Morgunblaðið - 04.09.2003, Blaðsíða 4


 ' &,& 
' !
; 
, 
 ' &,& 
' !
; 
, 
 ' &,& 
' !
; 
, 
  ' &,& 
' !
; 
, 
1

1



1

1

1

1
1
1

1
1

1
 1









 



-&
<
:
= 



#(
6,
8# 
#(
6,
8# 

#(
6,
8# 


























































.%- %   ")
.%- %  0# "1!)##") +## %- % 
> > >








































!"#
$%&
; -&  
1
#-
  7 
%&,&

%#& 
 5#
6, , 7 '
 
 >1 7 ( 

> -
 >
 
 '  , 

?     
("!
)  ; -& 

1 #- 7 
,
@   &   -&

1 #-
  7
 > ,
,# -


1 #-   7  > ,
,# 
 
#! 
#! 
 #! 
 
2#! 

  
 


 NÝTT fiskveiðiár hófst þann 1. september sl. Þó lítið hafi farið
fyrir flugeldasýningum eða heitstrengingum í tilefni áramótanna
eru þau ætíð mikilvæg tímamót, þá er gefið upp á nýtt og sjávar-
útvegsspilið heldur áfram.
Veiðar gengu vel á liðnu fiskveiðiári, kvótar flestra fiskitegunda
voru nýttir til fulls og verð á fiskafurðum á helstu mörkuðum var
viðunandi. Og nýhafið fiskveiðiár ætti að geta orðið jafngott ef
ekki betra en það sem nýliðið er, að minnsta kosti hvað nýtingu
auðlindarinnar varðar. Okkar mikilvægasti nytjastofn, þorsk-
stofninn, virðist nú loksins vera að rétta úr kútnum, þorskkvóti
fiskveiðiársins er 30 þúsund tonnum meiri en á fyrra ári. Rann-
sóknir fiskifræðinga sýna að í farvatninu eru sterkir seiða-
árgangar sem vonandi skila sér í enn meiri þorskveiði á komandi
árum.
Þá hefur ástand ýsustofnsins sjaldan eða aldrei verið betra,
a.m.k. hefur ýsukvótinn aldrei verið meiri en hann er 75 þúsund
tonn á árinu. Leyfileg veiði á öðr-
um tegundum er svipuð og á síð-
asta ári. Athygli vekur að mikið er
óveitt af úthafsrækjukvótanum,
reyndar rétt eins og á árinu þar á
undan. Stafar það fremur af afar
lágu verði á rækju upp úr sjó og á
helstu mörkuðum okkar í Evrópu.
Því hefur sókn í rækjuna verið mun
minni en ella. Reyndar hafa verið
ágæt aflabrögð í rækjunni síðustu
mánuði og hugsanlega hefði allur
kvótinn náðst, hefði verðið verið
hærra og þannig leitt til meiri sóknar. Hinsvegar má líka velta því
fyrir sér hvort nokkuð sé athugavert við það þó eitthvað af veiði-
heimildum falli ónotað niður. Þær skili sér bara í hraðari upp-
byggingu viðkomandi stofns. Einnig hafa heyrst raddir þess efnis
að sé það ljóst að töluverðar veiðiheimildir náist ekki þegar langt
er liðið á fiskveiðiárið, eigi að gefa veiðar á þeirri tegund frjálsar
til að stuðla að því að verðmætur afli náist og þá um leið að gefa
kvótalitlum eða kvótalausum útgerðum kost á verkefnum. Þetta
er sjálfsagt atriði sem seint verður sátt um en báðir aðilar hafa
nokkuð til síns máls.
Þó að venju hafi verið tekist harkalega á um sjávarútvegsmálin
á nýliðnu fiskveiðári, einkanlega í Alþingiskosningunum síðast-
liðið vor, virðist sem núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi hafi fest
sig rækilega í sessi. Vitanlega, og sem betur fer, eru uppi skiptar
skoðanir á því hvernig staðið er að stjórn fiskveiða hér við land en
reyndin er að nú snýst karpið að meira eða minna leyti um út-
færsluatriði innan þess kerfis sem nú er við lýði. Markmiðið hlýt-
ur hinsvegar ætíð að vera hið saman, þ.e. að reka sjávarútveginn á
sem hagkvæmastan hátt fyrir þjóðarbúið, laga sóknargetuna að
afrakstursgetu fiskistofnanna, stunda sjálfbærar veiðar og
byggja stofnana upp. Svo virðist sem þessi markmið séu að nást,
en það verða alltaf deilur milli einstakra útgerðarflokka, að
minnsta kosti meðan naumt þarf að skammta.
BRYGGJUSPJALL HELGI MAR ÁRNASON
Nú árið er liðið…
Og nýhafið fisk-
veiðiár ætti að geta
orðið jafngott ef
ekki betra en það
sem nýliðið er, að
minnsta kosti hvað
nýtingu auðlind-
arinnar varðar.
hema@mbl.is
ÍSLENDINGAR veita Norð-
mönnum vaxandi samkeppni á
mörkuðum fyrir síldarafurðir og
eiga mun auðveldara með að laga
sig að breyttum markaðsaðstæðum.
Þetta kom fram í erindi sem Alda
Möller, ráðgjafi í sjávarútvegsmál-
um, hélt á ráðstefnu um uppsjáv-
arfisk sem haldin var í Noregi fyrir
skömmu.
Erindi Öldu á ráðstefnunni
fjallaði um samkeppni Íslendinga
og Norðmanna á mörkuðum fyrir
uppsjávarfisk, einkum síldarmörk-
uðum. Hún bendir á að fram til árs-
ins 2001 hafi afli Íslendinga úr
norsk-íslenska síldarstofninum far-
ið að langmestu leyti til bræðslu.
Þannig hafi að meðaltali um 86%
aflans farið til bræðslu á árunum
1998 til 2002 en aðeins um 6% verið
fryst úti á sjó. Með tilkomu sjó-
frystiskipanna hafi þetta hinsvegar
verið að breytast og á síðasta ári
hafi um 30% aflans verið fryst úti á
sjó til manneldis og aðallega sem
flök.
