Morgunblaðið - 16.09.2003, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 2003 25
FRAMKVÆMDASTJÓRIÚtgerðarfélags Akureyr-inga segir ekkert því tilfyrirstöðu að Seyðfirðing-
ar kaupi aftur þann kvóta sem fisk-
vinnslufyrirtækið Dvergasteinn
hefur haft til umráða á undanförn-
um árum. Hann segir að reynt hafi
verið til þrautar að halda rekstri
Dvergasteins gangandi. Eins og
fram hefur komið hafa forsvars-
menn ÚA lýst því yfir að starfsemi
Dvergasteins á Seyðisfirði verði
hætt finnist ekki aðrir aðilar til að
koma að rekstrinum.
Fiskvinnslufyrirtækið Dverga-
steinn hf. var stofnað á Seyðisfirði
sumarið 1990 þegar keyptar voru
fyrri eignir þrotabúa Fiskvinnsl-
unnar hf. og Norðursíldar hf. Stofn-
endur Dvergasteins voru bæjar-
sjóður Seyðisfjarðar sem átti 60%
hlutafjárs í félaginu, útgerðarfélag-
ið Gullberg sem átti 20%, en aðrir
smærri aðilar, m.a. hafnarsjóður
Seyðisfjarðar og verkalýðsfélagið
Fram, áttu einnig hlut í félaginu.
Dvergasteinn rak frystihús á Seyð-
isfirði og vann aðallega úr hráefni af
togaranum Gullveri NS sem gerður
er út af Gullbergi hf.
Jafnframt áttu bæjarsjóður
Seyðisfjarðar og Dvergasteinn um
helming hlutafjár í útgerðarfélag-
inu Birtingi á móti Síldarvinnslunni
hf. í Neskaupstað en það félag réð
þá yfir um 1.100 tonna þorskígild-
iskvóta.
Þegar Dvergasteinn sameinaðist
Skagstrendingi í ársbyrjun 1997
var Birtingur hf. leystur upp og
rann helmingur kvóta félagsins, ríf-
lega 400 þorskígildistonn, til Skag-
strendings í tengslum við samein-
inguna. Heildarverðmæti kvótans
og eigna Dvergasteins var þá metið
á 147 milljónir króna sem var breytt
í hlutabréf í Skagstrendingi á geng-
inu 6,3. Við það eignuðust fyrrver-
andi eigendur Dvergasteins 8,2%
hlut í Skagstrendingi.
Við sameininguna var gert þrí-
hliða samkomulag milli Skag-
strendings, Seyðisfjarðarbæjar og
Gullberg þess efnis að togarinn
Gullver NS veiddi þann kvóta sem
Dvergasteinn hafði yfir að ráða en
landaði jafnframt hluta af afla sín-
um til vinnslu hjá Dvergasteini.
Samningurinn hefur verið fram-
lengdur frá ári til árs en mun nú
vera laus en þó í gildi í framkvæmd,
í það minnsta á meðan ennþá er
unninn fiskur hjá Dvergasteini.
Þá var einnig kveðið á um það í
samkomulaginu að Skagstrending-
ur byggði upp öfluga vinnslu á síld
og loðnu á Seyðisfirði, auk þess sem
félagið hugðist samhliða vinna að
því að gera bolfiskvinnslu Dverga-
steins arðbærari, á grundvelli áð-
urnefnds samkomulags við Gull-
berg.
Unnið úr um 2.000
tonnum á ári
Eftir stofnun Brims, sjávarút-
vegsstoðar Eimskipafélags Íslands,
fyrir liðlega ári færðist rekstur
Dvergasteins á hendur Útgerðar-
félags Akureyringa en undir Brim
heyra, ásamt ÚA, Haraldur Böðv-
arsson hf. og Skagstrendingur hf.
