Morgunblaðið - 10.08.2003, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VANDINN við Pólland erekki bara atvinnuleysið.Launin eru svo lág aðjafnvel vinnandi fólk áerfitt með að draga fram
lífið. Eftir að hafa lokið námi í fiðluleik
við tónlistarakademíuna blasti því
ekki beinlínis við mér björt framtíð í
Póllandi. Ég talaði við Mögdu og end-
irinn varð sá að ég bað pabba minn á
Akureyri að athuga hvort hann gæti
útvegað mér einhvers staðar vinnu.
Við vorum ekkert endilega að hugsa
um Ísland – vildum bara fá tækifæri
til að lifa sómasamlegu lífi einhvers
staðar í heiminum,“ segir Marcin
Lazarz, fiðluleikari og tónlistarkenn-
ari á Akureyri, alvarlegur í bragði.
Við sötrum pepsí við eldhúsborðið í
notalegu eldhúsinu við Laxagötu 4.
Marglit bárujárnsþökin blasa við út
um risgluggann til vesturs. Marcin er
spurður að því hvernig standi á því að
hann eigi pabba á Akureyri. „Pabbi
flutti til Íslands fyrir 15 árum og er
því löngu orðinn öllum hnútum kunn-
ugur á Íslandi. Hann var heldur ekki
lengi að útvega mér vinnu hérna. Ég
var farinn að kenna við tónlistarskól-
ann í Grundarfirði, leika á fiðlu með
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands og í
sinfóníu á Akureyri haustið 2000.“
Magdalena Osuch tannfræðingur
flutti til Íslands hálfu ári á eftir eigin-
manni sínum. „Við erum frá Katowice
í Suður-Póllandi,“ upplýsir hún. „Rétt
hjá Kraká,“ bætir hún við augljóslega
vön því að upplýsa fáfróða Íslendinga
um legu heimaborgar þeirra Marcin.
„Ég lauk námi í tannfræði árið 1998.
Eins og Marcin segir var ekki um
auðugan garð að gresja með vinnu í
Póllandi. Við vorum því bæði staðráð-
in í að freista gæfunnar í útlöndum
eftir að Marcin lauk sínu námi. Ég
kom hingað á eftir honum í janúar ár-
ið 2001,“ segir hún og seilist í hönd
Marcin. „Við giftum okkur svo í febr-
úar árið 2001.“
Magdalena og Marcin tala bæði
mjög góða íslensku. Þau segjast þó
lítið hafa gert af því að stunda form-
legt nám. „Við vinnum bæði þannig
störf að við verðum að geta talað ís-
lensku. Krakkarnir í skólanum eru
fínir kennarar. Við eru bæði nýbúin
að standast próf í íslensku fyrir út-
lendinga. Prófið eða 150 tíma ís-
lenskunámskeið er eitt af skilyrðun-
um fyrir því að fá ótímabundið
búsetuleyfi hér á landi.“
Íslendingar of fáir
Þegar Magdalena fluttist til Ís-
lands hafði Marcin fengið afleysing-
arstöðu tónlistarkennara við Tónlist-
arskóla Akureyrar. Magdalena á ekki
að baki jafn jákvæða reynslu af ís-
lenskum vinnumarkaði. „Eftir að hafa
verið atvinnulaus í nokkra mánuði
fékk ég vinnu í þvottahúsi vorið 2001.
Ég starfaði þar í hálft ár eða þar til
þvottahúsið fór á hausinn og starfs-
mennirnir misstu vinnuna,“ rifjar
Magdalena upp. „Ég var svo tæpa 4
mánuði án vinnu. Fyrstu 2–3 mánuð-
ina var ég á Akureyri og svo var ég
mánuð í Póllandi áður en ég fékk
vinnu hjá Tannlæknastofu Egils.“
Magdalena er spurð að því hvernig
Pólland hafi komið henni fyrir sjónir
eftir veruna á Akureyri. „Allt öðruvísi
en áður,“ segir hún hugsi. „Ég varð
allt í einu mun meðvitaðri um nei-
kvæðu hliðar Póllands, t.d. mann-
mergðina á götunum, glæpina og alla
fátæktina. Hér sér hið opinbera um
að enginn svelti. Á meðan ég var í Pól-
landi fannst mér fátæktin blasa við úr
öllum áttum. Stóru fátækrahverfin
urðu allt í einu mun áþreifanlegri en
áður. Úti var allt eitthvað svo óhreint
miðað við Ísland – miðað við Akureyri
á ég við. Ég get eiginlega ekki dæmt
um Reykjavík.“
„Reykjavík er ekki næstum eins
hrein og Akureyri. Borgir hafa samt
sína kosti miðað við bæi. Ég sakna
þess stundum að geta ekki bara horfið
inn í mannfjöldann eins og í stór-
borg,“ bætir Marcin við og er spurður
að því hvort þau hafi einhvern tíma
velt því fyrir sér að flytja til Reykja-
víkur. „Nei, eiginlega ekki. Aðalkost-
urinn við Reykjavík er að þar værum
