Morgunblaðið - 16.08.2003, Blaðsíða 33

SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 2003 33
P
H
Y
T
O
www.lyfja.is
Kynning á Phyto hárlínunni í Lyfju Lágmúla laugardaginn
16. og sunnudaginn 17. ágúst á milli kl. 13.00 og 17.00.
„Það er ekki til slæmt hár, aðeins hár sem
ekki fær rétta meðferð.“
Patrick Ales, stofnandi og hönnuður.
Phyto hárlínan er með virkustu náttúrleg efni úr heimi
plantnanna, sem hjálpa til við að viðhalda og endurlífga
fegurð og heilbrigði hársins.
Í gegnum nákvæmar formúlur úr plöntum, veitir Phyto
náttúrulega og nákvæma lausn fyrir hverskonar hár.
Umhverfissinnaðir. Phyto notar glerflöskur og áltúbur, sem
vernda virknina í formúlunni og notar þar af leiðandi minna
af aukaefnum til að viðhalda virkni plantnanna.
Phyto prófar ekki vörurnar á dýrum.
siglinga, Loftur Bjarnason útgerð-
armaður og Eiríkur Kristófersson
skipherra. Um líkt leyti var farið í
fyrsta landhelgisgæsluflugið.
Fyrsti íslenski flugmaðurinn hefur
flugnám. Sigurður Jónsson, Siggi
flug, hefur flugnám í Þýskalandi.
Hann lauk prófi vorið eftir og öðlaðist
íslenskt flugskírteini nr. 1. Sigurður
hóf störf á Junkers F 13 vélum Flug-
félags Íslands (nr. 2) árið 1930 og
varð þar með fyrsti íslenski flugmað-
urinn er flaug með farþega.
Fyrstu íslensku flugvirkjarnir
hefja nám. Flugfélag Íslands auglýs-
ir eftir mönnum er vildu fara til
Þýskalands í nám á kostnað félags-
ins. Fyrir valinu urðu þeir Björn Ol-
sen, Gunnar Jónasson og Jóhann
Þorláksson sem komu til baka eftir
ár.
Fyrsti íslenski flugloftskeytamað-
urinn hefur störf. Gunnar Backmann
símritari setti fjarskiptatæki í Súluna
og starfrækti þau í tengslum við síld-
arleitarflug.
Fyrstu íslensku flugfrímerkin.
Gefin út af Póst- og símamálastjórn
með flugvélamynd.
70 ára afmæli – 1933
Fyrstu Fokker-flugvélarnar koma
til Íslands. Hollendingar stunduðu
veðurrannsóknir á Íslandi og notuðu
m.a. tvær flugvélar af gerðinni Fok-
ker D. VII sem þóttu reynast vel í
fyrri heimsstyrjöldinni. Þeir dvöldu
hér í ár og höfðu bækistöðvar í
Vatnsmýrinni á svipuðum slóðum og
fyrsta flugvél á Íslandi fór á loft 14
árum áður. Tilgangur Hollending-
anna var að kanna veðráttuna í há-
loftunum yfir Íslandi og afla upplýs-
inga vegna væntanlegra flugferða
yfir N-Atlantshaf með viðkomu á Ís-
landi. Oft var farið í tvísýnar hálofta-
flugferðir yfir vetrarmánuðina. Árið
1965, 32 árum síðar, tók Flugfélag Ís-
lands fyrstu Fokker-vélina í sína
þjónustu en hún var af gerðinni F-27.
Hópflug Ítala á Íslandi. Hópflug
Ítala á leið yfir N-Atlantshaf hefur
viðkomu á Íslandi á leið á heimssýn-
inguna í Chicago í Bandaríkjunum.
Hópflugið var undir stjórn Balbos,
flugmálaráðherra Ítalíu, en flugflot-
inn taldi 24 stóra flugbáta. Ítölsku
flugmennirnir dvöldu í Reykjavík í
sex daga og er ekki ofsögum sagt að
heimsóknin hafi sett bæjarlífið á ann-
an endann og flugköppunum fagnað
sem þjóðhöfðingjum.
