Morgunblaðið - 31.08.2003, Blaðsíða 2

2 C SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
H
VERN hefur ekki
einhvern tíma
dreymt um að fá
að vera Lína lang-
sokkur – þó ekki
væri nema í einn
dag? Búa einn í
stóru húsi eins og Sjónarhóli, eiga
apa og hest, fulla kistu af gulli og
tvo góða vini eins og Tomma og
Önnu. Ætli fáir myndu heldur slá
hendinni á móti því að vera jafn
sterkir og Lína. Sigurlína Rúllu-
gardína Nýlendína Krúsímunda á
nefnilega ekki í nokkrum vandræð-
um með að ráða niðurlögum örg-
ustu glæpamanna og hreykir sér
reyndar af titlinum Sterkasta
stelpa í heimi.
Astrid Lindgren, höfundur Línu,
fæddist í bænum Näs nálægt
Vimmerby í Smálöndum Svíþjóðar
14. nóvember árið 1907. Astrid
varð reyndar ekki Lindgren fyrr
en hún flutti til Stokkhólms, giftist
og tók upp eftirnafn eiginmanns
síns árið 1931. Sögupersónan Lína
varð til þegar Astrid sat yfir Kar-
enu, yngra barni sínu, veiku 10 ár-
um síðar. Karen bað mömmu sína
um að segja sér sögu af stelpunni
Línu og brátt spratt hver frásögn-
in á fætur annarri fram af vörum
Astridar af þessarri kostulegu
stelpu. Nokkur tími leið þó þar til
Lína kom fyrst fyrir almennings-
sjónir. Astrid byrjaði ekki að færa
sögurnar á blað fyrr en hún mátti
sjálf dúsa í rúminum í viku vegna
veikinda þremur árum síðar. Upp-
úr því var hver Línubókin á fætur
annarri gefin út við fádæma við-
tökur bæði barna og fullorðinna út
um allan heim. Frásagnirnar hafa
verið þýddar á ótal tungumál,
færðar í myndrænan og leikrænan
búning í fjölmörgum löndum.
Ný kynslóð hyllir Línu
Brátt hyllir undir að ný kynslóð
Línu-aðdáenda á Íslandi fái tæki-
færi til að berja goðið augum því
ný uppfærsla af leikritinu um Línu
langsokk í leikstjórn Maríu Reyn-
dal verður frumsýnd í Borgarleik-
húsinu 14. september næstkom-
andi. Með hlutverk Línu fer ung
leikkona – Ilmur Kristjánsdóttir.
Lína er fyrsta hlutverk Ilmar í at-
vinnuleikhúsi þótt áður hafi hún
getið sér gott orð fyrir leik sinn í
Nemendaleikhúsinu.
Ilmur er lúin en broshýr þegar
hún hittir blaðamann Morgun-
blaðsins á Café Kulture í byrjun
vikunnar. „Við erum að byrja aftur
að æfa eftir sumarfríið. Æfingin
var svolítið strembin í dag. Ég er
heldur ekki alveg jafnlétt á mér og
í vor,“ segir hún og brosir út í
annað. „Annars er gaman að vera
komin aftur á fullt. Þrátt fyrir að
ég vorkenni sjálfri mér stundum
að þurfa oft að vera að æfa þegar
hinir þátttakendurnir í sýningunni
geta tekið sér smáhlé vildi ég sko
alls ekki skipta. Ég er náttúrulega
ljónheppin að fá svona tækifæri til
að leika flottustu stelpu í heimi!“
Hvernig er svo hópurinn? „Frá-
bær og leikstjórinn ekki síður.
María Reyndal er hvort tveggja í
senn ósérhlífin og alveg yndisleg
manneskja. Hún er eiginlega alltaf
hlæjandi. Maður fer eiginlega að
hafa áhyggjur ef hún er ekki að
hlæja.“
Strákastelpa úr miðbænum
Ilmur segir að Lína hafi verið
ein af fyrirmyndum hennar í æsku.
„Ég þekkti Línubækurnar og
gömlu kvikmyndina og óskaði þess
oft að vera Lína. Mest af öllu öf-
undaði ég hana af því að eiga apa
og hest og þurfa aldrei að taka til
eftir sig. Ég er alin upp í mið-
bænum og var svona hálfgerð
strákastelpa. Yfirleitt var ég úti að
leika þó auðvitað kæmi fyrir að ég
væri inni í dúkkó. Við krakkarnir í
hverfinu stofnuðum alls konar fé-
lög, t.d. leynifélagið Svarta hansk-
ann og Túttubyssufélagið.“
Ilmur hristir höfuðið þegar hún
er spurð að því hvort hún sé kom-
in af leikurum. „Nei, ég er bara
ég,“ segir hún hlæjandi og hristir
aftur höfuðið sposk á svip þegar
hún er spurð að því hvort að hún
muni eftir því að hafa tekið með-
vitaða ákvörðun um að verða leik-
ari einhvern tíma á æskuár-
unum. „Einhvern veginn leiddi
bara eitt af öðru. Á meðan
ég var í Austurbæj-
arskóla tróð ég oft
upp á skólaskemmt-
unum. Við vinkona
mín skrifuðum og
settum upp leikrit í
skólanum í 12 ára
bekk. Leikritið átti
að gerast á jólanótt
og var svona
draugaleikrit. Eftir
að ég byrjaði í
MH fór ég að
starfa með leik-
félaginu þar
og götuleik-
húsinu á
sumrin.
