Morgunblaðið - 29.08.2003, Blaðsíða 6

DAGLEGT LÍF
6 B FÖSTUDAGUR 29. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Íslensku systurnar Sigríð-
ur Björnsdóttir veitinga-
maður og Edda Lyberth
matlistarmaður reka veit-
ingastaðinn Napparsivik í
Qaqortoq á Suður-Græn-
landi. Ómar Óskarsson
kom við hjá þeim systrum þegar hann var á
skákhátíð í bænum fyrr í sumar.
Í
GAMALLI húsaröð í dönsk-
um stíl frá átjándu öld í
hjarta bæjarins Qaqortoq er
lítill vinalegur veitingastað-
ur. Umhverfið er ekki ósvip-
að Bernhöftstorfunni og matseðillinn
reyndist ekki síðri en á betri veitinga-
stöðum heimsborganna. Kræklingur
gufusoðinn í hvítvíni, hreindýrasteik
með bláberjasósu, lambakótilettur
með innbakaðri kartöflu, nautasteik,
blandaðir sjávarréttir, hvalbuff mar-
ínerað í hvítlaukssósu, sem hlýtur að
vera ófáanlegt víðast hvar í heimin-
um. Eftir vandlega umhugsun varð
niðustaðan að prófa hreindýrasteik-
ina. Ég bar upp pöntunina á dönsk-
unni sem ég lærði í æsku, en var svar-
að á kristaltæru móðurmálinu: „Þér
er nú alveg óhætt að tala íslensku
hérna, vinur,“ sagði Sigríður Björns-
dóttir veitingamaður og kynnti mig
fyrir systur sinni Eddu matlistar-
manni, sem hafði nóg að sýsla í eld-
húsinu. Það var mikið að gera í Rest-
aurant Napparsivik, sem tekur um 40
manns í sæti og nánast hvert sæti
skipað. Eftir að hafa snætt einstak-
lega ljúffenga hreindýrasteik fékk
blaðamaður þær systur til að hitta sig
daginn eftir í stutt spjall.
Auglýst eftir þjóni
í Morgunblaðinu
Blm.: Hvað kemur til að þið eruð
hér uppi á Grænlandi að reka veit-
ingastað?
Sigga: Ég var nýútskrifaður þjónn
frá Lækjarbrekku og var að vinna á
Gullna hananum þegar ég sá auglýst í
Morgunblaðinu að það vantaði þjón
til Grænlands.
Ég ákvað að slá til og kom hingað
til Qaqortoq (Julianehaab) árið 1986
og fór að vinna á stað sem heitir
Bentnanok. Þar var svo mikið að gera
að ég lokkaði Eddu systur mína hing-
að til mín í sumarfríinu til að hjálpa
mér, en það teygðist úr því.
Edda: Ég er enn í sumarfríi.
Sigga: Síðan kynntist hún mann-
inum sínum, Kaj Lyberth, og settist
hér að.
Edda: Ég kynntist Kaj í Qaqortoq.
En það kom til þannig að ég talaði lé-
lega dönsku og kunni ekki græn-
lensku. Hér voru fáir sem töluðu
ensku á þeim tíma, þannig að Kaj var
einn af fáum sem ég gat talað við þeg-
ar ég kom fyrst. Núna erum við gift
og eigum tvær stúlkur saman,
Thelmu Sólrúnu, 7 ára, og Maríu, 13
ára, sem nýlega varð Grænlands-
meistari í badminton í sínum aldurs-
flokki. Svo á ég 3 börn frá fyrra
hjónabandi, þau Mörtu Maríu, Jón
Sigurð og Emil Jökul, sem býr hérna
hjá okkur. En auk þess að vera rektor
lýðháskólans er Kaj núna varabæjar-
stjóri.
Nú orðið tala ég og skil ágætlega
grænlensku, þ.e. svona daglegt mál
og ég get lesið blöðin, en ég get ekki
farið í neinar djúpar samræður á mál-
inu. Ég hef tekið nokkur námskeið
hér í menntaskólanum, en maðurinn
minn var kennari þar í ein 16–17 ár,
áður en hann fór yfir í lýðháskólann.
Sigga: Ég á strák, Vilhjálm Björn
Sveinsson, sem býr nú í Noregi, hann
lærði að vera hreindýrabóndi hjá
honum Stefáni Magnússyni í Isortoq,
en býr nú í Noregi á hreindýraslóð-
um.
Ég var síðan með í að opna hótelið
hérna uppfrá, Hotel Qaqortoq, var yf-
irþjónn þar fyrstu árin. Fluttist síðan
til Nuuk árið 1989 og var þar til 1993.
Þá prófaði ég að flytja til Íslands, en
það var svolítið erfitt, þegar maður
var búinn að vera svona lengi í burtu.
Þaðan fór ég fljótlega til Danmerk-
ur, en kom aftur til Nuuk árið 1999.
Svo þú sérð að Grænland trekkir svo-
lítið. Þetta er gott land og gott að búa
hér.
Matlistarmaður úr lífsins skóla
Edda: Ég lærði kokkarí í lífsins
skóla, ég er matlistarmaður, „self
made“. Ég gæti náttúrlega heitið
matselja, en það er svo ljótt. Að vera
kokkur, það er mjög viðkvæmt.
Málarar og húsamálarar eru fag-
menn, myndlistarmenn eru lærðir og
svo eru aðrir, sem eru ekki lærðir,
þeir eru líka listamenn. Þannig að ef
þeir kallast matargerðarmenn, kokk-
arnir, ætli ég megi þá ekki kalla mig
matlistarmann.
