Morgunblaðið - 17.09.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 MIÐVIKUDAGUR 17. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LINDH-MÁLIÐ UPPLÝST?
Lögreglan í Stokkhólmi handtók í
gærkvöldi 35 ára mann sem grun-
aður er um að hafa myrt Önnu
Lindh, utanríkisráðherra Svíþjóðar,
fyrir viku. Maðurinn var handtekinn
á veitingahúsi í bæjarfélaginu Solna
í Stokkhólmi og er í varðhaldi í höf-
uðstöðvum lögreglunnar í borginni.
Hann var óvopnaður þegar hann var
handtekinn og veitti ekki mót-
spyrnu. Að sögn sænskra fjölmiðla
er maðurinn á sakaskrá og í vinfengi
við þekkta nýnasista.
Beittu neitunarvaldinu
Bandaríkin beittu í gærkvöldi
neitunarvaldi sínu í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna gegn álykt-
unartillögu um að hvetja Ísraela til
að reka ekki Yasser Arafat, leiðtoga
Palestínumanna, í útlegð eða ráða
hann af dögum. Ellefu ríki greiddu
atkvæði með tillögunni, aðeins
Bandaríkin á móti, og þrjú sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna.
Samiðn mótmælir
Miðstjórn Samiðnar hefur mót-
mælt harðlega framkomu Impregilo
við starfsmenn á virkjunarsvæðinu
við Kárahnjúka. Segja samtökin að
fyrirtækið hafi ráðið hundruð starfs-
manna á kjörum sem standist hvorki
íslensk lög né kjarasamninga. Fram-
kvæmdastjóri Samiðnar segir að
Rúmeni sem látinn var hætta störf-
um við Kárahnjúka nýlega hafi feng-
ið mun lakari laun en kveðið var á
um í ráðningarsamningi hans.
Norðurál fær 15 milljarða
Norðurál á Grundartanga hefur
undirritað endurfjármögn-
unarsamning með sambankaláni til
15 ára, upp á 15 milljarða króna. Ís-
landsbanki, Landsbanki og Kaup-
þing-Búnaðarbanki eiga rúmlega
40% hlut í láninu eða sex milljarða
króna. Hinn hlutann eiga erlendir
bankar.
Verður heiðursdoktor
Dr. Helga Hannesdóttir barna- og
unglingageðlæknir hefur verið
sæmd heiðursdoktorsnafnbót við
læknadeild Turku-háskóla í Finn-
landi. Doktorsritgerð Helgu fjallaði
um geðheilsu barna og unglinga á
Íslandi og var hún valin besta dokt-
orsritgerð ársins við deildina í fyrra.

