Morgunblaðið - 24.07.2003, Blaðsíða 2

Í
SKÝRSLU til sjávarútvegs-
ráðherra um þorskeldi á Ís-
landi, sem unnin er af Ólafi
Halldórssyni fiskifræðingi,
kemur m.a. fram að áhugi á
þorskeldi fer ört vaxandi á
Íslandi rétt eins og víða er-
lendis, t.d. í Noregi, Skot-
landi og Kanada. Í Noregi er jafnvel gert
ráð fyrir að framleiðsla þorskseiða verði
um 50 milljónir árið 2005 og framleiðsla
á eldisþorski verði allt að 150 þúsund
tonnum árið 2007.
Gert er ráð fyrir að matfiskeldi á
þorski fari fram í sjókvíum með sama
hætti og eldi á laxi. Þar sem norskar at-
huganir benda til að nauðsynleg arðsemi
náist ekki nema í stórum stöðvum með
tvö til þrjú þúsund tonna ársframleiðslu,
verður uppbygging þeirra og eignarhald
að vera í eigu sjávarútvegsfyrirtækja og
annarra einkafjárfesta sem hafa bol-
magn til umtalsverðra fjárhagslegra
skuldbindinga meðan á uppbyggingu
stendur. Þátttaka sjávarútvegsfyrir-
tækja er einnig mikilvæg í ljósi samlegð-
aráhrifa veiða, vinnslu og markaðssetn-
ingar þorskafurða.
Fram til fiskveiðiársins 2005/2006 hef-
ur sjávarútvegsráðherra til sérstakrar
ráðstöfunar aflaheimildir sem nema ár-
lega 500 lestum af óslægðum þorski.
Þessum aflaheimildum skal ráðstafað til
tilrauna með áframeldi á þorski í sam-
ráði við Hafró.
Samkvæmt upplýsingum úr bæk-
lingnum Veiðar og áframeldi á þorski í
sjókvíum, sem er unnin fyrir samstarfs-
verkefni sjávarútvegsráðuneytisins,
sjávarútvegsdeildar Háskólans á Akur-
eyri, Hafrannsóknastofnunarinnar og
sjávarútvegsfyrirtækja, eru aðstæður til
sjókvíaeldis á þorski hér við land viðun-
andi frá vori til hausts en „[h]insvegar
snýst málið við þegar eldistíminn þarf að
vera lengri og stunda þarf eldið yfir vetr-
armánuðina“. Talsverð hætta er á und-
irkælingu og jafnvel lagnaðarís. Þegar
skoðaðar eru tölur yfir meðalhitastig
sjávar á ýmsum stöðum á Íslandi kemur
í ljós að hann er hæstur í Vestmanna-
eyjum, 8̊C (6–11̊C). Í bæklingnum kem-
ur fram að aðstæður eru tiltölulega erf-
iðar til sjókvíaeldis hér við land m.a.
vegna lágs sjávarhita. Hitastig sjávar er
talsvert lægra hér við land en víðast í t.d.
Noregi og Skotlandi.
Kvíin hans Keikós hýsir þorska
Starfsmenn fyrirtækisins Kvíar ehf. í
Vestmannaeyjum eru um þessar mundir
að prófa sig áfram með áframeldi þorsks
í kví í Klettsvík í Heimaey. Kvíin sú var
mikið í fréttum fyrir nokkrum misserum
því ekki ófrægari skepnu en háhyrn-
ingnum Keikó þóknaðist að notast við
kvínni er fiskurinn losaður úr kassanum
með rennu. Í kassanum er falskur botn
sem er hífður upp þannig að fiskurinn
leitar upp þar sem hann endar í rennu
sem fleytir honum yfir í kvína. Áður en
fiskurinn berst í rennuna er hann flokk-
aður, fiskur sem lítur illa út, er dauðvona
eða jafnvel dauður er handtíndur frá og
honum landað sem meðafla.
„Við erum að veiða fiskinn á 30 faðma
dýpi að jafnaði (55 metrar) og þegar fisk-
ur er dreginn upp af svo miklu dýpi verð-
ur hann fyrir miklum þrýstingsbreyting-
um,“ segir Sverrir Haraldsson. „Hann
er mjög slappur og getur ekki synt og
leitar niður á botn á meðan hann er að
jafna sig, sem getur tekið nokkra daga
og jafnvel rúma viku.“
Sverrir segir að sundmaginn rifni oft í
fiskinum við þrýstingsbreytinguna en
nái að gróa með tímanum, alltaf drepist
þó eitthvað, en þegar fiskurinn fari að
braggast taki hann að synda og átta sig á
umhverfinu i kvínni. Það taki
tíma að venja hann á fóð-
ur en ef það takist sé
hann í nokkuð góð-
um mál-
um.
Fyrstu vikuna,
jafnvel tvær, eftir veiðina tekur
fiskurinn ekki fóður. Tværtil þrjár vikur
tekur fyrir hann að komast í fulla fóðrun.
Fóðurkostnaður mun lægri
„Við byrjuðum að gefa honum loðnu og
fóðrum hann núna á síld,“ segir Sverrir.
„Við höfum mjög góða aðstöðu hér í Eyj-
um upp á það að gera að við höfum að-
gang að fersku fóðri stóran hluta ársins.
Yfir veturinn eru loðnuveiðarnar og á