Kvóti Dvergasteins hefur frá
sameiningunni við Skagstrending
verið veiddur af Gullveri NS. Hefur
kvótanum verið landað öllum til
vinnslu hjá Dvergasteini og það
sem af er þessu ári hefur Brim lagt
skipinu til annan eins kvóta, sem
landað var til vinnslu á Seyðisfirði.
Gullver NS hefur einnig lagt upp
hluta af afla af sínum eigin kvóta til
vinnslu hjá Dvergasteini. Jafnan
hafa verið unnin árlega um 2.000
tonn af fiski hjá Dvergasteini á und-
anförnum árum.
Eins og fram hefur komið segjast
stjórnendur ÚA hafa leitað allra
leiða til að snúa við erfiðum rekstri
Dvergasteins en án árangurs. Því
sé þeim nauðugur sá kostur að
hætta rekstrinum ef ekki tekst að fá
aðra aðila til að koma að honum.
Staðan á mörkuðum fyrir afurðir
Dvergasteins, sérstaklega ýsu og
ufsaafurðir, er að sögn forráða-
manna ÚA mjög erfið um þessar
mundir, en mikið framboð hafi leitt
til birgðasöfnunar og lækkandi af-
urðaverðs, sem bæði má rekja til
lækkunar á afurðaverði í erlendri
mynt og hækkunar á gengi íslensku
krónunnar. Þá liggur fyrir að ráðast
þarf í kostnaðarsamar endurbætur
á húsnæði Dvergasteins, tækjum og
búnaði fyrirtækisins.
Geta keypt kvótann til baka
Gunnar Larsen, framkvæmda-
stjóri ÚA, segir að eftir sameiningu
Dvergasteins og Skagstrending
hafi fyrirtækið, ásamt fleirum,
stofnað fyrirtæki á Seyðisfirði,
Strandberg, til vinnslu á síld og
loðnu. Um það leyti sem fyrirtækið
var tilbúið til að hefja vinnslu hafi
verð á síldarafurðum hrunið, auk
þess sem síldarvinnsla hafi í aukn-
um mæli færst út á sjó um þetta
leyti. Þannig hafi aðgangur að hrá-
efni til vinnslunnar orðið erfiðari og
rekstargrunvöllur fyrirtækisins í
raun brostið. „Síðan má eflaust
deila endalaust um það hvort
standa hefði mátt betur að upp-
byggingu frystihúss Dvergasteins á
Seyðisfirði. Ég tel hinsvegar að
menn hafi gert eins vel og efni stóðu
til. Aðstæður hafa breyst mikið og
hratt á undanförnum árum en eftir
stendur þó að Dvergasteinn hefur
starfað öll þessi ár með sama eða
svipuðum starfsmannafjölda. Kvóti
félagsins hefur alltaf verið unninn á
staðnum og var meira að segja tvö-
faldaður á þessu ári. Það er því ljóst
að það hefur verið reynt til hins ýtr-
asta að halda rekstrinum gang-
andi.“
Kvóti Dvergasteins, sem á und-
anförnum árum hefur verið vistað-
ur á Gullveri NS, hefur nú verið
færður á skip í eigu Skagstrend-
ings.
Aðspurður hvernig þessi kvóti
verði nú nýttur segir Gunnar að
Seyðfirðingum standi til boða að
kaupa kvótann til baka. „Kvótinn
var seldur á sínum tíma, þó að hann
hafi alltaf verið nýttur á Seyðisfirði.
Fyrir okkur snýst þetta alls ekki
um kvóta, enda skiptir þessi kvóti
ekki sköpum í okkar rekstri,“ segir
Gunnar.
Aflaheimildir Dvergasteins standa Seyðfirðingum til boða
Kvótinn alltaf verið
nýttur á Seyðisfirði
Morgunblaðið/Pétur Kristjánsson
Frystihús Dvergasteins á Seyðisfirði. Togarinn Gullver sést til vinstri á myndinni.