MUSTANG KLÚBBUR

AKSTURSÍÞRÓTTIR

BÍLASÝNING
V-POWER BENSÍN

MATCLESS MÓTORHJÓL

BENZ LÚXUSTRUKKUR

NÝR NISSAN PRIMERA –
S u ð u r l a n d s b r a u t 2 2
S í m i 5 4 0 1 5 0 0
w w w. l y s i n g . i s
LÝSING
Alhliða
lausn í
bílafjármögnun
FLATAHRAUNI 31 • HAFNARFIRÐI
SÍMI 555 6025 • www.kia.is
K IA ÍSLAND
Bílar sem borga sig!
HÖNNUNIN VEKUR ATHYGLI
Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Viðhorf 34
Viðskipti 12/13 Minningar 34/42
Erlent 14/15 Kirkjustarf 42
Höfuðborgin 16 Bréf 44
Akureyri 17/18 Dagbók 46/47
Suðurnes 19 Sport 48/51
Landið 20/21 Fólk 52/57
Listir 22/27 Bíó 54/57
Umræðan 28/29 Ljósvakamiðlar 58
Forystugrein 30 Veður 59
* * *
EFNAHAGS- og framfarastofnunin, OECD, lýsir
í nýju riti yfir áhyggjum af hækkandi aldri kenn-
ara á grunn- og framhaldsskólastigi. Í flestum
OECD-ríkjum sé meira en helmingur kennara á
barnaskólastigi 40 ára eða eldri. Á Íslandi og í sjö
öðrum aðildarríkjum er meira en þriðjungur
kennara á framhaldsskólastigi eldri en 50 ára.
Segir OECD að þessi ríki þurfi að skoða hvernig á
að forðast kennaraskort í framtíðinni.
Ritið sem um ræðir nefnist Education at a
Glance, OECD Indicators 2003, þar sem teknar
eru saman margvíslegar upplýsingar um menntun
í aðildarríkjum stofnunarinnar. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Hagstofunni er einnig að finna þar
tölur um 18 ríki utan OECD, og veitir hluti tafln-
anna upplýsingar um menntun um 2/3 hluta íbúa
heimsins. Tölurnar eru aðallega frá skólaárinu
2000–2001.
Af fleiri niðurstöðum má nefna að árið 2001
höfðu 57% Íslendinga á aldrinum 25–64 ára lokið
löngu námi á framhaldsskólastigi sem veitir að-
gang að háskólastigi. Meðaltal aðildarríkja OECD
var 64%. Þá höfðu 19% Íslendinga á sama aldri
lokið fræðilegu námi á háskólastigi og 6% lokið
starfsnámi á háskólastigi. Meðaltal OECD-ríkja
er 15% fyrir fræðilegt og 8% fyrir starfstengt nám
á háskólastigi. Útgjöld Íslendinga til menntamála
námu um 6,3% af landsframleiðslu árið 2000, og er
Ísland í 6. sæti OECD-ríkjanna. Meðaltal OECD-
landa er 5,5%.
Þegar útgjöld á nemanda til menntastofnana frá
grunnskólastigi til háskólastigs eru skoðuð eru Ís-
lendingar í 14. sæti OECD-ríkja. Útgjöld á nem-
anda á Íslandi eru talsvert hærri en meðaltal
OECD-landa á barnaskólastigi grunnskóla og á
unglingastigi grunnskóla, nokkru yfir meðaltalinu
fyrir framhaldsskóla en talsvert undir meðaltali
OECD-ríkja á háskólastigi.
65% þeirra sem ljúka hér
fyrstu háskólagráðu eru konur
Í ritinu eru kynntar niðurstöður úr svonefndri
PIRLS-könnun sem var gerð á lestrarhæfni nem-
enda í fjórða bekk í 16 OECD-löndum árið 2001.
Þar lentu íslenskir nemendur í 14. sæti. Hagstofan
segir að hluti skýringarinnar á slakri útkomu ís-
lenskra nemenda sé sá að þeir voru yngstir allra
þátttakenda, að meðaltali 9,7 ára, en sænsku þátt-
takendurnir, sem stóðu sig best, voru að meðaltali
10,8 ára.
Niðurstöður könnunar á bekkjarstærð í grunn-
skólum sýna að bekkir í íslenskum grunnskólum
eru minni en í grunnskólum flestra annarra
OECD-landa. Að meðaltali eru 17–18 nemendur í
bekk á Íslandi en meðaltal OECD-landa er 22
nemendur í neðri hluta grunnskólans og 24 nem-
endur í efri hluta hans. Aðeins í Lúxemborg eru
grunnskólabekkir minni en á Íslandi en þar eru
tæplega 16 nemendur í bekkjum í neðri hluta
grunnskóla.
Á Íslandi eru 127 stöðugildi starfsmanna á
hverja þúsund nemendur í fullu námi í grunn- og
framhaldsskólum. Aðeins á Ítalíu er hlutfallið
hærra, eða 138. Meðaltal þeirra 13 OECD-landa
sem tölur eru til fyrir er tæplega 100 stöðugildi
starfsmanna á þúsund nemendur í fullu námi.
Á Íslandi eru konur 65% þeirra sem ljúka fyrstu
háskólagráðu, sem er hæsta hlutfall innan ríkja
OECD ásamt Danmörku, en meðaltalið í ríkjum
OECD er 55%. Konur eru 66% þeirra sem ljúka
meistaragráðu á Íslandi en meðaltal OECD er
51%.
Á Íslandi eru karlar þó mun fjölmennari á með-
