Morgunblaðið - 24.07.2003, Blaðsíða 4

ÞEGAR fjöldi hjónavígslna á ári er skoðaður í sam-
hengi við einkaneyslu fást áhugaverðar niðurstöður. Frá
því á síðari hluta níunda áratugarins virðist fjöldi hjóna-
víglsna sveiflast í sömu átt og einkaneysla. Breyting á
einkaneyslu er jafnan tengd væntingum í hagkerfinu
hverju sinni. Bindi menn vonir við betri tíð og bættan
fjárhag er líklegra að laust sé haldið um budduna. Þegar
skórinn kreppir að er að sama skapi ólíklegra að fólk
eyði í margt annað en nauðsynjar. Yfir fimmtán ára tíma-
bilið frá 1988 til 2002 sjást vel tengsl einkaneyslu, sem
er einn hluti landsframleiðslunnar, og hjónavígslna. Í 10
ár af þessum 15 fjölgar hjónavígslum þegar landsfram-
leiðsla og þar með einkaneysla jókst.
Með því að reikna út breytingu milli ára, bæði á vísi-
tölu einkaneyslu og fjölda hjónavíglsna á hverja 1.000
íbúa, kemur í ljós að efnahagur (metinn út frá breytingu
á landsframleiðslu og einkaneyslu) ræður meiru um
brúðkaupin nú en áður. Það virðist sumsé vera ólíklegt
að pör ákveði að láta pússa sig saman þegar lands-
framleiðslan tekur dýfu. Út frá þessu er vitanlega ek
hægt að segja um hversu stórar og dýrar veislur eru
haldnar.
Því má heldur ekki gleyma að þótt fylgni sé milli a
innar landsframleiðslu og einkaneyslu annars vegar
brúðkaupa hins vegar þá þarf það ekki að þýða að
tengsl séu á milli. En fylgnin gæti bent til þess að b
kaupsveislur séu orðnar það dýrar (þótt það velti vis
lega á hverjum og einum hversu miklu er eytt) að fó
treysti sér ekki til að ganga í það heilaga nema tíðin
góð. Athygli vekur að svona virkaði þetta ekki á árun
1972–1988. Á áttunda áratugnum og framanverðum
unda virðist fjárhagur og væntingar til hagkerfisins
hafa leikið eins stórt hlutverk og nú. Efnin réðu litlu
hvort fólk lét pússa sig saman eða ekki. Þetta gæti
til þess að fólk sé farið að tengja hjónavígslur við st
veislur og fjárútlát í meira mæli nú en áður. Þrátt fy
þetta er enn um sinn ekki ástæða til annars en að æ
að fleira stýri giftingum en buddan ein.
Fleiri brúðkaup í betri tíð
4 B FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
Hrun tæknifyrirtækja á hlutabréfamörkuðum árið 2000 komu
sumum í opna skjöldu sem ekki vildu sætta sig við þróunina. Eru
það skuldabréf sem taka næstu dýfuna en um slíkt er erfitt að spá.
Breytingar á verðbréfamörkuðum
hafa verið miklar undanfarin ár
FLESTUM hefur reynst erfitt að hafa rétt
fyrir sér um þróun fjármálamarkaða yfir
löng tímabil. Margir fá sínar fimmtán mín-
útur af frægð, en fæstir mikið lengri tíma.
Eftirfarandi er dæmi af einum aðila sem
líklega hefur náð þeim árangri og sem hef-
ur um árabil sett reglulega fram skoðanir
sínar um fjármálamarkaði og ranghala
þeirra.
Janúar 1999; hann er ekki tilbúinn til
þess að fullyrða að langvarandi hækkanir á
hlutabréfamarkaði séu að taka enda en seg-
ir að tíminn sé að renna út. Tíminn reyndist
lengi að renna út en rúmlega ári seinna, eða
í mars 2000, skipuðust loks veður í lofti.
Júlí 1999; á þessari stundu er farinn að
læðast að honum sá grunur að þegar mark-
aðurinn lækki verði það mjög mikil og
snörp lækkun sem muni koma eins og
þruma úr heiðskíru lofti.