Sigga: Ég var síðustu fjögur árin
búin að reka taílenska veitingastað-
inn Charoen Porn í Nuuk fyrir Svend
Junge, sem er einn ríkasti maður
Grænlands. Ég var þar með fimm taí-
lenska kokka og fjóra þjóna í vinnu.
Þetta er einn vinsælasti staður lands-
ins. Og þá kallaði hún á mig, Edda
systir mín, sem var búin að reka
þennan stað hér í Qaqortoq í eitt ár.
Ég kom hingað í janúar, svo að núna
rekum við hann saman. Veitingastað-
urinn okkar heitir Restaurant Napp-
arsivik, sem þýðir Tunnuverkstæði.
Þetta er eitt af elstu húsum bæjarins,
byggt árið 1782 og hér var rekið
tunnuverkstæði í mörg ár. Þetta er
eins og með Torfuna heima í Reykja-
vík. Þessi húsaröð var í niðurníðslu.
Rasmus C. Rasmussen, verktaki sem
á húsið núna endurbyggði það og opn-
aði veitingastað árið 2000. Þetta er
orðið einn af þekktustu stöðum
Grænlands. Ég sé um þjónustuna en
Edda sér um að kokka og svo sjáum
við sameiginlega um reikningana og
að vera skemmtilegar.
Við rekum líka Hafnarkaffið. Þar
erum við með tvær grænlenskar
stúlkur sem eru báðar lærðar, önnur
er kokkur, en hin þjónn.
Enn er dansað
á verkstæðinu
Edda: Hér voru áður fyrr búnar til
tunnur, sem notaðar voru fyrir sel-
spik og lýsi, sem síðan var flutt til
Evrópu. Til gamans má geta þess að
áður fyrr voru svona tunnuverkstæði
í hverju þorpi og hverjum bæ á Græn-
landi og voru þau líka notuð sem sam-
komustaðir. Þegar eitthvað mikið var
að gerast voru haldin böll á tunnu-
verkstæðunum því þau voru yfirleitt
stærstu og veglegustu húsin í gamla
daga.
Alltaf var slegið upp balli á tunnu-
verkstæðinu þegar Knud Rasmussen
landkönnuður birtist, en hann var
einn af bestu sonum Grænlands, eig-
inlega þjóðhetja á fyrri parti síðustu
aldar. Hann skráði sagnir og munn-
mæli og átti stóran þátt í að varðveita
grænlenska menningu.
Knud var mikill vinur Peters
Freuchen, sem einnig var mikill land-
könnuður.
Við höldum þeirri hefð að dansa á
tunnuverkstæðinu, þá er bara fjar-
lægt stóra borðið í miðjunni til að
gera smádansgólf, þar sem dansað er
af öllu hjarta við harmonikkuleik. Á
þessum danskvöldum kemur maður-
inn minn Kaj Lyberth oftar en ekki
að skemmta og skapa stemningu með
hljóðfæraleik sínum, en hann er gít-
arleikari og syngur.
Kokkað fyrir
forsætisráðherra Danmerkur
Sigga: Þetta er lítill bær, hér búa
um 3.500 manns. Svona staður geng-
ur ekki, nema maður geri flest sjálf-
ur. Það eru bara konur sem vinna
hérna hjá okkur, þær eru allar á tíma-
kaupi og koma inn á álagstímum, en
oft erum við bara tvær systurnar. Ég
er með fjórar konur á mínum snærum
sem við getum kallað út til að upp-
varta í salnum, en síðan er ein kona,
Juliane, sem Edda getur kallað sér til
hjálpar í kokkaríið á álagstímum.
Edda: Þessi staður er mikið not-
aður af heimafólki, t.d. til að halda
veislur eða þegar fólk vill fara út að
borða rómantískt, eða halda upp á af-
mæli og brúðkaup og aðra merkisvið-
burði. Og svo sjáum við líka oft um
opinberar veislur.
Sigga: Á seinasta ári sá Edda um
veisluna fyrir forsætisráðherra Dan-
merkur, Anders Fogh Rasmussen,
þegar hann kom hingað í boði Jonath-
ans Motzfeldts. Reyndar var þetta
svo fjölmenn veisla að hún var haldin í
samkomuhúsinu.
Á veturna er einnig nóg að gera,
þannig að reksturinn er nokkuð jafn
yfir árið. Svo að við erum ekkert á
leiðinni til Íslands, nema í smásum-
arfrí, en það gæti alveg eins orðið að
vetrarlagi.
Hráefnið kemur úr
nánasta umhverfi
Edda: En svo er hér líka hægt að
fara í ýmsar skemmtilegar dagsferðir
í nágrenninu, til dæmis út í Hvalseyj-
arkirkju. Þar eru elstu minjar um
byggð norrænna manna á Grænlandi.
Í þeirri ferð er yfirleitt komið við í
bændaskólanum í Upernaviarssuk,
en þar er íslenskur garðyrkjumaður
núna, Sigvarður Einarsson, heim-
Sigríður skenkir gestunum rauðvín á veitingahúsinu sem oft er kallað Íslandshúsið.
Morgunblaðið/Ómar
Systurnar Edda og Sigríður fyrir utan „Restaurant Napparsivik“.
Hreindýrasteik
á Tunnuverkstæðinu
Edda Lyberth ásamt dóttur sinni, Mörtu Maríu, sem kemur til aðstoðar á
sumrin en starfar á veturna sem blaðamaður á Íslandi.
„Við erum með á mat-
seðlinum sjávarrétt sem
við köllum Móður hafs-
ins. Til er grænlenskt æv-
intýri um litla stúlku.
Höggnar voru af henni
hendurnar og henni kast-
að í hafið. Þannig að hún
varð móðir hafsins.“
Í Qaqortoq
á Grænlandi