sumrin eru það síldveiðarnar. T.d. er síld
veidd núna alveg hérna við Eyjar þannig
að við getum farið á hverjum morgni og
sótt okkur ferska síld úr skipunum,“ seg-
ir hann.
„Bæði er mjög gott að fá ferskt fóður,“
útskýrir Sverrir, „og eins er það miklu
ódýrara en ef við keyptum fryst fóður
annars staðar frá. Það hefur mikil áhrif á
lækkun fóðurkostnaðar. Ætli við lækk-
um ekki fóðurkostnað um tvo þriðju þeg-
ar við getum nýtt þetta ferska fóður.“
Kvíin í Klettsvík er átta metrar að
dýpt og botndýpið er um 12,5 metrar að
meðaltali á fjöru. Aðstæður þarna eru
mjög góðar til þorskeldis að sögn Sverr-
is. Þar ræður miklu tiltölulega hár en
hana áður en hann tók sig til og flutti bú-
ferlum til Noregs.
Sverrir Haraldsson, sem er hvort
tveggja með BS-gráðu í sjávarútvegs-
fræðum og viðskipta- og rekstrarfræð-
um frá Háskólanum á Akureyri, er fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins.
„Hún er tvískipt núna, þannig að við
erum með tvö búr í einni kví, eina flotein-
ingu og tvo netpoka í henni.“ Sverrir
segir að eins og er sé ekki stærðarflokk-
að á milli kvínna en stefnt sé að henni
seinna meir. Ekki sé aðstaða til þess í
upphafi.
„Við erum í áframeldi þorsks sem
þýðir að við veiðum til þess að ala hann
áfram að heppilegri sláturstærð. Og
núna erum við með dragnótabát, Birtu
VE 8, sem veiðir fyrir okkur hérna við
Eyjar.“ Báturinn er sérstaklega útbúinn
fyrir þessar veiðar. Í lestinni er sérstak-
ur kassi, sem nær upp fyrir lestarlúg-
una, til þess að flytja lifandi fisk. Við
kassann eru öflugar dælur sem dæla
stöðugt sjó í gegnum hann þannig að það
sé nægilegt súrefni fyrir fiskinn.
Súrefnisnotkun er mismunandi eftir
stærð fisksins og hitastigi sjávar en súr-
efnisinnihald sjávar lækkar með hækk-
andi hitastigi. Fyrst eftir veiðina er
súrefnisnotkun fisksins mikil
vegna streitu og er því sérstak-
lega mikilvægt að tryggja nægi-
legt rennsli.
Vandasamar veiðar
Rúm fimm tonn af sjó komast í kassann
og mest er hægt að setja um það bil eitt
tonn af lifandi fiski í hann. Öll hreyfing
er til hins verra, segir Sverrir, og ef eitt-
hvað er að veðri geta menn búist við
meiri afföllum. „Fiskurinn er mjög við-
kvæmur fyrir öllu hnjaski bæði við veið-
arnar og í flutningi,“ segir Sverrir.
„Við förum stutt út, þrjú korter til
klukkutími í stím á sjö mílunum á Birtu,“
segir Agnar Guðnason, sem leysir af sem
skipstjóri á Birtu VE í fjarveru Valdi-
mars Hafsteinssonar, skipstjóra og eig-
anda. „Við veiðum á 30–40 faðma dýpi í
dragnót og tökum svona 500–700 fiska í
tankinn um borð áður en við förum í
land. Þá drepst ekki mikið af fiskinum.
Meðaflinn, ýsa, koli, steinbítur og annað,
fer á markaðinn.“ Meðalvigt fisksins
sem fer í kvína er 2,2–2,4 kíló, segir Agn-
ar. „Það þýðir ekkert að sækja þorskinn
dýpra, þá kemst loft í hann og mikil afföl
verða. En hann er ótrúlega seigur miðað
við meðferðina sem hann fær. Þetta er
seigt kvikindi,“ segir Agnar.
Báturinn fer út snemma á morgnana
og kemur allt að þrisvar yfir daginn til að
losa fiskinn til þess að hann sé ekki of
lengi í kassanum og magnið verði ekki of
mikið í honum. Þegar báturinn kemur að
Þorskurinn er veiddur í dragnót á um þrjátíu faðma dýpi og settur í ker um borð í Birtu VE þar sem hann svamlar í sjó þar
Áframeldi þors
Tilraunaeldi Kvíar ehf. í Vestmannaeyjum í fullum gangi
Fyrirtækið Kví ehf. í Vestmannaeyjum er í eigu nokkurra núverandi og fyrr-
verandi útgerðarmanna. Hugur þeirra stendur til að ala þorsk, sem veiddur
er úti fyrir Eyjum, í kvíum þar til hann nær heppilegri sláturstærð. Árni Hall-
grímsson kynnti sér veiðarnar og eldið, sem eru hvort tveggja erfið og vanda-
söm. Einnig verða gerðar rannsóknir á aðstæðum til eldis og á vexti fisksins.
2 C FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ








































































