FORSETI bæjarstjórnar Seyðisfjarðar, Cecil
Haraldsson, segir áætlanir Útgerðarfélags Ak-
ureyringa um að loka fiskvinnslunni Dverga-
steini afleiðingu þess að rekstrarhagnaður fyr-
irtækisins hafi verið nýttur annars staðar og að
vinnsla á verðminnstu tegundum hafi smátt og
smátt verið flutt til Seyðisfjarðar, eins og tekið
er til orða. Jón Ingi Kristjánsson, formaður
Verkalýðsfélagsins Afls, segir ákvörðun ÚA
„dæmi um kvótakerfið í sinni verstu mynd.“
Hann segir að starfsfólk fyrirtækisins, 45
manns, sé bæði „dapurt og hrætt um stöðu sína.“
Forsvarsmenn ÚA tilkynntu bæjaryfirvöldum
í síðustu viku, að ekki væri unnt að reka Dverga-
stein á Seyðisfirði að óbreyttu. Segir Cecil ljóst
að fyrirtækið vilji „losna út úr“ rekstrinum, en
framhaldið sé ekki ljóst.
„Við erum rétt að byrja að athuga hvernig við
getum snúið okkur í þessu máli. Menn standa
frammi fyrir því að ráðast þarf í þó nokkuð mikla
endurnýjun á frystihúsinu og ætla sér einfald-
lega ekki að fara í hana, heldur loka. Áætlað er
að þessi endurnýjun kosti 100–150 milljónir, um
það bil sömu upphæð og nemur vinnsluhagn-
aðinum sem fluttur hefur verið úr bænum á þeim
tíma sem Skagstrendingur hefur átt fyrirtækið.
Það sem hefur líka gerst er að verð á því sem
hefur verið framleitt hér stendur ekki undir
framleiðslukostnaði. Enginn efast um að rétt sé
frá því sagt. Hitt er annað mál að vinnslan á
verðminnstu tegundunum hefur smátt og smátt
verið færð hingað,“ segir hann.
„Dapurt og hrætt“
Starfsmenn Dvergasteins eru félagsmenn í
Afli, Starfsgreinafélagi Austurlands, og eru 45
manns að jafnaði við vinnu hjá fyrirtækinu. Jón
Ingi Kristjánsson, formaður Afls, segir að
fulltrúar félagsins hafi átt fundi með bæjarstjórn
Seyðisfjarðar og starfsfólki Dvergasteins síðast-
liðinn föstudag. „Ljóst er að staða fyrirtækisins
er mjög erfið, kvótastaðan til að mynda, og eng-
ar lausnir í sjónmáli strax. Okkur var tilkynnt að
bæjarstjórn myndi funda stíft um þetta mál og
að reynt yrði að sjá til þess að ekki kæmi til lok-
unar.
Að því búnu var efnt til fundar með starfsfólki
og hljóðið auðvitað mjög slæmt í því. Það má
orða það þannig, að það hafi verið dapurt hljóð
því fólk er auðvitað mjög hrætt um stöðu sína,“
segir Jón Ingi.
Hann segir ennfremur að „sagan sýni að orð
[standi] alls ekki og heldur ekki undirritaðir
samningar. Ekki þarf annað en að fara hringinn í
kringum landið til þess að sjá það.“
„Hugmyndin virðist ekki sú að halda atvinnu á
tilteknum stöðum, einungis er hugsað um arð-
semi. Þarna sjáum við kvótakerfið auðvitað í
sinni verstu mynd. Það er mitt álit að 150 millj-
ónir króna séu smáaurar fyrir fyrirtæki sem eiga
allan kvótann, en hlutabréfavæðingin lætur ekki
að sér hæða. Við munum fylgjast mjög náið með
framhaldinu,“ segir Jón Ingi ennfremur.
