Morgunblaðið - 10.08.2003, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
IÐ verðið að drífa ykkur, við
erum að falla á tíma,“ hróp-
ar Sigurður Pétursson skip-
stjóri. Það fjarar hratt út og
hann rekur á eftir fólkinu.
Honum líst ekki á að dvelja
mínútunni lengur við
bryggjuna en nauðsyn kref-
ur. „Þið verðið að synda
smá,“ bætir hann við og
hlær. Ég horfi á ferðafélaga mína renna sér eftir
landfestinni og sveifla sér niður í bátinn. Það eru
varla meira en 50 sentimetrar niður á botn og ég
býst við að bátinn taki niðri þá og þegar.
„Það rétt hafðist,“ segir Sigurður og siglir Ei-
ríki rauða út á meira dýpi. Stöku ísjakar mara í
sléttum sjónum og sólin skín í heiði. Veðrið gæti
varla verið betra, en samt segir kuldinn til sín á
sjónum. Það setur að manni hroll þegar setið er
hreyfingarlaust í bátnum. Framundan er rúm-
lega klukkutíma sigling að pínulitlu þorpi, Serm-
iligaaq í samnefndum firði á austurströnd Græn-
lands. Varla meira en nokkrir tugir húsa, sem
standa á brattri og berangurslegri klettaströnd.
Á leiðinni hvarflar hugurinn aftur að atvikinu við
bryggjuna. Ekki á hverjum degi þar sem liggur
við að maður strandi á bát utan alfaraleiðar og
óvíst um hjálp fyrr en eftir dúk og disk.
Við erum sjö saman í þessari ferð, auk mín eru
Ragnar Axelsson ljósmyndari, leiðsögumenn-
irnir Leifur Örn Svavarsson og Andrea Burg-
herr. Þrír franskir blaðamenn eru líka með í för,
þeir Philippe Descamps, Fredreric Revain og
Cyril Azouvi.
Snemma þennan morgun lögðum við upp frá
Kuummiit, þar sem Sigurður Pétursson býr
ásamt grænlenskri konu sinni, Mörtu.
Áður en við yfirgáfum þorpið gengum við um
göturnar, og heilsuðum upp þorpsbúa, börn og
gamalmenni. Grænlensku krakkarnir eru hressir
með eindæmum og reyndar fullorðna fólkið líka.
Þarna hittum við hinn 72 ára gamla Ulrik Manig-
uldaq, meðhjálpara sem hengdi upp fisk í róleg-
heitum og var hvers manns hugljúfi. Hann tók
loforð af okkur blaðamönnunum sem umkringdu
hann, að senda honum umfjöllunina.
Fljótgengið út í ósnortna náttúru
Við héldum síðan út úr þorpinu og gengum á
eitt bæjarfellið í nágrenninu. Það er fljótgengið
út í ósnortna náttúru og litlar víkur og vogar
heilla mann á augabragði. Hægt er ganga enn
lengra inn með ströndinni, en við tókum stefnuna
upp á við og síðan niður af fellinu um skemmti-
lega krókastíga yfir fannir og mela uns við lent-
um niðri í bæ aftur, glorhungruð. Við gistum
heima hjá Sigurði og fengum hann til að sigla
með okkur næstu daga um ísilagða firðina á
Ammassalik-svæðinu.
Að kunna að sigla í ís skiptir grænlenska sjó-
farendur höfuðmáli og Sigurður er enginn veifi-
skati í þeim efnum, enda kallaður „Ísmaðurinn“
eftir háskaför á báti sínum Leifi Eiríkssyni í
gegnum gríðarlegan hafís frá Suður-Grænlandi
norður að Kuummiit fyrir nokkrum árum.
