Morgunblaðið - 17.08.2003, Blaðsíða 26

LISTIR
26 SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á SÍÐASTLIÐNUM áratug eða
svo hafa Íslendingar loksins vaknað
til meðvitundar um sumartónleika,
sem eru mjög algengir í Evrópu og
Skandinavíu. Hingað til hefur mest
allt menningarlíf okkar verið tengt
vetrinum og lagst í dvala yfir sum-
arið og listafólk verið úr allri þjálf-
un þegar það loks hefur komið til
starfa eftir langt frí. Nú er þetta
sem betur fer að breytast og raðir
sumartónleika hafa sprottið upp og
virðast ætla að lifa góðu lífi allt í
kring um landið. Ein slík er Kamm-
ertónleikar á Kirkjubæjarklaustri
sem voru nú haldnir í 13. sinn undir
listrænni stjórn Eddu Erlendsdótt-
ur píanóleikara sem búsett er í
París. Að þessu sinni fékk hún til
liðs við sig hjónin Gerði Gunnars-
dóttur fiðluleikara og Claudio Punt-
in klarinettleikara, einnig Ásdísi
Valdimarsdóttur og Unu Svein-
björnsdóttur sem öll eru búsett í
Þýskalandi, Vovka Stefán Ashken-
azy píanóleikara sem einnig kom til
landsins til að taka þátt í tónleik-
unum, sem og enski sellóleikarinn
Michael Stirling, og Bryndísi Höllu
Gylfadóttur sellóleikara. Allt er
þetta hámenntað tónlistarfólk sem
starfar sem einleikarar og hefur
mikla reynslu í kammertónlist.
Einnig tók þátt Ólafu Kjartan Sig-
urðarson óperusöngvari. Alls eru
þetta níu listamenn sem leggja
saman krafta sína og það ríkti því
töluverð eftirvænting fyrir tón-
leikana. Tónleikagestir létu sig ekki
vanta og salurinn var fullur á öllum
tónleikum helgarinnar.
Fyrri hluti föstudagstónleikanna
voru helgaðir Wolfgang Amadeusi
Mozart (1756–1791). Ólafur Kjartan
og Edda hófu tónleikana með vönd-
uðum og vel mótuðum flutningi
fimm sönglaga. Canzonettuna Rid-
ente la calma / Brosandi ró KV 152
/ 210a (1772 eða 1775), Warnung /
Viðvörun KV 433 / 416a (1783),
Komm, liebe Zither / Komdu, kæri
sítar KV 351 / 367b (1781) með
mandólíninnslagi sem Ólafur var
ekki í vandræðum með, höfundar
þessara ljóða eru óþekktir. Síðan
fylgdu Abendempfindung / Kvöldúð
(J. H. Campe) KV 523 (1787) og ar-
íettan Un baccio di mano / Hand-
arkoss (L. Da ponte) KV 541
(1788). Mozart var snillingur í að
finna upp laglínur og eitt af mý-
mörgum dæmum þar um er Klarín-
ettkvintettinn í A dúr KV 581 sem
er uppfullur af fallegum laglínum.
Það var fyrir leik Antons Stadler
sem Mozart heillaðist af basett-
horninu (alt klarinett), fyrir hann
samdi Mozart kvintettinn KV 581
og nefndi hann „Stadler-kvintett-
inn“. Hann samdi einnig m.a. Klar-
inetttríóið KV 498 og Klarinett-
konsertinn KV 622 fyrir Stadler.
Strengjakvartettinn skipuðu þau
Gerður, Una, Ásdís og Sterling og
Claudio Puntin lék glæsilega á
klarínettið með mjúkum, syngjandi
og fallegum tón. Flutningurinn var
í heild góður, vel og sannfærandi
mótaður og laglínurnar nutu sín til
fulls í yfirleitt vel samstilltu sam-
spili hljóðfæraleikaranna. Eftir hlé
fluttu þeir Ólafur og Vovka laga-
flokkinn Don Quichotte à Dulcinèe /
Don Quixote syngur til Dulcineu
fyrir píanó og söngrödd sem (Jos-
eph) Maurice Ravel (1875–1937)
samdi 1932–33 við ljóð eftir Paul
Morand. Þessi ljóðaflokkur sem er
seinasta tónverk Ravels er í þrem
köflum, eða Chansonum, sem Ólaf-
ur söng á frönsku við öruggan og
góðan píanóleik Vovka Stefáns.
