Morgunblaðið - 16.09.2003, Blaðsíða 13

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 2003 13
sælt veri fólkið
VIÐBRÖGÐ við úrslitum þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar í Svíþjóð um
evruaðild hafa verið með ýmsu móti
eins og líklegt er. Andstæðingar
hennar fagna ákaft en stuðnings-
mennirnir eru að sama skapi von-
sviknir. Er ýmsu um kennt en ekki
síst bágu efnahagsástandi á evru-
svæðinu og alveg sérstaklega í
Frakklandi og Þýskalandi. Fyrir
Göran Persson, forsætisráðherra
Svíþjóðar, eru úrslitin mikið áfall og
kunna að draga á eftir sér dilk í
stjórnmálum landsins. Fyrstu afleið-
ingarnar fyrir Svía voru þær, að
gengi krónunnar lækkaði lítillega og
vextir hækkuðu örlítið.
Í sænsku blöðunum eru ýmsar
ástæður nefndar fyrir niðurstöðunni,
meðal annars, að kosningabarátta
andstæðinga hafi verið beinskeyttari
en stuðningsmanna auk þess sem
fólk hafi óttast hið óþekkta og þau
áhrif, sem evruaðildin kynni að hafa
á velferðarkerfið. Þar fyrir utan hafi
margir notað tækifærið til að kjósa
gegn tilskipunum að ofan, toppunum
í samfélaginu. Um 80% sænskra
þingmanna studdu evruaðildina.
Fremur bágt efnahagsástand í
mörgum evrulöndum varð heldur
ekki til að gera evruna eftirsóknar-
verða í augum sænskra kjósenda og
sú staðreynd, að Frökkum og Þjóð-
verjum mun hugsanlega haldast það
uppi að fara út yfir leyfileg mörk í
fjárlagahalla, hefur komið því inn hjá
mörgum, að í Evrópusambandinu
gildi tvenn lög: ein fyrir stóru ríkin
og önnur fyrir smáríkin.
Þriggja ríkja blokk
Úrslitin í Svíþjóð höfðu engin áhrif
á gengi evrunnar en þau geta haft
mikil áhrif í Bretlandi og Danmörku,
sem einnig standa utan myntbanda-
lagsins. Bresku blöðin voru flest á
því máli, að nú væru engar líkur á at-
kvæðagreiðslu um evruna í Bret-
landi á næstu árum. Í sumum þeirra
segir, að nú hafi dregið úr hættunni á
aukinni einangrun Breta utan evru-
svæðisins og aukið líkur á, að Bret-
land, Svíþjóð og Danmörk myndi
hálfvaranlega blokk utan þess. Önn-
ur blöð segja að þegar frá líði muni
úrslitin engu skipta fyrir Breta.
Danskir evruandstæðingar fögn-
uðu niðurstöðunni í Svíþjóð en And-
ers Fogh Rasmussen, forsætisráð-
herra Danmerkur, sagði, að hún
myndi ekki breyta því, að Danir yrðu
að stefna að fullum áhrifum innan
Evrópusambandsins og losa sig við
núverandi fyrirvara.
„Áhrif dönsku undantekninganna
aukast með nýjum ESB-sáttmála og
því er það enn brýnna en áður, að við
tökum fullan þátt í samstarfinu. Þeg-
ar tíu ný ríki koma inn, verður það
lífsnauðsynlegt fyrir hvert einasta
ríki að rödd þess heyrist á öllum
sviðum,“ sagði Rasmussen.
Viðbrögð við úrslitum þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Svíþjóð
Engar líkur á evrukosn-
ingu í Bretlandi í bráð
AP
Félagar í Vinstriflokknum og Umhverfisflokknum fögnuðu ákaflega þegar
ljóst var, að Svíar höfðu fellt evruaðildina í þjóðaratkvæðagreiðslunni.
Niðurstaða sögð
dómur yfir bágu
efnahagsástandi
á evrusvæðinu
JACK Straw, utanríkisráðherra
Bretlands, reyndi á síðustu stundu að
fá Tony Blair forsætisráðherra til að
hætta við þátttöku í innrásinni í Írak
en án árangurs. Kemur þetta fram í
nýrri bók, „Stríðin hans Blairs“, sem
breska sunnudagsblaðið Mail on
Sunday birtir útdrætti úr.
