Morgunblaðið - 11.08.2003, Blaðsíða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UNGUR, þýskur stjórnmálamaður
úr ungliðasamtökum kristilegu
hægriflokkanna, Philipp Mißfelder,
hefur valdið íra-
fári með því að
gagnrýna að
aldraðir skuli
ekki greiða sjálf-
ir aðgerðir sem
opinberar stofn-
anir kosta nú.
Hann sagðist í
liðinni viku ekki
hafa mikil álit á
85 ára gömlu
fólki sem færi í
mjaðmaraðgerð en léti samfélagið
borga.
„Áður notaði fólk hækjur,“ sagði
Mißfelder sem er formaður sameig-
inlegra ungliðasamtaka Kristilegra
demókrata, CDU, og Kristilega
sósíalsambandsins, CSU.
Mißfelder hefur síðan reynt að
milda orð sín og sagt að hann vilji
ekki efna til stríðs milli kynslóð-
anna. „Ég átti ekki við núverandi
lífeyrisþega. Ég á bara við að kyn-
slóðin sem nú er fimmtug ætti að
gera sínar eigin ráðstafanir [og
leggja meira fyrir til elliáranna],“
sagði hann. Mißfelder sagði að
vegna versnandi skuldastöðu ríkis-
ins myndu þungar skuldabyrðar
verða lagðar á herðar þeirra sem
nú væru ungir, heilsugæsla og al-
mannatryggingakerfi væru að
hrynja og umhverfið að mengast en
eldri kynslóðin ætlaðist til þess að
fá áfram jafn rausnarlega aðstoð og
hún hefði ávallt fengið.
Hægrimenn hafa um hríð reynt
að finna mótleik við áætlunum
stjórnar jafnaðarmannsins Ger-
hards Schröders kanslara sem
hyggst hrinda í framkvæmd um-
bótum á efnahagskerfi Þýskalands.
En ummæli unga mannsins hafa
ekki gert þeim auðvelt um vik,
stjórnarliðar hafa hins vegar gripið
þau á lofti. Renate Schmidt, ráð-
herra fjölskyldumála, sagði að hug-
myndir Mißfelder væru „ómann-
eskjulegur“ áróður sem ekki væri
einu sinni hægt að afsaka sem „of-
látungshátt ungs manns“.
Yrði að láta mér duga
að sötra hafraseyði
Fjölmiðlar gerðu sér sumir mik-
inn mat úr orðum Mißfelder og birti
æsifréttablaðið Bild langa umfjöll-
un með viðtölum við hneykslaða líf-
eyrisþega.
„Ef ég væri ekki með gervitenn-
ur yrði ég að láta mér duga að sötra
hafraseyði,“ sagði Franz Blumen-
roth sem er 69 ára. Gerda Neu-
mann, sem er 83 ára, sagðist ekki
þurfa að hlusta á „þetta rugl“ (í
Mißfelder) því að hún væri búin að
borga sína skatta í marga áratugi.
Formaður samtaka aldraðra liðs-
manna CDU, Otto Wulff, sem er
sjötugur, var ekkert að skafa utan
af því: „Ef hann væri barnabarn
mitt, myndi ég flengja hann.“
Schmidt ráðherra varaði við því
að reynt væri að efna til átaka milli
ungra og gamalla Þjóðverja nú
þegar loksins væri byrjað að takast
á við þann vanda sem breytt aldurs-
hlutfall vegna lækkandi fæðinga-
tíðni og lengri meðalævi myndi
hafa á velferðarkerfið. En þrátt
fyrir hneykslunina hafa ýmsir úr
röðum embættismanna bent á að
Mißfelder gæti að nokkru leyti haft
rétt fyrir sér. Katherina Reiche er
30 ára og hefði tekið við embætti
fjölskyldumálaráðherra ef hægri-
menn hefðu sigrað í kosningunum
2002. Hún sagði að fólk sem nú væri
miðaldra yrði að horfast í augu við
vandann og tryggja sig gagnvart
framtíðinni vegna þess geysimikla
vanda sem vöxtur útgjalda til vel-
ferðarmála myndi valda.
Færri vinnandi Þjóðverjar
Nú eru fjórir vinnandi Þjóðverj-
ar fyrir hvern lífeyrisþega en vegna
lýðfræðilegrar þróunar, færri
barneigna og aukins langlífis, verð-
ur þetta hlutfall komið í tvo á móti
einum árið 2050, haldi fram sem
horfir. Vilja sumir að vandinn verði
leystur með því að stuðla að meiri
innflutningi vinnuafls. Ef tryggja á
að hlutfallið milli lífeyrisþega og
starfandi manna verði þrír á móti
einum um það leyti sem Mißfelder
kemst á eftirlaunaaldur þarf að sjá
til þess að um 300.000 manns flytji
árlega til landsins árið 2015 fram
yfir þá sem flytja á brott.
Stjórn Schröders hefur heitið því
að reyna að gera auðveldara fyrir
hæfa og vinnufúsa útlendinga að
flytjast til landsins. Einnig reynir
stjórnin að draga saman útgjöld til
heilsugæslu og almannatrygginga
og herða reglur um atvinnuleysis-
bætur.
„Áður notaði fólk hækjur“
Berlín. AFP.
Gagnrýni ungs þýsks stjórn-
málamanns á meinta heimtufrekju
aldraðra veldur hneykslun
Philipp
Mißfelder EINN helsti leiðtogi uppreisnar-
manna í Líberíu sagði í gær, að Charl-
es Taylor, forseti landsins, yrði að
koma sér úr landi strax og hann segði
af sér en hann hefur heitið að gera
það í dag. Líberískur ráðherra sagði í
gær, að afsögn Taylors gæti leitt af
sér valdatómarúm og kynt undir nýj-
um átökum í landinu.
Taylor ætlaði að láta af völdum á
hádegi í dag og afhenda þau varafor-
seta sínum, Moses Blah. Seyea Sherr-
if, einn af leiðtogum annarrar skæru-
liðahreyfingarinnar, LURD, sagði í
gær að Taylor yrði að koma sér úr
landi strax að lokinni afsögninni. Að
öðrum kosti yrði ráðist á aðsetur
hans. Sam Jackson, efnahagsráð-
herra, sagði að hætta væri á algeru
stjórnleysi í valdatómarúminu sem
skapaðist við afsögn Taylors.
Varað við
stjórnleysi í
Líberíu
Monróvíu. AFP.
Moses BlahCharles Taylor
Þ
AÐ er ekki hægt að búa við
þá tálsýn að allar auðlindir
í íslenzku 200 mílna efna-
hagslögsögunni séu einka-
mál Íslendinga og verði
það um aldur og ævi,“ tjáði
Fischler Morgunblaðinu í
gær. Eigi Ísland að fá aðild
að ESB verði ekki umflúið
að laga þetta að ESB-rétti; það yrði t.d. nauð-
synlegt að geta beitt á Íslandsmiðum reglum
sameiginlegu sjávarútvegsstefnunnar um
vernd fiskistofna, um veiðigetutakmarkanir
og fleiri stefnumið. Þetta sé ekki bara spurn-
ing um veiðiheimildir.
Nokkur ár eru síðan svo háttsettur fulltrúi
stjórnsýslu Evrópusambandsins sótti Ísland
heim, en Fischler, Austurríkismaðurinn sem
setið hefur í framkvæmdastjórn ESB frá því
heimaland hans gekk úr EFTA í ESB árið
1995, var hér á sumarfrísferðalagi í viku en
eyddi gærdeginum í opinberar erindagjörðir.
Auk viðræðna við forseta Íslands og sjáv-
arútvegsráðherra opnaði Fischler nýja Mið-
stöð Evrópuupplýsinga (sk. European
Documentation Center) við Háskólann í
Reykjavík, en þetta er fyrsta slíka upplýs-
ingamiðstöðin um ESB sem hefur starfsemi á
Íslandi. Alls eru nú starfræktar 62 slíkar mið-
stöðvar víðs vegar um heim.
