Morgunblaðið - 28.08.2003, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 2003 B 5
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
það er ekki hægt annað en að horfast í augu við
staðreyndir.“
Steinþór segir að þegar útflutningsskyldan er
ákveðin sé tekið tillit til birgðastöðu, áætlaðrar
framleiðslu og áætlaðrar sölu innanlands. Síðan
fari mismunurinn í útflutning. „Þannig að
hækkandi birgðir eiga að orsaka meiri útflutn-
ing. Þannig á kerfið að leita jafnvægis svo fremi
sem spá um framleiðslu og sölu er rétt.“
Steinþór segir að sala á fersku lambakjöti
hafi gengið vel í Danmörku og fari vaxandi.
Annað kjöt, eins og marinerað kjöt, hefur geng-
ið hægar að selja, að hans sögn. „Ég bind miklar
vonir við að markaðsátakið með Áformi muni
auka söluna hjá okkur. Almennt er lambakjöts-
neysla að aukast í Danmörku. Í þessu umhverfi
þar sem sjúkdómar hafa ítrekað komið upp í
svínum, kjúklingum og nautum hefur lamb sem
gengur frjálst á fjöllum jákvæða ímynd gagn-
vart neytandanum. Ég hef trú á að neysla
lambakjöts muni aukast á alþjóðavísu.“
Um afkomuna á kjötmarkaði hér á landi seg-
ist Steinþór búast við að hún verði slök næstu 6–
12 mánuði, eða þar til eðlileg grisjun muni eiga
sér stað. „Menn eru að tapa miklu og ganga
hratt á sitt eigið fé, t.d. framleiðendur í kjúk-
linga- og svínarækt.“
Féð fitnar í biðröðum
Sigurður Bjarnason, kaupfélagsstjóri á Króks-
fjarðarnesi, sagði að slátrun hafi hafist 11. ágúst
sl. í Króksfjarðarnesi. Hann segir engar ákvarð-
anir hafa verið teknar um hvort sóst verði eftir
úreldingu sláturhússins á staðnum. „Við sofum
alveg fyrir þessu,“ sagði Sigurður.
Hann sagði aðspurður að reksturinn mætti
vera betri enda sé kjötmarkaðurinn í uppnámi.
Sigurður óttast að biðraðir myndist við slát-
urhúsin í landinu á næsta ári. „Ef sláturhúsum
fækkar í 6–7 óttast ég að það verði óhemju hóp-
ur fjár sem erfitt verður að koma í sláturhús. Þó
að húsin eigi að vera stór og afkasta miklu er
ekki þar með sagt að hægt sé að koma þessu í
hús á skynsamlegum tíma. Ef biðraðir myndast
stækkar skepnan og fitnar meira en æskilegt er
sem er verra upp á markaðs- og sölumál,“ sagði
Sigurður.
Hann segir að með brotthvarfi sláturhúsa
missi bændur snertingu við markaðinn sem sé
bagalegt. Hann gagnrýnir einnig Byggðastofn-
un og Framleiðnisjóð landbúnaðarins fyrir að
mismuna sláturhúsum. „Það sem að mínu mati
hefur ruggað bátnum er að Byggðastofnun og
Framleiðnisjóður eru að setja peninga í rekstur
húsa víða um land, en það er ekki sama hver er.
Svona fyrirgreiðslur skekkja óneitanalega stöð-
una í greininni.“
Sigurður segir að að núverandi kerfi við slátr-
un í landinu sé ekki nógu gott. „Árið í ár er til
dæmis mjög gott ár í sauðfjárrækt. Fé kemur
vænt af fjalli og meðalvigt er góð. Þessvegna er
mikil hætta á fitusöfnun. Í núverandi kerfi, þar
sem slátrað er á stuttum tíma, er ekki mögulegt
að stýra framleiðslunni nógu vel í takti við að-
stæður og eftirspurn á markaði.“
Sigurður segir að kjötframleiðendur verði að
vera í tengslum við markaðinn og átta sig á því
til dæmis að neysluvenjur fólks hafi breyst.
„Það er ekki hægt að kenna sláturhúsunum um
allt sem fer úrskeiðis í sauðfjárræktinni.“
Jón Helgi Björnsson, formaður Landssam-
bands sláturleyfishafa, segir að félagsmenn
séu nokkuð sáttir við að það séu komnar hrein-
ar línur í hvað hið opinbera ætli að gera. „Ég
held að menn fagni því að opnað sé fyrir úreld-
ingu samhliða því að settar eru harðari reglur
um búnað og annað slíkt. Mér sýnist stefna í að
það fækki verulega húsum í haust sem eykur
þá hagkvæmni hinna sem eftir verða. Mér
skilst að það verði 6–7 sem hætta fjótt á litið.
Þetta er tvímælalaust jákvæð breyting. Húsin
sem eftir verða munu slátra meiru og verða
hagkvæmari.“
Spurður um það hvort húsin sem eftir verða
muni ráða við að slátra öllum því sauðfé sem
þarf að slátra, segir Jón að í langan tíma hafi
verið rekin of mörg sláturhús og almennt hafi
verið slátrað á of þröngum tíma. „Það er ekki í
samræmi við raunveruleikann. Þá verður
kostnaður á hvert kíló of mikill og varan
ómarkaðshæf. Með fækkun húsa fara menn að
nýta stóru húsin að lágmarki í tvo til þrjá mán-
