Morgunblaðið - 22.08.2003, Blaðsíða 3

börn, að fá pláss fyrir börn-
in mín samhliða vinnu minni
þar, þannig að við vorum öll
á sama leikskólanum. Þetta
kom sér vitaskuld afskap-
lega vel og ég hafði fyrir
bragðið meira svigrúm og
frelsi í mínu starfi. Ég hef
síðan verið eins konar
lausamaður í faginu og
sjálfstætt starfandi með
mína eigin stofu, sem hefur
komið sér afar vel.
Með þessu fyrirkomulagi gafst
mér betra tækifæri til að vinna sjálf-
ur í auknum mæli að þróun minna
eigin aðferða innan frumörvuninnar,
sem aðallega fólst í því að bæta
músíkinni við hugmyndafræði Andr-
easar Fröhlich. Hjá mér upphófst
þessi eilífa leit, ekki einungis að
hentugum aðferðum við kennsluna,
heldur einnig að hentugum hljóð-
færum og þar getur maður aldrei
látið staðar numið.“
Taktsláttur hjartans
„Tónhæfing gengur meðal annars
út á að fá þann sem er heftur í fjötra
stjarfans til að slaka á svo að hann
eigi auðveldara með að taka við því
sem við erum að bjóða honum.
Hjartslátturinn, fyrsta músíkin sem
barnið heyrir í móðurkviði, er það
sem róar það og fær það til að slaka
á. Og á þessu er ákveðin skýring.
Fyrsta líffærið sem fullþroska
verður á fósturskeiði er innra eyrað.
Þetta gerist á 37. degi meðgöng-
unnar. Sá taugavefur sem fyrir
hendi er er í raun og veru bara þessi
litli klumpur, stofnheilinn, sem er
elsti og frumstæðasti hluti heilans. Í
honum festast starfsminni eins og
andardráttur, hjartsláttur og músík.
Þar eð þetta líffæri er fullþroska
nemur það að sjálfsögðu hjartslátt-
inn og þar byrjum við að læra að
heyra.
Ég hef athugað kerfisbundið
ófötluð ungbörn, viðbrögð þeirra og
hegðun gagnvart músík. Þegar ég
hafði fengið í hendurnar hljóðfæri
sem skynja titring við líkamann,
meðal annars hina svonefndu „big
boom“, eða raufatrommu, gekk ég
út frá kenningum Lee Salk, geð-
læknis í New York, sem hafði gert
athuganir á börnum í vöggustofu á
fæðingardeild með því að spila fyrir
þau hjartslátt. Ég fór að spila tilbú-
inn hjartslátt á trommur í taktinum
72 slög á mínútu, sem er hinn staðl-
aði hjartsláttur. En hvað er staðlað í
heiminum?
Þetta var hins vegar „theorísk“
staðreynd, sem ég vann með og
beitti í mínum athugunum. Hún átti
bara ekki við öll börn. Til dæmis átti
ég í vandræðum með tvo bræður,
sem alls ekki svöruðu þessu og slök-
uðu ekki á við 72 slaga taktinn eins
og flest hinna barnanna. Stundum
verður maður ergilegur í starfi og
ég fór að slá hraðar og á vissum
punkti, þegar ég var kominn all-
miklu hraðar, þá skeði undrið. Ann-
ar bróðirinn, sem var hjá mér þá
stundina, slakaði á og varð alveg af-
slappaður á raufartrommunni. Það
sama gerðist með hinn bróðurinn.
Þegar ég var kominn upp í sama
taktinn og hjá bróður hans þá slak-
aði hann líka á. Það var við 104 slög
á mínútu. Þarna upplifði ég allt í
einu skapandi stund með báðum
bræðrunum á einum og sama deg-
inum. Þegar móðir þeirra kom og
sótti þá, afar feitlagin kona, sem
þjáðist af háum blóðþrýstingi, greip
ég um púlsinn á henni og sagði
henni hvað ég hefði upplifað stór-
kostlegt atvik með sonum hennar
þann daginn. Ég fann auðvitað á
púlsi hennar að þar sló nákvæmlega
sami takturinn og sá sem drengirnir
brugðust svo vel við.
