Morgunblaðið - 02.09.2003, Blaðsíða 42

42 ÞRIÐJUDAGUR 2. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
ÁGÆTI ráðherra/frú.
Þegar þetta er skrifað er ein-
ungis einn dagur í að það megi
fara að veiða gæs. En það er nú
önnur saga. Það er hins vegar
rjúpan sem er mitt umræðuefni nú
sem endranær, enda þekki ég svo-
nefndar sveiflur að mínu viti vel,
og hennar háttarlag, sem ég ætla
að tala um í þessum pistli.
Friðunarrök ráðherra eru að því
er virðist þessi: Af því bara. Frið-
un er að sjálfsögðu gott orð þar
sem það á við hverju sinni. Ég
undirritaður hef stundað allskonar
skotveiði í yfir 30 ár, en að sjálf-
sögðu hef ég stundað rjúpnaveiði
mest. Upp úr 1970 og fram til
haustsins 1975 var ekki teljandi
mikið af rjúpu, svonefndir atvinnu-
veiðimenn fengu um 300 til 500
fugla á veiðitímabilinu. Það skal
tekið fram að það voru ekki marg-
ir sem mætti kalla magnveiði-
menn, og í þá daga voru engir
fjallajeppar né fjórhjól eða snjó-
sleðar til að komast á veiðislóðir,
þá notuðu menn fætur. En upp úr
1975 fór undirritaður að taka eftir
því af hverju rjúpan hvarf eins og
dögg fyrir sólu og svo allt í einu
varð allt fullt af rjúpu. Ástæðan er
eftirfarandi: Auðvitað hefur rjúpan
vængi og notar þá að sjálfsögðu
vel. Til dæmis á fyrstu vikum
veiðitímans virðist oft vera tals-
vert mikið af rjúpu, en þegar er
komið fram yfir miðjan nóvember
virðist hún hverfa. En bíðið nú við,
eru ekki fyrstu veiðivikurnar nán-
ast snjólausar, sem þýðir það að
landið er dökkt en rjúpan hvít?
Hvað þýðir þetta? Auðvitað sést
hún í slíku árferði eins og gott
endurskinsmerki, auðveld bráð,
augljóst. Svo oft upp úr miðjum
nóvember byrja byljirnir af alvöru.
Hvað gerist þá? Jú, þá virðist
rjúpan hverfa með öllu í einhverja
daga, en þegar styttir upp og
norðanáttin er gengin niður og
vestanáttin tekin við, iðulega með
talsverðu frosti, hvað sjáum við
þegar við nálgumst þá staði sem
voru nánast rjúpnalausir einhverj-
um dögum áður er norðaustanbyl-
urinn skall á? Jú við sjáum iðulega
talsvert af rjúpu.
Hvaðan kemur rjúpan? Hún
kemur örugglega ekki upp úr jörð-
inni. Sumir svonefndir fræðimenn
virðast halda það, og að einhverjar
talningar á rjúpu á sama stað ár
eftir ár breyti nokkuð um stofn-
stærð eða hvort rjúpan fari á milli
landshluta eða á milli landa. Ég
hef áður haldið fram bæði í töluðu
máli og riti að rjúpan fari á milli
Grænlands og Íslands og er sú
kenning alltaf að styrkjast. Einnig
hef ég áður haldið fram og sagt
um rjúpuna á undanförnum miss-
erum og árum að hún komi í svo-
nefndum rjúpnagusum eftir norð-
austanbylji frá Grænlandi í
þúsundavís og sú kenning er alltaf
að styrkjast meir og meir. Ég hef
mínar staðreyndir og sannanir um
það. Sjómenn á togurum sem hafa
verið staddir út af Vestfjörðum í
norðaustanbyl og brælu hafa
margsinnis séð stóra hópa af rjúp-
um fljúga framhjá skipunum eða
jafnvel settust þær á togarana í
tugum. Og nú síðastliðið haust
2002 fréttist af rjúpum sem settust
á skip sem voru á veiðum út af
Vestfjörðum, og þetta er stað-
reynd.
Ég sjálfur hef í nokkur skipti
lent í þessum svonefndu rjúpna-
gusum á þurru landi og það var í
öll skiptin eftir norðaustanbyl, og
það var ekki neitt smámagn af
rjúpu sem kom hingað til Íslands
frá Grænlandi, það voru þúsundir.
Fyrir hverjum ertu að friða
rjúpuna, eða friða hvað? Veistu
ekki að rjúpan hefur vængi og hún
spyr ekki um nein landamæri þeg-
ar hún kemur hingað frá Græn-
landi tollfrjáls í byljum nóvember-
og desembermánaða á jólaborð
landsmanna?
Ég verð að segja þér, frú ráð-
herra, í einlægni sagt ef þú veist
það ekki, að á fyrri parti síðustu
aldar voru um 300 þúsund rjúpur
seldar úr landi sem tekjuöflun, þá
voru rjúpurnar að mestu snaraðar.
En síðustu árin hér á Íslandi hefur
heildarveiðin verið ríflega 100 þús-
und rjúpur. Frú ráðherra, vissirðu
hvað þú varst að gera með þessari
vanhugsuðu þriggja ára friðun
sem er ekkert annað en hið versta,
argasta bull?
Sölubann er sömuleiðis rakasta
bull, veiðimaðurinn á sína föstu
kúnna. Fyrir þig sem friðunar-
sinna hefði verið miklu nær að
koma með þá tillögu sem ég get
fullyrt að hefði verið samþykkt á
hinu háa alþingi og hjá veiðimönn-
unum sjálfum. Hún er svona: Að
einungis yrði leyft að veiða rjúpu í
nóvember ár hvert.
Röksemdir: Október er iðulega
snjólaus en rjúpan hvít og þannig
auðveld bráð. Nóvember er iðu-
lega flekkóttur af snjó, þannig
betri fyrir rjúpuna en verri fyrir
manninn. Í desember er rjúpan
komin til byggða í kjarr og gild-
rög, þannig að fyrir vanan veiði-
mann er oft auðvelt að finna hana.
Að endingu, frú ráðherra, í guð-
anna bænum hættu við þessa
þriggja ára friðunarvitleysu þína
og þeirra misvitru ráðgjafa sem þú
hefur á þínum lélegu snærum.
Reglugerðaruglið þitt (bannið)
verður tekið upp á alþingi á kom-
andi þingi nú í haust. Hvað varðar
vá rjúpunnar þá er jafnvitlaust að
setja hana á einhvern válista og að
þú settir máva og hrafna á válista
sem er eitt allsherjar bull.
Kannski fer refurinn og minkurinn
á þennan válista, það kæmi mér
ekki á óvart, slík er þessi friðunar-
vitleysa orðin.
JÓN HALLDÓRSSON,
Miðtúni 1, Hólmavík.
Umhverfisverndar-
og friðunarsinninn
umhverfisráðherra
Frá Jóni Halldórssyni: