Morgunblaðið - 11.08.2003, Blaðsíða 18
MINNINGAR
18 MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Lundi V/Nýbýlaveg
564 4566 • www.solsteinar.is
Minningarkort
Minningar- og
styrktarsjóðs
hjartasjúklinga
Sími 552 5744
Gíró- og kreditkortaþjónusta
LANDSSAMTÖK
HJARTASJÚKLINGA
A
u
g
l.
Þ
ó
rh
.
1
2
7
0
.9
7
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinar-
hug við andlát og útför föður okkar, tengda-
föður, afa og langafa,
KRISTJÁNS ARINBJÖRNS
HJARTARSONAR,
Ægisgrund 6,
Skagaströnd.
Björn Ómar Jakobsson, María Hafsteinsdóttir,
Guðmundur Rúnar Kristjánsson, Guðrún Hrólfsdóttir,
Ragnheiður Linda Kristjánsdóttir,
Sigurlaug Díana Kristjánsdóttir, Grétar Haraldsson,
Sveinn Hjörtur Kristjánsson, Hrafnhildur Pétursdóttir,
Sæbjörg Drífa Kristjánsdóttir, Guðmundur Óskarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Elskulegur bróðir okkar og vinur,
BJÖRGVIN DALMANN JÓNSSON,
Hvanneyrarbraut 37,
Siglufirði,
lést á Heilbrigðisstofnuninni á Siglufirði mánu-
daginn 4. ágúst síðastliðinn.
Útför hans verður gerð frá Siglufjarðarkirkju
mánudaginn 11. ágúst kl. 14.00.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent á tækjasjóð Kvenfélags Sjúkrahúss
Siglufjarðar (móttökusímar 467 1502 og 467 1178).
Systkini og vinir hins látna.
✝ Andrea Helga-dóttir fæddist í
Haukadal í Dýra-
firði 13. nóvember
1927. Hún lést á
líknardeild Land-
spítalans í Kópavogi
hinn 26. júlí síðast-
liðinn. Andrea var
elst barna Helga
Pálssonar frá
Haukadal, f. 10.11.
1900, d. 2. desem-
ber 1981, og Berg-
ljótar Bjarnadóttur
frá Flateyri, f. 8.7.
1910, d. 27. 8. 1998.
Systkini Andreu eru: Bjarni Ólaf-
ur, f. 7.5. 1930, d. 9.2. 1983, Svav-
ar, f. 18.5. 1931, d. 26.10. 1975,
og Guðmunda Jónína, f. 7.4.
1933. Hálfsystir samfeðra er Að-
alheiður, f. 7.8. 1926.
Fyrri maður Andreu var Jósep
Helgason, f. 16.6. 1924, sonur
Guðmundar Helga Símonarsonar,
f. 15.12. 1893, d. 12.1. 1980, og
Jóhönnu Bjarnadóttur, f. 7.3.
1902, d. 26.11. 1993. Dætur
Andreu og Jóseps eru: 1) Berg-
ljót Helga, f. 16.2. 1947, gift Guð-
mundi Jóhannessyni, f. 4.3. 1947;
þeirra börn eru: Þóra Björk,
Arnar og Óðinn. 2) Jóna Björg, f.
arsdóttur, f. 14.10. 1975, sonur
þeirra er Gunnar; dætur Jóns
Arnar og Elsu Bjargar Þórólfs-
dóttur eru Kristín Lilja og Hildur
Ýr. Langömmubörnin eru níu.
Stjúpsynir Andreu eru: 1) Ingi-
berg, kvæntur Jóhönnu Þóris-
dóttur, þeirra börn eru: Hrafn-
hildur, Þórir, Íris Dagbjört og
Erna. 2) Kristján, kvæntur Þór-
önnu Þórarinsdóttur, þeirra börn
eru Þórarinn Jóhann, Guðbjartur
Kristján og Vilborg Þóranna.