Íslandsheimsókn Lindbergh-
hjónanna. Aðeins sex árum eftir
sögufrægt flug sitt yfir N-Atlantshaf
komu flugkappinn Charles Lind-
bergh og eiginkona hans, Anna, í
heimsókn til Íslands. Tilgangurinn
var að kanna veðurfar og hugsanlega
lendingarstaði á flugleiðinni yfir út-
hafið fyrir bandaríska flugfélagið
Pan American. Þau hjón komu á eins
hreyfils Lockheed Sirius-flugvél og
dvöldu í Reykjavík í nokkra daga en
jafnhlédrægum manni og Lindbergh
þótt nóg um allt umstangið sem hann
olli hér í höfuðborg Íslands.
65 ára afmæli – 1938
Fyrsti flugdagurinn haldinn hátíð-
legur á Íslandi. Flugmálafélag Ís-
lands og Svifflugfélagið halda mikla
flugsýningu á Sandskeiði með fjöl-
breyttri dagskrá, m.a. listflugi. Alls
munu 5.000 manns hafa safnast sam-
an á sýningarsvæðinu. Allar götur
síðan hafa stórir flugdagar á Íslandi
verið haldnir á vegum Flugmála-
félags Íslands enda um að ræða eina
helstu auglýsingu, kynningu og fjár-
öflunarleið fyrir grasrótarflugið á Ís-
landi en sem kunnugt er sprettur at-
vinnuflugið upp úr þeirri rót.
Elsta varðveitta flugvél Íslendinga
kemur til Íslands. Þýskur svifflugs-
leiðangur kemur til landsins með
þrjár svifflugur af nýjustu gerð og
eina eins hreyfils, tveggja sæta land-
flugvél. Leiðangurinn var sendur
hingað til lands á vegum Flugmála-
félags Þýskalands, Íslendingum að
kostnaðarlausu nema uppihald og
flutningar. Þjóðverjarnir áttu að
rannsaka svifflugsskilyrði hérlendis
og kenna áhugamönnum svifflug.
Flugmálafélag Íslands og ríkisstjórn
Íslands keyptu síðan landflugvélina
sem var af gerðinni Klemm KL 25 en
gekk almennt undir nafninu
„Klemminn“ og bar síðar einkenn-
isstafina TF-SUX. Hún var end-
ursmíðuð af Gísla Sigurðssyni flug-
vélasmið, sem nú er nýlátinn, og var
um árabil til sýnis í Flugstöðinni í
Vestmannaeyjum. Um haust fyrir 65
árum fóru þeir Agnar Kofoed-
Hansen og Bergur G. Gíslason, úr
stjórn Flugmálafélagsins, í skipulegt
könnunarflug á TF-SUX í alla lands-
hluta í leit að hentugum stöðum fyrir
flugvelli. Í þessum leiðangri tók einn-
ig þátt einkaflugvélin TF-LÓA eða
„Bláfuglinn“ og var lent á 33 stöðum
þar sem enginn flugvöllur var fyrir
hendi en á ýmsum þeirra eru nú
nokkrir af bestu innanlands-
flugvöllum Íslands. „Klemminn“ er
elsta flugvélin sem varðveist hefur á
Íslandi og er nú í vörslu Flugmála-
félags Íslands.
Fyrsta flugvél Flugfélags Ak-
ureyrar kemur til Íslands. Flugvélin,
TF-ÖRN, kom til Reykjavíkur með
skipi og var sett saman í Vatnagörð-
um þar sem hún fór í þrjár reynslu-
flugferðir án farþega undir stjórn
Agnars Kofoed-Hansen, sem síðar
varð fyrsti flugmálastjóri Íslands.
Flugvélin var keypt ný frá WACO-
verksmiðjunum í Bandaríkjunum, af
svokallaðri YKS-gerð, og gat rúmað
fjóra farþega og flugmann auk þess
sem unnt var að breyta henni í
sjúkraflugvél. Hún var upphaflega
landflugvél og gat sem slík flogið á
260 km hraða á klst. en vegna flug-
vallaleysis hér varð að breyta henni í
sjóflugvél með 200 km hámarks-
hraða. Þetta er í raun fyrsta flugvél
Flugleiða því Flugfélag Akureyrar
(síðar FÍ nr. 3) er forveri þess, stofn-
að 1937 sem er upphafsár sam-
felldrar atvinnuflugsögu á Íslandi.