Október 1999; ráðlegging um að kaupa
ríkisskuldabréf, einkum bandarísk en einn-
ig evrópsk ef svo ber undir. Viðkomandi var
ekki einn um þessa skoðun á þessum tíma
en hópurinn var aftur á móti þunnskipaðri
heldur en síðar varð þegar skuldabréf
höfðu hækkað töluvert í verði.
Nóvember 1999; stutt og skýr skilaboð til
fjárfesta að skynsamlegt sé að selja drjúg-
an hluta af hlutabréfaeign í tækni- og fjar-
skiptafyrirtækjum. Á næstu mánuðum er
engu líkara en að spámaðurinn fái sýnir
með mikilvægum upplýsingum um það sem
í vændum var. Í janúar er hann hræddur og
segist vera með meltingartruflanir, sem
vonandi var líkingamál til áhersluauka.
Mánuði seinna er sett fram skoðun um að í
kjölfar brots uppsveiflunnar dragi verulega
úr fjárfestingum sem muni leiða til minnk-
andi og verulega minni hagvaxtar en ella.
Ekki verður annað séð í baksýnisspeglinum
en að þarna hafi naglinn verið hittur sæmi-
lega á höfuðið.
Byrjun mars 2000; jafnvel apar falla nið-
ur úr trjám eru orðrétt skilaboð sögu-
manns, en á undanförnum vikum hafði
hlutabréfaverð hækkað skarpt, ekki síst
hlutabréf tæknifyrirtækja. Nokkrum dög-
um seinna byrjaði fallið, þó að það hafi á
endanum líklega orðið meira en flestir
bjuggust við.
Seinni hluti mars 2000; hann hefur ekki
sagt sitt síðasta orð varðandi hlutabréf
tæknifyrirtækja og líkir þeim við túlípana
með vísan til túlípanaævintýrisins í Hol-
landi fyrir margt um löngu.
Apríl 2000; minnt er á að fallin laufblöð
verði trauðla fest aftur á trjágreinar. Á ein-
faldara máli eru skilaboðin þau að gengi
tæknifyrirtækja muni lækka miklu meira
en að almennir fjárfestar geri sér grein fyr-
ir, þó að það geti tekið einhvern tíma. Með
öðrum orðum, það er ekki verið að spá
lækkun sem bjartsýnir og ótrauðir fjár-
festar kalla stundum af nokkurri hógværð
leiðréttingu. Af nógu er að taka um skarp-
vitrar hugleiðingar og hugdettur sögu-
manns í framhaldinu enda varla við öðru að
búast þar sem hann er ráðinn í vinnu til að
segja eitthvað. Ef þráðurinn er tekinn upp
að nýju um mitt síðasta ár þá er sagan
þessi.
Júlí 2002; staðhæft er að hlutabréfa-
markaðir hafi náð botni og geti hækkað
kröftuglega. Þessi skoðun er endurtekin á
næstu vikum og fjárfestar varaðir við að
vera of ákafir í að selja hlutabréf þar sem
hækkunarfasinn geti orðið langur. Á þess-
um tíma var reyndar í flestu ófyrirséð að til
stríðs myndi koma í Írak sem setti nokkurt
strik í reikning, jafnt á fjármálamörkuðum
sem í alþjóðlegu efnahagslífi.
Nóvember 2002; svartsýnin meðal fjár-
festa er svo mikil að það er ástæða til að
vera bjartsýnn. Örlítill fyrirvari er á um að
algera uppgjöf vanti af hálfu fjárfesta,
svona til að almyrkt verði.
Desember 2002; fjárfestar eru hvattir til
að vera með opinn huga. Miðað við boð-
skapinn virðist það vera bráðnauðsynlegt,
þar sem hann telur að hlutabréfamarkaðir
geti á næstu 12 mánuðum hækkað á til-
tölulega stuttum tíma um 50%, þó að tíma-
setning sé óvissari og háð bata í alþjóðlegu
efnahagslífi, ekki síst því bandaríska.