Síðan elti ég uppi allar mæður
barnanna sem ég var með og bað
þær um að taka púlsinn á sér í hvíld.
Þannig uppgötvaði ég smám saman
að það var ekki bara hjartsláttur
móðurinnar sem hafði afgerandi
áhrif á þetta, heldur einnig það að
hann hætti að virka þegar börnin
náðu sex mánaða tilfinningaþroska.
Nú er það svo í mínu starfi að maður
getur verið að sinna börnum allt upp
í tólf ára aldur, og jafnvel eldri, sem
ekki eru orðin sex mánaða í mæl-
anlegum þroska, samkvæmt okkar
skrám. Það er tilfinningaþorskinn
sem kemur fyrstur og þegar hann
hefur náð ákveðnu stigi kemur
þroskinn á hinum sviðunum á eftir.
Tilfinningaþroskinn kemur viljanum
af stað til að ná framförum. Þarna
uppgötvaði ég að þegar börnin voru
tilbúin að taka við öðrum rythma
vissi ég að þau voru orðin sex mán-
aða tilfinningalega.“
Slökun í vöggu
Um tildrög þess að Eyjólfur fór
út í að hanna sérstakt hljóðfæri til
nota í starfi sínu segir hann meðal
annars:
„Ég trúði á sínum tíma að raf-
hljóðfærin gætu gert mikið gagn og
það er rétt svo langt sem það nær.
En í þeim geira þar sem ég starfa
duga þau skammt. Rafhljóðfærin
mynda tilbúna tóna og hafa því ekki
sama sveiflusvið og venjuleg hljóð-
færi, hvort sem um er að ræða
ásláttarhljóðfæri, blásturshljóðfæri
eða strengjahljóðfæri. Hvert einasta
hefðbundið hljóðfæri hefur yfirtóna
bylgjusvið, sem samsvarar bylgjum
heilans. Það eru hljóðfæri með af-
gerandi alfa-bylgjur og önnur með
afgerandi beta-bylgjur og þar fram
eftir götunum. Þetta er lykillinn að
því að okkur líkar misvel við hljóð-
færi. Það er flókið mál að komast að
því hvers konar hljómur hverjum og
einum líkar best. En þessi bylgjusv-
ið mynda rafhljóðfærin ekki. Það
eru að vísu til hljóðgervlar sem hafa
nokkuð góðar alfabylgjur, en allt
hitt er ónothæft. Og þar sem mark-
aðurinn er svo smár á þessu afmark-
aða sviði, sem ég vinn á, hafa fram-
leiðendur þessrara hljóðgervla
takmarkaðan áhuga á að framleiða
slík hljóðfæri.
Slökun er grundvallarþátturinn í
meðferðinni og það var til þess að ég
leitaði lengi að hljóðfæri sem hægt
væri að vagga, liggja í og vera
hreyfður í leiðinni. Ég var búinn að
tala við 17 hljóðfærasmiði um þessa
hugmynd og allir sáu þeir fyrir sér
kúptan gítar eða fiðlu, sem hægt
væri að liggja á og rugga í leiðinni.
en þeir töldu af og frá að hægt væri
að smíða slíkt hljóðfæri með góðum
árangri.
Þá hitti ég hljóðfærasmið, Caspar
Harbeke, sem reyndar er menntað-
ur arkitekt, og ræddi við hann um
þessa hugmynd mína, um hljóðfæri
sem hægt væri að leggjast í og
vagga, og hann taldi gerlegt að út-
færa þessa hugmynd. Þremur mán-
uðum seinna sýndi ég „vögguna“ í
fyrst sinn, á þingi um frumörvunina
við háskólann í Landau. Caspar
Harbeke hafði haft vaðið fyrir neðan
sig og sótt um einkaleyfi á hljóðfær-
inu, og þannig varð ég einkaleyf-
ishafi, ásamt honum,“ sagði Eyjólf-
ur.