Fyrsta flug Flugfélags Akureyrar,
síðar Flugleiða. Flugvélinni TF-
ÖRN var sérstaklega ætlað að halda
uppi flugferðum milli Reykjavíkur og
Norðurlandsins enda gjarnan kölluð
„Akureyrarflugvélin“. Fyrsta flug
vélarinnar til Akureyrar tók tvær
klst. og 15 mínútur. Flugmaður var
Agnar Kofoed-Hansen en með hon-
um var vélamaður, Gunnar Jónasson.
Þeir fluttu með sér 200 kg af pósti.
Eftir komuna norður flaug Agnar
með stjórnarmenn Flugfélagsins í
kynnisflug en strax lá fyrir leigu-
flugferð frá Siglufirði til Rauf-
arhafnar fyrir Síldarverksmiðjur rík-
isins sem tók 50 mínútur en þar var
staldrað við í fjórar klukkustundir.
Líklega var þetta fyrsta ferð á Ís-
landi þar sem flugvél var beinlínis
notuð í viðskiptalegum tilgangi.
Fyrsta ískönnunarflug á Íslandi.
Að tilhlutan forsætisráðherra flaug
TF-ÖRN frá Akureyri norður í höf til
þess að rannsaka ísalög úti fyrir
Norðurlandi en áður hafði orðið ísa
vart á þeim slóðum. Agnar Kofoed
var við stjórnvölinn en með í för voru
Edvard Sigurgeirsson ljósmyndari
og og skipstjórinn Stefán Jónsson.
Fyrsta almannavarna- og nátt-
úrufræðiflug á Íslandi. TF-ÖRN
sendur af ríkisstjórn og Menning-
arsjóði til Suðausturlands til að rann-
saka nýhafið Skeiðarárhlaup og sam-
band þess við eldstöðvarnar í
Grímsvötnum. Þetta var fyrsta flug-
ferðin yfir Vatnajökul og Öræfajökul.
Teknar voru um 500 ljósmyndir og
kvikmynd. Sem fyrr flaug Agnar
Kofoed en með honum um borð voru
Björn Jónsson vélamaður, Pálmi
Hannesson, rektor MR, og Steinþór
Sigurðsson magister.
Flugréttindi veitt í fyrsta skipti á
Íslandi. Fyrsti maðurinn sem fékk
flugpróf á Íslandi var Björn Pálsson.
Agnar Kofoed-Hansen kenndi hon-
um á tveggja sæta, eins hreyfils Irw-
in-einkaflugvél, TF-LÓA, kölluð
„Bláfuglinn“ en vélina hafði Björn
keypt í félagi við nokkra aðra áhuga-
flugmenn. Björn hafði um nokkurt
skeið verið virkur í starfi Svifflug-
félagins á Sandskeiði. Á þessum ár-
um starfaði Björn sem bifreiðastjóri
á Kleppi en tíu árum síðar hóf hann
að stunda sjúkraflug á eigin flugvél
og starfrækti sjúkraflugsþjónustu í
um 35 ár. Á því tímabili varð Björn
þjóðhetja fyrir margar svaðilfarir
sínar til að bjarga fjölda mannslífa
fyrir tilverknað flugsins.
Flugmálafélag Íslands biður form-
lega um Reykjavíkurflugvöll. Flug-
málafélagið ritar bæjarstjórn
Reykjavíkur bréf og vill strax gang-
ast í það verk að leggja flugvöll í
Vatnsmýrinni. Í samráði við rík-
isstjórn Íslands hafði Flugmála-
félagið látið gera verkfræðiuppdrátt
af fyrirhuguðum flugvelli og bráða-
birgðakostnaðaráætlun er hljóðaði
upp á 90.000 krónur.
60 ára afmæli – 1943
Fyrsta flugvél Loftleiða til Íslands.
Þrír af af stofnendum Loftleiða hf.,
Alfreð Elíasson, Kristinn Olsen og
Sigurður Ólafsson, koma með fyrstu
flugvél sína til Íslands og var mikið
ævintýraflug frá Winnipeg til New
York þar sem vélin var sett í skip til
Íslands. Flugvélin var fjögurra sæta
Stinson S.R.8CM Reliant og hlaut
einkennisstafina TF-AZX. Flug-
félagið Loftleiðir var síðan formlega
stofnað um fimm mánuðum síðar, eða
í apríl 1944. Þetta var fyrsta flugvélin
sem Loftleiðir eignuðust.
Landgræðsluflugvélin Páll Sveins-
son smíðuð. Flugvélin var smíðuð hjá
Douglas-verksmiðjunum í Kaliforníu.