Norðmenn veiddu á síðasta ári
hátt í 600 þúsund tonn af norsk-
íslensku síldinni sem er um þrefalt
meiri afli en allur síldarafli Ís-
lendinga, og fer nánast ekkert af
síldarafla þeirra til bræðslu. Út-
flutningsverðmæti síldarafurða
Norðmanna var um 2,8 milljarðar
norskra króna á síðasta ári eða
fimmfalt meira en útflutningsverð-
mæti síldar frá Íslandi. Alda segir
að þrátt fyrir þessar tölur veiti Ís-
lendingar Norðmönnum vaxandi
samkeppni á mörkuðum fyrir síld-
arafurðir, einkum með aukinni
framleiðslu samflaka um borð í sjó-
frystiskipum.
Þannig hafi útflutningur Norð-
manna á frosnum síldarsamflökum
til Póllands dregist saman um nærri
helming, eða úr 50 þúsund tonnum í
25 þúsund tonn, á síðasta ári en á
sama tíma hafi útflutningur Íslend-
inga til Póllands aukist til muna,
eða úr 8 þúsund tonnum í um 16
þúsund tonn og til Litháen úr 2 þús-
und tonnum í um 10 þúsund tonn.
„Norðmenn hafa töluverðar
áhyggjur af þessari þróun. Á ráð-
stefnunni kom fram að Pólverjar
eru mjög háðir stöðugum aðföngum
fyrir úrvinnsluiðnað sinn og vilja
búa við tiltölulega mikið verðör-
yggi. Norðmenn voru ráðandi á
pólska markaðnum þangað til á
allra síðustu árum og því bendir
margt til að Pólverjar hafi tekið
samkeppninni fegins hendi. Þess
utan geta Íslendingar tryggt stöðug
aðföng og í stórum förmum, því hér
á landi eru fáir og stórir aðilar að
flytja út frysta síld. Eftir miklar
sameiningar í íslenskum sjávarút-
vegi á undanförnum árum eru að-
eins sex til átta aðilar sem eru að
kaupa og vinna síld í einhverjum
mæli. Það sem líka skiptir máli er
að hér á landi er mikil samþætting í
sjávarútveginum, það er að veiðarn-
ar og vinnslan eru yfirleitt á sömu
hendi og í mörgum tilfellum sala af-
urðanna sömuleiðis.“
Alda segir að vegna erfiðleika í
pólska iðnaðinum hafi síldarútflytj-
endur þurft að sætta sig við lækk-
andi verð í fyrra. „Þá kom á daginn
að Íslendingar eiga mun auðveldara
með að laga sig að breyttum að-
stæðum. Hér á landi ræður mark-
aðsverð síldarinnar hráefnisverðinu
að nokkuð miklu leyti. Í Noregi er
hinsvegar sett lögbundið lágmarks-
verð á síldina sem síðan er boðin
upp. Kaupendur er að stærstum
hluta ótengdir veiðunum og bjóða
yfirleitt talsvert umfram lágmarks-
verðið til að tryggja sér hráefni.
Þeir eiga því erfiðara með að laga
sig að verðlækkunum á meðan Ís-
lendingar eru sveigjanlegri gagn-
vart breyttum markaðsaðstæðum.
Þar hefur heldur ekki orðið jafn
mikil samþjöppun í sjávarútvegin-
um og hér á landi, þar eru um 80 að-
ilar að bjóða í síldina sem berst að
landi og afkastagetan talin vera allt
of mikil.“
Markaðir fyrir meira
af frosinni síld
Alda telur að fyrir hendi séu mark-
aðir fyrir enn meiri frysta síld frá
Íslandi og þá hljóti menn að horfa
til sjófrystingar, enda veiðist norsk-
íslenska síldin of langt frá landi til
að hún henti til landvinnslu. Alls
eru 6 íslensk skip útbúin til fryst-
ingar á síld og er afkastageta þeirra
um 400 tonn af flökum á dag. Alda
segir þó viðbúið að sjófrysting á síld
aukist ekki mikið á þessu ári frá
árinu 2002 enda muni verulega um
að Guðrúnar Gísladóttur KE njóti
ekki lengur við en hún sökk eins og
kunnugt er við strendur Noregs á
síðasta ári.
Alda spáir því að síldarmjöls-
vinnsla dragist saman á næstu ár-
um en sjófrysting á síld aukist að
sama skapi eða eins og markaðir
leyfa.
„Af þeim uppsjávartegundum
sem við erum að nýta liggur beinast
við að auka manneldisvinnslu á síld.
Með aukinni kolmunnaveiði hefur
komið aukið hráefni til mjölfram-
leiðslu og enn sem komið er eru tak-
markaðir möguleikar á að vinna
kolmunnann til manneldis.“
Norðmenn fluttu á síðasta ári út
um 471 þúsund tonn af síldarafurð-
um, þar af um 330 þúsund tonn af
heilfrystri síld. Mest seldu þeir af
heilfrystri síld til Rússlands eða um
153 þúsund tonn. Alda segir að ef
Íslendingar ætli sér að auka mann-
eldisvinnslu sína á síld, hljóti þeir
að horfa í auknum mæli til Rúss-
landsmarkaðar á komandi árum.
Nokkur umræða varð á ráðstefn-
unni um inngöngu Pólverja og
Eystrasaltsríkjanna í Evrópusam-
bandið og hverju hún kynni að
breyta í markaðsmálum fyrir síld.
Fram kom að Íslendingar munu
njóta tollfrelsis fyrir aðalfram-
leiðslu sína, frystu samflökin, en
Norðmenn munu greiða 3% toll af
útflutningi sínum umfram tollfrjáls-
an kvóta sem verður 67.000 tonn.
Veita Norðmönnum
vaxandi samkeppni
Íslendingar hafa aukið hlutdeild sína verulega á pólska
síldarmarkaðnum á kostnað Norðmanna
Morgunblaðið/Sigurgeir
2 2
A  A A