„Eitt það erfiðasta í þjálfun og
örvun þessara mikið fjölfötluðu
barna er jafnvægistilfinningin. Flest
þessara barna ná aldrei að þjálfa
jafnvægisskynið vegna þess að þau
geta ekki setið á gólfinu eins og sex
mánaða barn. Heilbrigð börn læra
að kútveltast um, læra að detta,
læra að styðja sig og læra að sitja.
Þannig ná þau jafnvægisskyninu
sem mjög fjölfötluð börn ná ekki.
Vaggan er með strengjum sitt
hvorum megin, sem ætlað er að gefa
eins konar forsögn um hreyfingar.
Ef ég spila strengina öðrum megin
gefur það til kynna að ég ætla að
hreyfa barnið í þá átt. Barnið finnur
tónana og titringinn í vöggunni og
heyrir þá líka og það virkar full-
komlega slakandi. Svo spila ég
strengina hinum megin og barnið
veit þá að því verður velt yfir á hina
hliðina. Þannig gengur þeim betur
að átta sig á jafnvægisskyninu.“
Eyjólfur sagði ennfremur að
hljóðfærið væri notað almennt til
slökunar hjá fullorðnu fólki, til
dæmis alzheimer-sjúklingum, og
virkaði vel á þá. „Það er hægt að
spenna „vögguna“ við stól þannig að
viðkomandi getur farið úr hjóla-
stólnum og yfir í hana í sitjandi
stellingu. Þetta hefur verið notað við
fólk sem hefur orðið fyrir slysum og
fólk sem hefur verið í dásvefni.“
Eyjólfur sagði að einkaleyfi væri
vandmeðfarið og snurða hefði hlaup-
ið á þráðinn milli hans og meðleyf-
ishafans, Harbeke.
„Mín hugmynd var bara að fá
hljóðfærið fyrir sjálfan mig. En sá
sem smíðar hljóðfærið og leggur í
kostnað við það vill meira og nú er
svo komið að ég er að reyna að
standa í vegi fyrir því að hljóðfærið
verði selt út um allar trissur, eins og
hann vill. Í það minnsta vil ég setja
það skilyrði að viðkomandi kaupandi
fari á námskeið áður en hann fær
það í hendur. Það hefur nefnilega
gerst á heimili fyrir þroskahefta í
Þýskalandi að það hefur komist í
hendurnar á vel meinandi fólki, sem
kunni þó ekki með það að fara.
Læknir þar taldi að það hefði jafn-
vel orðið afturför hjá einum „sjúk-
lingi“. Ég hafði hins vegar alltaf lagt
áherslu á að enginn fengi hljóðfærið
í hendur nema að fara fyrst á nám-
skeið um notkun þess og hætturnar
sem kunna að vera fyrir hendi sam-
fara notkun þess. Hljóðfæri sem fer
svona djúpt inn í undirvitundina
getur verið hættulegt ef það er ekki
notað af fagfólki. Harbeke hafði hins
vegar verið aðeins of grimmur að
selja það og um þetta stendur dálít-
ill styrr, kannski sem betur fer því
það fer þá ekki í hendurnar á ófag-
lærðum á meðan.“
Við þetta má svo bæta að Eyjólfur
hefur ennfremur breytt og sniðið til
ýmis hefðbundin hljóðfæri, svo sem
gítara, eftir þörfum skjólstæðinga
sinna sinna, en það er önnur saga.
Eyjólfur Melsteð með sérútbúinn gítar, stitur á raufatrommu, sem hann hefur notað talsvert í starfi sínu.
svg@mbl.is
Morgunblaðið/Jim Smart
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. ÁGÚST 2003 B 3
Acidophilus
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
Fyrir meltingu
og maga.
Ertu á leið í fríið?
FRÁ
Seltjarnanesi, sími 5611680.
iðunn
tískuverslun
LAGERSALA
LAGERSALA
50-90%
afsláttur
á Seltjarnarnesi