Morgunblaðið - 02.09.2003, Blaðsíða 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 2. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
KEFLAVÍK
Sýnd kl. 8 og 10. B.i. 12.
AKUREYRI
Sýnd kl. 6, 8 og 10. B.i. 12.
KRINGLAN
Sýnd kl .6, 7, 8, 9 og 10. B.i. 12.
98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“stórkostleg”!
98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“stórkostleg”!
Frábær tónlist,
m.a. lagið Times
like these með
Foo Fighters
Sýnd á klukkutíma fresti
NÓI ALBINÓI
Sýnd kl. 5.30, 8 og 10.30. B.i. 10 ára.
KVIKMYNDIR.IS

ÓHT RÁS 2

SG DV

MBL
Sýnd. kl. 6. Enskur texti - With english subtitles
98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“ stórkostleg”!

KVIKMYNDIR.COM

Skonrokk FM 90.9
Ofurskutlan Angelina
Jolie er mætt aftur
öflugri en nokkru
sinni fyrr í
svakalegustu
hasarmynd sumarsins!
Sýnd kl. 5.40, 8 og 10.20. B.i. 12 ára.
CROUPIER
Sýnd kl 6.
PLOTS WITH A VIEW
Sýnd kl. 6.
BLOODY SUNDAY
Sýnd kl. 8.
PURE
Sýnd kl. 8.
LUCKY BREAK
Sýnd kl. 8.
THE MAGDALENE SISTERS
Sýnd kl. 10.
SWEET SIXTEEN
Sýnd kl. 10.05.
ALL OR NOTHING
Sýnd kl. 10.05.
H.J. MBL S.G. DV
H.K. DV
SV. MBL