Andrea vann ýmis störf fram-
an af ævinni í Dýrafirði, á Pat-
reksfirði og í Reykjavík, sam-
hliða því að vera húsmóðir á
barnmörgu heimili. Hún lauk
námi frá Sjúkraliðaskólanum
snemma á áttunda áratugnum og
vann í framhaldi af því nær ein-
hliða á Borgarspítalanum. Andr-
ea helgaði sig umönnun geð-
sjúkra mestan part starfsævinnar
og sinnti að auki ráðgjafarstörf-
um fyrir SÁÁ. Andrea gegndi
trúnaðarstörfum fyrir Verka-
kvennafélagið Sókn í Reykjavík
en um tíma var hún varaformað-
ur þess félags. Hún var einnig
um tíma virk í starfi Dýrfirðinga-
félagsins í Reykjavík og í starfi
Sálarrannsóknafélagsins. Eftir
Andreu liggur talsverður skáld-
skapur í bundnu og lausu máli.
Ljóð eftir hana hafa verið birt í
Lesbók Morgunblaðsins og víðar.
Útför Andreu verður gerð frá
Bústaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
17.1. 1949, gift Úlfari
Sigmarssyni, f. 12.4.
1946. Þeirra börn
eru: Elín, Þórir og
Helga Jóhanna.
Seinni maður Andreu
var Guðbjartur Sig-
urgísli Bergmann
Kristjánsson, f. 15.12.
1914, d. 20. 6. 1967,
sonur Kristjáns Jóns-
sonar frá Ísafirði, f.
20. 4. 1887, d. 1. 12.
1930, og Jóhönnu
Guðbrandsdóttur, f.
2.10. 1887, d. 28.1.
1972. Börn Andreu
og Guðbjarts eru: 1) Jóhanna
Andrea, f. 7.11. 1954, gift Rein-
hold Paul Fischer, f. 17.4. 1945,
dóttir þeirra er Barbara Dröfn,
og dóttir Jóhönnu og Halldórs K.
Valdimarssonar er Andrea Berg-
mann. 2) Guðbjartur Páll, f. 10.7.
1956, kvæntur Arnfríði Sigurð-
ardóttur, f. 6.11. 1956, þeirra
börn eru Sigurður Páll og Unnur
Vala. 3) Baldur Bjarki, f. 23.4.
1960, sambýliskona Margrét
Lovísa Einarsdóttir, f. 25.2. 1963.
Börn Baldurs Bjarka og Jóhönnu
Gerðu Erlingsdóttur eru Katrín
Ösp og Andri Hlynur. 4) Jón Örn,
f. 8.6. 1962, kvæntur Rut Gunn-
Hefur þú séð rjúkandi fjörðinn
eins og allt hafið ætli að koma æðandi
á land?
Hefur þú séð öllum ósköpunum linna
og aftur komið logn?
Hefur þú fundið hvernig andardráttur
þinn
er samofinn hafinu?
Þú hefur heyrt hjartslátt lífsins.
(A. H.)
Það var svartalogn laugardaginn
26. júlí þegar höfundur þessara
ljóðlína, Andrea Helgadóttir, dró
síðasta andardráttinn, sem var svo
samofinn firðinum sem hún lýsir í
ljóðinu; Dýrafirði, þar sem hún var
fædd og uppalin. Og víst hafði hún
heyrt hjartslátt lífsins í hartnær 76
ár, þessi mikla kona, ættmóðir og
mannvinur; hjartslátt sem oftar en
ekki tifaði á ólíkum hraða í lífi henn-
ar sjálfrar, þar sem öldurnar komu
ýmist æðandi á land eða svartalogn-
ið ríkti.
Að eiga góða móðursystur og fá
að njóta hennar á bernsku- og ung-
lingsárum er mikið lán – en að eign-
ast í sömu manneskju traustan og
raungóðan vin; sálufélaga og ást-
ríka vinkonu, lærimeistara og fyr-
irmynd, eru forréttindi.
Þannig var Andrea frænka okkar
systra sem við nú kveðjum með
söknuð í hjarta.