al útskrifaðra úr stærðfræði, tölvunarfræði, verk-
fræði og tæknigreinum. Þá kemur fram í ritinu að
82% kvenna hér á landi afli sér lengri framhalds-
menntunar á meðan sambærilegt hlutfall ís-
lenskra karla er sagt vera 42%.
OECD sendir frá sér skýrslu um stöðu menntamála í aðildarríkjum sínum
Lýsa yfir áhyggjum af
hækkandi aldri kennara
JÓN Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra opnaði í gær nýja
heimasíðu Hjartaverndar en þar
er m.a. hægt að láta nýja reiknivél
reikna út líkurnar á að fá krans-
æðasjúkdóm á næstu tíu árum.
„Reiknivélin virkar þannig að hún
reiknar út áhættu einstaklinga á
að fá kransæðasjúkdóm miðað við
ákveðna áhættuþætti fyrir hjarta-
og æðasjúkdóma, s.s. blóðfitu,
blóðþrýsting, þyngd og hvort þeir
reykja,“ segir Vilmundur Guðna-
son, forstöðulæknir Rannsókn-
arstöðvar Hjartaverndar. Reikni-
vélin byggist á rannsóknum
Hjartaverndar á síðustu 35 árum.
Markmiðið er að vekja almenning
til umhugsunar um áhættuþætti
fyrir hjarta- og æðasjúkdóma.
Um 200 manns deyja árlega
Á heimasíðu Hjartaverndar, en
slóðin er hjarta.is, kemur fram að
um þúsund Íslendingar fái krans-
æðastíflu á hverju ári. Karlmenn
eru þar í miklum meirihluta.
„Gera má ráð fyrir að fjöldi þeirra
sem deyja árlega skyndidauða á
Íslandi vegna kransæðastíflu sé
um 200 manns,“ segir á heimasíð-
unni. Þar kemur þó fram að dán-
artíðni hafi lækkað umtalsvert á
síðustu árum.
Reiknar
út líkur á
kransæða-
sjúkdómi
Morgunblaðið/Jim Smart
Jón Kristjánsson heilbrigðis- og tryggingaráðherra skoðar nýja heimasíðu
Hjartaverndar ásamt Róberti Orra Brooks Skúlasyni kerfisfræðingi.
FYRRVERANDI starfsmenn fisk-
vinnslunnar Höfða á Hofsósi hafa
skorað á verkalýðsforystu, sveitar-
stjórn og þingmenn að bregðast þeg-
ar við því alvarlega ástandi sem er í
atvinnumálum á staðnum, en tuttugu
manns eða 11% íbúa misstu vinnuna
þegar Höfði varð gjaldþrota í ágúst.
Borgarafundur fyrrverandi starfs-
manna fiskvinnslufyrirtækisins var
haldinn á mánudagskvöld en mikil
óvissa ríkir meðal fólks um framtíðina
í atvinnumálum, að sögn Jóns Gísla
Jóhannessonar, eins fyrrverandi
starfsmanna Höfða. Hann bendir á að
starfsfólk hafi ekki fengið greidd laun
síðan 24. júlí.
Jón segir nýja aðila hafa lýst yfir
áhuga á að reka fiskvinnslu í húsnæði
Höfða en kvótakerfið geri það að
verkum að ómögulegt sé fyrir nýja
aðila að hefja rekstur í sjávarútvegi
án þess að fá byggðakvóta. Hann hafi
hins vegar ekki enn fengist þrátt fyrir
að fiskveiðiárið hafi byrjað 1. septem-
ber. „Við getum ekki gert annað en
beðið eftir byggðakvótanum enda
höfum við hér í bænum ekkert bol-
magn til að leigja kvóta og skip og
hefja rekstur,“ segir Jón.
Hann segir gjaldþrotið hafa verið
áfall og hljóðið sé þungt í fólki. „Við
verðum að fá kvótann sem fyrst enda
er biðin tap fyrir okkur öll, ástandið
versnar einungis eftir því sem biðin er
lengri,“ segir Jón og bætir við að hann
viti um fólk í bænum sem sé þegar
farið að hugsa sér til hreyfings.
„Fólk farið að hugsa
sér til hreyfings“
Borgarafundur haldinn á Hofsósi
BORGARRÁÐ samþykkti í gær að
ráða Vilhjálm H. Vilhjálmsson í starf
borgarlögmanns í stað Hjörleifs B.
Kvaran.
Vilhjálmur
sagðist vera
ánægður með að
hafa verið valinn,
ekki síst þar sem
allir borgarráðs-
fulltrúar hefðu
stutt sig. „Þetta
verður heilmikil
breyting því ég
hef aldrei unnið
hjá öðrum en sjálfum mér. Ég reikna
með að það verði skemmtileg breyt-
ing og þetta er tækifæri sem ég er af-
ar feginn að fá.“
Vilhjálmur lauk lögfræðiprófi frá
HÍ 1976 og framhaldsnámi í sjórétti
og skaðabótarétti frá Nordisk institutt
for sjörett, Háskólanum í Ósló, 1978.
Vilhjálmur hefur frá árinu 1980
verið sjálfstætt starfandi lögmaður en
meðal annarra starfa má nefna dóm-
störf í Félagsdómi og kennslu í rétt-
arfari við lagadeild HÍ. Vilhjálmur
öðlaðist málflutningsréttindi fyrir
Héraðsdómi árið 1979 og fyrir
Hæstarétti árið 1987.
Ráðinn
borgarlög-
maður
Vilhjálmur H.
Vilhjálmsson