uði á ári. Ég held að breytingar verði að koma
til í búháttum samfara þessu og sá tími verði
lengdur sem hægt er að vera með gripi til slátr-
unar þannig að hægt sé að bjóða upp á ferskt
kjöt yfir lengri tíma. Þessu er hægt að stjórna
með því að láta ærnar bera fyrr á vorin meðal
annars.“
Spurður álits á fyrirætlunum Fjallalambs á
Kópaskeri sem ætlar að bíta í skjaldarreyndur
og byggja upp sláturhús með ESB-leyfi, segir
Jón Helgi það vera jákvætt. „Það er jákvætt að
menn hafi trú á iðnaðinum og einstakir aðilar
fjárfesti í honum. Það er ekkert nema gott um
það að segja.“
Sigrún Magnúsdóttir, kaupfélagsstjóri Kaup-
félagsins á Bitrufirði við Óspakseyri, segir að
þar á bæ hafi menn verið fyrir löngu verið búnir
að ákveða að slátra ekki í haust. Í sláturhúsinu á
Óspakseyri hafi verið slátrað um 350–400 fjár á
dag í sláturtíðinni á haustin og hún hafi að jafn-
aði varað í fjórar vikur. Hún segir að 20 manns
hafi starfað við slátrunina, en segir að erfitt hafi
verið orðið að manna húsið síðustu árin. „Það er
eftirsjá að þessu þar sem þetta var ákveðinn sel-
skapur og visst samfélag sem skapaðist í kring-
um slátrunina. Húsið stóðst ekki útflutnings-
kröfurnar og þetta var því óhjákvæmilegt,“
sagði Sigrún og bætir við að hún sé ekki sátt við
að þurfa að hætta starfsemi. „Ég vil benda á að
það er erfitt í mörgum tilfellum að þurfa að
flytja féð langan veg til slátrunar, ekki síst út
frá dýraverndunarsjónarmiði.“
Nýsköpun hverfur
Fyrr í sumar skrifaði Sigurjón Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Sláturfélags Austurlands, grein í
Morgunblaðið þar sem hann gagnrýndi ýmis-
legt í skýrslu nefndar um stefnumótun í sauð-
fjárslátrun og kom þar meðal annars inn á
spurninguna um það af hverju þau sex sláturhús
með ESB-leyfi væru endilega þau sem væru
best fallin til þess að starfa áfram, bæði með til-
liti til staðsetningar á landinu og ásigkomulags
húsnæðis.
„Ég hef ekkert á móti því að sláturhúsin í
landinu séu vottuð með ESB-leyfi. Það er eitt-
hvað sem verður að koma en ég hef efasemdir
um að þau skuli vera öll af sömu stærð – þessari
yfirstærð. Ég óttast það persónulega að þar
verði tekið fyrir ákveðið frumkvæði og að nauð-
synleg nýsköpun í greininni gæti átt erfitt upp-
dráttar, en nýir aðilar eru oft í fararbroddi hvað
varðar nýjungar og tækni í öllum geirum,“ segir
Sigurjón.
Sigurjón segir að Sláturfélag Austurlands líti
á sig sem frumkvöðul í greininni en í næstu viku
á að kynna nýjung í sölu og markaðssetningu á
lambakjöti, nokkuð sem er sprottið út frá hug-
mynd sem Sigurjón fékk sjálfur. „Þetta er til-
raunaverkefni þar sem bændur bjóða sjálfir
kjöt sitt beint til neytenda með aðstoð Netsins.
Við erum þá tengiliðir og sjáum um alla verkun
kjötsins, pökkun og dreifingu og sjáum um inn-
heimtu og greiðslur til bænda, en Norðlenska
sér um slátrunina,“ segir Sigurjón. Hann segir
að framtakið verði kynnt nánar í næstu viku.
Sigurjón segir að bændur á Austurlandi væru
nú komnir í slæma aðstöðu. Þeir væru innikró-
aðir og hefðu ekki aðgang að neinum markaði.
Þeir væru algjölega háðir Norðlenska sem sér
um sölu afurðanna. „Þannig að þetta er veik-
burða tilraun til að brjótast út úr þessari ein-
angrun, en er allt gert með skilningi og aðstoð
Norðlenska,“ segir Sigurjón.
Sigurjón segir að í framtíðinni þurfi að byggja
sláturhús á Austurlandi, landbúnaður á svæðinu
eigi allt undir því. „Ég á erfitt með að sjá að það
verði mikill landbúnaður á Austurlandi í fram-
tíðinni nema til komi sláturhús í heimabyggð.
Mönnum þykir mjög mikið atriði að vera í nánu
samstarfi við þann sem er að taka kjötið frá
þeim.“
Aðspurður hvort úrelda eigi þau tvö sláturhús
sem félagið á, segir Sigurjón að Norðlenska
slátri í öðru þeirra, en óvíst sé með hitt húsið.
„Ef boðið verður upp á úreldingu á viðunandi
kjörum þá reikna ég með að við sækjum um.
Það er engin framtíð í rekstri þessara gömlu
húsa,“ sagði Sigurjón Bjarnason að lokum.
Tekin hefur verið ákvörðun um úreldingu sláturhússins í Borgarnesi. Ekki verður slátrað þar í haust.
úsin týna tölunni
.
/
%#)3
 

'(
)"%(*+,&&
$-$ 
)








  


 

  








 



 


 !




"#!
$ %

&

  tobj@mbl.is