Morgunblaðið - 15.08.2003, Blaðsíða 1

Óvenjulegt
afmæli
Tjaldborg og risaleiktæki í af-
mælisveislu í Árbænum Fólk 52
Að viðhalda
ástarneista
Björg og Ármann hafa verið
saman í 56 ár Daglegt líf 4
Losti og
valdafíkn
Krýning Poppeu, verkefni Sumar-
óperu Reykjavíkur Listir 24
SJÁLFSTÆTT starfandi bæklunarlæknum,
sem hafa gert samning við Tryggingastofnun rík-
isins, er þrátt fyrir slíkan samning heimilt að
vinna læknisverk fyrir sjúkratryggða einstak-
linga, gegn greiðslu frá sjúklingunum og án þátt-
töku stofnunarinnar, að því tilskildu að sjúkling-
urinn óski þess sjálfur. Þetta er niðurstaða dóms
Héraðsdóms Reykjavíkur í máli, sem læknar
höfðuðu á hendur Tryggingastofnun.
Málið var höfðað eftir að TR sakaði á síðasta
ári þrjá bæklunarlækna um að brjóta samning
lækna og stofnunarinnar frá 1998 með því að
gera aðgerðir á sjúklingum gegn fullri greiðslu
þeirra og utan samningsins. Læknarnir vísuðu í
ákvæði í samningnum um að heimilt væri að taka
við greiðslu frá sjúklingi án þess að TR greiddi
fyrir læknisverkið að hluta eða í heild, óskaði
sjúklingurinn eftir því. TR hefur haldið því fram
að þetta sé undantekningarákvæði, sem eigi
aðeins við ef sjúklingurinn þurfi eða óski eftir að
halda nafni sínu leyndu af brýnum persónulegum
ástæðum.
Tryggingastofnun mun áfrýja dómnum
Héraðsdómur Reykjavíkur kemst að þeirri
niðurstöðu að hvergi í samningnum sé kveðið á
um að persónuverndarsjónarmið eigi eingöngu
að ráða því hvort læknar geti tekið við greiðslu.
Bæklunarlæknum verði ekki sett önnur takmörk
fyrir því að taka við greiðslu en að sjúklingurinn
sjálfur óski slíkrar meðferðar.
Karl Steinar Guðnason, forstjóri TR, segir að
dómnum verði áfrýjað til Hæstaréttar, en fari svo
að hann verði staðfestur hljóti löggjafarvaldið að
grípa í taumana. „Alþingi hlýtur að bregðast við
ef það á með þessum hætti að breyta algjörlega
sjúkratryggingakerfinu á Íslandi. Þessi dómur
vegur að grundvelli almannatrygginga.“ Hann
segir TR líta málið alvarlegum augum, en afleið-
ingar slíks dóms gætu m.a. orðið að efnaðir sjúk-
lingar gætu keypt sig fram fyrir biðraðir í heil-
brigðiskerfinu.
Magnús Páll Albertsson bæklunarlæknir segir
það geta breytt miklu, verði niðurstaða dómsins
óhögguð, en þar til endanleg niðurstaða fáist
verði ekki unnið utan samningsins. Eftirspurn sé
þó næg og oft löng bið eftir skoðun. „Það er
greinileg þörf fyrir þessa þjónustu og hún fer
ekki minnkandi,“ segir Magnús.
Héraðsdómur dæmir bæklunarlæknum í vil í máli gegn Tryggingastofnun
Er heimilt að vinna læknisverk
gegn fullri greiðslu sjúklings

Mega vinna/4
BANDARÍKJASTJÓRN tilkynnti í
gær handtöku manns sem talinn er
hafa skipulagt sprengjuárásina á
indónesísku eyna
Balí í fyrra og fleiri
mannskæð hryðju-
verk.
Maðurinn, sem
heitir Riduan Isam-
uddin en gengur
jafnframt undir
nafninu Hambali, er
sagður vera höfuð-
paur al-Qaeda í SA-
Asíu sem og indónesísku Jemaah
Islamiyah-samtakanna.
George W. Bush Bandaríkjaforseti
fagnaði handtöku Hambali í gær og
sagði hann vera „þekktan morðingja“.
Al-Qaeda-
leiðtogi
handtekinn
Hambali
Washington. AP.
STOFNAÐ 1913 218. TBL. 91. ÁRG. FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Rafmagnsleysisins varð vart í mörg-
um ríkjum við austurströnd Banda-
ríkjanna og náði það til borga frá New
York til Detroit. Þá fór rafmagn af í
nokkrum borgum í Kanada, þar á
meðal Ottawa og Toronto. Rafmagns-
leysisins varð fyrst vart um kl. 16 að
staðartíma, kl. 20 að íslenskum tíma.
Lestarsamgöngur lágu niðri í New
York og fleiri stórborgum Bandaríkj-
anna og Kanada. Auk þess var flest-
um flugvöllum á austurströndinni lok-
að, þ. á m. John F. Kennedy og
LaGuardia-flugvelli í New York.