Við systurnar nutum samvista við
Andreu frá blautu barnsbeini.
Persónueinkenni hennar voru
einstök. Hún sagði jafnan skoðanir
sínar umbúðalaust og fór ekki leynt
með þegar henni mislíkaði. Að sama
skapi var faðmur hennar stór og
hlýr þegar á móti blés. Allar höfum
við systurnar gengið á fund frænku
okkar á ágjafartímum í lífi okkar og
aldrei farið bónleiðar til búðar. Hún
miðlaði okkur af lífsreynslu sinni
heimspekilegum vangaveltum, um-
burðarlyndi og ástúð, án þess að
dæma eða velta sér upp úr
mistökum okkar eða annarra. Hún
kenndi gagnrýna hugsun og
ákveðna víðsýni sem fólst í því að öll
mál hafa tvær hliðar og allir hafa
sitthvað til síns máls. Andrea var af-
ar vel gefin kona, sjálfmenntuð og
mjög víðlesin.
Hún opnaði augu okkar fyrir ólík-
um sjónarmiðum þar sem enginn er
alvitur eða alvondur. Við systurnar
áttuðum okkur snemma á að þar fór
óvenjuleg kona sem við löðuðumst
að. Við sóttumst eftir návist hennar
og buðum henni gjarnan með okkur
til gleðskapar þegar fjölskyldur
okkar komu saman af ýmsu tilefni,
smáu sem stóru.
Síðustu árin, þegar Andrea var
orðin ein í heimili og börnin flogin
úr hreiðrinu, dýpkaði vinskapur
okkar á milli, enda hafði hún þá
meiri tíma til að sinna okkur, ýmist
ferðast með okkur eða taka á móti
okkur á heimili sínu. Við munum
lengi minnast tveggja utanlands-
ferða síðasta árið sem Andrea lifði,
annars vegar til Kanaríeyja og hins
vegar til Prag en í síðari ferðinni
slóst hún í för með okkur systkinun-
um í afmælisferð þegar móðir okkar
varð sjötug. Í báðum þessum ferð-
um var nærvera Andreu ómetanleg.
Hún var ekki aðeins meistari í
skemmtilegum samræðum, heldur
var hún að auki mikill húmoristi þar
sem góðlátlegum skeytum var ekki
síður beint að henni sjálfri en öðr-
um. Aldrei þó svo undan sviði. Hún
var hrókur alls fagnaðar og lengi
verður í minnum haft sjötugsafmæli
hennar þar sem m.a. var flutt lag og
ljóð eftir hana sjálfa. Þar voru að
verki börn hennar, barnabörn og
tengdabörn sem mörg hver eru hin-
ir bestu listamenn á sviði tónlistar
og söngs. Það fór ekki framhjá nein-
um hversu stolt hún var af stórum
afkomendahópi sínum og þá eink-
anlega börnunum sínum sex. En
hún var ekki síður stolt af okkur,
systrabörnunum, sem hún taldi sig
alltaf eiga stóran hluta í; sér-
staklega okkur systrunum sem
sóttumst svo gjarnan eftir návist
hennar.
Þótt mannkostir Andreu frænku
okkar væru flestum sem þekktu
hana ljósir eru þeir e.t.v. færri sem
vissu af listrænum hæfileikum
hennar. Í upphafi þessarar greinar
er vitnað í eitt fjölmargra ljóða
hennar, sem heitir „Hafið“, en auk
þess hefur hún ort fjölda ljóða sem
flest lýsa ást hennar á heimahög-
unum, Haukadal í Dýrafirði, auk
heimspekilegra ljóða um lífið og til-
veruna. Þá málaði Andrea hin síðari
ár en því miður byrjaði hún alltof
seint á þeirri listgrein, því sannar-
lega voru hæfileikarnir fyrir hendi.
Andrea frænka var glæsileg kona
svo eftir var tekið. Hún var há og
grönn og öll líkamsbeiting var afar
virðuleg og fáguð. Það var tignarleg
kona sem gekk um götur Prag í apr-
íl sl.
