Morgunblaðið - 16.08.2003, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGINN 13. ágúst 2004
verða 28. Ólympíuleikar samtímans
settir í Aþenu í Grikklandi. Síðast
voru haldnir Ólymp-
íuleikar í Aþenu árið
1896. Ólympíu-
leikarnir eru stærsta
íþróttahátíð heims-
ins og vekja gríð-
arlega athygli á
heimsvísu. Enginn
íþróttaviðburður fær jafn mikla at-
hygli fjölmiðla. Gríðarlegur fjöldi
ferðamanna sækir Ólympíuleika og
uppbygging mannvirkja í þeim borg-
um sem fá úthlutað Ólympíuleikum
er gríðarlega mikil. Þátttaka Íslands
í Ólympíuleikunum sem haldnir voru
í Sydney fyrir fjórum árum var mjög
ánægjuleg og árangur góður. ÍSÍ
sendi þá 18 keppendur í fimm
íþróttagreinum á leikana. Lögð var
sérstök áhersla á faglegan undirbún-
ing og samráð við sérsamböndin um
að undirbúningur og þátttaka yrði
okkur til mikils sóma. Umræður um
Ólympíuleikana í Aþenu hafa á und-
anförnum misserum aðallega snúist
um uppbyggingu íþróttamannvirkja
í Aþenu og seinagang fram-
kvæmdaraðila, svo og lélegt sam-
göngukerfi borgarinnar og hæga-
gang í uppbyggingu þess. Einnig um
meinta aukningu vændishúsa í borg-
inni í tengslum við leikanna. Það
verður að viðurkennast að miðað við
stöðu mála síðastliðið vor var und-
irritaður í hópi þeirra sem efuðust
stórlega um að Grikkir myndu ná að
undirbúa borgina til að hýsa þessa
mestu íþróttaleika heims. For-
ystumenn grísku Ólympíu-
nefndarinnar hafa hins vegar lagt á
það áherslu að allt verði klárt fyrir
leikana og menn þurfi ekki að hafa
neinar áhyggjur. Rétt er, sem fram
hefur komið, að framan af mátti ekki
stinga skóflu í jörð í Aþenu án þess
að upp risu raddir um að verið væri
að skemma fornminjar. Hins vegar
hef ég það á tilfinningunni, miðað við
nýja skýrslu sem ÍSÍ hefur undir
höndum, að mál séu komin á mun
betri rekspöl í Aþenu en áður. Und-
irritaður mun í næstu viku sitja fund
framkvæmdastjóra og aðalfar-
arstjóra Ólympíunefnda á vegum Al-
þjóða ólympíunefndarinnar í Aþenu.
Á þeim fundi verður okkur kynnt
staða mála og mannvirki skoðuð.
Vonandi tekst Grikkjum að sann-
færa Ólympíuhreyfinguna um að allt
verði til sóma. Rétt er að rifja upp að
einu ári fyrir Ólympíuleikana í Sydn-
ey voru alþjóðleg sérsambönd farin
að halda alþjóðleg mót, Test-Event,
til að undirbúa starfsmenn og prufu-
keyra mannvirki fyrir þessa mik-
ilvægu keppni.
Líkur eru á að fríður hópur
íþróttafólks taki þátt fyrir Íslands
hönd í Ólympíuleikunum í Aþenu á
næsta ári. Handknattleikslandsliðið
hefur tryggt sér þátttökurétt og
fimm sundmenn hafa nú þegar náð
lágmörkum. Nokkrir sundmenn eiga
enn möguleika á þátttöku. Í frjálsum
íþróttum má ætla að fjórir til sex
frjálsíþróttamenn geti átt möguleika
á þátttöku í leikunum. Einnig má
ætla að við gætum náð þátttöku í
júdó, taekwondo, badminton og
hugsanlega fleiri greinum. Allt ef
góður grunnur og örlítil heppni eru
fyrir hendi. Formlegur undirbún-
ingur ÍSÍ fyrir Ólympíuleikana í
Aþenu hófst á síðasta ári og nú í lok
mánaðarins munu ÍSÍ og sér-
samböndin sem möguleika eiga á
þátttöku hefja lokaundirbúning fyrir
leikana. Ljóst er að kostnaður ÍSÍ
vegna Ólympíuleikanna er veruleg-
ur. Kostnaðurinn felst ekki einvörð-
ungu í því að senda stóran hóp til
leikanna heldur einnig að taka þátt í
undirbúningi hans fram að leikum.
Þar munum við njóta aðstoðar frá
Ólympíufjölskyldunni sem sam-
anstendur af 5 fyrirtækjum, Íslands-
banka, Sjóvá-Almennum, VISA Ís-
land, Flugleiðum og Austurbakka.