A

A

3 " /

4 /
3 " 
) #)"
5 !#
* %6(#)"%(#















A  A A

A

A

3 " /

4 /
#"
5 !#
*( +,,-.
- (#















RÚSSAR hafa bjargað útflutningi
Norðmanna á frystri loðnu til
manneldis, en á hinn bóginn hefur
salan til Japans hrunið. Japanir
hafa í ár keypt stóra, hrognafulla
loðnu frá Íslandi og Kanada.
Hefðbundinn markaður Norð-
manna fyrir frysta loðnu hefur ver-
ið Japan. Frá því loðnuveiðar Norð-
manna hófust á ný árið 1999 hefur
salan til Japan verið á bilinu 17.000
til 26.000 tonn en fyrstu sjö mánuði
þessa árs er útflutningur þangað
aðeins um 7.000 tonn. Á sama tíma
hafa Rússar verið að auka loðnu-
kaup sín frá Noregi. Mest urðu þau
árið 2001, 21.600 tonn, en fyrstu sjö
mánuði þessa árs hafa þeir þegar
keypt 21.000 tonn að verðmæti ríf-
lega 600 milljónir króna. Ástæða
þess að Japanir keyptu lítið af
norsku loðnunni er sú, að hún var
smá og auk þess gekk illa að veiða
loðnu með hæfilega hrognafyllingu.
Þess vegna keyptu Japanir loðnuna
frekar frá Íslandi og Kanada.
Norðmenn reikna með því að
markaðurinn fyrir loðnu í Rússlandi
verði stöðugur, enda sé efnahags-
lífið að lifna við. Þá kaupir Úkraína
mikið af loðnu frá Rússlandi eða
32.000 tonn á síðasta ári, en fyrstu
sjö mánuði þessa árs nemur salan
þangað aðeins 10.400 tonnum.








 
 
!""#
/ 
01 



$
 
%
&' 
$ $ ()
 !""" !"" !""! !""#*
+ ,#
-
 ./
!0.
!##0
+"!#
#"##
/"0#
!0.+
!"!
!+/
!,/!
!+,
# !,
.+/"
0,0
."0
"0!+
,#/#
!"""
Loðnan fer til Rússlands