við nær millilandaflugvelli heldur en á
Akureyri. Akureyri er bara miklu ró-
legri. Nei – veistu, ég held að við flytj-
um ekki til Reykjavíkur.“
Almennt segist Marcin vera þeirr-
ar skoðunar að íslenskt samfélag
þyrfti að vera fjölmennara. „Þessi litli
markaður hefur ekki nægilega burði
til að halda uppi fjölbreytilegu úrvali,
t.d. á tónlistarsviðinu og á vinnumark-
aðinum. Ef Íslendingar væru svona 2
milljónir myndi fjölbreytileikinn
örugglega aukast fyrir utan að kostn-
aður af samfélaginu myndi deilast á
fleiri.“
Hægt að lifa sómasamlega
Marcin segir óneitanlega ýmsa
kosti við Ísland. „Hér getur fólk lifað
sómasamlegu lífi á laununum sínum.
Íslendingar eru heldur ekki eins við-
kvæmir í skapinu og Pólverjar. Við
getum stundum verið svo fljótir upp,“
viðurkennir hann og brosir. „Hér er
heldur ekki jafn hættulegt að vera
einn á ferli eins og í mörgum stærri
borgum úti í heimi,“ bætir Magdalena
við. „Við vorum í heimsókn hjá vina-
fólki okkar í Bretlandi um daginn.
London er rosalega hættuleg borg.“
Marcin leggur áherslu á að þau
Magdalena séu ánægð á Íslandi. Ís-
lendingar hafi yfirleitt reynst þeim
vel og þau eigi marga góða íslenska
vini. Hann verður þó að viðurkenna
þegar á hann er gengið að Ísland hafi
galla rétt eins og kosti. „Veðrið getur
náttúrlega verið alveg ömurlegt þótt
við séum heppin núna,“ segir hann.
„Maturinn er verri en í Póllandi og
samskiptin á milli fólks ekki nærri því
eins opin. Íslendingar virðast ekkert
sérstaklega mikið gefnir fyrir að
blanda geði við aðra, a.m.k. ekki
ókunnuga. Þið eruð stundum svolítið
kuldaleg á yfirborðinu,“ segir hann
sposkur á svip.
Gengið á réttindi útlendinga
„Almennt held ég að fæstum þyki
jákvætt að útlendingar setjist að í
þeirra landi. Íslendingar eru engin
undantekning frá þeirri reglu. Fáir
sjá eitthvað jákvætt við framlag út-
lendinga til samfélagsins. Algengara
er að heimafólkið fari í vörn af ótta við
að aðkomufólkið taki eitthvað frá
þeim, t.d. vinnuna,“ segir Marcin og
bætir við að þar af leiðandi hafi hann
heldur ekki búist við að þau frekar en
aðrir útlendingar fengju sérstaklega
jákvæðar viðtökur á Íslandi. „Engu
að síður hefur komið mér á óvart
hversu algengt virðist vera að íslensk-
ir vinnuveitendur notfæri sér lélega
íslenskukunnáttu erlendra starfs-
manna sinna til að ganga á lögbundin
réttindi þeirra. Ég þekki því miður
alltof mörg dæmi um að vinnuveitend-
ur greiði erlendum starfsmönnum
sínum lægri laun en innlendum, segi
þeim ekki frá því að þeir eigi heimt-
ingu á að fá menntun sína metna til
launa og áfram mætti telja.“
Marcin er spurður að því hvað ann-
að hann telji að betur mætti fara í ís-
lensku samfélagi. „Íslensk stjórnvöld
mættu gera meira til að hvetja unga
Íslendinga til að mennta sig. Heima í
Póllandi velur ungt fólk um að fara í
framhaldsnám eða herinn. Fæstum
finnst ákjósanlegt að gegna herþjón-
ustu og því er talsvert algengt að ungt
fólk haldi áfram námi. Hér hef ég
heyrt að atvinnuleysi sé mest meðal
ungs fólks á aldrinum 17 til 22 ára. Án
þess að ég sé endilega að mæla með
því að Íslendingar komi sér upp her
finnst mér að hvetja þyrfti þennan
hóp sérstaklega til að nota tímann til
að mennta sig,“ segir Marcin. „Mér
finnst líka ósanngjarnt að halda því
fram að útlendingar steli vinnunni af
Íslendingum þegar staðreyndin er að
útlendingar vinna yfirleitt þá vinnu
sem Íslendingar vilja ekki vinna, t.d.
fiskvinnu þar sem greidd eru lág-
markslaun.“
Marcin er spurður að því hvort
hann hafi sjálfur orðið fyrir barðinu á
kynþáttafordómum á Íslandi. „Já og
nei,“ svarar hann. „Stundum hef ég á
tilfinningunni að ég sé litinn hornauga
af því að ég sé útlendingur og þá lang-
ar mig til að svara á móti: „Það er ekki
mér að kenna að Pólland er fátækt
land. Það er ekki mér að kenna að ég
þurfti að leita hingað til að geta séð
fyrir mér eins og manneskja.“