Í bókinni segir, að Straw hafi sent
Blair skrifleg skilaboð nokkrum dög-
um fyrir innrásina í mars og hvatt
hann til að segja George W. Bush
Bandaríkjaforseta, að Bretar myndu
veita Bandaríkjamönnum siðferðileg-
an og stjórnmálalegan stuðning en
ekki taka beinan þátt í innrásinni.
Segir höfundur bókarinnar, John
Kampfner, að Blair hafi hafnað þess-
ari ósk Straws og krafist þess, að
hann styddi innrásina þrátt fyrir efa-
semdir sínar um hana. Kemur bókin
út 22. september næstkomandi.
Hluti af varaáætlun?
Talsmaður bresku stjórnarinnar
sagði í gær, að orðsending Straws til
Blairs hefði í raun verið hluti af
áætlun um það hvernig við skyldi
brugðist ef meirihluti þingmanna
myndi fella þá ákvörðun að ráðast inn
í Írak með Bandaríkjamönnum.
Michael Ancram, talsmaður Íhalds-
flokksins í utanríkismálum, sagði hins
vegar, að upplýsingarnar kölluðu á
fullkomna rannsókn á því hvernig
leyniþjónustuupplýsingar hefðu verið
notaðar í aðdraganda stríðsins.
Í bók Kampfners er því einnig
haldið fram, að Blair hafi á laun fallist
á að taka þátt í innrásinni þegar í apríl
2002 en þá átti hann fund með Bush á
búgarði hans í Crawford í Texas. Sagt
er, að Blair hafi sjálfur haft efasemdir
um leyniþjónustuupplýsingar um
gereyðingarvopn Íraka en þau voru
meginröksemd hans fyrir innrásinni.
Hafi hann raunar haft undir höndum
upplýsingar um, að geta Íraka til að
framleiða og beita slíkum vopnuð hafi
minnkað verulega.
Vildi umboð frá
Sameinuðu þjóðunum
Kampfner, sem er stjórnmálarit-
stjóri tímaritsins New Statseman,
segir, að Straw hafi sent Blair orð-
sendinguna er Blair kom frá Asor-
eyjafundinum með Bush 16. mars og
varað hann við innrásinni nema fyrir
lægi skýrt umboð frá Sameinuðu
þjóðunum. Hafi hann lagt til, að Bret-
ar tækju þátt í friðargæslu og upp-
byggingu í Írak eftir stríð en Blair
svarað því til, að þessar óskir hans
kæmu of seint, innrásin væri afráðin.
Dagblaðið Observer skýrði frá því
á sunnudag, að nýjar upplýsingar frá
bresku leyniþjónustunni styrktu fyrri
efasemdir um þá fullyrðingu Blairs,
að Írakar hefðu haldið áfram fram-
leiðslu efna- og sýklavopna allt þar til
innrásin var gerð.
Observer segir að fullyrðing for-
sætisráðherrans hafi verið byggð á
einni heimild, sem háttsettur maður í
leyniþjónustunni hafi lýst sem „allt of
afdráttarlausri“. Segir blaðið, að
þrátt fyrir viðvaranir sérfræðinga
hafi þessi fullyrðing verið í Íraks-
skýrslu stjórnarinnar í september í
fyrra. Í nótu frá leyniþjónustu varn-
armálaráðuneytisins fjórum dögum
fyrir birtingu skýrslunnar segi hins
vegar, að ekki hafi verið sannað svo
óyggjandi sé, að Saddam Hussein
Íraksforseti hafi haldið áfram að
framleiða efna- og sýklavopn.
Útdráttur úr væntanlegri bók, „Stríðin hans Blairs“
Bað Straw Blair að
hætta við Íraksstríð?
London. AFP.
67 farast í eldsvoða
Riyadh. AFP.
SEXTÍU og sjö fangar týndu lífi í
gær þegar eldur blossaði upp í
stærsta fangelsi Sádi-Arabíu í
borginni Riyadh.
Talsmenn innanríkisráðuneytis
landsins sögðu að 20 manns hefðu
slasast í brunanum. Ekki var í
gær vitað hvers vegna eldurinn
braust út en getgátur voru uppi
um að kviknað hefði í út frá raf-
magni. Þá lá heldur ekki fyrir
hvort íslamskir hreintrúarmenn,
sem handteknir hafa verið vegna
meintra tengsla við hryðjuverk-
samtök, hefðu verið á meðal
þeirra sem fórust.
Nefnd hefur verið skipuð til að
fara með rannsókn málsins.