Hversu sannspár hann reynist á auðvitað
eftir að koma á daginn. Það fylgir svo sög-
unni að fjárfestar eigi að halda sig að mestu
frá skuldabréfum.
Febrúar 2003; lykilatriði fyrir fjárfesta
að láta ekki allar þær ástæður sem menn
hafa í ljósi yfirvofandi stríðs til að vera
mjög svartsýnir á fjármálamarkaði draga
úr sér þróttinn. Og að þeim verði umbunað
sem fjárfesta áður en að augljóst er að það
sé óhætt, sem er reyndar sjaldan.
Í lok mars, í miðjum stríðsátökum, er
þessi afstaða enn óbreytt að mestu, en efa-
semda er þó farið að gæta um að hækkanir
á hlutabréfaverði verði jafnmiklar og hann
hafði áður spáð.
Maí 2003; svartsýnin er of mikil varðandi
efnahagslega framvindu. Það geta ekki allir
hlutir endalaust farið miður og hagvöxtur
mun taka við sér. Hlutabréfamarkaðir víð-
ast um heim eru áfram á leiðinni upp en
skuldabréf gætu fallið í verði. Ekki fjarri
lagi, enn sem komið er.
Rúmlega 15 mínútur af frægð? Ef til vill,
en vandamálið er að viðkomandi virðist
ekki hafa verið tilbúinn til að gera hvað
sem er fyrir frægðina. Af innsæi hans um
þróun fjármálamarkaða á undanförnum ár-
um má aftur á móti ráða að honum hafi ekki
einungis nægt að sjá og heyra heldur einnig
að hugsa og skilja.
ll FJÁRMÁL ll Loftur Ólafsson
Spámaður
í föðurlandi
Þróun á verðbréfamörkuðum hefur verið ýmsum hulin
ráðgáta en öðrum hefur tekist vel til við spádóma
loftur@ru.is
L
ÓAN er ekki lengur ein um að
vera vorboði. Um leið og frost
er farið úr jörðu og sólin tekin
að hækka á lofti fyllast kirkjur
landsins af prúðbúnu fólki
hvern einasta laugardag. Brúðkaupsvertíð
hefst. Langflestir kjósa að gifta sig á vorin
eða sumrin, en næst á eftir í vinsældum
kemur jólamánuðurinn. Fríin eru þannig
nýtt undir brúðkaupsundirbúning, enda er
algengast að fólk standi sjálft í því að
skipuleggja herlegheitin. Algengt er að
undirbúningur hefjist ári fyrir stóra daginn.
Að mörgu er að huga en að sögn þeirra sem
til þekkja getur kostnaður við meðalbrúð-
kaup numið um 5–800 þúsund krónum.
Eins og orðið brúðkaup ber með sér var
upphaflega átt við þá athöfn að kaupa
brúði. Þótt nú á dögum detti fáum í hug að
líta á brúðkaup sem kaup af einhverju tagi
er þó margt sem fólk kaupir áður en það
heldur brúðkaup. Fjöldi fyrirtækja fær
stóran hluta tekna sinna, ef ekki allar, af
brúðkaupum. Algengt er að nokkur hundr-
uð þúsund krónur fari í stóra daginn. Það
virðast vera mun fleiri en prestar, kokkar
og þjónar sem hafa á einn eða annan hátt
nokkra atvinnu af því að gera stóra daginn
sem eftirminnilegastan brúðhjónum og
veislugestum.
Þegar brúðkaupssýningin Já var haldin í
Smáralind í mars síðastliðnum mættu á
sjötta tug fyrirtækja til leiks. Salarleigur,
föndurbúðir, hárgreiðslustofur, bakarí,
skóverslanir, fatahönnuðir, blómaleigur og
fleiri og fleiri sýndu sig og Morgunblaðið
gaf út sérstakt blað í tengslum við sýn-
inguna. Brúðkaupsþátturinn Já er nú á
dagskrá Skjás eins þriðja sumarið í röð og
hlýtur mikið áhorf. Margir virðast tilbúnir
að bjóða þjónustu við brúðkaup. Dagurinn
stóri er talinn vera mikilvægur og til veisl-
unnar er jafnan vandað eins og kostur er.