NÚR VERINU VÉLBÁTURINN Guðdís KE 9
var sjósettur 16. júlí sl. í Sand-
gerði. Eigandi og skipstjóri er
Sigurður Friðriksson útgerð-
armaður.
„Ég var að kaupa þennan bát
sem hét áður Jónína ÍS 140 og
var á Bolungarvík. Hann er 9
brúttótonn með 450 hestafla
Yanmar-vél og ágætlega búinn
tækjum,“ segir Sigurður. „Ég lét
Plastverk í Sandgerði lengja
hann um 1,15 metra og taka hann
allan í gegn þegar ég keypti hann
en báturinn er rúmlega þriggja
ára, sjósettur í nóvember 1999.“
Sigurður segir að Guðdísin sé
bátur númer tvö hjá sér. „Ég á
fyrir Guðfinn, sem ég lét smíða í
fyrra hjá Bátasmiðju Guðgeirs á
Akranesi. Guðdís er líka smíðuð á
Akranesi, hjá bátastöðinni
Knerri.“ Bátarnir eru báðir úr
plasti.
– Þú fékkst prest um borð eftir
sjósetninguna, ekki satt?
„Jú, ég vildi fá prest í þennan
bát áður en ég byrjaði að róa á
honum. Ég vildi láta reyna á það
því ég hef lent í hinum og þessum
skakkaföllum með báta áður.“
Báturinn er útbúinn á línuveið-
ar og handfæri og þeir verða
tveir á, Sigurður og Jóhannes
Sigurðsson vélstjóri.
„Ég hef verið að fá mér kvóta á
bátana, er kominn með eitthvað
um tvö hundruð og fimmtíu
þorskígildi á þá til samans. Ég
hætti í stóra kerfinu um áramótin
síðustu, seldi þá Guðfinn KE 19.
Ég er sem sagt að söðla um, fer í
krókakerfið á fullu og línuíviln-
unina sem er fyrirhugað að
verði,“ segir Sigurður sem fer
ekki fögrum orðum um byggða-
kvótann: „Ég er að vonast til þess
að hún verði svolítið rífleg, línu-
ívilnunin, og að það verði hætt
með þetta byggðakvótarugl.“
Séra Karl V. Matthíasson blessaði bæði skip og áhöfn. Honum á hægri hönd er Sig-
urður Friðriksson skipstjóri og Jóhannes Sigurðsson vélstjóri hinum megin.
Ný Guðdís til Keflavíkur
Hin nýja Guðdís KE liggur utan á Guðfinni KE.

 





   

 











  

  

 
 
 

 

!" 
# 


$

 

% 
 

   


&  

  

$ 
 

# 
' 
 

(
 
 

)  

*  
  *
  +,  

-.  

 

!

 


(  
  (!

*#  
 

 
/
  
  

0 


 

   
 

&!


1 

1






/#


 
-








 
 




 *
#
 



 2
* 
# 
 

3
 #


0














 


 

 



    
 

 






    !























"#
$#
$
$!
""
%#!


 


&' (
)  * 
 
& + * 

,
 *  

- 
. 




















 













 
 


 



!


"





EB OG Grænlendingar eru að
ganga frá samkomulagi sem leiðir til
þess að sambandið hætti að greiða
fyrir veiðileyfi á fiski sem ekki
veiðist vegna slæmrar stöðu viðkom-
andi fiskistofna, svokölluðum papp-
írsfiski.
Möguleikar Evrópusambands-
skipa verða auknir til veiða á þeim
fiskistofnum sem taldir eru standa
vel. Þar á meðan grálúðu, hvítlúðu og
rækju. Þá fær EB krabbaveiðikvóta
að undangengnum rannsóknum.
Loks mun EB stunda fiskirann-
sóknir á tegundum eins og smokk-
fiski, skeljum, djúpsjávartegundum
og loðnu. Leiði þessar rannsóknir til
þess að hægt verði að stunda veiðar
fær sambandið helming kvótans.
Gengið verður frá greiðslu vegna
veiða EB-skipa um næstu áramót.
Heildarupphæðin, sem renna mun til
Grænlands, verður um 2,8 milljarðar
íslenzkra króna, en um þriðjungi
þess verður varið til enduruppbygg-
ingar í sjávarútvegi landsins. Breyt-
ingarnar munu taka gildi í upphafi
næsta árs. EB-skipin munu verða
frá Þýzkalandi, Danmörku, Bret-
landi, Svíþjóð, Spáni og Portúgal.
Hætta að greiða
fyrir pappírsfisk