Í erindi sem Fischler flutti við þetta tæki-
færi kom hann aðallega inn á þrjú atriði; tví-
hliða samskipti og hagsmuni Íslands og ESB,
þar sem sjávarútvegsmál eru í brennidepli;
gang alþjóðaviðræðnanna um aukið við-
skiptafrelsi, sem fara fram um þessar mundir
á vegum Heimsviðskiptastofnunarinnar
(WTO), og loks framtíð stækkaðs ESB, en
eins og kunnugt er bætast á næsta ári tíu ríki
við þau fimmtán sem fyrir eru í sambandinu.
Í viðræðunum við íslenzka ráðamenn við-
urkenndi Fischler að fiskveiðar væru afar
mikilvægur hluti samskipta ESB og Íslands,
með tilliti til mikilvægis þeirra fyrir íslenzkt
efnahagslíf. Sagði hann að ESB vildi aukinn
sveigjanleika fyrir skip ESB-landanna til að
veiða kvóta sinn á íslenzku hafsvæði.
Lagði Fischler áherzlu á mikilvægi fisk-
veiðisamninga sambandsins og Íslands, sem
fæli í sér gagnkvæm tækifæri til veiða fyrir
fiskveiðiflota beggja aðila. Hann sagði að
ESB vildi aukinn sveigjanleika fyrir skip
sambandslandanna til að veiða kvóta sinn í ís-
lenzkri lögsögu. Ennfremur þyrfti eftirlit með
skipum ESB að vera sambærilegt eftirliti ís-
lenzkra yfirvalda með innlendum skipum.
Líkari sjónarmið í
fiskveiðistjórnunarmálum
Sagði Fischler að áhyggjur væru innan
ESB vegna þess að samkomulag hefði ekki
náðst um veiðar á kolmunna hjá þeim aðilum
sem hlut eiga að máli um stjórnun veiða úr
þessum deilistofni. Afli hefði verið 1,5 milljón
tonn en vísindaleg ráðgjöf Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins hljóðað upp á minna en tvo
þriðju þess magns fyrir næsta ár. Fischler
sagðist harma einhliða ákvörðun íslenzkra
stjórnvalda um að auka kvóta íslenzkra skipa
í yfir 500.000 tonn, sérstaklega í ljósi þess að
einungis fá ár væru síðan Íslendingar hófu
veiðar úr stofninum.
Endurbætur á sameiginlegri sjávarútvegs-
stefnu ESB, sem lengi höfðu verið í undirbún-
ingi, voru loks samþykktar í
desember sl. Um þessar end-
urbætur sagði Fischler að-
spurður, að þær þýddu að
sjónarmið Íslendinga og
ESB á sviði fiskveiðistjórn-
unarmála hefðu færzt nær.
„Það sem við ákváðum í desember er svo að
segja lagaramminn,“ sagði Fischler. „Það er
alveg ljóst að mikið er undir því komið hvern-
ig til tekst við framkvæmdina. En ég er alveg
sannfærður um (...) að með nýju fisk-
veiðistefnunni eru sjónarmið okkar [Íslands
og ESB] nær hvert öðru en þau voru áður.“
Með Árna Mathiesen sjávarútvegsráðherra
sér við hlið bætti Fischler við: „Með öðrum
orðum: fyrir núverandi sjávarútvegsráðherra
Íslands væri auðveldara að ná samningum um
sjávarútvegsmálin en það reyndist þáverandi
norskum starfsbróður hans,“ þegar Norð-
menn gerðu síðast aðildarsamning við ESB
árið 1994. Eins og kunnugt er felldu Norð-
menn þann samning, einkum vegna óánægju
með niðurstöðuna í sjávarútvegsmálunum.
Í svari við fyrirspurn
sagði Fischler að enginn
vafi léki á því að yrði samið
á ný við Noreg yrði nið-
urstaðan í sjávarútvegs-
málunum önnur en hún
varð í aðildarsamningnum
1994. Sameiginlega sjávarútvegsstefnan hefði
tekið það miklum breytingum síðan þá.
Erfiður vandi fyrir hendi
en leysanlegur
„En að mínu áliti eigum við ekki að reyna
að líta framhjá því að enn eru miklir erf-
iðleikar fyrir hendi; engum væri greiði gerður
með því að reyna að gera lítið úr þessum
vandamálum,“ sagði Fischler. Þessi vandamál
bæri að skilgreina og við þau skyldi fengist
með markvissum hætti.