Flugfélag Íslands keypti hana átta
ára gamla frá Bretlandi árið 1951 og
hlaut hún nafnið Gunnfaxi og ein-
kennisstafina TF-ISB. Hún var strax
tekin í notkun á innanlands-
flugleiðum og síðar í leiguflugferðum
og skíðaflugi til Grænlands og á
Grænlandi. Flugvélin afrekaði m.a.
að lenda á skíðum á Bárðarbungu á
Vatnajökli fyrir röskum 30 árum. Ár-
ið 1974 komst Gunnfaxi í hendur
Landgræðslunnar og var skírð Páll
Sveinsson.
50 ára afmæli – 1953
Loftleiðaævintýrið. Sögufrægur
og stormasamur aðalfundur Loft-
leiða haldinn í Reykjavík þar sem ný
stjórn tekur við undir formennsku
Kristjáns Guðlaugssonar lögmanns.
Árið áður ákváðu Loftleiðir að hætta
innanlandsflugi vegna afskipta
stjórnvalda af skiptingu innanlands-
flugleiða og mátti litlu muna að Loft-
leiðum yrði breytt í skipafélag. Þetta
ár fyrir hálfri öld urðu þáttaskil í
starfsemi Loftleiða því nýja stjórnin
réðst, með takmörkuðu fjármagni, í
mikla útrás í millilandaflugi á N-
Atlantshafsflugleiðinni og leiguflugi
víða um heim. Árangurinn var slíkur
að árið 1953 markar upphaf þess sem
jafnan hefur verið kallað Loftleiða-
ævintýrið og var mesta uppgangs-
tímabil í flugsamgöngusögu Íslands,
fyrr og síðar.
Loftleiðir fyrstir með lág fargöld
yfir Atlantshafið. Loftleiðir auglýsa í
fyrsta sinn lág fargjöld, mun lægri en
önnur félög buðu á flugleiðinni yfir
N-Atlantshafið. Þegar í upphafi lentu
Loftleiðir í stórstríði við SAS og
IATA, Alþjóðasamtök flugfélaga.
Loftleiðir urðu þannig fyrsta lág-
gjaldaflugfélagið á þessari fjölförn-
ustu úthafsflugleið í heiminum.
Loftleiðir hefja reglubundið áætl-
unarflug til Hamborgar. Árinu áður
hóf félagið vikulegar áætlunarferðir
milli Evrópu og Bandaríkjanna með
viðkomu á Íslandi og þar með var
lagður hornsteinninn að því N-
Atlantshafsleiðarkerfi sem Flugleiðir
búa ennþá að í dag.
Eina DC-3 flugvélin sem keypt var
til Íslands. Flugfélag Íslands keypti
vélina frá Northwst flugfélaginu í
Bandaríkjunum og seldi hana aðeins
fjórum árum síðar til norska flug-
félagsins Braathen. Þetta var eina
vélin af þessari gerð sem kom til Ís-
lands og var einvörðungu ætluð til
farþegaflutninga og var notuð sem
slík í innanlandsflugi. Allir aðrir ís-
lenskir „Þristar“ voru upphaflega
herflugvélar af C-47 gerð sem hafði
verið breytt fyrir flutningaflug með
farþega og vörur.
40 ára afmæli – 1963
Loftleiðir kynna viðdvalartilboð á
Íslandi. Á þessum árum urðu Loft-
leiðavélar á leiðinni yfir N-Atlantshaf
að millilenda á Íslandi. Til að laða
fleiri ferðamenn til Íslands kynntu
Loftleiðir í fyrsta sinn viðdval-
artilboðið „Stop Over in Iceland“ og
er þetta talin vera snjallasta al-
þjóðamarkaðsherferð í íslenskri
ferðaþjónustu. Árið áður var fyrsta
skóflustungan tekin að nýrri stór-
byggingu Loftleiða á Reykjavík-
urflugvelli og var hluta hennar, sem
átti að vera flugstöð, breytt í Hótel
Loftleiðir fyrir viðdvalarfarþega og
ári síðar var hinn hlutinn opnaður
fyrir skrifstofur félagsins.