Þá var kraftur hennar farinn að
þverra, en síst grunaði okkur að
hún yrði öll um mitt sumar.
Þótt söknuður okkar sé mikill er
virðingin fyrir stórkostlegri konu
og minningarnar um allt sem hún
gaf okkur efst í huga okkar á
kveðjustund.
Sjálf óttaðist hún ekki dauðann
og talaði oft um að hún hlakkaði til
að hitta fólkið sitt handan við móð-
una miklu. Þannig var hún, æðru-
laus allt til enda. Hún var tignarleg,
falleg og stolt þar sem hún lá bana-
leguna með afkomendahópinn
hringinn í kringum dánarbeðinn.
Þegar þessi mikla kona lauk lífs-
hlaupi sínu færðist friður yfir andlit
hennar, enda tilbúin og sátt við að
takast á við ný heimkynni þar sem
gengnir foreldrar og bræður biðu
hennar.
Við vottum frænku okkar dýpstu
virðingu og þökkum henni lær-
dómsríka og gefandi samveru.
Gengin er göfug kona sem skildi
mikinn fjársjóð eftir sig. Í þann sjóð
munum við sækja gersemar sem
halda nafni hennar á loft um
ókomna tíð.
Blessuð sé minning Andreu
Helgadóttur.
Bergljót, Ragnheiður, María
og Jakobína Davíðsdætur.
Hún horfin er í Haukadalinn sinn
handan lífsins. Gengur þar um
grundir og fangar fegurð. Dásamar
dýrðina.
Haukadalur í Dýrafirði skartaði
sínu fegursta á sumardögum 1990 á
ættarmóti fjölskyldunnar í Braut-
arholti. Andrea gladdist mjög yfir
góðri þátttöku en mesta gleði henn-
ar fólst í því að móðir hennar, hún
amma Begga, skyldi treysta sér
vestur og dveljast þar helgarstund
með fjölskyldunni. Á bernsku-
slóðum. Hugljúfum í minningunni
þegar Haukadalurinn var og hét.
Iðaði af lífi, starfi og leik. Bernsku-
sporin lágu víða um dalinn. Minn-
ingar margar.
Á fyrrnefndu ættarmóti, eftir
leik, glens og gleði laugardags-
kveldsins, gat ég ekki með nokkru
móti hugsað mér að fara að sofa, þá
er aðrir gengu til náða. Til þess var
kyrrð og blíða blánæturinnar of
mikil og veðrið varnaði manni inn-
göngu til hvílu með værð sinni. Og
þar sem ég stóð einn í hljóðlátri
nóttunni og aðeins heyrðist ein-
staka kvak fugla frá fjörunni og sef-
tjörninni hvar Gísli Súrsson lék
leika sína á löngu liðnum öldum
ákvað ég að nýta þessar kyrrlátu
næturstundir til þess að planta út
nokkrum trjám, sem við fjölskyldan
ætluðum að koma niður. Ég dreif
mig af stað með hjólbörur upp að
hesthúsum til að ná í skít, þetta göf-
uga og græðandi efni fyrir gróður-
inn.
Þar sem ég er hálfnaður að fylla
hjólbörurnar verður mér litið upp
og ég sé að sólin öll er komin upp
fyrir fjöllin handan fjarðarins.
Dansaði þar eins og stórt gullið hjól
á fjallsbrúninni. Heillaður af þess-
ari sýn var ég truflaður með hljóð-
látu þruski að baki mér. Mér varð
litið við.
Þar stóð Andrea uppi á lágum
hól, íklædd svörtum náttserk með
gullbrydduðu munstri.
„Hvað er fegurra í Dýrafirði en
sólarupprás þegar fjörðurinn er
svartur af logni og maður að moka
skít í hjólbörur?“ sagði hún með
sælubrosi og breiddi út faðminn líkt
og hún væri að faðma að sér feg-
urðina.