Bryndís Halla og Edda léku
tveggja þátta sónötu op. 4 fyrir
selló og píanó (1909–10) eftir Zolt-
án Kodály (1882–1967). Sónatan
sem er tóntegundalaus (atonal) er
gríðarlega krefjandi fyrir sellóleik-
arann og var leikur Bryndísar
hreint stórkostlegur og samspil
þeirra Eddu var mjög samstillt og
yfirvegað. Síðast á efnisskrá
kvöldsins voru þrjú sönglög fyrir
bariton, víólu og píanó eftir Eng-
lendinginn Frank Bridge (1879–
1941). Far, Far From Each Other /
Langt, langt hvor frá annarri,
Where is That Our Soul Doth Go? /
Hvert er það sem sál vor fer og
Music When Soft Voices Die / Þeg-
ar lágróma raddir deyja. Bridge,
sem m.a. var góður víóluleikari, var
aðeins á undan samtímanum í tón-
list sinni og því lengi vel eins konar
„utangarðsmaður“ þar til nemandi
hans Benjamin Britten kom fram á
sjónarsviðið og þar með ný kynslóð
sem lærði að meta tónlist Bridge.
Það voru þau Ólafur, Ásdís og
Edda sem fluttu lögin og var flutn-
ingurinn mjög góður, víólan var
sérlega falleg í miðlaginu og píanó-
ið naut sín afar vel í því síðasta og
samspil flytjenda var samstillt og í
góðu jafnvægi.
Fyrri hluti laugardagstónleik-
anna var mjög slavneskur og hófst
með Slóvakískum tilbrigðum fyrir
selló og píanó eftir tékkneska tón-
skáldið og fiðluleikarann Bohuslav
Martinú (1890–1959) sem þær
Bryndís Halla og Edda fluttu.
Martinú var mjög fjölhæft tónskáld
og vann jafnt með tékkneska al-
þýðutónlist, djass, ragtime og bar-
okktónlistarform eins og heyra
mátti í þessum tilbrigðum en þar
kenndi ýmissa grasa, helsti veik-
leiki hans var að hann samdi mjög
hratt og endurskoðaði sjaldnast
það sem hann hafði skrifað. Bryn-
dís og Edda nýttu sér smæð og
góðan hljóm salarins með fárveik-
um og varla heyranlegum tón og
síðan allan styrkleikaskalann upp
úr og til baka aftur, allt í góðri
samvinnu hvor við aðra þannig að
stef og tilbrigði nutu sín vel. Senni-
lega er Rússinn Sergei Prokofiev
(1891–1953) þekktastur hjá mörg-
um fyrir barnaverkið um Pétur og
úlfinn. Prokofief sem var marg-
verðlaunaður píanóleikari samdi
jafnt óperur, hljómsveitarverk,
kammerverk, kórverk, píanóverk,
söngva og kvikmyndatónlist svo
eitthvað sé nefnt, en fyrstu verkin
hans þóttu of „nútímaleg“ fyrir
áheyrendur þess tíma. Árið 1920
samdi hann Fimm sönglög án orða
op. 35 sem einnig finnst í útsetn-
ingu fyir píanó og fiðlu (op. 35 b)
sem þau Una og Vovka Stefán
fluttu af mikilli natni og frábærri
samvinnu, með rússneskum krafti
og flauelsmýkt en þó alltaf góðu
jafnvægi milli hljóðfæranna.
Íslensku þjóðlögin Blástjarnan,
Söknuður og Úti ert þú við eyjar
bláar í útsetningu Jóns Þórarins-
sonar (1917) söng Ólafur Kjartan
við blíðan undirleik Vovka Stefáns
og síðan fluttu þeir lagaflokkinn Of
Love and Death sem Jón Þórarins-
son samdi í tilefni Listaþings 1950
við þrjú kvæði eftir Christinu G.