Loka varð kjarnorkuverum í Ohio og
New York-ríki, þar sem þau komu
raforkunni ekki frá sér.
Þúsundir manna sátu fastar í neð-
anjarðarlestum og lyftum New York-
borgar auk þess sem verulegar trufl-
anir urðu á fjarskiptum og lá mestallt
farsímasamband niðri með þeim af-
leiðingum að langar raðir mynduðust
utan við símaklefa.
Mikill hiti var í New York-borg í
gær. Flestum verslunum borgarinnar
var lokað, lestarstöðvum og skrif-
stofuturnum. Ringulreið ríkti á göt-
um þar sem milljónir manna voru á
leið heim frá vinnu þegar rafmagnið
fór. Víða hafði fólk yfirgefið farartæki
og gengið af stað heim en auk þess
flykktist skrifstofufólk þúsundum
saman út á götur Manhattan. Margir
voru hræddir í fyrstu, minnugir
atburðanna í borginni 11. september
2001.
Engin merki um hryðjuverk
Michael Bloomberg, borgarstjóri
New York-borgar, sagði engin merki
um að um hryðjuverk væri að ræða en
kvað líklegustu orsök rafmagnsleys-
isins vera bilun í Niagara-Mohawk-
orkunetinu sem sæi mestöllum norð-
austurhluta landsins fyrir orku.
Á blaðamannafundi í gærkvöld til-
kynnti Bloomberg að rafmagnið
kæmist að öllum líkindum aftur á eftir
aðeins nokkrar klukkustundir. „Raf-
magnið kemur fyrst í borginni [New
York]. Það mun taka dágóðan tíma,
klukkustundir en ekki mínútur,“
sagði borgarstjórinn og hvatti fólk til
að drekka mikið vatn vegna hitans og
slökkva á öllum rafmagnstækjum til
þess að auðveldara væri að koma raf-
magni á að nýju. Bloomberg sagði
einskis ofbeldis né eldsvoða hafa orðið
vart í borginni. Þá lagði hann áherslu
á að borgarbúar héldu ró sinni.
Bandaríska alríkislögreglan, FBI,
sagði atvikið ekki tengjast tölvu-
vírusnum sem nú gengur manna á
milli á Netinu.
Rafmagnsleysið hafði töluverð
áhrif á viðskipti og athafnalíf í Banda-
ríkjunum í gær og þurftu General
Motors til að mynda að loka tuttugu
verksmiðjum sínum.
Rafmagnsleysið í gær minnti á
bilun sem varð á heitum sumardegi í
New York-borg árið 1977. Þá varð
jafnframt röð bilana árið 1965 sem olli
rafmagnsleysi og lamaði samgöngur
um alla austurströndina.
Talið að elding hafi valdið víðtæku rafmagnsleysi í Bandaríkjunum og Kanada
Daglegt líf
í stórborg-
um lamað
AP
Vegfarendur flykkjast þúsundum saman yfir Brooklyn-brúna í New York. Almenningssamgöngur í borginni voru
í lamasessi eftir að rafmagnið fór og bílaumferð gekk mjög hægt, enda umferðarljós um alla borg óvirk.
New York. AP, AFP.
DAGLEGT líf í New York og fleiri stórborgum í norðaustur-
hluta Bandaríkjanna og suðausturhluta Kanada lamaðist síð-
degis í gær þegar rafmagn fór af stóru svæði þar sem tugir millj-
óna manna búa. Haft var eftir kanadískum embættismönnum að
rafmagnsleysið, sem sagt var hið umfangsmesta í sögu Banda-
ríkjanna, mætti líklega rekja til þess að eldingu hefði lostið niður
í raforkuver í Niagara í New York-ríki.
HELGA Kristín Einarsdóttir,
blaðamaður Morgunblaðsins, var
stödd í heimahúsi við 16. stræti á
Manhattan þegar rafmagnið fór af.
Hún segir að fólki hafi verið brugð-
ið en það haldið ró sinni. „Fólk fór
út úr húsunum og það mátti sjá
marga á tali í síma,“ segir hún.
Mikill hiti var í New York í gær,
um 33 gráður skv. CNN, og segir
Helga að langar raðir hafi myndast
við verslanir þar sem fólk fór til
þess að birgja sig upp af vatni og
rafhlöðum. Hún segir að verðlagið í
verslunum hafi hækkað um-
svifalaust og verð á vörum hafi ver-
ið jafnað hressilega upp á við, enda
allir afgreiðslukassar óvirkir vegna
rafmagnsleysisins.
Fólk rólegt en skelkað
„Við erum á West Broadway í
Soho. Úti á Broadway eru þúsundir
manna á götunni en lítið af bílum.
Þeir sem eru hér segja að þetta
minni mjög á 11. september. Í
útvarpinu segir að fólk hafi bara
lagt rólega af stað heim til sín og
það séu þúsundir manna að labba
yfir Brooklyn-brúna. Það eru allir
mjög rólegir,“ sagði Hulda Styrm-
isdóttir, framkvæmdastjóri hjá
Íslandsbanka, sem stödd er í New
York.
„Allir mjög rólegir“