Flugfélag Íslands hefur áætl-
unarflug til Færeyja. Flugfélagið
hafði sótt um áætlunarleyfi tveimur
árum áður en í þetta fyrsta áætl-
unarflug sitt varð félagið að nota
leiguflugvél. Hins vegar lenti fyrsta
íslenska flugvélin í Færeyjum 14 ár-
um áður, eða árið 1949. Það var Cat-
alina-flugbátur Flugfélagsins sem
bar nafnið Skýfaxi, TF-ISK, og var
undir stjórn Antons Axelssonar flug-
stjóra. Það sama ár hóf Flugfélagið
áætlunarflug til London og Ósló.
Flugfélag Íslands hefur skíðaflug
til Austur-Grænlands. Fyrsta skíða-
flugið var til Meistaravíkur á Dougl-
as DC-3 flugvél er var með sér-
stökum skíðabúnaði. Þetta var
flugvélin Gljáfaxi, TF-ISH, en síðar
voru einnig sett skíði undir Glófaxa,
TF-ISA. Þetta fyrsta flug á íslenskri
skíðaflugvél var farið af yfirflug-
stjóra Flugfélagsins, Jóhannesi R.
Snorrasyni, en með honum í áhöfn
var Jón R. Steindórsson flugmaður
er síðar varð yfirflugstjóri Flugleiða.
Skíðaflugið var einn sérstæðasti
þátturinn í Grænlandsflugi Flug-
félagsins en það stóð yfir í um áratug.
Þetta voru ævintýralegar ferðir fyrir
starfsfólk Flugfélagsins en veittu
mikla öryggiskennd fyrir íbúa í af-
skekktum byggðarlögum á Austur-
strönd Grænlands.
30 ára afmæli – 1973
Flugleiðir stofnaðar. Formlegur
stofndagur er 20. júlí. Um miðjan
mars náðist samkomulag um samein-
ingu Flugfélags Íslands og Loftleiða
er samþykkt var á aðalfundum félag-
anna í lok júní. Fyrstu stjórn-
arformenn Flugleiða voru kjörnir
þeir Kristján Guðlaugsson og Örn Ó.
Johnson en forstjórastólana skipuðu
þeir Alfreð Elíasson og Örn Ó. John-
son.
Flugleiðir taka til starfa. Fyrsti
stjórnarfundur Flugleiða var haldinn
1. ágúst og þar með hófst starfsemi
félagsins. Millilandaflugáætlun Flug-
félags Íslands og Loftleiða var sam-
ræmd í október. Fyrsti aðalfundur
Flugleiða var haldinn þremur árum
síðar og enn liðu tvö ár þar til allur
flugrekstur beggja flugfélaganna var
sameinaður undir merkjum Flug-
leiða.
Loftleiðir hefja áætlunarflug til
Chicago. Áætlunarflug hefst um vor-
ið með Dougals DC-8-63 þotum með
245 farþegasæti. Tveimur árum fyrr
höfðu Loftleiðir sett á stofn söluskrif-
stofu í Chicago. Um tíma, á árunum
kringum 1980 var flogið einu sinni í
viku beint á milli Lúxemborgar og
Chicago án viðkomu á Íslandi. Flugi
til Chicago var síðar hætt.
25 ára afmæli – 1978
Flugrekstrarafmæli Flugleiða. Fé-
lagið tekur formlega við öllum flug-
rekstri Flugfélags Íslands og Loft-
leiða eftir fimm ára aðlögunartíma.
Jafnframt var ákveðið að taka upp
nýtt félagsmerki og nota erlenda
heitið Icelandair á félagið.
Íslendingar stíga inn í breiðþotu-
öldina. Flugleiðir undirrita kaup-
leigusamning um breiðþotu af gerð-
inni Douglas DC-10-30CF og kom
hún til lands snemma næsta ár. Hún
var skrásett í Bandaríkjunum og
þann skamma tíma sem hún var í
rekstri náði hún aldrei að verða skráð
hér á Íslandi sem fyrsta breiðþotan í
flugflota landsmanna. Um 13 árum
síðar skráir Flugfélagið Atlanta
fyrstu breiðþotuna í íslenska flugflot-
ann, Lockheed Tristar.
Flugleiðir hefja áætlunarflug til
Baltimore. Þessi flugleið var opnuð á
fimmta afmælisári félagsins. Um
skeið var flug til Baltimore lagt niður
en síðar endurvakið.
Höfundur er formaður Fyrsta flugs
félagsins, áhugamanna- og ferða-
félags í flugi.