Mér varð orða vant. Ég horfði á
tignarlega konuna, sem svo snögg-
lega birtist mér þarna í önnum mín-
um um miðja nótt. Líkt og fjallkon-
an hefði komið út úr Hauka-
dalsfjallinu.
„Hér hefðir þú átt að eiga æsku
þína og uppruna, ungi maður, því þú
fellur fullkomlega inn í umhverfið.“
Við þessi orð varð mér hugsað um
stöðu mína einmitt á þessari
stundu. Standandi í miðjum skíta-
haug, með skóflu í höndum og hjól-
börur mér við hlið. Horfandi á næt-
urdrottningu Haukadalsins.
Ég kláraði að fylla börurnar um
leið og ég sá Andreu sýna firðinum
sínum, dalnum sínum og tún-
blettum æskuáranna elsku sína og
ást á sinn hátt. Mikilfengleg fjöllin
sýndu faðmlag sitt á móti og sjórinn
var seiðandi. Öllu þessu andaði
Andrea að sér í fullkominni aðdáun.
Við lögðum af stað heimleiðis í
þögulli lotningu og nutum nátt-
bliksins.
Andrea gat aldrei lengi verið þög-
ul. Hún dansaði af gleði götuna
heim af fögnuði yfir fegurð fjarð-
arins og söng. Á eftir henni dratt-
halaðist ég í eigin þögn með hjól-
börurnar fullar af skít og hlustaði.
Þegar okkur bar í túnfótinn á
Brautarholti, hvar ættmenn sváfu
værum svefni og dvöldust í drauma-
höllu í tjöldum allt um kring, sem og
í samkomuhúsinu, settist ég niður.
En Andrea gat ekki stoppað sökum
fjörs og fiðrings yfir því að vera í
firðinum sínum. Við ræddum saman
málin. Lífsins veg og tilgang. Og
þarna, frá óttu og til dagmála,
kynntist ég Andreu best. Hún hafði
einarðar skoðanir á mönnum og
málefnum. Hún var hafsjór af sög-
um, sögnum og fróðleik um dalinn
sinn og fjörðinn. Og á þessum fáu
næturstundum lærði ég margt um
Haukadalinn og Dýrafjörðinn.
Kynntist löngu liðnum persónum,
festi örnefni í minni mér og mót-
aðist af töfrum staðarins. Ég hlust-
aði hugfanginn á kennarann. Næt-
urdrottningu dalsins í svarta
náttserknum með gullbryddaða
munstrinu.
Í morgunsárið þá er einstaka ætt-
armótsgestir tóku að tínast út úr
tjöldum var tal okkar Andreu trufl-
að. Kyrrðin rofin og hversdagsleiki
ættarmótsins var að taka á sig svip.
Fuglakvakið frá fjörunni og söngur
fugla frá seftjörninni varð há-
værara og fjölbreyttara. Við horfð-
um á vakningu dagsins í Haukadal,
þar sem áður bjó fjöldi, en nú fá-
menni.
Hún Munda okkar, systir Andr-
eu, kom út, undraðist mjög og átti
ekki til eitt einasta orð yfir hversu
snemma við Andrea værum á fót-
um. Munda bauð til morgunverðar í
samkomuhúsinu. Og þegar við
Andrea gengum til dögurðar dags-
ins varð mér litið til baka. Þar stóðu
Brautarholtstrén öll í mold í striga-
pokunum og hjólbörunar voru enn
fullar af skít. Sögur og sagnir Andr-
eu voru eins og skíturinn í hjólbör-
unum. Göfugar og græðandi fyrir
mannshugann. Ég var fróðskapnum
fróðari og reynslunni ríkari.
Ógleymanlegri næturstund með
mikilfenglegri persónu var lokið.
Andrea hafði leitt mig um lendur
Haukadals og Dýrafjarðar þessa
nótt. Þær lendur gengur hún ekki
lengur, en ég veit að þær lendur
sem Andrea dvelur nú á jafnast á
við Dýrafjörðinn hennar og Hauka-
dalinn.
Sigurður Blöndal.
ANDREA
HELGADÓTTIR