Einnig höfum við von um góðan
stuðning menntamálaráðherra og
Alþingis. Þá má ekki gleyma mik-
ilvægu hlutverki Afrekssjóðs ÍSÍ
sem rekinn er með framlögum úr
Lottói og með framlagi mennta-
málaráðuneytisins. Unnið er af
krafti að fjárhagsáætlun fyrir Ól-
ympíuleikana. Sem hluta af und-
irbúningi fyrir leikana hefur ÍSÍ átt
samstarf við íþróttaskor KHÍ en ól-
ympíuhópurinn verður undir faglegu
eftirliti og í mælingum hjá starfs-
mönnum KHÍ. Síðast en ekki síst er
ljóst að viðkomandi sérsambönd
leggja fram mikla vinnu og kostnað
til að undirbúa íþróttafólkið.
Að lokum er rétt að geta þess að
til að auka fræðslu um Ólympíuleika
hefur ÍSÍ opnað sérstakan Ólympíu-
vef í tengslum við www.isisport.is
þar sem hægt er að nálgast ýmsar
hagnýtar upplýsingar um Ólympíu-
leika og þátttöku okkar í þeim. Það
er von okkar hjá Íþrótta- og Ólymp-
íusambandi Íslands að undirbún-
ingur og þátttaka okkar í þessari
stærstu íþróttahátíð heimsins verði
með sóma. Til þess að það rætist
þurfa allir að leggjast á eitt og snúa
bökum saman í undirbúningnum.
Ár í Ólympíuleika
Eftir Stefán Konráðsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
ÍSÍ.
TALSVERT hefur verið í um-
ræðunni að undanförnu vandi
ferðaþjónustunnar, sérstaklega úti
á landsbyggðinni. Aðallega er þar
rætt um stuttan
nýtingartíma og
hvernig sé hægt að
lengja ferðamanna-
tímann utan há-
sumarsins.
Þetta er að vísu
rétt svo langt sem
það nær, en ég tel að vandinn sé
miklu víðfeðmari en þetta og lang-
ar mig í stuttu máli reyna að rök-
styðja þá skoðun mína, þó að til
þess þurfi meira mál en hægt er í
stuttri blaðagrein.
Oft er einnig kvartað yfir háu
verðlagi og þá gjarnan vitnað í og
gerður samanburður við verð á
sólarströndum á Spáni, Ítalíu og á
fleiri suðrænum ströndum. Menn
bera þá ekki saman dýrari bygg-
ingarkostnað og vandaðri innrétt-
ingar og því betra húsnæði. Einng
má í þessu sambandi nefna hærri
vinnulaun og vinnulaunatengd
gjöld. Vinnulöggjöfin er yfirleitt
ekki eins ströng hvað vinnutíma
snertir og þannig mætti lengi upp
telja. Sjaldan eða aldrei er vitnað í
hinar Norðurlandaþjóðirnar og ef
slíkt er gert þá er það yfirleitt
með óraunhæfum samanburði.
Ef eitthvað á að gera til að
styrkja ferðaþjónustuna á lands-
byggðinni, þá vil ég byrja á því að
vara við þeirri hættu að reyna að
finna einhverja allsherjar lausn.
Sú hætta er alltaf fyrir hendi þeg-
ar „sérfræðingum“ sem aldrei hafa
komið nálægt þessum viðkvæma
rekstri, sem ferðaþjónustan er, er
falið að finna einhverja lausn sem
á að passa fyrir öll fyrirtæki. Jafn-
vel þótt þeir telji sig þekkja til
ferðaþjónustunnar (hafa eflaust
ferðast mikið og búið oft á hóteli,
bæði hér á landi sem erlendis).
Hægt er að benda á ýmis dæmi
þar sem „sérfræðingar“ fundu
allsherjar lausn, sem var í raun, í
langflestum tilfellum, aðeins til að
lengja í hengingarólinni.
Ég tel þó að nokkur atriði geti
flokkast undir það sem við getum
kallað allsherjar lausn, má þar
nefna t.d. lánakjör sem greininni
býðst, svo sem háa vexti og stutt-
an lánstíma. Miða ég þar við að
greinin þurfi að fá sambærileg
lánakjör og aðrar atvinnugreinar.
Einnig má í þessu sambandi nefna
aðstoð í markaðsmálum og vinnu
við að fá banka og aðra fjárfesta
til að trúa á ferðaþjónustuna á
landsbyggðinni sem arðvænlegan
framtíðarkost til að leggja
áhættufé í og margt fleira.
En langflest er staðbundið.