Þarna um morguninn heima hjá Sigurði vakna
ég eldsnemma, jafnvel á undan sleðahundunum
sem geymdir eru úti daga og nætur og byrja að
góla um fimmleytið. Sleðahundarnir grænlensku
voru annars það fyrsta sem greip athygli mína
þegar ég lenti í Kulusuk daginn áður. Þeir eru
hafðir í keðjum óslitið yfir sumartímann og ekki
leystir fyrr en vetrar og Grænlendingarnir draga
fram sleðana. Þetta eru oft fjári sterkar skepnur
og harðar af sér. Mér skildist fljótt að þetta eru
engin gæludýr, þótt hvolparnir geti brætt hjarta
manns á augnabliki. Þeir mega ganga lausir fram
að sex mánaða aldri en eftir það er vissara að
tjóðra þá, ellegar eru þeir skotnir af hundaeft-
irlitsmönnum hvar sem til þeirra sést. Og Græn-
lendingarnir gæta þess vel að hundarnir sleppi
ekki, hafa þá oftast í löngum keðjum og gefa
þeim að éta tvisvar eða þrisvar í viku. Hundarnir
verða samt að geta náð í vatn og eru því geymdir
við læki eða polla inni í þorpunum.
Vakna á undan sleðahundunum
Ekkert gól heyrist inn um opinn gluggann
þegar ég vakna og mér finnst það boða gott að
vera á undan sleðahundunum að rifa augun.
Þessi dagur á eftir að verða viðburðaríkur og nú
þegar ég hugsa til baka gleymist aldrei sú sjón
sem blasti við mér þegar við sigldum út Amm-
assalik-fjörðinn um morguninn. Hvassbrýndir
fjallstindar umluktu fjörðinn, víða var snjór í
fjöllum og sjórinn alsettur ísjökum, stórum og
smáum. Það er kalt á útstíminu og ég er í flestum
mínum flíkum. Ég horfi á hvern tindinn á fætur
öðrum og hugsa með mér hvort ég gæti klifið þá.
Sennilega fæsta. Sama er uppi á teningnum þeg-
ar við lendum við bryggjuna við Igateq eftir
tveggja tíma siglingu. Það er orðið blússandi
heitt þegar við klifrum upp á bryggjuna og Sig-
urður minnir okkur á að við höfum í mesta lagi
klukkutíma til að skoða okkur um áður en fari að
fjara. Þarna byggði Bandaríkjaher flugvöll árið
1942 og starfrækti hann til stríðsloka. Það var
víst gott að lenda vélum hér vegna hagstæðra
vinda, en nú er Snorrabúð stekkur og ryðgaðar
olíutunnur í þúsundatali ásamt trukkum og öðru
drasli segja sína sögu um viðbúnað í stríði. Nú
stendur til að hreinsa svæðið og fjarlægja þessar
stríðsminjar sem gætu út af fyrir sig sómt sér vel
á staðnum ef það heillegasta yrði skilið eftir og
upplýsingaspjöld sett upp. Gamlir Dodge-
trukkar í röðum, vélarlausir og með brotnar lukt-
ir eru eins og draugar úr fortíðinni. Þeir gætu
verið ágætir safngripir við hliðina á flugskýli á
staðnum, sem er nýhrunið, sennilega í einhverju
stórviðrinu. Við göngum á milli bílanna og eftir
flugbrautinni gömlu og hoppum á milli olíutunna
í gríðarlegum stæðum. Í bátnum bíður Sigurður
og klukkan tifar. Það er að fjara út og vissara að
fara að koma sér. „Það rétt hafðist,“ segir Sig-
urður þegar allt er um garð gengið. Okkur tekst
þokkalega að sveifla okkur niður í bátinn og síð-
an er gefið í með útfallinu.
Þegar ljóst er að við erum ekki strönduð, dreg-
ur Sigurður fram grænlenskan mat af ýmsu tagi.
Hráan náhval hef ég aldrei smakkað fyrr en
finnst hann bara ágætur. Þetta er c-vítamínrík
fæða, svona nýtt hrámeti og smakkast vel með
smákryddi. Þurrkaða loðnu smökkum við líka,
þurrkað selkjöt og bleikju. Ég bít hausinn af
loðnu og horfi tyggjandi út á hafið. Það er mikil
harka í þessu landi finnst mér. Báturinn nuddast
utan í enn einn ísjakann og mjakar honum úr
vegi. Svona gengur þetta fyrir sig hér.