DVD hefur oft vinninginn
Marcin og Magdalena eru í sum-
arfríi þegar viðtalið er tekið. Magda-
lena segir að þau hafi byrjað á því að
fara til Bretlands og dvelja í tvær vik-
ur hjá pólskri vinkonu sinni og bresk-
um eiginmanni hennar í London. Af-
ganginn af fríinu ætli þau að nota til
að ferðast innanlands og slappa af.
„Við eigum auðvelt með að ferðast því
að við eigum okkar eigin bíl og förum
stundum á honum til vina okkar á
Hvammstanga og Húsavík. Við urð-
um reyndar fyrir því að keyrt var á
bílinn kyrrstæðan um daginn. Hann
er aðeins beyglaður þó að hann sé
ökufær. Ég hef mjög gaman af því að
skoða landið á bílnum,“ segir hún. „Á
sumrin,“ bætir Marcin við. „Á vet-
urna er maður bara inni og einbeitir
sér að því að drepast ekki úr þung-
lyndi,“ segir hann og kímir.
Af öðrum áhugamálum segir
Magdalena að þau hafi gaman af því
að horfa á kvikmyndir af DVD-disk-
um. „Þótt okkur þyki gaman að fara í
bíó eiga myndir á DVD-diskum oft
vinninginn. Ekki endilega af því að
myndirnar séu svo miklu betri en í bíó
eða á spólum heldur af því að þá get-
um við oft horft á myndirnar með
pólskum texta,“ segir hún. „Við förum
líka stundum í helgarferðir til Reykja-
víkur, t.d. á tónleika,“ heldur Marcin
áfram og er spurður að því hvort hann
eigi aðeins við sígilda tónleika. „Nei,
nei,“ svarar hann. „Við förum venju-
lega á eitthvað léttara þegar við
bregðum okkur til Reykjavíkur –
dansteknó eða eitthvað svoleiðis.“
Marcin ítrekar að hann einskorði
sig ekki við sígilda tónlist. „Ég spila
allt,“ segir hann. „Ég get nefnt að ég
hef spilað í tríói með Bassa (Birni Þór-
arinssyni) hjá Músikþjónustu Norð-
urlands og Siggu, konunni hans, á
böllum á Akureyri, Dalvík og svo ein-
hvers staðar á sveitaböllum úti í sveit.
Ég spila á rafmagnsfiðlu, Bassi á
hljómborð og Sigga syngur,“ segir
hann og Magdalena hristir höfuðið
þegar hún er spurð að því hvort hún
fari með á böllin. „Nei, ég vil frekar
vera í rólegheitum heima.“
Marcin og Magdalena segjast
sakna mest fjölskyldna sinna og vina í
Póllandi. „Magdalena saknar foreldra
sinna og bróður í Póllandi. Ég sakna
mest mömmu og móðurbróður míns.
Þau eru bæði tónlistarfólk eins og ég.
Mamma spilar á píanó og móðurbróð-
ir minn á trompet,“ segir Marcin. „Við
söknum líka Shivu,“ bætir Magdalena
við. „Já,“ segir Marcin. „Shiva er litla
tíkin okkar í Póllandi. Nafnið er
reyndar ekki pólskt heldur nafn á ind-
verskum guði. Við vorum búin að taka
ákvörðun um að fá hana til okkar og
safna fyrir 150.000 kr. kostnaði við
flutninginn þegar runnu á okkur tvær
grímur. Við fréttum nefnilega að hún
þyrfti að vera 3 mánuði í litlu búri í
einangrunarstöð áður en hún kæmist
til okkar. Við fórum út í einangrunar-
stöð til að kanna aðstæður dýranna og
ákváðum í framhaldi af heimsókninni
að hætta við að fá hana til okkar hing-
að. Við getum ekki boðið Shivu okkar
upp á að hírast í þrjá mánuði við þess-
ar aðstæður og svo skilst okkur að við
verðum að fá samþykki allra í húsinu
fyrir því að vera með hund. Shiva
kemur því ekki til okkar í bráð,“ segir
Marcin og tími er kominn til að kveðj-
ast.
Marcin og Magdalena eru að fara
að skoða aðra leiguíbúð. Þau eru búin
að missa íbúðina við Laxagötu og
verða að finna aðra með hraði. Blaða-
maður kveður með handabandi og
heldur út í glampandi sólskinið á Ak-
ureyri.
Útlendingar taka ekki
vinnu frá Íslendingum
Hjónin Marcin Lazarz fiðlu-
leikari og Magdalena Osuch
tannfræðingur tóku sig upp
og fluttu frá Póllandi til Ís-
lands fyrir tæpum þremur
árum. Þau sögðust í samtali
við Önnu G. Ólafsdóttur
ekki hafa séð fram á að geta
séð fyrir sér með sóma-
samlegum hætti í Póllandi.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Marcin og Magdalena eru ánægð á Íslandi. Þau segja Íslendinga yfirleitt reynast sér vel og eigi marga góða íslenska vini.
ago@mbl.is