„Ég er sannfærður um að mögulegt sé að
finna lausnir þannig að hægt verði að beita
hinni sameiginlegu sjávarútvegsstefnu einnig
á Íslandi þannig að reglur ESB-réttar séu
virtar en jafnframt tekið tilhlýðilegt tillit til
hagsmuna íslenzks sjávarútvegs,“ fullyrti
Fischler.
Hann sagðist hafa fullan skilning á að þetta
mál snerist um grundvallarhagsmuni Íslend-
inga og að í stjórnmálaumræðunni á Íslandi
væri þetta mál margslungið og tilfinn-
ingahlaðið.
Spurningin væri hins vegar sú, hvernig
samræma mætti þessa lögmætu hagsmuni
reglum ESB. Annað gengi ekki.
„Að mínu mati er hægt að finna leiðir –
svipað og tókst að gera þegar um Írland var
að ræða. Þar reyndist hægt að koma því í
kring að langstærstur hluti útgerðar á Ír-
landsmiðum er frátekinn fyrir írska fiski-
menn. Þarna er lykilatriðið sögulegur veiði-
réttur,“ sagði Fischler.
Fischler tók það skýrt fram, að það væri að
sínu áliti algerlega undir Íslendingum sjálfum
komið að ákveða hvort þeir vildu ganga í ESB
eða ekki. „Það sem ég sætti mig ekki við er að
fullyrt sé að útilokað sé að finna viðunandi
lausnir á því sem álitið er helztu ásteytingar-
steinar ESB-aðildar Íslands. Það er hægt. En
það er alveg óháð frelsinu til að velja og
hafna.“
Lög um þjóðareign Þrándur í Götu
aðildarviðræðna
Árni Mathiesen sjávarútvegsráðherra
sagði að margt í máli Fischlers endurspeglaði
hve velkomnir Íslendingar væru í ESB, en
nokkur grundvallarágreiningsatriði væru í
veginum. „Fyrsta grein fiskveiðistjórn-
unarlaganna [sem kveður á um þjóðareign á
fiskveiðiauðlindinni] hjálpar vissulega ekki til
að leysa þennan grundvallarágreining,“ sagði
Árni. „Og eins og kunnugt er segir í stjórn-
arsáttmála núverandi ríkisstjórnar að þjóð-
areignarákvæðið skuli fært úr hinni almennu
löggjöf í sjálfa stjórnarskrána. Það myndi
væntanlega ekki gera þennan vanda árenni-
legri til úrlausnar,“ bætti ráðherrann við.
Gætu haft áhrif á stefnumótun
Spurður um það, hvaða möguleika Fischler
teldi á því að fiskveiðiþjóðin Íslendingar gæti,
sem ESB-aðildarþjóð, haft stefnumótandi
áhrif á frekari þróun sameiginlegu sjáv-
arútvegsstefnunnar, sagði hann að ljóst væri,
að í öllu endurskoðunarferli stefnunnar hefðu
þeir aðilar og þau lönd sem mestra hagsmuna
hafa að gæta og búa yfir mestu fagþekking-
unni mikið að segja um það hvaða mynd stefn-
an tæki á sig. „Því gætuð þið lagt ykkar af
mörkum til að færa stefnuna í „rétta“ átt. Ég
má til með að segja – fyrst Árni sagði að hann
langaði til að bæta frekari breytingum við
hina nýendurbættu stefnu – með hans hjálp,
sem ráðherra aðildarríkis, væri það vel mögu-
legt.“
Ekki bara
spurning um
veiðiheimildir
Morgunblaðið/Árni Torfason
Franz Fischler, sem fer með sjávarútvegsmál í framkvæmdastjórn ESB (t.h.), og Árni
Mathiesen sjávarútvegsráðherra á blaðamannafundi í Háskólanum í Reykjavík í gær.
Franz Fischler hefur farið með sjávarútvegsmál í framkvæmda-
stjórn ESB síðan árið 1999. Auðunn Arnórsson hlýddi á erindi
hans í Háskólanum í Reykjavík í gær og spurði hann spurninga.
’ Sannfærður umað mögulegt sé að
finna lausnir. ‘
auar@mbl.is