Næsti áfangastaður er Sermiligaaq, þorpið
sem kallað hefur verið sóðalegasta þorp Græn-
lands. Harður dómur, jú. Rusl úti um allt að
sögn. Vissulega er öðruvísi um að litast hér en á
Hellu eða Hvolsvelli, en draslaraskapurinn geng-
ur samt engan veginn fram af mér. Kannski var
þetta verra áður fyrr, þegar þorpsbúar höfðu
engin markmið í umhverfismálum en nú eru þeir
farnir að laga til í þorpinu. Við göngum í gegnum
þorpið eftir brattri götu sem liggur í gegnum
mannhæðarháan snjóskafl. Krakkar leika sér úti
ísherrans
Þegnar
í ríki
Sermiligaq er eitt hinna fámennu þorpa á austurströndinni og börn þar sem annars staðar eru allsendis ófeimin við útlendinga. En kannski eru Íslendingar ekki s
AUSTURSTRÖND Grænlands hefur hlotið sífellt
meiri athygli ferðaskrifstofa á liðnum árum og
Íslenskir fjallaleiðsögumenn (ÍFL) er ein þeirra
ferðaskrifstofa sem hefur verið að útvíkka starf-
semi sína á Ammasalik-svæðinu. ÍFL er 10 ára
um þessar mundir og hefur vaxið fiskur um
hrygg í starfsemi sinni sem felst einkum í fjalla-
ferðum á Íslandi, mest með útlendinga. Frá
stofnun ÍFL hafa liðsmenn fyrirtækisins verið að
kanna möguleika á útivist og náttúruskoðun á
Grænlandi og farið í reglulegar bakpokaferðir
með Íslendinga. „Við fórum hægt af stað á
Grænlandi og höfum verið með hefðbundna bak-
pokaferð á Ammassalik-eyju,“ segir Leifur Örn
Svavarsson fjallaleiðsögumaður hjá ÍFL „Þá höf-
um verið með gönguskíðaferðir um hverja páska
sem hafa heppnast gríðarlega vel. Núna langar
okkur að færa enn út kvíarnar og bjóða upp á
auðveldari gönguferðir. Í samvinnu við erlendar
ferðaskrifstofur erum við farnir að bjóða upp á
ferðir þar sem við höldum til í tjöldum og förum í
stuttar gönguferðir upp frá tjaldbúðunum. Síðan
færum við tjaldbúðirnar yfir á annan fallegan
stað og förum í gönguferðir þaðan. Þennan
ferðamöguleika ætlum við að þróa í sumar með
frönskum og þýskum hópum og næsta sumar er
svo ætlunin að bjóða upp á auðveldar göngu-
ferðir fyrir Íslendinga þar sem ekki þarf að bera
tjöldin og farangur.“
Komið inn í annan heim
Það er hægt að taka undir með Leifi þegar
hann talar um kosti Ammassalik-svæðisins.
Hann segir þá sem aldrei hafa komið hingað,
varla trúa því að á minna en tveimur klukku-
stundum í flugvél frá Íslandi sé fólk nánast kom-
ið í annan heim. „Hér er öðruvísi menning og allt
aðrar rætur sem ferðafólk upplifir,“ segir hann.
„Veðurfarið hér er frábrugðið því sem gerist á
Íslandi. Hér er oftar meiri stillur og hæðin yfir
Grænlandsjökli veldur oft stöðugra og betra
veðurfari. Við erum einnig komin inn í öðruvísi
landslag með elsta bergi í heiminum sem er
mjög frábrugðið ungu eldfjallalandslagi á Íslandi.
Tindar eru hér háir og hvassir og miklir jöklar
sem ná í sjó fram. Það er einstakt að vera við
sólbakaðar klappir eða á hvítri sandfjöru í ná-
munda við gríðarlega borgarísjaka, jökla og
hvassa granítfjallstinda sem speglast í tærum
sjónum. Þetta er örstutt frá Íslandi en samt hef-
Sólbakaðar
klappir og hvítar
sandstrendur
Nánast eins og á suðrænni sólarströnd, að undansk