Opinbert heiti lýðveldisins Póllands er Polska Rzeczpospolita.

Pólland var stofnað um miðbik 10. aldar. Blómaskeið þjóðarinnar var
á 16. öld. Efnahagslegir erfiðleikar leiddu til myndunar óháðra verka-
lýðsfélaga á áttunda áratug 20. aldarinnar. Verkalýðsfélögin samein-
uðust í verkalýðssambandinu Samstöðu skömmu síðar. Eftir mikla
umbrotatíma vann Samstaða stórsigur í frjálsum kosningum vorið
1989.

Þegar vatnakarfar fara að sprikla í baðkarinu kætast litlu börnin í
Póllandi því þá vita þau að jólin eru að nálgast. Pólverjar vita nefni-
lega fátt betra en að gæða sér á vatnakarfa í faðmi fjölskyldunnar
yfir jólahátíðina. Fisksalar selja vatnakarfann lifandi, kaupendurnir fá
fiskinn í plastpoka, hlaupa með hann heim og sleppa honum síðan í
baðkarið. Þrátt fyrir kvabb í börnum um að vatnakarfanum sé þyrmt
er hann rotaður og matreiddur á aðfangadag. Ýmislegt meðlæti
fylgir þessu hnossgæti, t.d. kál og sveppir.

Rúmar 38,6 milljónir manna búa í Póllandi. Pólverjar eru 97,6%,
Þjóðverjar 1,3%, Úkraínubúar 0,6% og Hvítrússar 0,5%.
Pólverjar hafa búið við erfitt efnahagsástand undanfarin ár. Um 18%
þjóðarinnar lifa undir fátæktarmörkum.

Pólland þekur yfir 312.685 fkm landsvæði. Þar af eru 8.220 fkm
vatn. Helsta náttúruváin eru flóð.

Um 4% Pólverja stunda landbúnað, 35% iðnað og 61% þjónustu.
Atvinnuleysi er um 17%. Helstu útflutningsvörur Pólverja eru vélar,
farartæki, eldsneyti og orka.

Hér á landi eru bæði til Félag Pólverja og Vinafélag Pólverja og Ís-
lendinga.

Pólverjar eru fjölmennasti hópur útlendinga á Íslandi. Hér á landi
bjuggu 1.810 pólskir ríkisborgarar 31. desember árið 2002. Danir á
Íslandi voru á sama tíma 898 og Þjóðverjar 610. Aðrir hópar eru fá-
mennari. Alls eru 1.950 íbúar á Íslandi fæddir í Póllandi.
Vissir þú að …
Dýrmætt framlag