Taka þarf hvert fyrirtæki fyrir sig
og fara ofan í saumana á mögu-
leikum fyrirtækisins til að standa
undir rekstri, afborgunum af lán-
um og til að geta skapað eig-
endum mannsæmandi laun og/eða
arð.
Hér á eftir mun ég tæpa á örfá-
um atriðum sem þarf að kanna
vel, að mínu viti.
1. Skoða þarf hvað viðkomandi
fyrirtæki getur vænst mikillar
aukningar á komu ferðamanna á
næstu árum/áratugum samkvæmt
þeim forsendum sem liggja bestar
fyrir. Sérstaklega utan háannatím-
ans.
2. Miðað skal við slíka úttekt á
rekstrinum, og sjá hvað fyrirtækið
þarf mikla aukningu til að ná sér
vel yfir núllið og hvort það sé
raunhæfur möguleiki.
3. Þá þarf að skoða hvort það
þurfi að stækka eða breyta fyr-
irtækinu til að það geti staðið und-
ir lágmarksrekstri t.d. með sam-
vinnu eða samruna við önnur
fyrirtæki.
4. Hvort það þurfi nýtt fjár-
magn inn í reksturinn og hvernig
hægt sé að nálgast það.
5. Hvort það þurfi að hjálpa fyr-
irtækinu að skuldbreyta lánum í
lengri og hagkvæmari lán.
6. Hvort þurfi að hjálpa fyr-
irtækinu til að koma sér á fram-
færi með t.d. sameiginlegri mark-
aðssetningu með öðrum
sambærilegum fyrirtækjum eða
fyrirtækjum í sama byggðarlagi.
Markaðssetningu bæði innanlands
sem og utanlands.
7. Hvort það þurfi að hjálpa til
við að virkja eitthvað sem er
áhugavert í nágrenni við fyr-
irtækið, sem gæti laðað ferðamenn
til staðarins. Þarna gætu sveit-
arfélög komið inn í.
8. Og síðast en ekki síst hvort
fyrirtækið er rekið á réttum for-
sendum, eða hvort stofnendur hafi
ef til vill verið hvattir til að leggja
út í reksturinn af óraunsæju fólki,
eða bara af bjartsýninni einni
saman.
Þetta eru aðeins nokkrir punkt-
ar til að skoða, en margt fleira
kemur eflaust til, þegar/ef vinna
hefst við slíka úttekt.
Ef svar við þessu er jákvætt,
sem ég tel að verði í langflestum
tilfellum, þá þarf að finna út og
gera áætlun um hvernig sé hægt
að hjálpa viðkomandi fyrirtæki,
þannig að eigendur og stjórnendur
geti snúið sér að fullu að rekstr-
inum, en þurfi ekki að eyða allri
sinni orku í að halda fyrirtækinu á
floti fjárhagslega frá degi til dags.
En ef svarið er neikvætt og það
kemur upp sú staða, sem ég tel
líklegt að komi upp á nokkrum
stöðum, að eftir ítarlega skoðun,
sé það ljóst að sum fyrirtæki eigi
litla sem enga möguleika á að geta
staðið undir lágmarksrekstri, þá
þurfi að hjálpa fólki að komast út
úr rekstrinum með sem minnstum
skaða fyrir alla aðila, bæði lána-
stofnanir og ekki síður eigendur.
Til þess að svo megi verða þá
tel ég að það þurfi að stofna nokk-
urs konar úreldingarsjóð líkt og
gert hefur verið í sumum öðrum
atvinnugreinum.
Úreldingarsjóðurinn hafi það
hlutverk að hjálpa viðkomandi eig-
endum til að selja eignir sínar í
annan rekstur á sanngjörnu verði,
eða að sjóðurinn kaupi viðkomandi
eignir og selji þær síðar í aðra
starfsemi. Þetta er nauðsynlegt
því oft er erfitt að losna við eignir
úti á landsbyggðinni nema á
löngum tíma og þá fer viðkomandi
eign oftast í sams konar rekstur
og nýtt ævintýri hefst. Það sama
gerist ef fyrirtækið verður gjald-
þrota, þá er viðkomandi eign yf-
irleitt auglýst aftur til sölu og fer í
langflestum tilfellum undir sams
konar eða svipaðan rekstur og
hildarleikurinn hefst á ný.
Sjóðurinn þarf því að geta verið
undir það búinn að geta tekið á
sig einhvern mismun á því verði
sem eigandi og lánardrottnar fá og
því sem sjóðurinn selur eignina á.
Þar ætti þó yfirleitt ekki að þurfa
að vera um háar upphæðir að
ræða.
Við skulum hafa í huga að það
fólk sem hér um ræðir hefur í
langflestum tilfellum lagt allt und-
ir bæði allar eignir sínar og
óþrjótandi vinnu fyrir lítil sem
engin laun, annað en fæði og hús-
næði.
Þó að segja megi að hér sé um
sjálfskaparvíti að ræða, fólk hafi
veðjað á vitlausan hest, má á móti
benda á að þetta sama fólk hefur
verið að skapa mikinn gjaldeyri og
hefur verið að selja íslenskar af-
urðir og vinnu á hæsta verði sem
við fáum fyrir íslenska fram-
leiðslu. Þjónusta við erlenda ferða-
menn er útflutningur á innlendri
framleiðslu og vinnu sem er seld á
síðasta stigi framleiðslunnar. Þar
sem markaðurinn kaupir sér far til
landsins til að njóta þess sem í
boði er. Fáum við betri möguleika
til að kynna og selja íslenska
framleiðslu og fáum við hærra
verð?
Þessi útflutningur nýtur ekki
styrkja, útflutningsbóta eða ann-
arrar aðstoðar, þó að hærra verð
fáist og tilkostnaður við útflutn-
inginn sé yfirleitt minni en við
aðrar hefðbundnar útflutnings-
greinar. Auk þess er greiddur
virðisaukaskattur af þessum út-
flutningi meðan annar er að mestu
eða öllu undanþeginn virð-
isaukaskatti.
Ég er út af fyrir sig ekki á móti
styrkjum, ef þeir eru til að koma
fótunum undir einhvern atvinnu-
rekstur og mér finnst því ekki
ósanngjarnt að ríkisvaldið komi á
móts við þessa vaxandi atvinnu-
grein með vinnu við að aðstoða
hana við að koma sér á rétta
braut.
Ég er sannfærður, eftir rúmlega
40 ára vinnu í þessari atvinnu-
grein, að ef henni er hjálpað yfir
„byrjunarörðugleikana“, og henni
gefinn raunverulegur og sann-
gjarn rekstrargrundvöllur þá muni
hún auka atvinnu í landinu og
auka útflutningstekjur landsins á
hæsta mögulegu verði.
Ég gæti skrifað langt mál um
þetta efni úr sarpi langrar vinnu í
ferðaþjónustunni og er tilbúinn að
rökstyðja betur, ef tækifæri gefst
síðar, en vildi aðeins reyna að
opna umræðu um þennan þjóð-
félagsvanda, því hvar stöndum við
ef ferðaþjónusta á landsbyggðinni
leggst niður eða fer öll á hausinn
og Byggðastofnun situr uppi sem
stærsti eigandi hótela, veit-
ingastaða og afþreyingarfyr-
irtækja á landsbyggðinni, eins og
forstjóri Byggðastofnunar gaf í
skyn, á fundi með hótel- og veit-
ingamönnum sl. haust, að yrði, ef
ekki yrði eitthvað róttækt gert í
þessum málum?
Hvað er til ráða í
ferðaþjónustunni
á landsbyggð-
inni?
Eftir Óla Jón Ólason
Höfundur er hótelstjóri í Reykholti
og hefur unnið við ferðaþjónustu í
rúma fjóra áratugi.
vinnupallar
Sala - leiga
Sími 577 2050 · Fax 577 2055 · GSM 824 2050 · www.formaco.is
laugardag kl. 10 - 16
sunnudag kl. 11 - 16
Hér erum við
braut
ata
sgata
gu
r
Ba
ró
ns
stí
gu
r
álsgataugata Skarphéð.gKarlagVífilsg
MánagSkeggj
Sn
or
ra
br
au
t
Ra
uð
ar
ár
st
íg
ur
Þv
er
ho
lt
Ei
nh
oltMeða
Stórholt
Stangarho
Skipholt
Brautarholt
Nó
at
ún
Laugavegur
Hátún
Miðtú
Samtú
Borg
H
öf
ða
tú
n
Sæt
únSkúlatún
Skúlagata
Steintún
HLEMMUR
M
jö
ln
is
h.
Eldaskálinn
Brautarholti 3
105 Reykjavík
Sími: 562 1420
www.invita.com
Vegna breytinga á skápastærðum bjóðum við
allar sýningarinnréttingar okkar, bæði eldhús
og bað, með afslætti.
Komdu og sjáðu hvað við getum gert fyrir þig.
Möguleiki á allt að 30 ára veðláni* frá
SPRON. Lánið getur náð yfir fullfrágengið
eldhús með tækjum, flísum, gólfefnum,
málningu og uppsetningu.
Opið hús:
30–45% AFSLÁTTUR AF
SÝNINGARINNRÉTTINGUM