessu“, sagði Magnús
Sigurðsson, veiðivörður, hress í
bragði. Alls voru þá komnir 200 lax-
ar á land og 822 laxar um teljarann.
Laxinn er um alla á og veiðist best á
flugu nú um stundir.
Enn stórfiskur í
Laxá í Aðaldal
Ásdís Guðmundsdóttir með 12
punda hæng úr Tungárhyl í
Hafralónsá.
Erling Ingvason með laxinn sem
hann mældi 110 sentímetra og
áætlaði 13 kg, eða 26 pund.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?