Rosetti um ást og dauða. Guð-
mundur Jónsson frumflutti flokkinn
með Sinfóníuhljómsveit Íslands
undir stjórn dr. Róberts A. Ottós-
sonar. Píanóleikur Vovka var virki-
lega góður sem og söngurinn hjá
Ólafi sem fór mjög vel með en átti
það til að vera aðeins of sterkur
fyrir salinn.
Aðalverk dagsins var frum-
flutningur á kvintett fyrir klarínett
og strengjakvartett, Fratelli di
sangue (fóstbræður) eftir klarínett-
leikarann Claudio Puntin (1965),
sem saminn var til frumflutnings á
þessari hátíð. Verkið skiptist í
fimm þætti sem eru tileinkaðir fjór-
um merkum tónlistarmönnum frá
Austur-Evrópu, nema miðkaflinn,
Friðlaus, sem tileinkaður er sígaun-
um. Verkið gerir ráð fyrir frjálsum
spuna flytjendanna innan viss
ramma í verkinu og virðist við
fyrstu heryn vera kröfuhart til
hljóðfæraleikaranna og þá sérstak-
lega klarínettleikarans, bæði tækni-
lega og í úthaldi, en Puntin lék
sjálfur á klarínettið og stýrði hópn-
um. Það er greinilegt að hann veit
hvað má bjóða hljóðfærinu og nýtir
það alveg út á ystu nöf í hljómstyrk
(allur skalinn), tónmyndun og
tæknilega og sýnir að hann er
hreint feiknagóður klarínettleikari.
Í verkinu mátti heyra áhrif ýmissa
stíltegunda svo sem djass, rúss-
neska alþýðutónlist og dansa,
klezmískan stíl (upprunnin úr gyð-
ingatónlist), umhverfishljóð (5.
þáttur) gerð á hljóðfærin o.fl. Verk-
ið var vel flutt undir öruggri stjórn
Puntins.
Lokatónleikarnir hófust á For-
leik við gyðingastef op. 34 fyrir pí-
anó, klarinett og strengjakvartett
sem Prokofieff samdi 1919. Flytj-
endur voru þau sömu og í verki
Puntins, þau Puntin, Gerður, Una,
Ásdís og Bryndís Halla auk Eddu.
Verkið er líflegt, fullt af fallegum
stefjum með skemmtilegri úr-
vinnslu og var vel spilað og lista-
fólkið lifði sig inn í verkið með mik-
illi samspilsgleði. Maður hefði
ætlað að á þessum tíma væri komin
mikil þreyta í lið listafólksins eftir
þrotlausar æfingar í heila viku og
tvenna mjög kröfuharða tónleika en
svo var aldeilis ekki, gleðin geislaði
af þeim til áheyrenda. Greinilegt
var að allir höfðu fundið hver ann-
an í samstarfinu og þess fengu
áheyrendur að njóta. Tersettinn í
C-dúr op. 74 fyrir tvær fiðlur og
víólu (1887) eftir Antonin Dvorák
(1841–1904) léku þær Gerður, Una
og Ásdís mjög músíkalskt og fal-
lega. Ólafur og Vovka fluttu fimm
sönglög eftir Pyotr Tchaikovsky
(1840–1893) en eftir hann liggur
fjöldi sönglaga. Sleza drazhyt / Tár
titrar op. 6 nr. 4, Lied der Mignon /
Söngur Mignonar op. 6 nr. 6,
Serenada Don Juans op. 30 nr. 1,
Sred’ shumnogo bala / Í miðjum
dunandi dansi op. 38 nr. 3 og Blag-
oslovliaiu vas, lesa / Ég blessa ykk-
ur, skógar op. 47 nr. 5. Ólafur söng
lögin á rússnesku og féll hin stóra
rödd Ólafs vel að þessum lögum.