Að sögn Elínar Maríu Björnsdóttur,
stjórnanda Brúðkaupsþáttarins Já og
framkvæmdastjóra sýningarinnar, komu á
milli 40 og 50 þúsund manns að skoða sýn-
inguna í Smáralind.
Það sem líklega er nýjast í þessum
„bransa“ eru nokkur konar gagnvirkar
hjálparhellur í formi vefsíða með öllum
mögulegum upplýsingum um brúðkaup. Á
vefnum Brúðkaup.is má til að mynda finna
fjárhagsáætlun fyrir brúðkaupsveislu,
tékklista fyrir verðandi brúðhjón og margt
fleira. Brúðkaupsvefur.is býður upp á svip-
aða þjónustu. Bókstaflega allt sem tengist
brúðkaupum er að finna á þessum vef-
svæðum, sem eru þó tiltölulega nýtilkomin.
Þriðjungur þjóðarinnar í veislunum
Samkvæmt tölum frá Hagstofu Íslands
gengu 1.619 pör í hjónaband á árinu 2002.
Mikill meirihluti hjónavígslna fara fram í
kirkju en 1.330 pör létu pússa sig saman í
kirkju á síðasta ári.
Þar sem langflestir ganga í hjónaband á
laugardegi (og við vitum að 52 vikur eru í
árinu) má segja að 30 hjón hafi verið vígð á
hverjum laugardegi í fyrra. Raunar er það
svo að langflestir gifta sig á tímabilinu
maí-ágúst þannig að dreifingin er langt frá
því að vera jöfn yfir árið. Að sögn Elínar
Maríu, sem hefur tekið þátt í undirbúningi
ótal brúðkaupa, má gera ráð fyrir að um
20–30 manns komi með einum eða öðrum
hætti að hverju brúðkaupi, jafnvel fleiri.
Gestafjöldi er vitanlega afar misjafn, en í
meðalbrúðkaupi (ef hægt er að tala um
það) eru gestir á bilinu 70–100 manns.
Stórar veislur eru þó algengari en áður var
og fjöldi gesta er oft á annað hundrað.
Til að reyna að gera sér í hugarlund
hversu margir koma að öllum brúðkaupum
í landinu er hægt að skjóta á að með-
alfjöldi gesta í hverri brúðkaupsveislu sé
85 manns og bæta svo við 20 manns sem
koma að veislunni sem atvinnurekendur.
Þar með erum við komin með 105 manns
sem á einn eða annan hátt taka þátt í
hverju brúðkaupi. Ekki vilja þó allir slá
upp veislu. Af þeim 1.619 pörum sem
gengu í hjónaband á liðnu ári má ef til vill
gera ráð fyrir að helmingur hafi slegið upp
veislu. Með því að margfalda með hundrað
kemur út tala í kringum 85 þúsund. Þótt
líkur séu á að hún sé of lág má gjarnan
nota hana til viðmiðunar. Tæpur þriðj-
ungur þjóðarinnar hefur þannig annað-
hvort gift sig, farið í brúðkaup eða selt
þjónustu til brúðhjóna á síðasta ári. Þótt
þessi tala sé raunar ekkert miðað við þann
fjölda sem gera má ráð fyrir að að mætt
hafi í afmæli einhvern tímann á árinu 2002,
Stóri dagu
Fjöldi hjónavígslna sveiflast með efnahagsástandi. Því meira
saman. Tæpur þriðjungur landsmanna fór með um 740 milljón
Ef þú giftist mér skal ég „gefa þér gull í tá og góða skó til
að dansa á…“ segir í kvæðinu. Eyrún Magnúsdóttir biður
engan um að giftast sér en henni virðist sem gullið og góðu
skórnir skipti miklu máli þegar halda á brúðkaupsveislu.