Formaður Afls um boðaða lokun Dvergasteins á Seyðisfirði
Dæmi um kvótakerfið
í sinni verstu mynd
nd sitt og
um saman
u 20-plús-
ga verið
ja afstöðu
algerlega
am að við
eða verið
r pólitísk-
ann. „Að-
er fagleg
etta sé til
atnaðar á
a.“
a hvöttu á
ta innan
nnar og
rópusam-
„miðalda-
nunin Ox-
WTO hefðu
rétta hlut
erslun en
rra. „Við-
ipti verða
talsmað-
er. „Ríku
a og léku
mátu styrk
anna sem
erði sann-
púr-
nna vildu
u hafnar
svokölluð
ða aukið
tinga yfir
í sam-
viðskipta-
ð. Fátæk-
viðræðum
a öflugum
meiri að-
.
nna sögðu
ndbúnað-
og Evr-
orðið til
öndunum
ildru þar
sem afurðir þeirra væru ekki sam-
keppnishæfar á heimsmarkaði.
Landbúnaðarsérfræðingar í þró-
unarlöndunum fögnuðu því að ráð-
stefnan fór út um þúfur.
„Pakistanskir búfræðingar hafa
verið andvígir Heimsviðskipta-
stofnuninni frá byrjun vegna þess
að hún er dauðadómur yfir löndum
eins og Pakistan,“ sagði einn af
helstu landbúnaðarsérfræðingum
landsins, Qamar-uz Zaman Shah.
„Við stöndum frammi fyrir harðri
samkeppni frá þróðuðu iðnríkjun-
um sem verja sjálf miklu fé í að nið-
urgreiða landbúnaðarafurðir en
krefjast þess um leið að þróunar-
löndin afnemi niðurgreiðslur sínar.“
Landbúnaðarráðherra Filipps-
eyja, Luis Lorenzo, sagði að hver
bóndi þar í landi fengi minna en
sem svarar 1.600 krónum á ári í
styrki frá ríkinu og bændur í Taí-
landi og Malasíu fengju andvirði
70.000 til 150.000 króna. Bændur í
Evrópu og Bandaríkjunum fengju
hins vegar milli 4,8 og 8 milljónir
króna frá ríkinu.
Íslendingar hlynntir við-
ræðum um Singapúr-málin
Íslendingar voru á meðal níu
þjóða sem lögðu til breytingar á
drögum að yfirlýsingu um landbún-
aðarmál og vöruðu við því að lækk-
un tolla á innfluttar afurðir gæti
stefnt landbúnaði þeirra í hættu.
Hin ríkin í þessum hópi eru Nor-
egur, Sviss, Liechtenstein, Búlg-
aría, Japan, Suður-Kórea, Taívan
og Ísrael.
Í ræðu sinni á ráðstefnunni á
fimmtudaginn var sagði Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra að
mikilvægt væri að þjóðir heims
hefðu svigrúm til að taka tillit til
ólíkra framleiðsluskilyrða í land-
búnaði af náttúrunnar hendi. Taka
yrði tillit til þess að allar þjóðir ættu
að hafa rétt til að viðhalda kunnáttu
sinni til að lifa af í landi sínu. Þess
vegna gætu ekki sömu reglur gilt
fyrir landbúnað og aðrar greinar
sem gætu búið við sambærileg
framleiðsluskilyrði óháð ytri að-
stæðum.
Í ræðunni lagði Halldór einnig
áherslu á mikilvægi þess að þjóðir
heims semdu um réttlátar reglur í
viðskiptum sín í milli og gefa þyrfti
meiri gaum að þörfum fátækustu
þróunarlandanna til að tryggja að
þau nytu góðs af auknu frelsi í milli-
ríkjaverslun. Hann sagði að íslensk
stjórnvöld styddu eindregið að
haldið yrði áfram samningaviðræð-
um um Singapúr-málin sem samn-
ingaviðræðurnar í Cancun strönd-
uðu á.
AP
togum átta helstu iðnríkja heims, og héldu fyr-
daufheyrast við kröfum fátækra landa.
g bauð
birginn
of-
a og
yrk
un-
m
ið-
ann-