SV. MBL

H.K. DV
LEIKARINN James Nesbitt man
ekki svo vel atburði „sunnudagsins
blóðuga“ [e. Bloody Sunday] enda var
hann aðeins á sjöunda ári þennan ör-
lagaríka dag þegar liðsmenn breskrar
fallhlífahersveitar skutu til bana fjór-
tán óvopnaða borgara, sem tekið
höfðu þátt í kröfugöngu um götur
Derry-borgar, farið fram á borgaraleg
réttindi til handa kaþólskum íbúum
Norður-Írlands. Hann segist hins
vegar, eins og aðrir á Norður-Írlandi,
hafa alist upp í vitneskju um hvað þar
gerðist.
Nesbitt leikur aðalhlutverkið í
Bloody Sunday, mótmælandann og
þingmanninn Ivan Cooper. Nesbitt er
sjálfur mótmælandi og segir að minn-
ingunni um atburði blóðuga sunnu-
dagsins hafi auðvitað fyrst og fremst
verið haldið á lofti af kaþólskum íbú-
um Norður-Ír-
lands. „Með þessari
mynd vildum við
hins vegar koma
þeim skilaboðum á
framfæri að þessi
atburður hefði ekki
aðeins verið harm-
leikur fyrir kaþól-
ikka heldur fyrir
okkur öll,“ segir
hann í samtali við
Morgunblaðið.
Bloody Sunday
hefur hvarvetna
verið vel tekið, hlaut m.a. verðlaun á
kvikmyndahátíðinni í Berlín árið 2002
og á Sundance-hátíðinni í Bandaríkj-
unum. Sjálfur fékk Nesbitt, sem m.a.
hefur leikið í sjónvarpsþáttunum Ball-
ykissangel og Cold Feet – sem sýndir
hafa verið á Íslandi – leikaraverðlaun
á kvikmyndahátíðinni í Stokkhólmi.
Raunsönn lýsing
- Það fyrsta sem manni kemur í
hug, þegar horft er á þessa mynd, er
hversu mikil ringulreið virðist hafa
ríkt þennan dag. Eru sérfræðingar al-
mennt sammála þessari lýsingu á at-
burðunum?
„Já,“ segir Nesbitt, „og við vildum í
þessari mynd einmitt sýna hvernig
þetta var fyrst og fremst hernaðarlegt
klúður, fremur en að breski herinn
hafi lagt upp með að bana fjórtán
manns.
Helstu óháðu sérfræðingarnir um
þessa atburði, bandaríski blaðamað-
urinn Philip Jacobson sem skrifaði
lengi fyrir Washington Times og var
á staðnum, blaðamaðurinn og heim-
ildamyndagerðarmaðurinn John
Ware, norður-írski blaðamaðurinn
David McKittrick og heimildamynda-
gerðarmaðurinn Peter Taylor, hafa
sagt um myndina okkar að hún sé
raunsönn, besta lýsingin á atburðum
Bloody Sunday.
Svo er hitt, að allt sem fram kemur
í myndinni er í samræmi við þann
vitnisburð sem nú er verið að draga
fram í dagsljósið af sérstakri rann-
sóknarnefnd sem breska ríkisstjórn
setti á laggirnar fyrir ekki löngu.
Okkur fannst einmitt mjög mikilvægt
að atburðunum
yrði lýst sem heið-
arlegast, að ekki
yrði bara um áróð-
ur og ásakanir á
hendur einhverj-
um einstaklingum
að ræða.“
- Ringulreiðin
virðist ekki hafa
verið minni í röðum
aðstandenda mót-
mælagöngunnar.
Þeir höfðu litla
stjórn á atburðum
og virðast ekki hafa áttað sig á hvað
var að gerast.
„Það er rétt. Ég eyddi miklum tíma
með Ivan Cooper áður en myndin var
kvikmynduð, og meðan á gerð hennar
stóð, og hann man þessa atburði mjög
vel. Vandinn var sá að það voru ekki
nógu margir að stýra göngunni, og
þegar til kom hafði það ekki spurst
nægilega vel út að búið var að breyta
gönguleiðinni. Hluti göngufólks gekk
því beint í fangið á breska hernum
[og þá skarst í odda].
Þetta var ein stærsta gangan sinn-
ar tegundar fram að þessu og fólk
vildi mjög gjarnan ganga að Guild-
hall-byggingunni [í miðbænum] því
hún var eins konar tákn breskra yf-
irráða. Margir voru því tregir til að
sætta sig við að gönguleiðinni væri
breytt, eins og yfirvöld höfðu þó fyr-
irskipað. Svo var líka hópur yngra
fólks sem gjarnan vildi efna til slags-
mála.
Þegar það þess vegna gerðist, að
gangan tvístraðist, varð dálítið upp-
nám. Samt tókst að koma skikkan á
gönguna þá, þ.e. þegar hermenn voru
búnir að sprauta vatni á óeirðasegg-
ina – áður en bresku fallhlífarher-
mennirnir komu til sögunnar – og
höfðu þannig tvístrað hópnum. Þá
fóru margir á eftir hinni eiginlegu
göngu.
Það var hins vegar á þessari
stundu sem yfirmenn hersins gáfu
skipun um að fallhlífarhersveitin
skyldi blanda sér í málin og þá fór allt
til fjandans.“
Olli fjölgun í IRA
Margar helstu persónur í Bloody
Sunday eru raunverulegt fólk sem
flest er enn á lífi í dag. Nesbitt er því
spurður hvernig viðbrögð myndin
hafi fengið á Norður-Írlandi og í
Derry sérstaklega.
„Leikstjórinn vildi gera þetta eins
raunsætt og hægt var,“ segir Nesbitt.
„Margir þeirra sem tóku þátt í göng-
unni, sem við setjum á svið í mynd-
inni, voru t.d. ættingjar fólks sem
beið bana á Bloody Sunday. Margir
þeirra sem leika hermenn í myndinni
eru fyrrverandi hermenn sem á sín-
um tíma þjónuðu á Norður-Írlandi.
Almennt telja menn því að þessi
lýsing sé trúverðug. Sjálfur hef ég
fengið mörg bréf frá mönnum, sem
hafa verið í hernum, og hafa viljað
hrósa því hversu heiðarleg þessi lýs-
ing er.
Auðvitað er það samt þannig að
innan stjórnkerfisins er til fólk sem
aldrei mun geta viðurkennt sannleik-
ann, og sem alltaf mun hafa annað
sjónarhorn á þessa atburði.“
- Það eru nokkur „skot“ í þessari
mynd af háttsettum IRA-mönnum,
sem vitað er að voru á staðnum. Einn
þessara manna, sem við sjáum í
myndinni, er nokkuð líkur Martin
McGuinness [einum kunnasta for-
ystumanni Sinn Féin, stjórnmála-
arms IRA] í útliti. Er það viljandi?
„Ég held nú reyndar að það hafi
verið tilviljun. En um það verður ekki
deilt, og Martin McGuinness hefur
sjálfur sagt frá því, að hann var í
Var harmleikur
fyrir okkur öll
Norður-írski leikarinn James Nesbitt leikur mótmælandann og þing-
manninn Ivan Cooper í Blóðuga sunnudeginum.
Verðlaunamyndin Bloody Sunday fjallar um voveif-
lega atburði sem áttu sér stað 30. janúar 1972 í borg-
inni Derry á Norður-Írlandi. Davíð Logi Sigurðsson
sló á þráðinn til aðalleikarans, James Nesbitts, en
myndin verður brátt tekin til sýningar hér á landi.
FÁIR atburðir í sögu
þrjátíu ára sögu átakanna
á Norður-Írlandi hafa
valdið eins miklum vatna-
skilum og þeir sem áttu
sér stað á „blóðuga
sunnudeginum“, 30. jan-
úar 1972. Þá skutu fall-
hlífaliðssveitir breska
hersins 13 saklausa borg-
ara til bana á götum
Derry, næststærstu
borgar Norður-Írlands.
Einn dó af sárum sínum
nokkrum dögum síðar.
Þennan dag hafði farið
fram mótmælaganga en
þær voru algengar meðal
kaþólskra íbúa Norður-
Írlands undir lok sjöunda
áratugarins og í upphafi þess átt-
unda. Kaþólikkar fóru fram á aukin
mannréttindi en heimastjórn sam-
bandssinna hafði allt frá stofnun
Norður-Írlands árið 1920 haldið
fast um valdataumana og vantreyst
öllum kaþólikkum.
Því var haldið fram á sínum tíma
að skotið hefði verið á bresku her-
mennina og jafnframt að flestir
göngumanna hefðu verið
meðlimir Írska lýðveld-
ishersins (IRA), þ.m.t.
margir hinna látnu. Þær
ásakanir áttu ekki við rök
að styðjast, eins og hefur
komið á daginn í réttar-
rannsókn sem nú stendur
yfir.
Atburðir Sunnudagsins
blóðuga vöktu sterk við-
brögð á Írlandi sem víðar
en 2. febrúar 1972 var
breska sendiráðið í
Dublin brennt til kaldra
kola. Stuttu seinna ákvað
síðan breska ríkisstjórnin
að taka í taumana. Hún
afnam heimastjórn sam-
bandssinna, sendi norður-
írska þingið heim og það var ekki
fyrr en með Páskasamkomulaginu
1998 sem hillti undir að heimastjórn
yrði endurreist; en þá sem sam-
stjórn kaþólikka og mótmælenda.
Atburður sem olli þáttaskilum
Breskir hermenn skutu 13 saklausa Derry-búa á
Sunnudaginn blóðuga og einn dó af skotsárum nokkr-
um dögum síðar.
Sunnudagurinn blóðugi – 30. janúar 1972