Hlutur píanósins í þessum söng-
lögum er mikill og sýndi Vovka enn
hversu fantagóður píanisti hann er
og þó sást það enn betur í síðasta
verki helgarinnar, Píanókvintett
Johannesar Brahms (1833–1897) í
f-moll op. 34 frá 1864 en þar fór
Vovka hreinlega á kostum og hver
nóta var vandlega úthugsuð og
mótuð. Það sama má í raun segja
um allan hljóðfæraleikinn í þessu
verki. Þau Vovka, Gerður, Una, Ás-
dís og Bryndís fluttu kvartettinn af
slíkri samstillingu og vandvirkni
með geislandi spilagleði að salurinn
var sem steinrunninn og í lokin
heyrðust andvörp á borð við „vá“
og síðan braust út mikið þakklæti í
formi lófataks. Ég vil óska íbúum
Skaftárhrepps til hamingju með há-
tíðina og vona að hún eigi eftir að
lifa um mörg ókomin ár.
Kammertón-
leikar með
slavnesku ívafi
Morgunblaðið/Jim Smart
Tónlistarfólkið sem fram kom á kammertónleikum á Kirkjubæjarklaustri.
TÓNLIST
Kammertónleikar á
Kirkjubæjarklaustri 2003
Flytjendur: Ásdís Valdimarsdóttir á víólu,
Bryndís Halla Gylfadóttir á selló, Claudio
Puntin á klarínett, Edda Erlendsdóttir á
píanó, Gerður Gunnarsdótttir á 1. fiðlu,
Michael Stirling á selló, Ólafur Kjartan
Sigurðarson bariton, Una Sveinbjörns-
dóttir á 2. fiðlu, Vovka Stefán Ashkenazy
á píanó. Reynir Axelsson þýddi alla söng-
texta sem fylgdu með prentaðir í efnis-
skránni. Listrænn stjórnandi var Edda Er-
lendsdóttir.
Verk eftir W.A. Mozart, M. Ravel, Z. Kod-
ály og F. Bridge.
Föstudagurinn 8. ágúst 2003 kl. 21.
Verk eftir B. Martinú, S. Prokofieff, Jón
Þórarinsson og Claudio Puntin (frum-
flutningur).
Laugardagurinn 9. ágúst kl. 17.
Verk eftir S. Prokofieff, A. Dvorák, P. J.
Tchaikovsky og J. Brahms:
Sunnudagurinn 10. ágúst kl. 15.
Jón Ólafur Sigurðsson
RADDBANDAFÉLAG Reykjavíkur heldur tónleika í Stykk-
ishólmskirkju í dag, sunnudaginn 17.ágúst, kl. 14.
Raddbandafélagið skipa 10 einstaklingar sem flestir hafa
sungið í ýmsum kórum um árabil og margir eru jafnframt í
einsöngsnámi. Sönghópurinn var stofnaður haustið 2002 og
hefur því verið starfandi í tæpt ár. Hópurinn hefur komið
fram við ýmis tækifæri á liðnu ári s.s. við vígslu Höfuðborg-
arstofu, á hátíðum í Smáralind, á ýmsum kosningaskemmt-
unum, í stórafmælum og brúðkaupum svo dæmi séu nefnd. Á
efnisskrá tónleikanna er fjölbreytt úrval laga, íslensk og er-
lend þjóðlög af ólíkum toga, íslensk og erlend sönglög, bar-
bershop lög og erlend dægurlög í léttri sveiflu. Stjórnandi
kórsins er Sigrún Grendal og Jónas Sen leikur með á píanó.
Aðgangseyrir að tónleikunum er 1.000 kr. Raddbandafélag Reykjavíkur.
Raddbanda-
félagið í Stykkis-
hólmskirkju
KOMIN er út ljóða-
bókin Þríhendur eftir
Gunnar Dal. „Bókin
er í vasabrotsformi
og inniheldur 332
hækur sem höf-
undur kýs að nefna
þríhendur vegna
þess að þær eru í
þremur línum. Annars viðheldur Gunn-
ar Dal hefð japönsku hækunnar með
hinum hefðbundna atkvæðafjölda, 5-
7-5. Þeir sem vilja fræðast betur um rit
Gunnars og list geta leitað sér fanga á
nýrri heimasíðu hans: www.gunnar-
dal.is, “ segir í fréttatilkynningu.
Eftir Gunnar Dal liggur á sjötta tug
ritverka, ljóð og skáldsögur og heim-
spekirit.
Bókin er gefin út af Lafleur-útgáf-
unni. Háskólafjölritun annast prentun
bókar.
Nýjar bækur