Þráum öll að vera
Adolf sterki (Ellert A. Ingimundarson) er býsna sterkur þó hann hafi ekki roð við Línu.
færslu og svo er mikil áhersla lögð
á rýmisnotkun. Að allur þessi stóri
hópur hafi nægilegt rými til að at-
hafna sig,“ segir María og telur upp
að í sýningunni séu 12 leikarar, 6
dansarar og 2 tónlistarmenn. „Tón-
listarmennirnir tveir eru hluti af
hljómsveitinni Geirfuglunum. Þeir
útsettu tónlistina í leikritinu upp á
nýtt og flytja hana í sýningunni
ásamt því að fara með nokkur smá-
hlutverk.“
Ekki er þó allt frábrugðið síðustu
uppfærslunni á leikritinu. „Við erum
með sama hestinn,“ upplýsir María.
„Aftur á móti ætluðum við að út-
vega alvöru apa. Eftir að hafa leitað
logandi ljósum að apa á Íslandi sett-
um við okkur meira að segja í sam-
band við landlækni til að fá leyfi til
að flytja inn apa. Við höfðum engar
áhyggjur af því að hann biti eitthvað
smávegis. Að lokum urðum við þó
að gefa upp á bátinn allar hug-
myndir um alvöru apa og fengum
tvær stúlkur til að deila með sér
hlutverki herra Níels, þær Vöku
Dagsdóttur og Vöku Vigfúsdóttur,“
heldur María áfram og hrósar Vök-
unum óspart fyrir þeirra hlut í sýn-
„NÝJA sýningin verður að ýmsu
leyti frábrugðin sýningunni fyrir 9
árum. Með nokkurri einföldum er
kannski hægt að segja að hún verði
stórkarlalegri. Sýningin í Borgarleik-
húsinu árið 1994 var kannski á
mýkri nótum,“ segir María Reyndal,
leikstjóri Línu langsokks, hugsi á
svip.
„Í leikritinu er dálítið mikið gert
úr því hversu sárt Lína sakni for-
eldra sinna en minna í bókunum og
við fylgjum þeim. Aftur á móti
stækkum við sirkusatriðið. Enga
væmni, takk – bara grín og gaman.
Þessari áherslu er fylgt eftir í per-
sónusköpuninni. Lína er dæmigerð
skvetta og auðvitað hið mesta ólík-
indatól.“
Hvaða leið er farin í búningum og
annarri umgjörð? „Línu-búningurinn
er frekar klassískur og þó ekki al-
veg. Við reynum að koma til móts
við ímynd krakkanna af Línu með
því að styðjast við lýsingarnar af
henni í bókunum og ýta þeim um
leið aðeins lengra út í ímyndunina.
Almennt er hægt að segja að meiri
naumhyggja sé í umgjörð sýning-
arinnar heldur en í síðustu upp-
ingunni. „Vökurnar standa sig alveg
rosalega vel í hlutverkinu. Ég efast
um að margir geri sér grein fyrir því
hversu erfitt er að fara með hlut-
verk dýra í leiksýningum. Úti í heimi
sérhæfa sumir leikarar sig í því að
herma eftir dýrahreyfingum.“
Smitandi sjálfstraust
María hafði leikstýrt nokkrum
áhugamannasýningum áður en hún
hóf leikaranám í Central School of
Speech and Drama í London. Eftir
að hafa lokið því námi hélt hún
áfram að leikstýra og á m.a. heið-
urinn af rómaðri uppfærslu á Kar-
íusi og Baktusi í Þjóðleikhúsinu.
María leikstýrði og átti þátt í að
semja sýningu Skjallbandalagsins á
Beyglum með öllu í Iðnó síðasta
vetur. „Ég hef nánast ekkert leikið
frá því að ég lauk leikaranáminu
1997. Leikstjórnin hefur einfaldlega
heillað mig meira. Ég hef rosalega
gaman af því að leiða svona alla
þræði saman í eina heild,“ segir hún
og bætir því sposk við að kannski
sé hún einfaldlega haldin stjórn-
unaráráttu. „Að vissu leyti er líka
miklu erfiðara að vera leikari en
leikstjóri. Leikaralífið er svo erfitt
fyrir einkalífið, persónuna og egóið.“
Fyrirmynd beggja kynja
Enda þótt María hafi leikstýrt
mörgum barnaleikritum segist hún
ekki leggja sig sérstaklega eftir að
leikstýra verkum fyrir börn. „Eina
skilyrðið er að leikritið sé gott eins
og ekki verður dregið í efa um leik-
ritið um Línu langsokk. Þriggja og
hálfs árs gömul dóttir mín hefur
verið að hlusta á tónlistina með mér
að undanförnu. Núna gengur hún
um allt og syngur „Ég get allt“ í
öðru hverju orði. Lína uppfyllir
æðstu ósk allra barna um að vera
ósigrandi. Óbilandi sjálfstraust
hennar smitar út frá sér. Börnin fara
að trúa því að þau geti sigrast á öll-
um erfiðleikum og orðið sjálfum sér
nóg rétt eins og Lína. Ekki er heldur
verra að Lína sýnir börnum fram á
að þau þurfi ekki að láta hópinn
þrýsta sér inn í eitthvað
fyrirframgefið mót til að öðlast
viðurkenningu jafnaldranna.
Flottheitin felast í því að vera
Enga væmni, takk
Morgunblaðið/Þorkell
„Kannski er ég einfaldlega haldin stjórnunaráráttu,“ upplýsir María Reyndal.